Ջոն Ռոսելի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջոն Ռոսելի
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 4, 1905(1905-07-04)
ԾննդավայրԷսպերիա, Ֆրոզինոնե, Լացիո, Իտալիա
Մահացել էօգոստոսի 9, 1976(1976-08-09) (71 տարեկան)
Մահվան վայրՄայամի, Ֆլորիդա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունգանգստեր
ԱմուսինJune Lang?
 John Roselli Վիքիպահեստում

Ջոն Ռոսելի (անգլ.՝ John Roselli, հուլիսի 4, 1905(1905-07-04), Էսպերիա, Ֆրոզինոնե, Լացիո, Իտալիա - օգոստոսի 9, 1976(1976-08-09), Մայամի, Ֆլորիդա, ԱՄՆ, ի ծնե՝ Ֆիլիպո Սակո), իտալական ծագում ունեցող ամերիկացի գանգստեր, իտալա-ամերիկյան «Չիկագոյի սինդիկատ» հանցավոր խմբավորման անդամ։ Խումբը վերահսկել է Հոլիվուդը և Լաս Վեգաս Սթրիփը։ 1960-ական թվականների սկզբին Ռոսելին Ֆիդել Կաստրոյի սպանության կասկածանքով ԿՀՎ-ի կողմից ձերբակալվել է[1]։ Նա կասկածվում է նաև ԱՄՆ 35-րդ նախագահ Ջոն Քենեդու սպանության մեջ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլիպո Սակոն ծնվել է 1905 թվականի հուլիսի 4-ին Էսպերիայուի (Լացիո, Իտալիա) կոմունայում[2]՝ Վինչենցո Սակոյի և Մարիանտոնիա Պասկալե Սակոյի ընտանիքում։ 6 տարեկանում ծնողների հետ գաղթել է Բոստոն՝ Մասաչուսեթս[2]։ Ֆիլիպոյի հայրը մահացել է 1918 թվականին[3]։

1922 թվականին Մասաչուսեթսում ձերբակալվել է թմրանյութերի վաճառքի մեղադրանքով[4]։ Սկզբում Նյու Յորք է փախել երեք ամիս ժամանակով[2], ապա տեղափոխվել Չիկագո, որտեղ Ֆիլիպո Սակո անունը փոխել է Ջոն Ռոսելի[4]։ Նոր անվան հիմքը Վերածննդի իտալացի քանդակագործ Կոզիմո Ռոսելիի անունն է եղել։ Ավելի ուշ դարձել է «Չիկագոյի սինդիկատ» խմբավորման անդամ և հայտնի է եղել «գեղեցիկ Ջոնի» մականունով։

Ռոսելիի՝ Լոս Անջելես տեղափոխվելու ճշգրիտ ամսաթիվը և պատճառը հայտնի չեն։ Որոշ աղբյուրներ ասում են, որ Ալ Կապոնեն կամ Ֆրենկ Նիթին նրան ուղարկել են արևմուտք, որպեսզի վերահսկեն խմբավորման գործարար շահերը։ Սակայն, Ռոսելին տեղափոխվել է Լոս Անջելես 1924 թվականին[5], նույնիսկ նախքան Կապոնեի կամ Նիթիի ղեկավարած ժամանակները։ Նա իրեն մեղավոր է ճանաչել 1924 թվականին գարեջրի մաքսանենգության մեջ[6]։ Ավելի ուշ Ռոսելին սկսել է աշխատել գանգստեր Ջեք Դրագնայի հետ։

Ռոսելին դարձել է կինոպրոդյուսեր Բրայան Ֆոյի մտերիմ ընկերը, որը նրան կինոբիզնես է բերել որպես պրոդյուսեր։ 1940-ական թվականներին Ռոսելին մասնակցել է կինոարդյունաբերությունից գումարներ շորթելու բազմամիլիոնանոց արշավին։

1942 թվականին Ռոսելին մեղադրվել է դաշնային խոշոր դրամաշորթության մեջ Ջորջ Բրաունի՝ «բեմի թատերական աշխատողների միջազգային միության» նախկին նախագահի, և Վիլի Բիոֆի հետ միասին։ Նույն թվականին՝ ավելի ուշ, Ռոսելին ծառայության է անցել ԱՄՆ-ի բանակում, որտեղ անցկացրել է երեք տարի[7]։ Հենց կալանավայրում Ռոսելին դատապարտվել է 1943 թվականին հոլիվուդյան գործիչներից գումար շորթելու համար՝ բանտային պատիժ կրելով մինչև 1947 թվականը[7]։

1950-ական թվականների կեսերին Ռոսելին ուշադրությունը կենտրոնացրել է Նևադա նահանգի վրա՝ Հոլիվուդից մինչև Լաս Վեգաս։ 1956 թվականին Ռոսելին դարձել է Չիկագոյի և Լոս Անջելեսի մաֆիայի գլխավոր ներկայացուցիչը Լաս Վեգասում։ Նրա խնդիրն է եղել Չիկագոյի մաֆիոզ ղեկավարներին ապահովել խաղատների աճող եկամուտներից մասնաբաժին ստանալու համար։ Սակայն, ըստ ՀԴԲ Լոս Անջելեսի բաժանմունքի տվյալների, Ռոսելին աշխատել է որպես կինոպրոդյուսեր «Մոնոգրամ» ստուդիայում[3]։

Կուբայական հեղափոխությունից հետո՝ 1959 թվականի հունվարին, Ֆիդել Կաստրոն փակել է խաղատները, որոնք գործել են Կուբայում և փորձել է ավազակներին վտարել երկրից[8]։

2007 թվականին հրապարակված ընտանեկան թանկարժեք իրերի մասին փաստաթղթերի համաձայն՝ ամերիկյան մաֆիայի անդամները մասնակից են եղել Կուբայի առաջնորդ Ֆիդել Կաստրոյին սպանելու ԿՀՎ-ի փորձերին[9]։ Փաստաթղթերը ցույց են տվել, որ 1960 թվականի սեպտեմբերին Լաս Վեգասում ԿՀՎ-ն ձերբակալել է Ռոբերտ Մայուին՝ ՀԴԲ-ի նախկին գործակալ և Հովարդ Հյուզի օգնականին։ Նա դիմել էր Ռոսելիին՝ միջազգային կորպորացիաների շահերը ներկայացնելու պատրվակով։ Նրանք ցանկացել են Կաստրոյի մահը՝ պարտված մոլախաղերի պատճառով[9]։ Ռոսելին, Մայամիին մաֆիայի պարագլուխներ Սեմ Ջանկանային և Սանտո Տրաֆիկանտե կրտսերին է ներկայացրել։ ԿՀՎ-ից մատակարարելով 6 թունավոր հաբեր՝ Ջանականը և Թրաֆիկանտեն անհաջող կերպով փորձել են ստիպել մարդկանց թունավորել Կաստրոյի սնունդը[9]։ 1961 թվականի ապրիլին Կոչինոս ծովախորշում իրականացված գործողության պատճառով հետագա փորձերը շուտով չեղարկվել են[9][10]։

1963 թվականին երգիչը՝ Ֆրենկ Սինատրան, հովանավորել է Ռոսելիին Լոս Անջելեսի «Friars Club» բացառիկ ակումբին անդամակցելու համար։ Այն բանից հետո, երբ նրան ընդունել են, Ռոսելին հայտնաբերել է քարտի խարդախություն, որը ղեկավարել է Լաս Վեգասի իր ընկերներից մեկը՝ Մորիս Ֆրիդմանը և խնդրել իր բաժինը։ Քարտային խաբեությունը վերջապես հայտնաբերվել է 1967 թվականի հուլիսին ՀԴԲ գործակալների կողմից, որոնք հետևում էին Ռոսելիին[3]։ Տասնյակ հարուստ մարդիկ, այդ թվում միլիոնատեր՝ Հարրի Կարլը, դերասանուհի Դեբի Ռեյնոլդսի և դերասան Զեպո Մարքսի ամուսինը, կորցրել են միլիոնավոր դոլարներ։ Հրանտ Քուփերն այդ գործով ներկայացրել է որոշ մեղադրյալների, այդ թվում՝ Ռոսելին։ Ի վերջո, Ռոսելին դատապարտվել է և տուգանվել 55 հազար դոլարով։ Դատավարության ընթացքում փաստաբանի սեղանին հայտնաբերվել են մեծ ժյուրիի նիստերի գաղտնի արձանագրությունները։ Ի վերջո, Կուպերն իրեն մեղավոր է ճանաչել փաստաթղթերը պահելու մեջ[11]։

1960-ական թվականներին ԱՄՆ ներգաղթի և հպատակագրման ծառայությունը նույնպես փորձել է արտաքսել Ռոսելին, բայց դա չի հաջողվել[2]։

1975 թվականի հունիսի 24-ին և սեպտեմբերի 22-ին Ռոսելին ցուցմունք է տվել ԱՄՆ Սենատի հետախուզության կոմիտեի առջև՝ Այդահո նահանգից սենատոր Ֆրենկ Չերչի գլխավորությամբ, Կաստրոյին սպանելու ԿՀՎ-ի ծրագրի՝ «Մանգուստ» գործողության մասին։ Ռոսելիի ցուցմունք տալուց քիչ առաջ անհայտ անձը գնդակահարել է Ջանկանին Իլինոյսին իր տան նկուղում։ Դա տեղի է ունեցել Ջանկանայի՝ կոմիտեի առաջ ցուցմունք տալու օրվանից մի քանի օր առաջ։ Ջանկանայի սպանությունը, ենթադրաբար, դրդել է Ռոսելին ընդմիշտ հեռանալ Լոս Անջելեսից և Լաս Վեգասից՝ բնակություն հաստատելով Մայամիում, Ֆլորիդա նահանգում։

1976 թվականի ապրիլի 23-ին Ռոսելիին կանչել են կոմիտե՝ նախագահ Քենեդու սպանության մասին ցուցմունք տալու համար[3]։ Քենեդու սպանության գործով առաջին ցուցմունքը տալուց երեք ամիս անց կոմիտեն Ռոսելիին հետ կանչելու հրաման է տվել։ Սակայն հուլիսի 28-ին Ռոսելին անհետ կորել էր[12]։ Օգոստոսի 3-ին սենատոր Հովարդ Բեյքերը ՀԴԲ-ին խնդրել է հետաքննել Ռոսելիի անհետացման գործը[3]։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1976 թվականի օգոստոսի 9-ին Ռոզելիի քայքայվող մարմինը գտել են 55-գալոնանոց պողպատյա վառելիքի բաքում, որը լողալիս է եղել Ֆլորիդա նահանգի Մայամիի մոտ գտնվող Դամֆաունդլինգ ծոցում[13]։ Նա մահացել է շնչահեղձությունից[13]։ Դաշնային քննիչները ենթադրել են, որ նրան, հավանաբար, սպանել են Չիկագոյի գանգստերները՝ Լաս Վեգասի խաղային մաֆիայում անարդար մասնաբաժին ունենալու համար[13]։

Դավադրություն Քենեդու դեմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոսելիի մահից հետո լրագրողներ Ջեք Անդերսոնը և Լես Ուիթենը հրապարակել են առաջնորդող հոդված, որում ասվել է, որ Ռոսելին իր գործընկերներին հայտնել է, որ այն անձինք, որոնց նա հավաքագրել է Կաստրոյի սպանության համար, մասնակցել են նաև նախագահ Ջոն Քենեդու սպանությանը[14]։

Բիլ Բոնանոն՝ Կոզա Նոստրայի խմբավորման ղեկավար Ջոզեֆ Բոնանոյի որդին, 1999 թվականի իր «Bound by Honor: A Mafioso's Story» հուշերում պնդել է, որ իր հայրը քննարկել է Քենեդու սպանությունը Ռոսելիի հետ և նրան ներգրավել այդ գործի մեջ՝ որպես գլխավոր մարդասպան[15][16]։ Բոնանոյի խոսքով՝ Ռոսելին Քենեդու վրա կրակել է Վյազով փողոցի կոյուղուց։ 2006 թվականին «Discovery Channel» հեռուստաալիքը եթեր է հեռարձակել «Conspiracy Files:JFK» անվանմամբ ժամային հեռուստատեսային վավերագրական ֆիլմը[15][17]։ Հիմնվելով Լամար Ուոլդրոնի «Վերջնական զոհաբերություն» գրքում պարունակվող տեղեկատվության վրա՝ ծրագիրը պնդել է, որ Ռոսելին պատասխանատու է եղել Աբրահամ Բոլդենի հարձակման համար, որը ձերբակալվել է Ուորեն հանձնաժողովի առջև ներկայանալուց մեկ օր առաջ[17]։ 2010 թվականին «Playboy» ամսագիրը հրապարակել է Հիլ Լևինի հոդվածը, որում ասվել է, որ Ռոսելին նույնպես ներգրավված է եղել Ռոբերտ Ֆլամլիի և Ջեյմս Ֆայլսի սպանության մեջ[18]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Snow, Anita (2007 թ․ հունիսի 27). «CIA Plot to Kill Castro Detailed». The Washington Post. Washington, D.C. AP. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 31-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Mafia Said to Have Slain Rosselli Because of His Senate Testimony». nytimes. 1977 թ․ փետրվարի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 13-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 FBI FOIA files John Roselli FBI Files
  4. ↑ 4,0 4,1 Wiedrich, Bob (1975 թ․ մարտի 14). «CIA's 'mobster' cut filmland swath». Chicago Tribune. Vol. 128, no. 73 (Final ed.). Section 2, page 4. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 20-ին.(չաշխատող հղում)
  5. ↑ Scott, Peter Dale Deep Politics and the Death of JFK. — University of California Press, 1993. — ISBN 9780520917842
  6. ↑ PROTECTION IN DRY CASE BOOSTS FINE. Defendant Refuses to Give Name of Beer Seller When Admitting Guilt. Los Angeles Times, July 8, 1924. Page A5, PART II
  7. ↑ 7,0 7,1 «Roselli Describes His Role In a C.I.A. Plot on Castro». nytimes.com. 1975 թ․ հունիսի 25.
  8. ↑ Bourne 1986, էջեր. 202, 211–213; Quirk 1993, էջեր. 272–273; Coltman 2003, էջեր. 172–173.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Snow, Anita (2007 թ․ հունիսի 27). «CIA Plot to Kill Castro Detailed». The Washington Post. Washington, D.C. AP. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  10. ↑ Trying to Kill Fidel Castro. The Washington Post, June 27, 2007.
  11. ↑ «Sirhan's Lawyer Pleads Guilty To Contempt in Cheating Trial». The New York Times. 1969 թ․ օգոստոսի 26.
  12. ↑ «Baker to Ask F.B.I. and C.I.A. For Data on Murder of Roselli». nytimes.com. 1976 թ․ օգոստոսի 10.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 C., G. (1976 թ․ օգոստոսի 23). «Deep Six for Johnny» (PDF). Time Magazine (անգլերեն). էջեր 23–25. «Alameda Fratianno was Roselli's protégé because Roselli introduced Fratiano to NY mob he was responsible for Fratiano's actions who was an informant therefore death is of consequence.»
  14. ↑ Anderson, Jack; Whitten, Les (1976 թ․ սեպտեմբերի 7). «Mob may have been behind Kennedy assassination». The Free Lance–Star. Fredericksburg, Virginia. էջեր 4–5. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 Publishers Weekly (1999 թ․ մարտի 29). «Bound by Honor: A Mafioso's Story». www.publishersweekly.com. Publishers Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 30-ին.
  16. ↑ Anastasia, George (1999 թ․ մայիսի 30). «Did the Mafia really manage JFK's assassination?». The Baltimore Sun. Baltimore. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 30-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 Smith, Liz (2006 թ․ մարտի 15). «JFK assassination gets another look». The Blade. Toledo, Ohio. էջ D-3. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 4-ին.
  18. ↑ Levin, Hillel How the Outfit Killed JFK(անգլ.) // Playboy : magazine. — 2010. Архивировано из первоисточника 9 Հունիսի 2012.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • The CIA Family Jewels – includes several memos on Roselli's involvement in attempts to assassinate Fidel Castro
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Ռոսելի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Չափորոշչային վերահսկողություն


Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջոն_Ռոսելի&oldid=9404524» էջից