Պարտիզակ (Քոջաելի)
Այս հոդվածը Նիկոմեդիայի շրջանի ավանի մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Պարտիզակ (այլ կիրառումներ)։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Պարտիզակ | ||
| Երկիր |  Թուրքիա | |
| Ժամային գոտի | UTC+3 | |
| ||
Պարտիզակ (այժմ Բահչեջիք), հայաբնակ ավան Թուրքիայում, Իզմիթից (Նիկոմեդիա) 20 կմ հեռավորությամբ, Իզմիթի ծովախորշի հարավարևելյան ափի մոտ, անտառապատ լեռների ստորոտին։ Կլիման բարեխառն է և առողջարար։ Եղել է Կոստանդնուպոլսի հայ մտավորականության ամառանոցներից[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնադրել են Սեբաստիայի վիլայեթի Պարտիզակ գյուղից գաղթած հայերը 16-րդ դարում։ 20-րդ դարի սկզբին ուներ մոտ 17000 հայ բնակիչ[1] Մինչև 1912 թվականը քաղաքի կառավարումը գտնվել է հայ պաշտոնյաների ձեռքին (վերջին հայ կառավարիչն էր գրող, հասարակական գործիչ Հ . Տեր-Հակոբյանը)։ Պարտիզակի կառավարչին էին ենթարկվում հինգ հայկական, մեկ հունական և երկու մուսուլմանական գյուղեր[2]։ 1915 թվականին Պարտիզակի հայերը Նիկոմեդիաի գավառի հայ բնակչության հետ ենթարկվել են տեղահանության և կոտորածի։ 1918 թվականին ջարդից փրկված 3500 պարտիզակցի վերահաստատվել են հայրենի ավանում, 1920 թվականին հույն-թուրքական պատերազմի ժամանակ, կրկին տեղահանվել։ Մոտ 50 ընտանիք հայրենադարձվել են Խորհրդային Հայաստան, իսկ պարտիզակցիների մի ստվար խումբ վերաբնակվել է Հալեպում (Սիրիա)։
Կենցաղն ու մշակույթը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչության հիմնական զբաղմունքը եղել է ծխախոտագործությունը, շերամապահությունը (մետաքսի երկու մանարան գործարան), փայտի ու փայտածխի արտադրությունը։ Պարտիզակը ունեցել է բժշկական ծառայություն, դեղատուն, փոստ, հեռագրատուն (1911 թվականից)։ Գործել են ինչպես Հայաստանյաց Առաքելական, այնպես էլ կաթոլիկ և բողոքական եկեղեցիներ, ութ դպրոց, որոնցից մեկը՝ բարձրագույն։ Եղել է մտավորական կենտրոն, հրատարակվել են «Փարոս» (1910-1912), «Պայքար» (1912-1914), «Մեղու» (1912-1914), «Պարտիզակ» (1909-1912) և այլ պարբերականներ։ Սեփական (սիրողական), ինչպես նաև Կոստանդնուպոլսից և Անդրկովկասից ժամանող թատերախմբերի ուժերով կազմակերպվել են ներկայացումներ[3]։
Հայտնի պարտիզակցիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Հայկական Սովետական Հանրագիտարան
- ↑ Արա Մելքոնյանը Պարտիզակի մասին
- ↑ Աբելյան-Արմենյան թատերախմբի մասին(չաշխատող հղում)