Ջոն Ռոլս

Ջոն Ռոլս; անգլ.՝ John Rawls
Ծնվել է	փետրվարի 21, 1921[…] Բալթիմոր, Մերիլենդ, ԱՄՆ
Մահացել է	նոյեմբերի 24, 2002[…] (81 տարեկան) Լեքսինգթոն, Միդլսեքս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Գերեզման	Մաունթ Օբերն գերեզմանատուն
Բնակության վայր(եր)	Լեքսինգթոն և Բալթիմոր
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Ուղղություն	վերլուծական փիլիսոփայություն
Մասնագիտություն	փիլիսոփա, մանկավարժ, համալսարանի դասախոս և քաղաքական գործիչ
Հաստատություն(ներ)	Փրինսթոնի համալսարան, Հարվարդի համալսարան, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Կոռնելի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	քաղաքական փիլիսոփայություն և քաղաքագիտություն
Անդամակցություն	Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և Բրիտանական ակադեմիա
Ալմա մատեր	Փրինսթոնի համալսարան (1950), Քենթի դպրոց և Calvert School?
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր (1950) և պրոֆեսոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Գիտական ղեկավար	Walter Terence Stace?
Եղել է գիտական ղեկավար	Thomas Nagel?, Norbert Hornstein?, Elizabeth S. Anderson?, Allan Gibbard?, Samuel Freeman? և Susan Neiman?
Ազդվել է	Ջոն Լոկ և Իմանուիլ Կանտ
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ Ռոլֆ շոկի մրցանակ տրամաբանության և փիլիսոփայության ոլորտում Ռալֆ Ուոլդո Էմերսոնի անվան մրցանակ և Ֆուլբրայթի ծրագիր
Ամուսին(ներ)	Margaret Warfield Fox?
Երեխա(ներ)	Anne Warfield Rawls?
	Ներշնչվել է
	John Rawls Վիքիպահեստում

Ջոն Բորդլի Ռոլս ( փետրվարի 21, 1921, Բալթիմոր - նոյեմբերի 24, 2002), ամերիկացի քաղաքական և բարոյական փիլիսոփա, սոցիալական ազատականության տեսաբան, ներքին և միջազգային իրավունքի լիբերալ-պետական հայեցակարգի հիմնադիրը։ Հիմնականում ընկած է ԱՄՆ-ի ժամանակակից քաղաքականության հիմքում։

Նրա մեծ գործը «Արդարության տեսությունն» է, որը քաղաքական փիլիսոփայության ամենանշանակալի գրքերից է^[19]։ Այս գրքով Ջոն Ռոուլսը վերակենդանացրեց քաղաքական փիլիսոփայության նկատմամբ հետաքրքրությունը և դարձավ ամենամեջբերված ժամանակակից փիլիսոփաներից մեկը^[20] :

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1943 թվականին Փրինսթոնի համալսարանն ավարտելուց հետո նա գնաց բանակ և ծառայեց Նոր Գվինեայում, Ճապոնիայում և Ֆիլիպիններում հետևակային զորքերում։ Վերադառնալով ԱՄՆ՝ նա պաշտպանել է իր թեզը նույն համալսարանում և ողջ կյանքի ընթացքում դասավանդել ԱՄՆ-ի(Կորնել, Հարվարդ և Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում) և Մեծ Բրիտանիայում (Օքսֆորդի համալսարան) խոշորագույն համալսարաններում։

Գաղափարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր «Արդարության տեսություն» գրքում փիլիսոփան զարգացնում է արդարության տեսությունը՝ վերանայելով Ջոն Լոկի, Ժան-Ժակ Ռուսոյի և Էմանուել Կանտի դասական սոցիալական պայմանագրային տեսությունը։ Լոքի համար քաղաքական իշխանության լեգիտիմությունը բխում էր ժողովրդի կամավոր համաձայնությունից՝ արտահայտված կառավարության և ժողովրդի միջև պայմանագրի կամ համաձայնագրի տեսքով^[21]։ Ռոլսը սոցիալական պայմանագրի գաղափարը բարձրացնում է վերացականության ավելի բարձր մակարդակի։ Նա պնդում է, որ մարդիկ շահագրգռված են մեծացնել սեփականը և նվազեցնել համագործակցությունից ստացվող օգուտների ընդհանուր բաժինը^[22]։ Դա հաղթահարելու համար, ասում է Ռոլսը, անհրաժեշտ է մշակել սոցիալական արդարության սկզբունքներ, որոնք կսահմանեն հասարակության հիմնական ինստիտուտների իրավունքներն ու պարտականությունները, ինչպես նաև կբաշխեն համագործակցության արդյունքում ստացված օգուտների բաժինները՝ ընդունելի ձևով։ Բոլորը նա բացատրում է, որ արդարության սկզբունքներն այն են, ինչ մարդիկ կընդունեն որպես սահմանող սկզբունքներ սոցիալական պայմանագիր կնքելիս։ Հենց նրանք էլ հետագայում կորոշեն իրավունքներն ու պարտականությունները, սոցիալական նպաստների բաշխումը։

Ռոլսը կառուցեց հիպոթետիկ մտավոր կոնստրուկցիա («Տգիտության վարագույր»), որտեղ նա ենթադրում է, որ մարդիկ, գտնվելով «բնության վիճակում», հավասար են միմյանց. նրանք չգիտեն իրենց տեղը հասարակության մեջ, սոցիալական կարգավիճակը, դասակարգային դիրքը։ . Այս իրավիճակում ոչ ոք չի կարող իր համար ինչ-որ բան փոխել դեպի լավը, ինչը սկզբնական իրավիճակն արդար է համարում^[22]։ Ռոլսն ի սկզբանե անհատներին դիտարկում է որպես ռացիոնալ մտածող մարդիկ, որոնց առջեւ ծառացել է արդար հասարակություն կառուցելու խնդիրը։ Նաև, ի սկզբանե, այս մտավոր կոնստրուկցիան պարունակում է այն փաստը, որ նման համաձայնագրից բխող հասարակական հաստատությունները անկասկած ենթարկվում են արդարադատության այս սկզբունքներին, և դրանցում ներգրավված մարդիկ իրենց հարաբերությունները կառուցում են ազնվության վրա, այսինքն՝ պայմանավորվելով։ բնական վիճակում հավասար լինելով։ Ռոլսը պնդում է, որ այս փաստը բոլոր հիմքերը կտա ընդունելու այս սկզբունքները որպես ընդհանուր ընդունված և համընդհանուր։

Արդարության երկու սկզբունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոլսն իր սկզբունքները ձևակերպում է հետևյալ կերպ^[22]։

Նշելով առաջնահերթությունների այս օրինակները՝ ես այժմ ցանկանում եմ ամփոփել ինստիտուտների համար արդարության երկու սկզբունքները։ Ամբողջականության համար ես կտամ մի ձևակերպում, որն իր մեջ ներառում է ավելի վաղ ձևակերպումներ։

Առաջին սկզբունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուրաքանչյուր անհատ պետք է հավասար իրավունք ունենա հավասար հիմնարար ազատությունների ամենաընդհանուր համակարգին, որը համատեղելի է բոլոր մյուս մարդկանց ազատությունների համանման համակարգերի հետ։

Երկրորդ սկզբունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոցիալական և տնտեսական անհավասարությունները պետք է կազմակերպվեն այնպես, որ դրանք միաժամանակ լինեն

ա) հանգեցնել ամենաքիչ շահավետներից ամենամեծ օգուտին՝ արդար խնայողությունների սկզբունքին համապատասխան, և

բ) պաշտոններն ու պաշտոնները բաց դարձնել բոլորի համար՝ հնարավորությունների արդար հավասարության պայմաններում։

Առաջնահերթության առաջին կանոնը (Ազատության առաջնահերթություն)

Արդարության սկզբունքները պետք է դասավորված լինեն բառապաշարով, և, հետևաբար, հիմնարար ազատությունները կարող են սահմանափակվել միայն հենց ազատության անվան տակ։ Երկու դեպք կա.

ա) փոքր ազատությունները պետք է ամրապնդեն ազատության ամբողջ համակարգը, որը կիսում են բոլորը.

բ) հավասարից պակաս ազատությունը պետք է ընդունելի լինի այս փոքր ազատությունն ունեցող քաղաքացիների համար։

Գերակայության երկրորդ կանոնը (արդարության գերակայությունը արդյունավետության և բարեկեցության նկատմամբ)։

Արդարության երկրորդ սկզբունքը բառապաշարով նախորդում է արդյունավետության սկզբունքին և օգուտների հանրագումարը առավելագույնի հասցնելու սկզբունքին. իսկ հնարավորությունների արդար հավասարությունը նախորդում է տարբերության սկզբունքին։

Երկու դեպք կա.

ա) հնարավորությունների անհավասարությունը պետք է մեծացնի ավելի քիչ հնարավորություններ ունեցող մարդկանց հնարավորությունները.

բ) խնայողությունների չափազանց մեծ տոկոսադրույքը, ի վերջո, պետք է նվազեցնի այն կրողների բեռը։

Մեկնաբանության կարգով պետք է նշել, որ այս սկզբունքներն ու գերակայության կանոնները, անկասկած, թերի են։ Իհարկե, այլ փոփոխություններ պետք է արվեն, բայց ես ավելի չեմ բարդացնի այս սկզբունքների ձևակերպումը։

Հիմնական գրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1,Արդարության տեսություն (1971)

2,Քաղաքական ազատականություն (Անգլերեն Քաղաքական Լիբերալիզմ; 1993)

3,Ժողովուրդների իրավունքը (անգլերեն The Law of Peoples; 1999)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Duignan B. John Rawls
↑ ^2,0 ^2,1 Babelio (ֆր.) — 2007.
↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ Duignan B. Encyclopædia Britannica
↑ ^5,0 ^5,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ John Rawls, Theorist on Justice, Is Dead at 82 / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2002. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
↑ Find A Grave — 1996.
↑ (unspecified title) — P. 5. — ISBN 978-0-415-30108-4 — doi:10.4324/9780203086605
↑ The Best of All Possible Worlds // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2012. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 (unspecified title) — P. 4. — ISBN 978-0-415-30108-4 — doi:10.4324/9780203086605
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ https://search.amphilsoc.org/memhist/search?creator=John+Rawls&title=&subject=&subdiv=&mem=&year=&year-max=&dead=&keyword=&smode=advanced
↑ https://www.thebritishacademy.ac.uk/documents/2528/Deceased_Fellows.pdf
↑ CONOR.Sl
↑ http://www.jstor.org/stable/40014866
↑ ^16,0 ^16,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ (unspecified title) — P. 3. — ISBN 978-0-415-30108-4 — doi:10.4324/9780203086605
↑ JSTOR — 1995.
↑ Cambridge Dictionary of Philosophy, "Rawls, John, " Cambridge University Press, pp. 774—775.
↑ (2008-07-28) Going Off the Rawls Արխիվացված 2012-02-24 Wayback Machine
↑ «Теория общественного договора». state.rin.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 18-ին.
↑ ^22,0 ^22,1 ^22,2 Джон Ролз Теория справедливости / Под ред. В.В. Целищева. — Издательство Новосибирского университета, 1995. — ISBN 5-7615-0365-4

[_ae7799de26e80ffe-1] 1,0 ^1,1 Duignan B. John Rawls

[_fad6c369d32a4921-2] 2,0 ^2,1 Babelio (ֆր.) — 2007.

[_2b5f9808e76e2209-3] Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_acb80062d27dd40d-4] Duignan B. Encyclopædia Britannica

[_30fe8a9365a9a5ac-5] 5,0 ^5,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_948b61dfc1390793-6] John Rawls, Theorist on Justice, Is Dead at 82 / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2002. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X

[_771e1f5b7108cd04-7] Find A Grave — 1996.

[_543fddd9e0120e25-8] (unspecified title) — P. 5. — ISBN 978-0-415-30108-4 — doi:10.4324/9780203086605

[_982552303ec215c6-9] The Best of All Possible Worlds // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2012. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X

[_63c6da020a75dafa-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 (unspecified title) — P. 4. — ISBN 978-0-415-30108-4 — doi:10.4324/9780203086605

[_af0ee0c87eacd245-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_0edd1977434b7c33-12] ttps://search.amphilsoc.org/memhist/search?creator=John+Rawls&title=&subject=&subdiv=&mem=&year=&year-max=&dead=&keyword=&smode=advanced

[_58993e549fe0a807-13] ttps://www.thebritishacademy.ac.uk/documents/2528/Deceased_Fellows.pdf

[_8695511f2d92ff2e-14] CONOR.Sl

[_29042bd1dfd94e41-15] ttp://www.jstor.org/stable/40014866

[_d5c00cd4388f7f02-16] 16,0 ^16,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_fb69ed5ae04fb9c3-17] (unspecified title) — P. 3. — ISBN 978-0-415-30108-4 — doi:10.4324/9780203086605

[_523e20da245a6012-18] JSTOR — 1995.

[19] Cambridge Dictionary of Philosophy, "Rawls, John, " Cambridge University Press, pp. 774—775.

[Gordon-20] (2008-07-28) Going Off the Rawls Արխիվացված 2012-02-24 Wayback Machine

[21] «Теория общественного договора». state.rin.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 18-ին.

[:03-22] 22,0 ^22,1 ^22,2 Джон Ролз Теория справедливости / Под ред. В.В. Целищева. — Издательство Новосибирского университета, 1995. — ISBN 5-7615-0365-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]