Շրի Լանկայի տնտեսություն

Շրի Լանկայի տնտեսություն
Վիճակագրություն
ՀՆԱ	87 174 682 200,432 $
ՀՆԱ-ի աճ	4,3 ± 0,1 տոկոս
ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով	4073 $
Գնաճ (ՍԳԻ)	4,5 ± 0,1 տոկոս

Շրի Լանկա, անվանական ՀՆԱ-ն 2019 թվականին կազմել է 84 միլիարդ դոլար^[5], մինչդեռ գնողունակության համարժեք ՀՆԱ-ն կազմել է 296,959 մլրդ դոլար^[6]։

Համաշխարհային տնտեսության մեջ Շրի Լանկան ավանդաբար կապված է թեյի, բնական կաուչուկի և դարչինի արտադրության հետ, թանկարժեք քարերի արդյունահանում (Ռատնապուրա)։ Ներկայումս երկիրը թեյի արտադրությամբ աշխարհում զբաղեցնում է միայն 4-րդ տեղը՝ զիջելով Հնդկաստանին, Չինաստանին և Թուրքիային։

Արտահանվում է՝ թեյ, կաուչուկ, կոկոս, գրաֆիտ, շափյուղա, սուտակ և այլ թանկարժեք քարեր։

Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայումս գյուղատնտեսությունն ապահովում է արտահանման միայն 20%-ը (93%՝ 1972 թվական), հիմնական արդյունաբերությունը տեքստիլն է (արտահանման 63%-ը)։ Այնուամենայնիվ, Շրի Լանկային ծանր հարված հասցրեց զարգացած երկրների կողմից 2005 թվականի հունվարին հագուստի ներմուծման քվոտաների չեղարկումը, որոնք գործում էին (ԱՀԿ-ի շրջանակներում) ավելի քան 30 տարի, ինչը հանգեցրեց Շրի Լանկայի արտադրանքը փոխարինելու ավելի էժան չինական արտադրանքով։ Երկրի գլխավոր տնտեսական կենտրոնը և ամենամեծ նավահանգիստը Կոլոմբոն է։ ՀՆԱ-ի աճը կազմում է տարեկան մոտ 20%։ Շրի Լանկան առաջին տեղն է զբաղեցնում Հարավային Ասիայում մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ով (2004 թվական՝ 3700 դոլար)։

Թանկարժեք քարերի արդյունահանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրի Լանկան աշխարհին տվել է մեծ քանակությամբ արժեքավոր սուտակներ և կապույտ շափյուղաների գրեթե կեսը։

Եվրոպացիներից առաջինը, ով Ցեյլոնում թանկարժեք քարերի արդյունահանումը նկարագրեց որպես սկուտեղների մեջ լվացող սարքեր, իտալացի ճանապարհորդ Մարկո Պոլոն էր (Աշխարհի բազմազանության գիրքը, 1298), կապիտան Ռիբեյրոն, որտեղ մասնավորապես ասվում է. «Գետերում գոհարներ որսալու համար մավրերը ցանցեր են իջեցնում ջրի մեջ, որոնցում գտնում են տոպազներ, սուտակներ և շափյուղաներ, որոնք ուղարկվում են Պարսկաստան՝ այլ ապրանքների դիմաց»։ Հիմնական հանքարդյունաբերության տարածքը Ռատնապուրա քաղաքի ծայրամասն էր (Սինհալերենից թարգմանաբար՝ «Գոհարների քաղաք»), որտեղ մոտ 2 հազար կմ² տարածքի վրա կենտրոնացած էին 5 մեծ և տասնյակ փոքր տեղամասեր։ Արտադրական շերտը (հնագույն խճաքար, «իլլամ») գտնվում է 1,5-ից 15 մ խորության վրա և ունեցել է մոտ 0,6 մ հաստություն։ Բաց եղանակով մշակելիս հիմնական տեխնոլոգիան չամրացված նյութի լվացումն է եղեգից կամ բամբուկի ձողերից հյուսված սկուտեղներում։ Ռատնապուրայի մոտ հայտնաբերվել է ավելի քան 400 կարատ կշռող ամենամեծ շափյուղաներից մեկը՝ «Ասիայի կապույտ գեղեցկուհին»։

Բնակչության եկամուտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականի համար նվազագույն աշխատավարձը կազմել է ամսական 10,000 ռուբլի, որը կազմում է 65,36 ԱՄՆ դոլար։

Էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2019 թվականին՝ UNdata-ի տվյալների^[7] և ԵՏՀ ԵԱՏՀ հիման վրա^[8], հանածո վառելիքի արտադրությունը՝ 8311 հազ., ընդհանուր մատակարարումը կազմում է 15408 հազ.: Էլեկտրակայաններում և ջեռուցման կայանքներում փոխակերպման վրա ծախսվել է 3289 հազ. կամ ընդհանուր մատակարարման 21.3%-ը։ Տեղադրված հզորությունը՝ զուտ էլեկտրակայաններ՝ 4334 մվտ, այդ թվում՝ օրգանական վառելիք այրող ջերմաէլեկտրակայաններ (ՋԷԿ) ՝ 50,3%, վերականգնվող էներգիայի աղբյուրներ (էէ)՝ 49,7%: Էլեկտրաէներգիայի համախառն արտադրությունը՝ 16,726 մլն կվտ/ժ, այդ թվում՝ ՋԷԿ՝ 67,1%, ՀԷՑ՝ 32,9%։ Էլեկտրաէներգիայի վերջնական սպառումը` 14,738 մլն կվտ/ժ, որից` արդյունաբերություն` 31,8%, բնակելի սպառողներ` 41,1%, առևտրային հատված և կոմունալ ծառայություններ` 27,1%։ Էներգաարդյունավետության ցուցանիշները 2019 թվականի մեկ շնչի հաշվով համախառն ներքին արդյունքի սպառումը գնողունակության համարժեքությամբ (անվանական գներով)՝ 13,622 դոլար, մեկ շնչի հաշվով (համախառն) էլեկտրաէներգիայի սպառում՝ 676 կվտ/ժ, բնակչության մեկ շնչի հաշվով էլեկտրաէներգիայի սպառում՝ 278 կվտ/ժ։ Տեղադրված հզորությամբ էլեկտրակայանների ցանցի օգտագործման ժամերի քանակը՝ 3713 ժամ։

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կոլոմբոյի ծովային նավահանգիստ, երկաթուղային և օդային տրանսպորտ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
↑ «Annual Report 2019». cbsl.gov.lk. Central Bank of Sri Lanka. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
↑ «GDP PPP (current international $) - Sri Lanka». worldbank.org. World Bank. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
↑ «Energy Statistics Database». UNdata. A world of information (անգլերեն). Апрель-Май 2022 года.
↑ «Энергетика Шри-Ланки». EES EAEC. Мировая энергетика (ռուսերեն). 22.05.2022. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 1-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Global Economic Prospects: Growth Prospects for South Asia Արխիվացված 2012-12-05 archive.today The World Bank, Dec. 13, 2006
CSE ALL-SHARE
CIA Factbook Արխիվացված 2018-12-24 Wayback Machine
Information and News

[_46e58ee882307f79-1] Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.

[_8f5bf09451e2a93f-2] ttp://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016

[_d1463d0f5e53fc42-3] Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.

[_8e276b9d922d4ed7-4] ttp://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016

[5] «Annual Report 2019». cbsl.gov.lk. Central Bank of Sri Lanka. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 28-ին.

[6] «GDP PPP (current international $) - Sri Lanka». worldbank.org. World Bank. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.

[7] «Energy Statistics Database». UNdata. A world of information (անգլերեն). Апрель-Май 2022 года.

[8] «Энергетика Шри-Ланки». EES EAEC. Мировая энергетика (ռուսերեն). 22.05.2022. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 1-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]