Մասնակից:Նարինե Գալստյան/Ավազարկղ

Социальный интеллект (անգլ.՝ social intelligence) — это совокупность способностей, определяющая успешность социального взаимодействия. Включает в себя способность понимать поведение другого человека, своё собственное поведение, а также способность действовать сообразно в ситуации.

Понятие социального интеллекта часто связывают с понятием эмоционального интеллекта, говоря о том, что идея эмоционального интеллекта выросла из социального. Однако большинство авторов считают, что эти понятия являются просто пересекающимися. Социальный интеллект пересекается с коммуникабельностью.

Впервые термин был употреблен Эдвардом Ли Торндайком и далее развивался в трудах Г. Олпорта, Дж. Гилфорда и др., а также российскими исследователями М. И. Бобневой и В. Н. Куницыной.

Սոցիալական ինտելեկտ (անգլ.՝ social intelligence) ընդունակությունների մի շարք է, որը որոշում է սոցիալական փոխազդեցության հաջողությունը: Ներառում է այլ անձի վարքը հասկանալու ընդունակություն, սեփական վարքը հասկանալու և իրավիճակում համապատասխան կերպով գործելու կարողություն։

Սոցիալական ինտելեկտ հասկացությունը հաճախ կապված է էմոցիոնալ ինտելեկտ հասկացության հետ, ենթադրելով, որ էմոցիոնալ ինտելեկտ հասկացությունը առաջացել է սոցիալական ինտելեկտից: Այնուամենայնիվ, հեղինակների մեծ մասը կարծում է, որ այս հասկացությունները պարզապես համընկնում են։ Սոցիալական ինտելեկտը հատվում է հաղորդակցման հմտությունների հետ։

Եզրույթն առաջին անգամ օգտագործել է Էդուարդ Լի Տորնդայքը և հետագայում զարգացել Գորդոն Օլպորտի, Ջ․ Գիլֆորդի և մյուսների, ինչպես նաև ռուս հետազոտողներ Մ․ Ի․ Բոբնևայի և Վ․ Ն․ Կունիտսինի աշխատանքներում։

Подходы к определению

Существует три подхода к пониманию природы социального интеллекта:

1. Социальный интеллект как один из видов интеллекта. Имеется в виду, что социальный интеллект является познавательной способностью, стоящей в одном ряду с такими видами интеллектуального познания, как математический, вербальный интеллект и т.д.
2. Социальный интеллект как знания, умения и навыки, приобретенные в процессе социализации. Социальный интеллект представляется здесь не как способность, а как приобретённые достижения (психологические ресурсы). Данный подход критикуется за то, что приобретение любого достижения и знания так или иначе предполагает наличие способности.
3. Социальный интеллект как личностная черта, обусловливающая успех в межличностном взаимодействии.

Սահմանման մոտեցումներ

Սոցիալական ինտելեկտի բնույթը հասկանալու երեք մոտեցում կա․

1. Սոցիալական ինտելեկտը որպես ինտելեկտ տեսակ։ Նշանակում է, որ սոցիալական ինտելեկտը ճանաչողական կարողություն է, որը հավասար է ճանաչողական ինտելեկտի այնպիսի տեսակների, ինչպիսիք են մաթեմատիկական, բանավոր ինտելեկտը և այլն:
2. Սոցիալական ինտելեկտը որպես գիտելիք, կարողություններ և հմտություններ են, ձեռք բերված սոցիալականացման գործընթացում: Սոցիալական ինտելեկտը այստեղ ներկայացված է ոչ թե որպես կարողություն, այլ որպես ձեռքբերովի հաջողություն հոգեբանական ռեսուրսներ։ Այս մոտեցումը քննադատվում է այն բանի համար, որ ցանկացած նվաճման և գիտելիքի ձեռքբերում ինչ-որ կերպ ենթադրում է կարողությունների առկայություն։
3. Սոցիալական ինտելեկտը որպես անհատականության հատկանիշ, պայմանավորում է հաջողություն միջանձնային փոխազդեցության մեջ։

История изучения

Впервые проблема социального интеллекта была освещена в начале XX века Эдвардом Торндайком, который ввёл термин «социальный интеллект» для обозначения способности добиваться успехов в межличностных ситуациях, вести себя мудро и в соответствии со сложившейся ситуацией. Кроме того, он также допускал наличие в структуре социального интеллекта умения управлять другими людьми.

Британский психолог Филипп Вернон дал социальному интеллекту самое широкое определение, говоря о нем как об умении человека ладить с людьми в целом, а также как о легкости самопрезентации в обществе и умении понимать настроения в группе и скрытые черты личности людей.

Согласно Г. Олпорту, социальный интеллект — это «социальный дар», способствующий гладкому общению. Олпорт говорил о социальном интеллекте как о способности приспосабливаться к изменяющимся условиям в мире людей. По его мнению, это одно из 8 качеств, обуславливающих способность хорошо разбираться в людях.

О. Конт и Г. Айзенк в свою очередь подчеркивали социальную природу интеллекта, а Конт кроме того добавлял, что социальный интеллект — это умение понимать других людей, а также способность увидеть себя их глазами.

Дж. Гилфорд был первым исследователем, подошедшим к проблеме социального интеллекта с точки зрения измерения. Он разработал тест социального интеллекта и, кроме того, предположил, что социальный интеллект является единицей, не зависящей от общего интеллектуального фактора, однако связанной с познанием информации о поведении.

Роберт Стернберг трактовал социальный интеллект как способность уживаться с другими людьми, ставить себя на их место, понимать их, а также правильно и критически оценивать их чувства, настроения и мотивацию их поступков.

В советской психологии первой феномен социального интеллекта описала Маргарита Исидоровна Бобнева. По ее мнению, социальный интеллект формируется в процессе социализации: в течение жизни и в процессе общения с другими людьми. Кроме того в контексте социального интеллекта Бобневой были описаны тенденции в типизации и индивидуализации. Тенденция типизации проявляется в выработке свойств, являющихся общими для всех людей, в то время как тенденция к индивидуализации напротив является процессом накопления личного, индивидуального опыта.

Ю. Н. Емельянов связывал понятие социального интеллекта с социальной сенситивностью: по его мнению, интуитивно у человека так или иначе формируются индивидуальные способности, на основе которых он принимает решения и делает умозаключения в социальном взаимодействии. Таким образом, утверждалось, что развитию социального интеллекта способствует наличие сенситивности.

С точки зрения В. Н. Куницыной социальный интеллект является глобальной способностью, развивающейся на основе интеллектуальных, личностных, коммуникативных и поведенческих черт.

А. Л. Южанинова также называет социальный интеллект некоторой способностью, говоря о том, что эта способность выражается в 3 компонентах: социально-перцептивных способностях, социального воображения, а также социальной техники общения.

Ուսումնասիրության պատմություն

Սոցիալական ինտելեկտի խնդիրն առաջին անգամ ընդգծվել է 20-րդ դարի սկզբին Էդուարդ Տորնդայքի կողմից, ով հորինել է «սոցիալական ինտելեկտ» եզրույթը՝ նշելու միջանձնային իրավիճակներում հաջողության հասնելու, խելամիտ և ներկա իրավիճակին համապատասխան վարքագիծ դրսևորելու կարողությունը: Բացի այդ, նա նաև ենթադրում էր սոցիալական ինտելեկտի կառուցվածքում այլ մարդկանց կառավարելու ունակության առկայությունը:

Բրիտանացի հոգեբան Ֆիլիպ Վերնոնը տվեց սոցիալական ինտելեկտի ամենալայն սահմանումը, խոսելով դրա մասին որպես մարդու՝ ընդհանրապես մարդկանց հետ շփվելու ունակության, ինչպես նաև հասարակության մեջ ինքնադրսևորվելու հեշտության, ինչպես նաև, խմբում տրամադրությունը հասկանալու և մարդկանց թաքնված բնավորության գծերի մասին:

Ըստ Գորդոն Օլպորտի, սոցիալական ինտելեկտը «սոցիալական պարգև» է, որը նպաստում է սահուն հաղորդակցությանը: Օլպորտը խոսեց սոցիալական բանականության մասին, որպես մարդկային աշխարհի փոփոխվող պայմաններին հարմարվելու կարողության: Նրա կարծիքով, սա այն 8 հատկանիշներից մեկն է, որոնք պայմանավորում են մարդկանց լավ հասկանալու կարողությունը։

Օ․ Կոնտը և Հ․ Յ․ Այզենկն իրենց հերթին, ընդգծեցին ինտելեկտի սոցիալական բնույթը, և Կոնտը նաև ավելացրեց, որ սոցիալական ինտելեկտը այլ մարդկանց հասկանալու կարողությունն է, ինչպես նաև իրեն նրանց աչքերով տեսնելու կարողությունը:

Ջ․ Գիլֆորդը առաջին հետազոտողն էր, ով չափման տեսանկյունից մոտեցավ սոցիալական ինտելեկտի խնդրին: Նա մշակեց սոցիալական ինտելեկտի թեստ և, ի լրումն, առաջարկեց, որ սոցիալական ինտելեկտը մի միավոր է, որը կախված չէ ընդհանուր բանական գործոնից, այլ կապված է վարքի մասին տեղեկատվության իմացության հետ։

Ռոբերտ Սթերնբերգը սոցիալական ինտելեկտը մեկնաբանեց որպես այլ մարդկանց հետ լեզու գտնելու, իրեն իրենց տեղը դնելու, նրանց հասկանալու, ինչպես նաև ճիշտ և քննադատաբար գնահատելու նրանց զգացմունքները, տրամադրությունները և նրանց գործողությունների դրդապատճառները:

Խորհրդային հոգեբանության մեջ Մարգարիտա Իսիդորովնա Բոբնևան առաջինն է նկարագրել սոցիալական ինտելեկտի ֆենոմենը։ Նրա կարծիքով, սոցիալական ինտելեկտը ձևավորվում է սոցիալականացման գործընթացում, ողջ կյանքի ընթացքում և այլ մարդկանց հետ շփվելու գործընթացում։ Բացի այդ, Բոբնևայի սոցիալական ինտելեկտի համատեքստում նկարագրվել են տիպավորման և անհատականացման միտումները: Տիպավորման միտումը դրսևորվում է բոլոր մարդկանց համար ընդհանուր հատկությունների ձևավորման մեջ, մինչդեռ անհատականացման հակումը, ընդհակառակը, անձնական, անհատական ​​փորձի կուտակման գործընթաց է:

Յու․ Ն․ Եմելյանովը սոցիալական ինտելեկտ հասկացությունը կապեց սոցիալական զգայունություն հետ։ Նրա կարծիքով, ինտուիտիվ կերպով մարդը ինչ-որ կերպ զարգացնում է անհատական ​​ունակությունները, որոնց հիման վրա նա սոցիալական փոխազդեցության մեջ որոշումներ է կայացնում և եզրակացություններ անում: Այսպիսով, պնդեցին, որ սոցիալական ինտելեկտի զարգացմանը նպաստում է զգայունության առկայությունը։

Վ.Ն.Կունիտսինի տեսանկյունից սոցիալական ինտելեկտը գլոբալ կարողություն է, որը զարգանում է բանական, անձնական, հաղորդակցական և վարքային հատկությունների հիման վրա:

Ա.Լ. Յուժանինովան սոցիալական ինտելեկտը անվանում է նաև որոշակի կարողություն, ասելով, որ այդ կարողությունն արտահայտվում է 3 բաղադրիչով՝ սոցիալ-ընկալողական կարողություններ, սոցիալական երևակայություն, ինչպես նաև սոցիալական հաղորդակցման տեխնիկա։

Социальный интеллект в модели структуры интеллекта Г. Айзенка

Г.Айзенком была предложена схема (рис.1), объединяющая в себе 3 типа интеллекта: биологический, психометрический и социальный.

Согласной этой схеме, биологический интеллект является показателем, связанным со структурами и функциями коры головного мозга (то есть, с физиологической, нейрологической, биохимической и гормональной основами поведения). Психометрический интеллект, согласно Айзенку,отражается в том самом показателе интеллекта (IQ), который измеряется посредством тестов. И, наконец, социальный интеллект описывается им как проявление социально-полезной адаптации, включающей в себя такие способности как рассуждение, решение задач, память, обучаемость, выработка стратегий, приспособление к окружающей среде.

Рис. 1

Таким образом, в схеме, представленной Айзенком, понятие социального интеллекта является самым широким, включающим в себе более узкие понятия биологического и психометрического интеллектов.

Սոցիալական ինտելեկտը Գ. Այզենկի ինտելեկտի կառուցվածքի մոդելում

Գ. Այզենկն առաջարկել է սխեմա (նկ. 1), որը միավորում է ինտելեկտի 3 տեսակ՝ կենսաբանական, հոգեչափական և սոցիալական:

Այս սխեմայի համաձայն, կենսաբանական ինտելեկտը ցուցիչ է, որը կապված է գլխուղեղի կեղևի կառուցվածքների և գործառույթների հետ (այսինքն վարքի ֆիզիոլոգիական, նյարդաբանական, կենսաքիմիական և հորմոնալ հիմքերի հետ): Հոգեչափական ինտելեկտը, ըստ Այզենկի, արտացոլվում է հենց ինտելեկտի գործակիցով (IQ), որը չափվում է թեստերի միջոցով: Եվ վերջապես, նա նկարագրում է սոցիալական ինտելեկտը որպես սոցիալապես օգտակար հարմարվողականության դրսևորում, որը ներառում է այնպիսի կարողություններ, ինչպիսիք են բանականությունը, խնդիրների լուծումը, հիշողությունը, սովորելը, ռազմավարությունների մշակումը և շրջակա միջավայրին հարմարվելը:

Նկար 1

Այսպիսով, Այզենկի ներկայացրած սխեմայում սոցիալական ինտելեկտի հասկացությունն ամենալայնն է, ներառյալ կենսաբանական և հոգեմետրիկ ինտելեկտի ավելի նեղ հասկացությունները:

Социальный интеллект в модели структуры интеллекта Дж. Гилфорда

Рис. 2

Дж. Гилфордом была разработана кубическая модель структуры интеллекта (рис.2), в которой так же нашел место и социальный интеллект.

В данной структуре интеллект описан в пространстве трех переменных: содержание предъявляемой информации, операции по обработке информации, результаты обработки информации.

Именно осями этих трех координат описаны интеллектуальные способности, в данной схеме отраженные в виде маленьких кубиков. Аналогично социальный интеллект может быть описан в пространстве этих трёх переменных.

Особый интерес для социального интеллекта данная модель представляет потому, что внимание Гилфорда было сосредоточено на одной из операций- на познании.

Его исследования в данной области были посвящены познанию поведения.Данная способность включает 6 факторов:

1. Познание элементов поведения- способность выделять из контекста вербальную и невербальную экспрессию поведения
2. Познание классов поведения- способность воспринимать общие свойства в потоке информации
3. Познание отношений поведения- способность понимать отношения, возникающие между единицами информации о поведении
4. Познание систем поведения- способность понимать логику развития ситуаций взаимодействия между людьми и смысл их поведения в конкретных ситуациях
5. Познание преобразований поведения- способность понимать изменение значения сходного поведения
6. Познание результатов поведения- способность прогнозировать последствия поведения, основываясь на исходной информации.

Սոցիալական ինտելեկտը Ջ.Գիլֆորդի ինտելեկտի մոդելի կառուցվածքում

Նկար 2

Ջ․ Գիլֆորդը մշակել է ինտելեկտի կառուցվածքի խորանարդ մոդել (նկ. 2), որում տեղ է գտել նաեւ սոցիալական ինտելեկտը։

Այս կառուցվածքում հետախուզությունը նկարագրվում է երեք փոփոխականների տարածության մեջ՝ ներկայացված տեղեկատվության բովանդակությունը, տեղեկատվության մշակման գործողությունները և տեղեկատվության մշակման արդյունքները։

Հենց այս երեք կոորդինատների առանցքներն են նկարագրում ինտելեկտուալ կարողությունները, որոնք արտացոլված են այս գծապատկերում փոքր խորանարդիկների տեսքով։ Նմանապես, սոցիալական ինտելեկտը կարելի է նկարագրել այս երեք փոփոխականներին տարածության մեջ:

Այս մոդելը սոցիալական ինտելեկտի համար առանձնահատուկ հետաքրքրություն է ներկայացնում, քանի որ Ջ․ Գիլֆորդի ուշադրությունը կենտրոնացած էր գործողություններից մեկի՝ ճանաչողության վրա:

Այս ոլորտում նրա հետազոտությունները կենտրոնացած էին վարքագծային ճանաչողության վրա:Այս կարողությունը ներառում է 6 գործոն.

1. Վարքագծի տարրերի իմացություն․ համատեքստից վարքի բանավոր և ոչ բանավոր արտահայտությունը մեկուսացնելու ունակություն
2. Վարքագծի դասերի իմացություն․ տեղեկատվության հոսքում ընդհանուր հատկություններ ընկալելու ունակություն
3. Վարքագծային հարաբերությունների իմացություն․ վարքագծի վերաբերյալ տեղեկատվության միավորների միջև ծագող հարաբերությունները հասկանալու ունակություն
4. Վարքագծային համակարգերի իմացություն․ մարդկանց միջև փոխգործակցության իրավիճակների զարգացման տրամաբանությունը և կոնկրետ իրավիճակներում նրանց վարքագծի իմաստը հասկանալու ունակություն
5. Վարքագծային փոխակերպումների իմացություն․ նմանատիպ վարքագծի փոփոխվող իմաստը հասկանալու ունակություն
6. Վարքագծի արդյունքների իմացություն․ սկզբնական տեղեկատվության հիման վրա վարքագծի հետևանքները կանխատեսելու ունակություն

Социальный интеллект в структуре множественных интеллектов Г. Гарднера

В структуре множественных интеллектов, предложенной Гарднером, выделяются следующие виды интеллектов, имеющие прямое отношение к интеллекту социальному:

1. Внутриличностный интеллект- способность обращаться к собственным внутренним психическим процессам, понимать себя, свои возможности, мотивы, эмоции.
2. Межличностный интеллект- способность понимать чувства, намерения других людей.

Սոցիալական ինտելեկտը Հ. Գարդների բազմակի ինտելեկտների կառուցվածքում

Գարդների կողմից առաջարկված բազմակի ինտելեկտի կառուցվածքում առանձնանում են ինտելեկտների հետևյալ տեսակները, որոնք անմիջականորեն կապված են սոցիալական հետախուզության հետ.

1. Ներանձնային ինտելեկտ․ սեփական ներքին մտավոր գործընթացներին մուտք գործելու, ինքն իրեն, իր հնարավորությունները, շարժառիթները, հույզերը հասկանալու կարողությունն է:
2. Միջանձնային ինտելեկտ․ այլ մարդկանց զգացմունքներն ու մտադրությունները հասկանալու կարողություն։

Макиавеллианский интеллект

Макиавеллианский интеллект — специфические интеллектуальные способности, обеспечивающие эффективное функционирование индивида в коллективе (способность к формированию коалиций, к организации совместного отпора «нарушителям установленного порядка», к придумыванию различных уловок для повышения своей репутации и социального статуса, к предвидению реакций и поступков «соплеменников» на основе «моделирования» их намерений, знаний и образа мыслей и т. д.).

Մաքիավելյան Բանականություն

Մաքիավելյան ինտելեկտը հատուկ ինտելեկտուալ մտավոր ունակություններ են, որոնք ապահովում են անհատի արդյունավետ գործունեությունը թիմում (կոալիցիաներ կազմելու, «սահմանված կարգը խախտողների» դեմ համատեղ դիմադրություն կազմակերպելու կարողություն, տարբեր հնարքներ՝ բարձրացնելու սեփական հեղինակությունը և սոցիալական կարգավիճակը, կանխատեսել «հայրենակիցների» արձագանքներն ու գործողությունները՝ հիմնվելով նրանց մտադրությունների, գիտելիքների և մտածելակերպի «մոդելավորման» վրա և այլն):

Состав

В структуре социального интеллекта различные авторы выделяют различные компоненты.

Южанинова, например, выделяет следующие:

1. Социально перцептивные способности — способности к адекватному самопознанию, пониманию собственного положения в мире людей и функционированию в нём. Оно включает верное восприятие собственных индивидуальных особенностей, протекания психических процессов, а также эмоциональных черт и качеств.
2. Социальное воображение — умение синтезировать внешние признаки других людей и моделировать на их основе их личностные качества, а также прогнозировать их будущее поведение в тех или иных ситуациях.
3. Социальная техника общения — гибкость поведения в любых ситуациях, способность изменять его, а также видеть и представлять ситуацию с точки зрения другого человека.

По мнению О.Джона и К.Космитски социальный интеллект включает в себя следующие компоненты:

1. Хорошее понимание чувств, мыслей и намерений других людей
2. Умение находить общий язык и хорошо ладить с людьми
3. Хорошие знания норм и правил человеческих взаимоотношений
4. Умение понимать точку зрения других людей
5. Умение хорошо адаптироваться в социальных ситуациях
6. Теплота и внимание
7. Восприимчивость к новому опыту

В.Н. Куницына представляла структуру социального интеллекта следующим образом:

1. Коммуникативно-личностный потенциал- совокупность свойств человека, помогающих ему общаться и взаимодействовать с другими людьми (или напротив затрудняющих это взаимодействие)
2. Характеристика самосознания- чувство самоуважения, свобода от комплексов, открытость новым идеям
3. Социальная перцепция, социальное мышление и воображение, способность к пониманию социальных явлений, а также мотивов, движущих людьми
4. Энергетические характеристики индивида- выносливость, активность, истощаемость

Կառուցվածքը

Սոցիալական ինտելեկտի կառուցվածքում տարբեր հեղինակներ առանձնացնում են տարբեր բաղադրիչներ:

Յուժանինովան, օրինակ, ընդգծում է հետևյալը.

1. Սոցիալական ընկալման ունակություններ - համարժեք ինքնաճանաչման, մարդկանց աշխարհում սեփական դիրքը հասկանալու և դրանում գործելու կարողություն: Այն ներառում է սեփական անհատական ​​հատկանիշների, մտավոր գործընթացների ընթացքի, ինչպես նաև հուզական հատկությունների և որակների ճիշտ ընկալում:
2. «Սոցիալական երևակայությունը» այլ մարդկանց արտաքին նշանները սինթեզելու և նրանց անձնական հատկությունների հիման վրա մոդելավորելու, ինչպես նաև որոշակի իրավիճակներում նրանց հետագա վարքագիծը կանխատեսելու կարողությունն է:
3. Սոցիալական հաղորդակցության տեխնիկա - վարքի ճկունություն ցանկացած իրավիճակում, այն փոխելու, ինչպես նաև իրավիճակը տեսնելու և պատկերացնելու ունակություն այլ անձի տեսանկյունից:

Ըստ Օ.Ջոնի և Կ.Կոսմիտսկու, սոցիալական հետախուզությունը ներառում է հետևյալ բաղադրիչները.

1. Այլ մարդկանց զգացմունքների, մտքերի և մտադրությունների լավ ըմբռնում
2. Ընդհանուր լեզու գտնելու և մարդկանց հետ լավ շփվելու ունակություն
3. Մարդկային հարաբերությունների նորմերի ու կանոնների լավ իմացություն
4. Այլ մարդկանց տեսակետը հասկանալու ունակություն
5. Սոցիալական իրավիճակներում լավ հարմարվելու ունակություն
6. Ջերմություն և ուշադրություն
7. Ընդունելիություն նոր փորձառություններին

Վ.Ն. Կունիցինան ներկայացրել է սոցիալական ինտելեկտի կառուցվածքը հետևյալ կերպ.

1. Հաղորդակցական և անձնական ներուժը մարդկային հատկությունների մի շարք է, որն օգնում է նրան շփվել և շփվել այլ մարդկանց հետ (կամ, ընդհակառակը, դժվարացնել այս փոխգործակցությունը)
2. Ինքնագիտակցության առանձնահատկությունները՝ ինքնահարգանքի զգացում, բարդույթներից ազատություն, նոր գաղափարների հանդեպ բացություն
3. Սոցիալական ընկալում, սոցիալական մտածողություն և երևակայություն, սոցիալական երևույթները հասկանալու կարողություն, ինչպես նաև մարդկանց մղող դրդապատճառները
4. Անհատի էներգետիկ բնութագրերը՝ տոկունություն, ակտիվություն, հյուծվածություն։

Соотношение социального интеллекта с другими видами интеллектов

В данном вопросе разные авторы аналогично придерживаются различных точек зрения.

Например, по мнению Д.Векслера, социальный интеллект приложим к общему и является его частью, проявляемой в социальной сфере.

По мнению Дэвид Векслер, Гилфорд и М.И.Бобневой, напротив, социальный интеллект не является частью общего интеллекта и не связан с ним.

Р. Стернберг относил социальный интеллект к разновидностям интеллекта практического.

Սոցիալական ինտելեկտի հարաբերակցությունը ինտելեկտի այլ տեսակների հետ

Այս հարցում տարբեր հեղինակներ նույն կերպ տարբեր տեսակետներ ունեն։

Օրինակ, ըստ Դավիդ Վեչսլերի սոցիալական ինտելեկտը կիրառելի է ընդհանուրի նկատմամբ և հանդիսանում է նրա մի մասը՝ դրսևորվելով սոցիալական ոլորտում։

Ըստ Էդուարդ Լի Տորնդայքի, Գիլֆորդի և Մ․ Ի․ Բոբնևայի, ընդհակառակը, սոցիալական ինտելեկտը ընդհանուր ինտելեկտի մաս չի կազմում և կապված չէ նրա հետ:

Ռ. Սթերնբերգը սոցիալական ինտելեկտը դասակարգեց որպես գործնական ինտելեկտի տարատեսակ:

Возрастные особенности

В дошкольном и младшем школьном возрасте социальный интеллект активно развивается в процессе сюжетно-ролевых игр, а также при общении со сверстниками.

В подростковом возрасте активнее всего формируются коммуникативно-личностный потенциал (как общая склонность к коммуникации и общению), самосознание и способность к пониманию других людей (включая способности к прогнозированию их поведения).

В юношеском возрасте происходит формирование в первую очередь способности к предвосхищению последствий собственных действий и прогнозированию чужих.

В зрелом возрасте социальный интеллект приобретает форму социальной мудрости. В этом возрасте в первую очередь также формируется способность к осознанию собственных ошибок.

Տարիքային բնութագրերը

Նախադպրոցական և դպրոցի տարրական տարիքային խմբում սոցիալական ինտելեկտը ակտիվորեն զարգանում է դերային խաղերի գործընթացում, ինչպես նաև հասակակիցների հետ շփվելիս։

Պատանեկության տարիքում հաղորդակցական-անձնական ներուժը (որպես հաղորդակցվելու և հաղորդակցվելու ընդհանուր միտում), ինքնագիտակցությունը և այլ մարդկանց հասկանալու կարողությունը (ներառյալ նրանց վարքագիծը կանխատեսելու կարողությունը) առավել ակտիվ են:

Երիտասարդությունում ձևավորում է առաջին հերթին սեփական գործողությունների հետևանքները կանխազգալու և ուրիշների հետևանքները կանխատեսելու կարողություն:

Հասուն տարիքում սոցիալական ինտելեկտը ստանում է սոցիալական իմաստության ձև: Այս տարիքում առաջին հերթին ձևավորվում է նաև սեփական սխալները գիտակցելու կարողությունը։

Методы измерения

Впервые тест для измерения социального интеллекта был предложен Т. Ханом в 1928 году: он являлся многофакторным, и оценка совокупности субтестов давала итоговый балл. Измерялись следующие компоненты: суждение в социальных ситуациях; память на имена и лица; наблюдение за поведением; распознавание внутренних состояний,скрытых за словами, или по выражению лица; чувство юмора; социальная информация.

Многофакторная модель Гилфорда также легла в основу измерения социального интеллекта, и впоследствии тест социального интеллекта Гилфорда стал одним из самых популярных. В российской психологии распространенной методикой является адаптация теста Гилфорда,, произведенная Е. С. Михайловой.

Չափման մեթոդներ

Սոցիալական ինտելեկտի չափման թեստն առաջին անգամ առաջարկել է Տ. Խանը 1928 թվականինб այն բազմագործոն էր, և մի շարք ենթաթեստերի գնահատումը վերջնական գնահատական ​​տվեց: Չափվել են հետևյալ բաղադրիչները՝ դատողություն սոցիալական իրավիճակներում, անունների և դեմքերի հիշողություն, վարքագծի դիտարկում, բառերի կամ դեմքի արտահայտությունների հետևում թաքնված ներքին վիճակների ճանաչում, հումորի զգացում, սոցիալական տեղեկատվություն:

Գիլֆորդի բազմագործոն մոդելը հիմք հանդիսացավ նաև սոցիալական ինտելեկտի չափման համար, և հետագայում Գիլֆորդի սոցիալական ինտելեկտի տեստը դարձավ ամենահայտնիներից մեկը։ Ռուսական հոգեբանության մեջ տարածված տեխնիկան հարմարվողականությունն է Գիլֆորդի տեստ,, իրականացված Ե․ Ս․ Միխայլովի կողմից։

См. также

• Эмоциональный интеллект
• Ассертивность
• Интеллект

Տես նաև

• Էմոցիոնալ ինտելեկտ
• Ասսերտիվություն
• Ինտելեկտ

Գրականություն

• Айзенк Г. Ю. Интеллект: новый взгляд// Вопросы Психологии. 1995. № 1. С.111-113
• Бобнева М. И. Психологические проблемы социального развития личности. — М.,1979.
• Гилфорд Дж. Структурная модель интеллекта.- Психология мышления, 1965.- 456 с.
• Иванов А. А. Возрастные аспекты социального интеллекта // Научные исследования в образовании. 2009, № 1.
• Князева Н. Н. Изучение социального интеллекта у школьников и студентов // Юбилейная международная научно-практич. конф., посвященная 200-летию Д. П. Ознобишина. Самара, 2004
• Куницына, В. Н. Социальная компетентность и социальный интеллект: структура, функции, взаимоотношение // Сб. теоретические и прикладные вопросы психологии. 1995. № 1. C. 195
• Савенков Александр Ильич Социальный интеллект как проблема психологии одаренности и творчества // Психология. Журнал ВШЭ. 2005. №4. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/sotsialnyy-intellekt-kak-problema-psihologii-odarennosti-i-tvorchestva (дата обращения: 18.11.2021).
• Социальный интеллект: Теория, измерение, исследования. Сер. "Труды Института психологии РАН" - Институт психологии РАН / под ред. Д. В. Люсина, Д. В. Ушакова. - Москва, 2004.
• Социальный и эмоциональный интеллект : от процессов к измерениям / под ред. Д. В. Люсина, Д. В. Ушакова. - Москва : Ин-т психологии РАН, 2009. - 349, - (Интеграция академической и университетской психологии / Российская акад. наук, Ин-т психологии).; ISBN 978-5-9270-0153-8 (в пер.)
• Фатихова Л. Ф., Харисова А. А. Практикум по психодиагностике социального интеллекта детей дошкольного и младшего школьного возраста: учебно-методическое пособие, Уфа: М.: Уфимского филиала ГОУ ВПО «МГГУ им. М. А. Шолохова», 2010
• Хрящева Н.Ю, Психогимнастика в тренинге, М.: Речь, 2014
• Шилова О. В. Развитие социального интеллекта у старших дошкольников и первоклассников в процессе общения со значимым взрослым: дис. … канд. психол. наук. Нижегород. гос. педагогич. университет, Нижний Новгород, 2009.
• Allport, G.W. Pattern and growth in personaliti. — Holt Rinehart and Winstin, 1961
• Salovey P., Mayer J.D. Emotional intelligence // Imagination, Cognition, and Personality. 1990.
• Thorndike E.L. Intelligence and its uses // Harper’s Magazine. — 1920. — № 140. — Р. 227—235.