Քենեմա
| Քենեմա | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | քաղաք և մեծ քաղաք |
| Երկիր |  Սիերա Լեոնե |
| Վարչատարածք | Eastern Province? և Kenema District? |
| ԲԾՄ | 26 մետր |
 | |
 | |
Քենեմա (անգլ.՝ Kenema), Սիերա-Լեոնեի մեծությամբ երրորդ քաղաք (Ֆրիթաուն և Բո քաղաքներից հետո)։ Արևելյան նահանգի մայրաքաղաք ն է և ամենամեծ քաղաքը։ Քաղաքը Քենեմա շրջանի վարչական կենտրոնն է[1]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս վայրերում ժամանակակից քաղաքակրթության նշանների հայտնվելուց շատ առաջ, ներկայիս Քենեմայի տեղում գոյություն են ունեցել մենդե ցեղի մի քանի գյուղեր։ 1898 թվականին բրիտանական կայսրությունը սկսել է կառուցել Ֆրիթաուն-Պենդեմբու երկաթուղին՝ փորձելով հեշտացնել փայտանյութի և օգտակար հանածոների հասանելիությունը Սիեռա-Լեոնեի արևելյան մասում։ 1904 թվականին շինարարները հասել են այն վայրը, որտեղ այժմ գտնվում է քաղաքը, այստեղ հիմնել են մի փոքրիկ գյուղ, որի բնակիչները հիմնականում զբաղվել են վառելափայտի և երկաթուղու փայտակոճի պատրաստմամբ։ Գյուղում իշխող այդ սովորույթների մասին կարելի է կռահել Քենեմա անունից, որը մենդել լեզվից թարգմանաբար նշանակում է «բողոքելու տեղ չկա»։
Բնակավայրի գոյության առաջին տասնամյակներում կյանքն ամբողջությամբ կապված է եղել երկաթուղու հետ, բայց 1931 թվականին քաղաքի շրջակայքում հայտնաբերվել են առաջին ալմաստները՝ ուժեղ խթան հանդիսանալով քաղաքի զարգացման համար։ 1974 թվականին երկաթգիծը բարձիթողի վիճակում է հայտնվել, քանի որ անկախ Սիերա Լեոնեի իշխանությունները ի վիճակի չեն եղել ապահովել դրա գործունեությունը։ Քաղաքը մեծ վնասներ է կրել քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում։ Ապստամբներն ավերել են քաղաքացիների տները՝ փորձելով ալմաստներ գտնել կավե պատերի մեջ (ինչը երբեմն իրականում նրանց հաջողվել է)։ Վերջին տարիներին Քենեման բավական արագորեն զարգացում է ապրում՝ դառնալով երկրում ադամանդի առևտրի հիմնական կենտրոնը։
Աշխարհագրություն և կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքը գտնվում է երկրի մայրաքաղաքից մոտ 330 կիլոմետր հեռավորության վրա, նախալեռներում `ծովի մակարդակից 238 մետր բարձրության վրա։ Քաղաքի շրջակայքում կան ադամանդի հանքավայրեր։
Քենեման գտնվում է մերձհասարակածային կլիմայական գոտում` լավ արտահայատված չոր (նոյեմբեր - ապրիլ) և անձրևոտ (մայիս - հոկտեմբեր) եղանակներով։ Չոր սեզոնի ընթացքում Սահարայից փչող չոր և փոշոտ հարմաթան քամին մեծացնում է գիշերային և ցերեկային ջերմաստիճանների տարբերությունը անձրևային սեզոնի համեմատ։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քենեման էթնիկորեն ամենաբազմազան քաղաքներից մեկն է երկրում։ Բնակչության ամենամեծ խումբը կազմավորվել է մենդե ցեղից (ավելի քան 1/3-ը)։ Լիբանանցիների փոքր, բայց ազդեցիկ սփյուռք կա։ Քաղաքում հաղորդակցության հիմնական լեզուն կրիո լեզուն է, անգլերենին (երկրի պաշտոնական լեզուն) տիրապետում է բնակչության աննշան մասը։
Բնակչության մոտ 3/4-ը սուննի մուսուլման է, մնացածը տարբեր եկեղեցիների քրիստոնյաներ են։ Ոգեպաշտական համոզմունքներն ու ավանդույթները ուժեղ են։ Լիբանանցիների մեջ կան շիաներ[2]։
Քաղաքականորեն Քենեման նեցուկ է ընդդիմադիր Սիերա Լեոնե ժողովրդական կուսակցության (SLPP) համար[3], որն ավանդաբար ներկայացնում է հիմնականում մենդե ցեղի շահերը։
Կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ինչպես Սիեռա Լեոնեյի մնացած շրջանները՝ Քենեման ունի կրթության համակարգ, որը գալիս է բրիտանական պրոտեկտորատի ժամանակներից՝ վեց տարեկանից տարրական դպրոց (1-6 դասարան) և վեց տարի միջին դպրոց (1-6 դասարան), միջնակարգ դպրոցը լրացուցիչ բաժանվում է տարրական, միջին (1-3) և ավագ դպրոցի (4-6) դասարաններ։ Տարրական դպրոց սովորաբար ընդունվում են 6-ից 12 տարեկան, իսկ միջնակարգ դպրոց՝ սովորաբար 13-ից 18 տարեկան երեխաները։ Սկզբնական կրթությունը պաշտոնապես անվճար է և պարտադիր, բայց գործնականում շատ երեխաներ դպրոց չեն հաճախում և աշակերտների ծնողները ստիպված են վճարել դպրոցի բոլոր ծախսերը, բացի ուսուցիչների աշխատավարձից։
Տնտեսություն և տրանսպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քենեման հանդիսանում է ադամանդի առևտրի խոշոր կենտրոն և ծառայում է որպես Արևելյան նահանգի տնտեսական և ֆինանսական կենտրոն։ Կան նաև ծառահատման և փայտամշակման ձեռնարկություններ (անտառների անհետացման պատճառով աստիճանաբար դրանք քայքայվում են) և գյուղմթերքների առաջնային վերամշակման գործարաններ։
Քաղաքի շրջակայքում կա փոքր օդանավակայան (IATA, KEN, ICAO, GFKE), որտեղից գվիեանական Eagle Air ավիաընկերությունը իրականացնում է թռիչքներ դեպի Ֆրիթաուն, Բո և Կոնո քաղաքներ։
Քենեման ասֆալտապատ ճանապարհով, որը կառուցվել է քաղաքացիական պատերազմից հետո, միացված է Ֆրիթաուն մայրաքաղաքին (Բո-ի միջոցով)։ Քաղաքի շրջակայքում մնացած ճանապարհներում բացակայում է պինդ ծածկույթը, որի պատճառով անձրևային սեզոնի ընթացքում գործնականում դրանք դժվարանցանելի են դառնում։
Քաղաքի հիմնախնդիրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքացիական պատերազմը զգալի վնաս է հասցրել Քենեմային՝ ոչնչացնելով ենթակառուցվածքները, որոնք արդեն անկում էին ապրում բրիտանացիների հեռանալուց հետո։ Պատերազմից հետո բնակչության արագ աճը սրել է հիմնախնդիրները։ Ջրամատակարարման, կոյուղու և էլեկտրամատակարարման համակարգերը գործնականում չեն գործում, հարուստ քաղաքացիներն օգտագործում են դիզելային գեներատորներ և ներմուծվող ջուր։ Աղբի հավաքումն ու հեռացումը վատ է կազմակերպված, ինչը տեղական բնակչության ամենօրյա ցածր մշակույթի հետ մեկտեղ բերում է կենցաղային և սննդի թափոնների մարդու գլխից բարձր կույտերի առաջացմանը քաղաքի փողոցներում։ Հաշվի առնելով շոգ և խոնավ կլիման՝ դա նպաստում է խոլերայի, որովայնային տիֆի և աղեստամոքսային հիվանդությունների տարածմանը։ Քաղաքում և նրա շրջակայքում հաճախակի են նաև մալարիայի և Լասսայի տենդի դեպքերը (Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից բացված կլինիկա կա դրա բուժման համար)։ Նախքան քաղաք այցելելը խորհուրդ է տրվում պատվաստվել դեղին տենդի պատվաստանյութով։
ԶԼՄ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքում կա երկու հիմնական ռադիոկայան՝ Eastern Radio 101,9 և Radio Nongowa 101,3։
Սպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ինչպես երկրի մնացած մասերում, այնպես էլ Քենեմայում, ֆուտբոլը ամենատարածված մարզաձևն է։ Քաղաքում կա երկու ակումբ ՝ Kamboi Eagles և Gem Stars, որոնք խաղում են Սիերա Լեոնեի ազգային Պրեմիեր լիգայում։
Նշանավոր մարդիկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Էմերսոն՝ երաժիշտ
- Մուհամեդ Քալլոն՝ ֆուտբոլիստ
- Պոլ Կպակա՝ ֆուտբոլիստ
- Ալֆա Լանսանա՝ ֆուտբոլիստ
- Քեյ Կամարան՝ ֆուտբոլիստ
- Բրիմա Սեսեյ՝ ֆուտբոլիստ
- Կեմոկայ Կալոն՝ ֆուտբոլիստ
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Sierra Leone: Administrative Division (Districts and Chiefdoms) - Population Statistics, Charts and Map». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
- ↑ «Sierra Leone: Provinces, Districts, Major Cities & Urban Localities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information». www.citypopulation.de. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
- ↑ «Public Elections Act, 2012 (Act No. 4 of 2012)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Миссия развития города Кенема Արխիվացված 2019-10-11 Wayback Machine (անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քենեմա» հոդվածին։ |
| ||||||
