Մինինի և Պոժարսկու հուշարձան
 | |
|---|---|
.jpg) Մինինի (կանգնած) և Պոժարսկու (նստած) հուշարձանը Վասիլի Երանելու տաճարի ֆոնի վրա | |
 | |
 | |
| Տեսակ | հուշարձան և sculptural set? |
| Քանդակագործ | Իվան Մարտոս |
| Ստեղծում | 1818 |
| Երկիր |  Ռուսաստան |
| Բնակավայր | Տվերսկի շրջան |
| Շինության ձև | պղնձե, արույրե հուշարձան |
| Նյութ | բրոնզ, պղինձ և արույր |
| Ներկա վիճակ | Կանգուն |
 Monument to Minin and Pozharsky in Moscow Վիքիպահեստում | |
Մինինի և Պոժարսկու հուշարձան (ռուս.՝ Па́мятник Ми́нину и Пожа́рскому), Իվան Մարտոսի կողմից ստեղծված պղնձե և արույրե քանդակախումբ, որը գտնվում է Մոսկվայի Վասիլի Երանելու տաճարի դիմաց՝ Կարմիր հրապարակում։
Թեմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուշարձանը նվիրված է Կուզմա Մինինին և իշխան Դմիտրի Պոժարսկուն, ովքեր, հավաքելով համառուսական կամավորական բանակը և արտաքսելով լեհ-լիտվական համագործակցության ուժերին, վերջ դրեցին 1612 թվականի հոգսերի ժամանակաշրջանին։
Հարթաքանդակներ հուշարձանի պատվանդանին
-
Առջևի խորաքանդակը պատկերում է այն հայրենասերներ քաղաքացիներին, ովքեր զոհաբերել են իրենց սեփականությունը ի շահ հայրենիքի։ Ձախ կողմում՝ քանդակագործն է՝ Մարտոսը, ով երկու որդիներին տալիս է հայրենիքին (նրանցից մեկը մահացել է 1813 թվականին) -
Հետևի խորաքանդակը պատկերում է իշխան Պոժարսկուն, ով Մոսկվայից դուրս է վտարում լեհերին
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուշարձանի կառուցման ֆինանսավորումն իրականացվել է Նիժնի Նովգորոդ քաղաքից, որտեղից Մինինը և Պոժարսկին եկել էին փրկելու Մոսկվան։ Կայսր Ալեքսանդր I-ի որոշմամբ հուշարձանը պետք է տեղադրվեր Կարմիր հրապարակում՝ Մոսկվայի Կրեմլի հարևանությամբ։ 1808 թվականին քանդակագործ Իվան Մարտոսի առաջարկած նախագիծը ճանաչվել է լավագույնը և 1813 թվականին հավանության է արժանացել այրի կայսրուհի Մարիա Ֆյոդորովնայի և Ռուսաստանի գեղարվեստի ակադեմիայի կողմից։ Ձուլման աշխատանքներն իրականացվել են 1816 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում՝ օգտագործելով 1100 ֆունտ պղինձ։ Ֆինլանդիայից բերված գրանիտե երեք մասերից բաղկացած պատվանդանը նույնպես կերտվել է Սանկտ Պետերբուրգում։ Հուշարձանը Մոսկվա է տեղափոխվել և աշխատանքներն ավարտին են հասցվել ձմռանը։ Պայմանավորված Նապոլեոնի ներխուժմամբ Ռուսաստան՝ հուշարձանը չի բացվել մինչև 1818 թվականը։
Այս հուշարձանի վերականգնումը սկսվել է 2020 թվականի նոյեմբերին։ Այդ նպատակով հուշարձանը չեն տեղափոխել ներկայիս գտնվելու վայրից, դրա վրա կառուցվել է հատուկ տաղավար։ Վերականգնումն իրականացրել են միջմարզային գիտավերականգնողական գեղարվեստական վարչությունը (ՄՆՌՀՈՒ) և «Ժառանգություն» վերականգնողական արհեստանոցը։ Ակցիային աջակցել են շատերը, այդ թվում՝ Վլադիմիր Մաշկովը, Գրիգորի Լեպսը, Իգոր Ուգոլնիկովը, Օքսանա Ֆեդորովան, Տեկլա Տոլստայան։ Ամենամեծ մասնավոր ներդրումը կատարել է Վլադիմիր Գրուզդևը[1]։
Հուշարձանի կրկնօրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 2005 թվականի նոյեմբերի 4-ին Նիժնի Նովգորոդում բացվել է Զուրաբ Ծերեթելու կերտած Մինինի և Պոժարսկու հուշարձանը[2], որը Մոսկվայում գտնվող հուշարձանի կրկնօրինակն է՝ փոքր 5 սմ։ Այն տեղադրված է Նիժնի Նովգորոդի Կրեմլի պատի տակ` Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցու հարևանությամբ
- Մինինի և Պոժարսկու փոքրաքանդակ հուշարձանը (1818) գտնվում է Տագանրոգի գեղարվեստի թանգարանում
Որպես սիմվոլիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուսական նամականիշերի վրա հուշարձանի պատկերն առաջին անգամ հայտնվել է 1904 թվականին, Մինինի ու Պոժարսկու նամականիշը՝ 1946 թվականին։
-
Միխայիլ Սկոտի, «Մինինն ու Պոժարսկին», 1850 թվական -
Մինինի ու Պոժարսկու հուշարձանը 10 ռուբլու վրա, 1919 թվական -
Մինինի ու Պոժարսկու հուշարձանը 100 ռուբլու վրա, 1919 թվական -
Փոստային նամականիշ, ԽՍՀՄ, 1989 թվական
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Коваленская Н. Мартос (1752-1835) / Художник книги Н. Ю. Гитман. - М. - Л.: Гос. изд-во «Искусство», 1938. - 140, [2] с. - 5 000 экз. (в пер.)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Груздев Владимир Сергеевич». TAdviser.ru. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
- ↑ Новость об открытии восстановленного храма Рождества Иоанна Предтечи и памятника Минину и Пожарскому в Нижнем Новгороде (4 ноября 2005) — сайт 1 канала.
