Jump to content

Ջիբրիլ Թամսիր Նյանե

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջիբրիլ Թամսիր Նյանե
Ծնվել էհունվարի 9, 1932(1932-01-09)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԿոնակրի, Գվինեա[4][5]
Մահացել էմարտի 8, 2021(2021-03-08)[6][7] (89 տարեկան)
Մահվան վայրԴակար, Սենեգալ
Քաղաքացիություն Գվինեա և  Սենեգալ
ԿրթությունԲորդոյի համալսարան (1959)[8][1]
ԵրկերGeneral History of Africa - Volume IV - Africa from the Twelfth to the Sixteenth Century?[9]
Մասնագիտությունպատմաբան, գրող և դրամատուրգ
ԱշխատավայրՀովարդի համալսարան, Տոկիոյի համալսարան, University of Conakry?[1] և Institut Fondamental d'Afrique Noire?[1]
ԱմուսինHadja Aissatou Diallo?
ԵրեխաներԿատուշա Նայան[10], Daouda Tamsir Niane?, Fifi Tamsir Niane?, Fatou Tamsir Niane? և Bachir Tamsir Niane?
 Djibril Tamsir Niane Վիքիպահեստում

Ջիբրիլ Թամսիր Նյանե (Նիան, Նայան, Նյան, ֆր.՝ Djibril Tamsir Niane, հունվարի 9, 1932(1932-01-09)[1][2][3][…], Կոնակրի, Գվինեա[4][5] - մարտի 8, 2021(2021-03-08)[6][7], Դակար, Սենեգալ), գվինեացի պատմաբան, հասարակական գործիչ, գրող և դրամատուրգ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ էթնիկական պատկանելության տուկուլյոր է։ Միջնակարգ կրթությունը ստացել է Դակարի (Սենեգալ), իսկ գիտական աստիճանը՝ Բորդոյի համալսարանում։ Դասավանդել է Կոնակրիի Պոլիտեխնիկական ինստիտուտում[11]։ Դարձել է Հովարդի համալսարանի (Վաշինգտոն) և Տոկիոյի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր։ Գվինեայի առաջին նախագահ Ահմեդ Սեկու Տուրեի հետ կոնֆլիկտի մեջ է մտել, ինչի պատճառով 1970 թվականին աքսորվել է Սենեգալ։

Նյանեի գիտական աշխատանքները նվիրված են Արևմտյան Աֆրիկայի նախագաղութային պատմությանը, հիմնականում նրա միջնադարյան կայսրություններին։ Մալիի կայսրության մասին իր ատենախոսության նյութերը նա հավաքել է գրիոտների բանավոր ավանդույթից, մասնավորապես Մամադու Կույատեի պատմություններից։ Դրանց հիման վրա նա 1960 թվականին արևմտյան աշխարհին է ներկայացրել Սինդիատի էպոսը՝ «Սունդյաթ կամ մանդինգոյի էպոպեա»՝ Սինդիատ Քեյթի մասին (մոտ 1217-1255), ինչը դարձել է նրա ամենահայտնի նվաճումը։

1965 թվականից մասնակցել է կայսրության մայրաքաղաքի՝ Մալի Նիանի լեհ-գվինեական հնագիտական արշավախմբի պեղումներին։ Որպես «Աֆրիկայի համընդհանուր պատմության» նախապատրաստման ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի միջազգային կոմիտեի անդամ՝ հանդես է եկել որպես դրա 4-րդ հատորի (12-16 դար) խմբագիր և Ժոզեֆ Կի-Զերբոյի հետ ղեկավարել է դրա հրապարակումը։ Ֆրանսիացի հետազոտող մարքսիստ Ժան Սյուրե-Կանալի հետ համատեղ Արևմտյան Աֆրիկայի ժողովուրդների պատմության վերաբերյալ ուսումնական ձեռնարկ է կազմել։

Նա նաև «Սիկասոն կամ վերջին միջնաբերդը», «Չակա» և «Ողբերգական նշանադրությունը» պիեսների հեղինակն է։ Հանգուցյալ մոդել Կատուշի Նայանի հայրն է (1960-2008)։

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Recherches sur l’Empire du Mali au Moyen Age (D.E.S.), suivi de Mise en place des populations de la Haute-Guinée. Recherches Africaines, Conakry, 1959, 1960, 1961 ; Editions Présence Africaine, Paris, 1975.
  • A propos de Koli Tenguella. Recherches africaines (Etudes guinéennes), nouv. sér., nos. 1 et 4 (oct.-déc.), 1959, 1960, pp. 35–46 ; 32-36.
  • Djibril Tamsir Niane, Koly Tenguella et le Tekrour. Recherches africaines (Etudes guinéennes), nouv. sér., no. 1 (janv.-mars), 1969, pp. 58–68.
  • Koly Tenghella et le Tekrour : Congrès des Africanistes, Présence Africaine, Paris, 1967
  • Niani, l’ancienne capitale du Mali. Recherches Africaines, Conakry, 1968.
  • Le cinéaste africain et l’histoire. Revue Présence Africaine, Paris 1974.
  • Histoire et tradition historique du Manding. Revue Présence Africaine, Paris, 1974, no. 89 Vol. 1
  • Les Traditions Orales Mandingues. Revue Présence Africaine, Paris 1975
  • Le Soudan occidental au temps des Grands Empires. Présence Africaine, Paris 1975
  • Co-président avec Amadou Hampaté Bâ de la série des colloques de la Fondation SCOA
  • Colloque sur les Traditions Orales du Manding, 1975, Bamako I
  • Colloque sur les Traditions Orales du Manding, 1976, Bamako II
  • Colloque sur les Traditions Orales du Ghana, 1977, Niamey
  • Les Traditions orales du Gabu. Revue Ethiopiques, Dakar 1980.
  • L’Histoire générale de l’Afrique. Directeur de publication du volume IV : *L’Afrique du XIIème au XVIème siècles. Editions Jeune Afrique. UNESCO, Paris 1985
  • Réalisation d’un Coffret Radiophonique «L’Epopée du Gabu»

Կաաբուի պատմություն

  • Les Griots et la Musique historique, avec le concours de Radio France Internationale (Archives sonores de l’oralité, Paris 1987)
  • Diverses communications scientifiques aux colloques et conférences sur l’histoire africaine, la Traite Négrière, etc.
  • Histoire des Mandingues de l’Ouest. Paris. Karthala & Association ARSAN. 1989.
  • Organisateur, sous l'égide de l’UNESCO, d’un Colloque sur les Traditions Orales et la Traite Négrière (Programme Route de l’Esclave)
  • La Traite Négrière au Rio Pongo, 1999
  • Résistance à la pénétration coloniale, 1972

Գրականություն և դրամատուրգիա

  • Soundjata ou l’Epopée du Manding. Présence africaine, Paris, 1960. Ouvrage traduit en anglais, allemand, portugais, japonais, etc.
  • Les Fiançailles tragiques ou légende du Wagadou Bida, interprété à Conakry en 1961, à Dakar au Théâtre national Daniel Sorano, 1967
  • L’Avare de Molière, traduction en langue malinké, inteprété par les élèves du Lycée de Donka, à Conakry et à Kankan
  • Sikasso ou la Dernière Citadelle, suivi de Chaka Oswald, Honfleur (France), 1971, inteprété par les étudiants de l’IPC en 1965, par la Troupe du Théâtre national Daniel Sorano, Dakar, 1976.
  • Livret de Ballet «La Gazelle Noire», interprété par la Troupe du Théâtre national Daniel Sorano
  • Mery (nouvelles). NEA, Dakar 1975
  • Contes d’hier et d’aujourd’hui. Paris, Présence Africaine, 1985
  • Contes de Guinée. SAEC, Conakry 1993
  • Histoire de la République de Guinée, SAEC, Conakry 1998
  • Etat et société civile en Afrique noire, SAEC, Conakry 2000

Ուսումնական ձեռնարկներ

  • Histoire de l’Afrique Occidentale en collaboration avec Jean Suret-Canale. Conakry 1960, Présence africaine 1961
  • Histoire de l’Afrique (classe de 5è) en collaboration avec Amadou Mahtar M’Bow, Jean Devisse et Joseph Ki Zerbo, Hatier, Paris 1971
  • Histoire de la Guinée (3è et 4è années), NEA, Dakar 1987
  • Géographie de la Guinée. (3è et 4è années), Nathan, Paris 1987
  • Géographie. (5è et 6è années), Nathan, Paris 1987
  • Histoire de l’Afrique. (5è et 6è années), Nathan, Paris 1987
  • Education civique. SAEC, Conakry 1994
  • Mon beau pays la Guinée. SAEC, Conakry 1994

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 Babelio (ֆր.) — 2007.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.presenceafricaine.com/146_tamsir-niane-djibril
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Encyclopædia Universalis (ֆր.) — Encyclopædia Britannica, 1968.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://generations224.com/?p=19340
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 https://www.omegamedias.info/blog/2021/03/08/litterature-lecrivain-djibril-tamsir-niane-a-range-sa-plume-a-jamais/
  8. ↑ https://www.jeuneafrique.com/mag/407054/culture/guinee-conakry-rencontre-djibril-tamsir-niane-defenseur-de-lhistoire-africaine/
  9. ↑ Dictionary of African Biography / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr. — NYC: OUP, 2012.
  10. ↑ Internet Movie Database — 1990.
  11. ↑ Djibril Tamsir Niane (статья в Britannica)

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջիբրիլ Թամսիր Նյանե» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջիբրիլ_Թամսիր_Նյանե&oldid=9031530» էջից