Monetae cudendae ratio
| Հիմնական թեմա | Դրամավարկային քաղաքականություն  | |
|---|---|---|
| Ժանր | տրակտատ | |
| Հեղինակ | Նիկոլայ Կոպեռնիկոս | |
| Ծագման երկիր | Լեհաստան | |
| Լեզու | լատիներեն | |
| Թողարկման ամսաթիվ | 1816 | |
«Monetae cudendae ratio» (նաև գրված է «Monetæ cudendæ ratio», հայերեն՝ «Մետաղադրամների հատման մասի », երբեմն՝ «Տրակտատ փողի մասին») Նիկոլայ Կոպեռնիկոսի (լեհ.՝ Mikołaj Kopernik): Այն գրվել է 1526 թվականին Լեհաստանի թագավոր Սիգիզմունդ I Ծերի խնդրանքով և ներկայացվել Պրուսիայի դիետային[1][2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կոպեռնիկոսի իր էսսեի ամենավաղ նախագիծը 1517 թվականին վերնագրված էր «De aestimatione monetae» («Մետաղադրամի արժեքի մասին»)։ Նա վերանայեց իր բնօրինակ գրառումները, երբ գտնվում էր Օլշտինում 1519 թվականին (որը պաշտպանում էր տետոնական ասպետներից), որպես «Tractatus de monetis» («Մետաղադրամների մասին տրակտատ») և «Modus cudendi monetam» («Մետաղադրամը հարվածելու ճանապարհը»)։ Նա դրանք հիմք դարձրեց մի զեկույցի, որը նա ներկայացրեց Պրուսական Հավաքում՝ Գրուձյոնձում, 1522 թվականին[3]։ 1528 թվականի Պրուսական Հավաքի համար Կոպեռնիկոսը գրել է այս աշխատության ընդլայնված տարբերակը՝ «Monetae cudendae ratio»–ն՝ սահմանելով փողի ընդհանուր տեսություն։
Թերթում Կոպեռնիկոսը դրել է այն սկզբունքը, որ «վատ փողը դուրս է մղում լավը», որը հետագայում կոչվեց Գրեշեմի օրենք՝ ավելի ուշ նկարագրողի՝ սըր Թոմաս Գրեշեմի անունով[4]։ Այս երևույթը ավելի վաղ նկատել էր Նիկոլ Օրեսմը, բայց Կոպեռնիկոսը նորից հայտնաբերել է այն ինքնուրույն։ Գրեշեմի օրենքը դեռևս հայտնի է Լեհաստանում, Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում որպես Կոպեռնիկոս-Գրեշեմ օրենք[5]։
Նույն աշխատության մեջ Կոպեռնիկոսը ձևակերպել է նաև փողի քանակական տեսության վաղ տարբերակը, կամ փողի պաշարի, դրա արագության, գների մակարդակի և տնտեսության արտադրանքի միջև կապը[2]։ Ինչպես 18-րդ և 19-րդ դարերի շատ ավելի ուշ դասական տնտեսագետներ, նա կենտրոնացել է փողի ավելացման և գնաճի միջև կապի վրա[6]։
«Monetae cudendae ratio»-ն նաև տարբերակում է ապրանքների օգտագործման արժեքի և փոխանակման արժեքի միջև՝ մոտ 250 տարի ակնկալելով Ադամ Սմիթի կողմից այս հասկացությունների օգտագործումը, թեև այն ևս նախադրյալներ է ունեցել ավելի վաղ գրողների, այդ թվում՝ Արիստոտելի մոտ։
Կոպեռնիկոսի ակնարկը վերահրատարակվել է 1816 թվականին Լեհաստանի մայրաքաղաք Վարշավայում որպես Dissertatio de optima monetae cudendae ratione (Դիսերտացիա մետաղադրամների օպտիմալ հատման մասին), որից քիչ օրինակներ են պահպանվել[7]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Macleod, Henry Dunning (1896). The History of Economics (անգլերեն). Bliss, Sands and Company. էջ 451. «Copernicus Moneta.»
- ↑ 2,0 2,1 Spiegel, Henry William (1991). The Growth of Economic Thought (անգլերեն). Duke University Press. ISBN 9780822309734.
- ↑ Armitage, Angus (1963). «24» [The Diseases of Money]. The World of Copernicus (անգլերեն). New American Library. էջեր 89–91.
- ↑ Kindleberger, Charles P. (2003 թ․ հունվարի 1). Comparative Political Economy: A Retrospective (անգլերեն). MIT Press. էջ 329. ISBN 9780262263306.
- ↑ Numismatic Literature (անգլերեն). American Numismatic Society. 1972. էջ 83.
- ↑ Volckart, Oliver (1997 թ․ օգոստոս). «Early beginnings of the quantity theory of money and their context in Polish and Prussian monetary policies, c. 1520–1550». The Economic History Review. 50 (3): 430–449. doi:10.1111/1468-0289.00063. ISSN 0013-0117.
- ↑ The American Historical Review (անգլերեն). American Historical Association. 1926.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- GIGLIOTTI, JOSEPH (2009). «The Role of High Inflation in the Decline of Sixteenth Century Poland-Lithuania's Economy». The Polish Review. 54 (1): 61–76. ISSN 0032-2970. JSTOR 25779788.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- (la) Nicolaus Copernicus: Monetae cudendae ratio Latin text at intratext.com
- (la) MONETE CUDENDE RATIO per NICOLAUM.
- (la)→(en) MONETE CUDENDE RATIO per NICOLAUM.