Մարիա Կլյոնովա

Մարիա Կլյոնովա;
Ծնվել է	հուլիսի 31 (օգոստոսի 12), 1898
Ծննդավայր	Իրկուտսկ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	օգոստոսի 6, 1976 (78 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, Ռուսական հանրապետություն, Խորհրդային Ռուսաստան և ԽՍՀՄ
Գիտական աստիճան	Երկրաբանա-հանքաբանական գիտությունների դոկտոր
Մասնագիտություն	ճանապարհորդ հետազոտող, համալսարանի դասախոս, երկրաբան և ջրաբան
Աշխատավայր	Մոսկվայի պետական համալսարան
Պարգևներ և ; մրցանակներ	; և Ի․ Մ․ Գուբկինի անվան մրցանակ

Մարիա Վասիլևնա Կլյոնովա (հուլիսի 31 (օգոստոսի 12), 1898, Իրկուտսկ, Ռուսական կայսրություն - օգոստոսի 6, 1976(1976-08-06), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), ռուս երկրաբան, երկրաբանա-հանքաբանական գիտությունների դոկտոր, ԽՍՀՄ-ում ծովային երկրաբանության հիմնադիրներից մեկը^[1]։

Կենսագրություն

Մարիա Վասիլևնա Կլյոնովան ծնվել է 1898 թվականի օգոստոսի 12-ին (ըստ հուլյան օրացույցի հուլիսի 31-ին) Իրկուտսկում բանվորի` Վասիլի Դմիտրիեվիչի և Ռաիսա Նաումովնայի ընտանիքում^[2]։

1925 թվականից աշխատել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի Օվկիանոսագիտության ինստիտուտում որպես ավագ գիտաշխատող։

1937 թվականին նրան շնորհեցին պրոֆեսորի կոչում ծովային երկրաբանության բնագավառում և 1937 թվականի մայիսի 11-ի ատեստացիոն հանձնաժողովի որոշմամբ առանց դիսերտացիայի պաշտպանության նրան շնորհվեց երկրաբանա-հանքաբանական գիտությունների դոկտորի կոչում։ Իր հետազոտությունների արդյունքում նա մշակեց ծովերի հատակի քարտեզների կազմման մեթոդիկան։ Այս մեթոդիկայով և Մ.Վ. Կլյոնովայի ղեկավարությամբ կազմվել են 150 հատակային քարտեզներ Բարենցի, Սպիտակ, Կասպից և այլ ծովերի համար։

Հայրենական մեծ պատերազմի ընթացքում աշխատել է Պետական հիդրոլոգիական ինստիտուտում որպես երկրաբանության բաժանմունքի ղեկավար։ Մ.Վ. Կլյոնովայի ղեկավարությամբ կազմվել են մոտ 200 հատուկ քարտեզներ և ատլասներ ռազմածովային նավատորմի համար։ Նա բազմիցս գնացել է Հյուսիսային և Սևծովյան նավատորմեր, որտեղ աշխատել է ձեռնարկների կազմման վրա, դասախոսություններ է կարդացել ջրասուզորդների համար։

Մ.Վ. Կլյոնովան մասնակցել է ԽՍՀՄ ԳԱ բազմաթիվ ծովային արշավախմբերի. Կասպից ծով, Արկտիկա, Նոր երկիր, Շպիցբերգեն, Ֆրանց-Իոսիֆի երկիր, մասնակցություն է ունեցել նաև Առաջին սովետական անտարկտիկական արշավախմբին։ Նա անց է կացրել նստվածքային ապարների հետազոտություն գետերում, ծովերում և օվկիանոսներում և համարվում է ռուսական ծովային երկրաբանության հիմնադիրը^[1]։

1948 թվականին Մ.Վ. Կլյոնովան հրատարակել է ծովային երկրաբանության առաջին ուսումնական ձեռնարկը^[3]։

Մ.Վ. Կլյոնովան 4 օր անց է կացրել հոսընթացով շարժվող սառույցների վրա, նա առաջին կինն էր հոսընթացով շարժվող «Հյուսիսային բևեռ-4» կայանի վրա։

1960 թվականին լույս է տեսել Բարենցի ծովի երկրաբանության վերաբերյալ մենագրությունը^[4], իսկ 1975 թվականին` Ատլանտյան օվկիանոսի երկրաբանության վերաբերյալ մենագրությունը^[5]։

Մարիա Վասիլևնա Կլյոնովան մահացել է 1976 թվականի օգոստոսի 6-ին Մոսկվայում^[2]։

Ընտանիք

Քույր — Ե.Վ. Կլյոնովա, բժիշկ։
Ամուսին — Լ.Վ. Պուստովալով (1902—1970), հանքաբան։

Պարգևներ

1943 — Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան ծովի հատակների ուսումնասիրության և «ծովի երկրաբանություն» գիտական ճյուղի ստեղծման համար^[6]։
1951 — Լենինի շքանշան
1962 — Ի.Մ. Գուբկինի անվան մրցանակ որպես «Կասպից ծովի ստորջրյա թեքության երկրաբանական կազմությունը» մենագրության առաջատար հեղինակ (Վ.Ֆ. Սոլովյովի և Ն.Ս. Սկորնյակովայի համահեղինակությամբ)^[7]
1969 — ՌԽՖՍՀ գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործչի կոչում
1975 — «Պատվո նշան» շքանշան

Անդամակցություն կազմակերպություններում

1941 թվականից — Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցություն
Բնապահպանների մոսկովյան ընկերություն

Հիշատակ

Նրա հիշատակին են կոչվել.

Կլյոնովայի հովիտը (Klenova valley^[8]) — օվկիանոսային իջվածք Գրենլանդիայի հյուսիսում` հայտնաբերված Հյուսիսային նավատորմի հիդրոգրաֆիական արշավախմբի կողմից 1981-1983 թվականներին։ Կոորդինատներ. 85°19′ հս․ լ. 45°50′ ամ. ե.^HGЯOL^[9];
Կլյոնովայի լեռ (Klenova seamount) — Ստորջրյա լեռ Բրազիլական Սալվադոր քաղաքից 450 կմ արևելք։ Կոորդինատներ. 13°01′ հվ. լ. 34°15′ ամ. ե.^HGЯOL^[10];
Կլյոնովայի խառնարան (Klenova crater) — խառնարան Վեներա մոլորակի վրա^[11];
«Պրոֆեսոր Կլյոնովայի» ուսունաարտադրական նավ (Մուրմանսկ) — պատրաստված ԳԴՀ-ում 1979 թվականին, շահագործվել է մինչև 2004 թվականը, ապամոնտաժվել է Հնդկաստանում^[12].

Մատենագրություն

Մ.Վ. Կլյոնովան հրատարակել է ավելի քան 250 գիտական աշխատանքներ^[13], որոնցից հիմնականներն են.

Клёнова М. В. Геология моря как пограничная область между геологией и океанографией: Тезисы доклада // Международный геологический конгресс. 17 сессия. СССР. 1937: Труды. Т. 5. М.: ГНТИ нефтяной и горно-топливной литературы, 1940. С. 485-486.
Клёнова М. В. Геология моря. М.: Учпедгиз, 1948. 495 с.
Клёнова М. В. Редактор и статьи: Интеграция данных механического анализа. К вопросу о характере и значении мелкой фракции осадков // Работы по геологии моря. М.; Л.: Гидрометеоиздат, 1948. (Труды Государственного океанографического института и Главного управления гидрометеорологической службы; Вып. 5 (17)). 154 с.
Клёнова М. В., Соловьев В. Ф., Арутюнова Н. М. и др. Современные осадки Каспийского моря. М.: Изд-во АН СССР, 1956. 303 с.
Клёнова М. В. 海洋底质图; Грунтовые карты(չաշխատող հղում) // Oceanologia et Limnologia Sinica. 1958. T. 1. № 1. P. 243-254.
Клёнова М. В. Геология Баренцова моря. М.: Изд-во АН СССР, 1960. 367 с.
Клёнова М. В., Соловьев В. Ф., Алексина И. А. и др. Геологическое строение подводного склона Каспийского моря. М.: Изд-во АН СССР, 1962. 638 с.
Клёнова М. В. Осадки Арктического бассейна по материалам дрейфа л/п "Г. Седов". М.: Изд-во Акад. наук СССР, 1962. 105 с.
Клёнова М. В., Лавров В. М. Геология Атлантического океана. М.: Наука, 1975. 458 с.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Морская геология / Безруков П. Л., Леонтьев О. К. // Большая Советская Энциклопедия / Гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская Энциклопедия, 1974. — Т. 16 : Мёзия — Моршанск. — С. 585. — 629 000 экз.
↑ ^2,0 ^2,1 Историческая справка Архива РАН
↑ Кленова М. В. Геология моря: Учебное пособие для геогр. фак-тов ун-тов и пед. ин-тов. М.: Учпедгиз, 1948 (Ленинград : Тип. «Печ. двор»). 495 с., 4 л. карт., схем
↑ Кленова М. В. Геология Баренцова моря. М.: Изд-во АН СССР, 1960. 367 с., 4 л. карт.
↑ Кленова М. В., Лавров В. М. Геология Атлантического океана. М.: Наука, 1975. 458 с., 3 л. схем.
↑ Наградной лист от 21.04.1943
↑ «Премия имени И.М. Губкина». Российская Академия Наук. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 15-ին.
↑ Klenova valley
↑ Алехина Г. Н., Ушакова М. Г., Агапова Г. В. Имена ученых и научных судов Института океанологии на карте Мирового океана // Природа. — 2016. — № 8. — С. 6—14.
↑ Christina Reed, William J. Cannon Marine Science: Decade by Decade. Infobase Publishing, 2009. P. 104
↑ Կաղապար:GPN
↑ Ушакова М. Г., Алёхина Г. Н., Антонова Л. В. Флотилия памяти Института океанологии им. П. П. Ширшова РАН // Геология морей и океанов: Материалы XX Международной научной конференции (Школы) по морской геологии. Т. 1. — М.: ГЕОС, 2013. С. 27-32.
↑ Ципоруха М. И. Очарованная севером // Наука в России. 1998. № 5. С. 68-72.

Արտաքին հղումներ

Клёнова Мария Васильевна — Կենսագրություն Ձկնային տնտեսության և օվկիանոսագիտության համառուսաստանյան գիտահետազոտական ինստիտուտի կայքում։
Кленова М. В. — Փաստաթղթեր Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայում։
Кленова М. В. — Փաստաթղթեր և կենսագրություն։

[autogenerated1-1] 1,0 ^1,1 Морская геология / Безруков П. Л., Леонтьев О. К. // Большая Советская Энциклопедия / Гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская Энциклопедия, 1974. — Т. 16 : Мёзия — Моршанск. — С. 585. — 629 000 экз.

[autogenerated2-2] 2,0 ^2,1 Историческая справка Архива РАН

[3] Кленова М. В. Геология моря: Учебное пособие для геогр. фак-тов ун-тов и пед. ин-тов. М.: Учпедгиз, 1948 (Ленинград : Тип. «Печ. двор»). 495 с., 4 л. карт., схем

[4] Кленова М. В. Геология Баренцова моря. М.: Изд-во АН СССР, 1960. 367 с., 4 л. карт.

[5] Кленова М. В., Лавров В. М. Геология Атлантического океана. М.: Наука, 1975. 458 с., 3 л. схем.

[6] Наградной лист от 21.04.1943

[7] «Премия имени И.М. Губкина». Российская Академия Наук. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 15-ին.

[8] Klenova valley

[9] Алехина Г. Н., Ушакова М. Г., Агапова Г. В. Имена ученых и научных судов Института океанологии на карте Мирового океана // Природа. — 2016. — № 8. — С. 6—14.

[10] Christina Reed, William J. Cannon Marine Science: Decade by Decade. Infobase Publishing, 2009. P. 104

[11] Կաղապար:GPN

[12] Ушакова М. Г., Алёхина Г. Н., Антонова Л. В. Флотилия памяти Института океанологии им. П. П. Ширшова РАН // Геология морей и океанов: Материалы XX Международной научной конференции (Школы) по морской геологии. Т. 1. — М.: ГЕОС, 2013. С. 27-32.

[13] Ципоруха М. И. Очарованная севером // Наука в России. 1998. № 5. С. 68-72.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]