Կարմիր հրապարակ

Կարմիր հրապարակ

Կարմիր հրապարակ (ռուս.՝ Красная площадь), քաղաքային հրապարակ Ռուսաստանի մայրաքաղաք Մոսկվայում։

Մոսկվայի գլխավոր հրապարակը: Կազմավորվել է XV դ. 90-ական թթ., կոչվել է «Տորգ» կամ «Պոժար», իսկ XVII դ. 2-րդ կեսից՝ «Կրասնայա» (գեղեցիկ): Սկզբնական շրջանում առևտրական հրապարակ էր, սկսած XVI դ. այստեղ տեղի են ունեցել հանդիսավոր արարողություններ, հրապարակվել հրամաններ: Արմ–ից Կ. հ. սահմանափակված է երբեմնի խանդակով անջատված Կրեմլի պարսպով և աշտարակներով (Սպասկայա, Սենատսկայա, Նիկոլսկայա), հվ–ից՝ Վասիլի Երանելու տաճարով (1555–60): 1812-ի հրդեհից հետո Կ. հ–ի կոմպոզիցիան վերափոխվել է Օ. Ի. Բովեի նախագծով (լցվել է խանդակը, վերակառուցվել են առևտրական շարքերը): 1818-ին կանգնեցվել է Կ. Մինինի և Դ. Պոժարսկու հուշարձանը (քանդակագործ՝ Ի. Մարտոս): XIX դ. վերջին կառուցվել են Պատմական թանգարանը (1875–1881, ճարտ. Վ. Շերվուդ և ուրիշներ), նոր՝ Վերին առևտրական շարքերը (1889–93, ճարտ. Ա. Պոմերանցև, այժմ՝ պետ. հանրախանութ): 1924–1930-ին ճարտարապետ Ա. Շչուսևի նախագծով կառուցվել է Վ. Ի. Լենինի դամբարանը, որը դարձել է Կ. հ–ի ճարտարապետական անսամբլի կոմպոզիցիոն կենտրոնը: Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Կ. հ. մայրաքաղաքի աշխատավորների ցույցերի, զինվորական շքերթների, տոնակատարությունների վայր է: Կ. հ–ում, Կրեմլի պարսպի մոտ կոմունիստական կուսակցության, սովետական պետության, գիտության և մշակույթի, միջազգային բանվորական շարժման ականավոր գործիչների շիրիմներն են, իսկ պարսպի մեջ՝ աճյունասափորները:

Մոսկվա   Ճարտարապետություն   Համաշխարհային ժառանգություն

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 334)։