Մասնակից:Մակար Ղազարյան/Ավազարկղ

Գուրգեն Ասկարյան
Ծնվել է	1928 դեկտեմբերի 14 Մոսկվա, Ռուսաստան
Մահացել է	մարտի 2, 1998(1998-03-02) (տարիքը 69) Մոսկվա, Ռուսաստան
Ազգություն	Հայ
Մասնագիտություն	Ֆիզիկա
Ինչով է հայտնի	Ասկարյանի էֆեկտի և լույսի ինքնակիզակետման երևույթի հայտնագործող,

Գուրգեն Ասկարյանը (անգլ.՝ Gurgen Askaryan; ռուս.՝ Гурген Аскарьян կամ Гурген Аскарян) (1928, դեկտեմվերի 14 - 1997, մարտի 2) հայ նշանավոր ֆիզիկոս է, ով հայտնի է լույսի ինքնակիզակետման երևույթի իր հայտնագործությամբ, ճառագայթման և նյութի փոխազդեցության վերաբերյալ իր ուսումնասիրություններով, ինչպես նաև բարձրաէներգիական մասնիկների և հոծ նյութի փոխազդեցության (Ասկարյանի էֆեկտ) հայտնագործությամբ և հետազոտությամբ:

Կենսագրություն

Գուրգեն Ասկարյանը ծնվել է 1928 թ.-ին Մոսկվայում բժիշկներ Աշոտ Ասկարյանի և Աստղիկ Ասկարյանի ընտանիքում: 18 տարեկանում Գուրգեն Ասկարյանն ընդունվում է Մոսկվայի պետական համալսարանի Ֆիզիկայի ֆակուլտետ, որտեղ նա սկսում է իր առաջին հետազոտական աշխատանքը` մասնագիտանալով միջուկային ֆիզիկայի բնագավառում: 1952-ին ավարտելով համալսարանը` ընդունվում է Մոսկվայի քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտի բարձրագույն դպրոց: 1953-ին այնտեղից տեղափոխվում է Լեբեդևի անվան Ֆիզիկայի ինստիտուտ, որտեղ 1957-ին ստանում է գիտությունների թեկնածուի աստիճան: Լինելով ավելի քան 200 գիտական աշխատությունների հեղինակ` Գուրգեն Ասկարյանը նշանակալի ներդրում ունի բարձր էներգիաների ֆիզիկայի, ակուստիկայի և օպտիկայի բնագավառներում: Իր հանրահայտ` լույսի ինքնակիզակետման երևույթի բացահայտման համար նա արժանացել է այդ տարիներին [[{Խորհրդային միություն|Խորհրդային միության]] բարձրագույն գիտական պարգևի: 1992-ին` գիտությունների դոկտորի աստիճան ստանալուց կարճ ժամանակ անց, նրա մոտ ծագեցին առողջական խնդիրներ, որոնք ուղեկցվում էին իր քրոջ` Գոհար Ասկարյանի առողջության վատթարացմամբ: Նրանք երկուսն էլ մահացան նույն օրը` 1997 թ.-ի մարտի 2-ին, իրենց մոսկովյան բնակարանում, սրտային հիվանդության պատճառով:

Գիտական գործունեությունը

Բաց թողնված Նոբելյան մրցանակը

Իր ուսման երրորդ տարում Ասկարյանը առաջարկում է լիցքավորված արագ մասնիկների գրանցման նոր եղանակ: Իր միտքը հետևյալն էր. ենթադրենք` ունենք գերտաքացած թափանցիկ հեղուկ: Շատ փոքր քանակությամբ էներգիան բավարար է, որպեսզի այն հասցնի եռման վիճակի: Թողնենք, որ լիցքավորված արագ մասնիկը անցնի այդպիսի հեղուկի միջով: Մասնիկը կծախսի իր էներգիան իր հետագծին մոտ գտնվող ատոմների իոնիզացման վրա: Այս ծախսված էներգիան կվերածվի ներքին` ջերմային էներգիայի, որը բավարար կլինի հետագծին մոտ գտնվող հեղուկի եռման համար: Սրա հետևանքով հետագիծը գդառնա դիտելի, որովհետև բազմաթիվ պղպջակներ կառաջանան դրա երկայնքով:

Ասկարյանը քննարկել է այս առաջարկը իր մի քանի ուսուցիչների և համակուրսեցիների հետ, և նրանցից ոչ ոք չի առարկել նման եղանակի հնարավորությանը` թեև նրանցից և ոչ ոք չի օժանդակել իրեն` իրագործելու այս միտքը: Այդ տարիներին Ասկարյանը փորձառու չէր գիտական հետազոտության ձևերի և մեթոդների մեջ: Նա անգամ չհրապարակեց իր այս գաղափարը: Եվ ահա, մի քանի տարի անց` 1952-ին, այս գաղափարը կիրարկվեց ամերիկացի ֆիզիկոս Դոնալդ Գլասերի կողմից, ով ստեղծեց այս մեթոդով աշխատող «պղպջակային խցիկ» անունով հանրահայտ սարքը: Այս սարքն այնքան արդյունավետ էր բարձր էներգիաների ֆիզիկայում, որ Գլազերը այդ գյուտի համար 1960 թ.-ին արժանացավ Նոբելյան մրցանակի: Այս իրադարձությունը մեծ ազդեցություն գործեց Ասկարյանի վրա. նա մի կողմից, իհարկե, ցնցված էր, որ Նոբելյան մրցանակն իրենից այդքան փոքր հեռավորության վրա անցավ, բայց մյուս կողմից` դա իրեն մեծ ինքնավստահություն հաղորդեց:

Տիեզերական ճառագայթները և ձայնային ալիքները

Գուրգեն Ասկարյանը հայտնաբերել և մանրամասնորեն հետազոտել է բազմաթիվ երևույթներ, այդ թվում` բարձաէներգետիկ մասնիկների անցումը հոծ նյութերի միջով (հեղուկ կամ պինդ մարմին): Նա ցույց է տվել, որ հադրոն-էլեկտրոն-ֆոտոն փնջերը և նույնիսկ առանձին արագ մասնիկները կարող են ծնել ձայնային իմպուլսներ: Իոնիզացման վրա ծախսված էներգիան վերածվում է ջերմային էներգիայի, և հետագծի հարակից տիրույթը ենթարկվում է արագ ջերմային ընդարձակման` ասյպիսով ծնելով ձայնային ալիքներ: Այս արդյունքները նոր մոտեցում առաջ բերեցին տիեզերական ճառագայթների հետազոտության ոլորտում: Նախկինում տիեզերական ճառագայթների հետազոտություններն հիմնված էին տիեզերական ճառագայթների և գրանցող սարքերի անմիջական փոխազդեցության վրա: Ասկարյանի ստացած արդյունքներն այս անգամ հնարավորություն տվեցին գրանցելու տիեզերական ճառագայթների փնջերը և առանձին մասնիկները` օգտագործելով ձայնային ընկալիչներ` տեղակայված փոխազդեցության պրոցեսից որոշ հեռավորության վրա:

Տարիներ առաջ պլանավորվեց, որպես գլոբալ մոնիթորինգի բաղկացուցիչ մաս, ծովի ջրի և տիեզերական ճառագայթների փոխազդեցության հետևանքով առաջացած ձայնային ալիքների միջոցով գրանցել բարձրաէներգիական մասնիկները և դրանց փնջերը:

Տիեզերական ճառագայթները և էլեկտրամագնիսական ալիքները

Ասկարյանը նաև ցույց է տվել, որ տիեզերական ճառագայթների փնջերն արձակում են էլեկտրամագնիսական ալիքներ, այսպիսով ընձեռելով դրանց գրանցման նոր հնարավորություն : Նախքան Ասկարյանի այս հայտնագործությունը կարծում էին, թե էլեկտրոն-ֆոտոնային փնջերը չեն ճառագայթում էլեկտրամագնիսական ալիքներ, քանի որ էլեկտրոններն ու պոզիտրոնները ծնվում են զույգերով: Ասկարյանի վերլուծությունները ցույց տվեցին, որ փոխազդեցության պրոցեսում առկա է բացասական լիցքի ավելցուկ (էլեկտրոնային ավելցուկ): Այս հավելյալ էլեկտրոնները կա՛մ պոկվում են ատոմներից ֆոտոէֆեկտի միջոցով, կա՛մ ծնվում են իոնիզացիայի հետևանքով: Միևնույն ժամանակ` անիհիլյացիայի հետևանքով պոզիտրոնների քանակը փնջում նվազում է: Այսպիսով, առաջանում է տվյալ փնջի ավելցուկային էլեկտրոններով պայմանավորված էլեկտրական հոսանք: Այս փոփոխական հոսանքն էլ հենց էլեկտրամագնիսական ալիքների առաքման աղբյուրն է: Այս հետազոտությունները նոր հեռանկարներ բացեցին տիեզերական ճառագայթների հեռակա գրանցման համար: Ներկայում բազմաթիվ ռադիոաստղագիտական կայաններ կատարում են տիեզերական ճառագայթների ուսումնասիրություններ` հիմնված վերջիններիս գրանցման հենց այս եղանակի վրա:

Հզոր լազերային ճառագայթները և ճառագայթային ակուստիկան

Ավելի ուշ Գուրգեն Ասկարյանը ցույց տվեց, որ հզոր լազերային ճառագայթները, անցնելով նյութի միջով, նույնպես ծնում են ձայնային ալիքներ: Այս երևույթը կարող է կիրառվել, օրինակ, նյութի մշակման կամ դրա քայքայման համար: Այս ուսումնասիրությունների արդյունքում ծնվեց ֆիզիկայի նոր բնագավառ` ճառագայթային ակուստիկան, որի հիմնադիրն, անխոս, Գուրգեն Ասկարյանն էր:

Լազերային իմպուլսների և նյութի փոխազդեցությունը

Լազերների հայտնագործումից հետո Ասկարյանը սկսեց հետազոտել լազերային ճառագայթների և տարատեսակ նյութերի փոխազդեցությունները: Այդ տարիներին լազերների հետ աշխատող ֆիզիկոսները սովորություն ունեին բարակ մետաղական շերտերը (սովորաբար` ածելու սայրերը) ծակել լազերային ճառագայթի միջոցով, դա, կարելի է ասել, յուրահատուկ խաղ էր դարձել նրանց համար: Ասկարյանը նկատում էր, որ լազերային ճառագայթի միջոցով արված անցքերը երկու տեսակի էին: Երբ նա այդպիսի անցք բացելու համար օգտագործում էր միջին հզորության լազեր, անցքի եզրը ստացվում էր շատ ողորկ, կարծես` մետաղն այդ հատվածում հալվում էր (և դա իրոք այդպես էր): Բայց երբ այդպիսի անցքի համար օգտագործվում էր հզոր լազերային ճառագայթ, անցքի եզրերն անհարթ էին ստացվում, կարծես` անցքը կոտրվածքի հետևանք էր, ոչ` հալման: Սկզբում Ասկարյանը ենթադրեց, որ դա հետևանք է լույսի ճնշման, որը կոտրում է անցքի հատվածը, բայց պարզ հաշվարկը ցույց տվեց, որ դա սխալ ենթադրություն էր: Խնդիրն ավելի ուշ իր լուծումը ստացավ Գ. Ասկարյանի և Ո. Ի. Մորոզի կողմից: Բացատրությունն հետևյալն էր: Հզոր լազերից առաքված ճառագայթն այնքան մեծ հզորությամբ էր բախվում մետաղական մակերևույթին, որ մակերևութային շերտը գոլորշանում էր` նախքան ճառագայթը կհասներ հաջորդ շերտին: Գոլորշին անջատվում էր մակերևույթից, որից առաջացած հարվածային ուժն ազդում էր ճառագայթի անկման վայրից դուրս գտնվող տիրույթի վրա: Այդ ուժը թվապես հավասար էր միավոր ժամանակում առաքված գոլորշու իմպուլսին: Հզոր լազերի դեպքում այս ուժն այնքան մեծ էր, որ ճառագայթի անկման կետի շրջակայքում մետաղը պատռվում էր: Գոլորշացած մետաղի ճնշումը շատ կարգերով մեծ էր լազերային ճառագայթի էլեկտրամագնիսական ճնշումից: Այս տեխնոլոգիան այժմ կիրառվում է լազերների միջոցով կառավարելի ջերմամիջուկային ռեակցիաների ընթացքում միջուկային վառելիքի սեղմման համար:

Ճառագայթների ինքնակիզակետումը

Ասկարյաննի թերևս ամենից փայլուն հայտնագործություններից մեկը լույսի ինքնակիզակետումն էր : Միջինում երրորդ կարգի ոչ գծային բևեռացման դեպքում բեկման ցուցիչը կարող է ներկայացվել հետևյալ տեսքով` n = n<sub>0</sub> + n<sub>2</sub>I, որտեղ n<sub>0</sub>-ն գծային բեկման ցուցիչն է, n<sub>2</sub>-ը օպտիկական հաստատուն է, որ բնութագրում է օպտիկական ոգծայնության աստիճանը, իսկ I-ն`ճառագայթի գաուսյան ինտենսիվությունը: Ինքնակիզակետման երևույթը կարող է հանդիպել, երբ ուղղայահաց բաղադրիչի ոչ համասեռ բաշխմամբ ճառագայթը (օրինակ` գաուսյան տիպի) անցնում է մի նյութի միջով, որում n₂-ը դրական է : Երբ լույսի հզոր ճառագայթն անցնում է այսպիսի ոչգծայնությամբ (Կեռի ոչգծայնություն) միջավայրով, միջավայրի բեկման ցուցիչը ճառագայթի ներսում դառնում է ավելի մեծ, քան նրանից դուրս: Եթե էլեկտրական դաշտը բավականաչափ հզոր է, ապա ճառագայթը կծնի դիէլեկտրիկ ալիքատար, ինչը կսահմանափակի կամ ամբողջովին կբացառի ճառագայթի տարամիտությունը: Ասկարյանն այս երևույթն անվանեց ինքնակիզակետում: Ինքնակիզակետման երևույթի հայտնագործությունը նոր ոլորտ ստեղծեց ոչ գծային էլեկտրադինամիկայում և օպտիկայում:

Ասկարյանի էֆեկտ

Ասկարյանի էֆեկտը, որ տեսականորեն կանխատեսվել էր Ասկարյանի կողից 1962 թ.-ին, համանման է Վավլիով-Չերենկովի երևույթին` մինչդեռ այս դեպքում հոծ և ռադիոալիքների համար թափանցիկ միջավայրում (օրինակ` աղ, սառույց կամ լուսնային ռեգոլիտ) լույսի արագությունից ավելի արագ շարժվող մասինկը ծնում է լիցքավորված երկրորդային մասնիկների փունջ, որը պարունակում է լիցքային անհամասեռություն և, այսպիսով, սպեկտրի կարճալիք կամ ռադիոալիքային տիրույթում ճառագայթում է կոհերենտ ալիքների կոն: Այս երևույթն ունի առանցքային նշանակություն հոծ միջավայրերի միջոցով գերբարձր էներգիաներով նեյտրոնների հայտնաբերման ասպարեզում:

Այլ ձեռքբերումներ

Ասկարյանն առաջինը հասկացավ, որ Լուսնի մակերևույթի առաջին մի քանի մետրը, հայտնի` ռեգոլիթ անվամբ, պետք է բավականաչափ թափանցիկ լինի` հայտնաբերելու համար մասնիկային փնջերի լիցքային ավելցուկից առաջացող կարճալիք ճառագայթումը: Ռեգոլիթի թափանցիկությունը ռադիոտիրույթում հետագայում հաստատվել է «Ապոլոն» առաքելության ժամանակ:

Ասկարյանը, Լևինի հետ համատեղ, հայտնաբերել էր օժանդակ բարձրհաճախականային դաշտերի այնպիսի համադրություն, որը կկարողանար ապահովել էլեկտրոնային փնջի կայունությունը արագացման ընթացքում:

Հոդվածների ընտրանի

1. Askaryan GA, 'O GENERATSII RADIOVOLN MILLIMETROVOGO DIAPAZONA PRI PROKHOZHDENII ELEKTRONNOGO SGUSTKA CHEREZ TORMOZYASHCHUYU SREDU', ZHURNAL EKSPERIMENTALNOI I TEORETICHESKOI FIZIKI 27 (6): 761-761 1954
2. Askaryan GA, 'ACCELERATION OF CHARGED PARTICLES IN RUNNING OR STANDING ELECTROMAGNETIC WAVES', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 9 (2): 430-430 1959
3. Askaryan GA, 'RADIATION OF VOLUME AND SURFACE COMPRESSION WAVES DURING IMPINGEMENT OF A NONRELATIVISTIC ELECTRON STREAM AT THE SURFACE OF A DENSE MEDIUM', SOVIET PHYSICS-TECHNICAL PHYSICS 4 (2): 234-235 1959
4. Askaryan GA, 'ELECTROMAGNETIC RADIATION FROM ELECTRON DIFFUSION', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 12 (1): 151-152 1961
5. Askaryan GA, 'DIAMAGNETIC PERTURBATIONS IN MEDIA CAUSED BY IONIZING RADIATION', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 14 (1): 135-137 1962
6. Askaryan GA,'INTERACTION BETWEEN LASER RADIATION AND OSCILLATING SURFACES', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 15 (6): 1161-1162 1962
7. Askaryan GA,'EXCESS NEGATIVE CHARGE OF AN ELECTRON-PHOTON SHOWER AND ITS COHERENT RADIO EMISSION', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 14 (2): 441-443 1962
8. Askaryan GA,'CERENKOV RADIATION AND TRANSITION RADIATION FROM ELECTROMAGNETIC WAVES', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 15 (5): 943-946 1962
9. Askaryan GA, IOVNOVICH ML, LEVIN ML, et al.,'TRANSPORT AND CONTAINMENT OF MOVING PLASMA CONCENTRATIONS (HIGH FREQUENCY AND MAGNETIC PLASMA WAVE-GUIDES)', NUCLEAR FUSION : 797-800 Suppl. 2 1962
10. Askaryan GA,'PROJECTION OF PLASMOIDS THROUGH MAGNETIC FIELDS (MAGNETODYNAMIC TRAPS)', SOVIET PHYSICS-TECHNICAL PHYSICS 7 (6): 492& 1962
11. Askaryan GA, PROKHOROV AM, CHANTURIYA GF, et al.,'THE EFFECTS OF A LASER BEAM IN A LIQUID', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 17 (6): 1463-1465 1963
12. Askaryan GA,'DIRECTED COHERENT RADIATION DUE TO BREAKDOWN NEAR THE TRACK OF AN IONIZING PARTICLE', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 17 (4): 901-902 1963
13. Askaryan GA,'EXCITATION AND DISSOCIATION OF MOLECULES IN AN INTENSE LIGHT FIELD', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 19 (1): 273-274 1964
14. Askaryan GA,'EMISSION OF RADIO WAVES UPON MODULATION OF AN INTENSE BEAM OF LIGHT IN A MEDIUM', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 18 (2): 441-443 1964
15. Askaryan GA,'COHERENT RADIO EMISSION FROM COSMIC SHOWERS IN AIR AND IN DENSE MEDIA', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 21 (3): 658& 1965
16. Askaryan GA, GOLTS EY, RABINOVI.MS, 'USE OF ARTIFICIAL METEORS FOR LASER PUMPING', JETP LETTERS-USSR 4 (11): 305& 1966
17. Askaryan GA, 'OPTOCALORIC EFFECT (AMPLIFICATION OF ATOMIC INTERACTION AND COOLING OF MEDIUM) IN A LASER BEAM', JETP LETTERS-USSR 3 (4): 105& 1966
18. Askaryan GA, 'SELF-FOCUSING AND FOCUSING OF ULTRASOUND AND HYPERSOUND', JETP LETTERS-USSR 4 (4): 99& 1966
19. Askaryan GA,'SELF-FOCUSING OF A LIGHT BEAM UPON EXCITATION OF ATOMS AND MOLECULES OF MEDIUM IN BEAM' JETP LETTERS-USSR 4 (10): 270& 1966
20. Askaryan GA, RABINOVI.MS, SMIRNOVA AD, et al.,'CURRENTS PRODUCED BY LIGHT PRESSURE WHEN A LASER BEAM ACTS ON MATTER' JETP LETTERS-USSR 5 (4): 93& 1967
21. Askaryan GA, 'NONLINEARITY OF MEDIA DUE TO INDUCED DEFORMATION OF MOLECULES ATOMS AND PARTICLES OF A MEDIUM', JETP LETTERS-USSR 6 (5): 157& 1967
22. Askaryan GA, 'WAVEGUIDE PROPERTIES OF A TUBULAR LIGHT BEAM', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 28 (4): 732& 1969
23. Askaryan GA, STUDENOV VB,'BANANA SELF FOCUSING OF BEAMS', JETP LETTERS-USSR 10 (3): 71& 1969
24. Askaryan GA, CHISTYI IL,'THERMAL SELF-FOCUSING IN A LIGHT BEAM WITH LOW INTENSITY NEAR AXIS', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 31 (1): 76& 1970
25. Askaryan GA, PUSTOVOI.VI,'SELF-FOCUSING AND FOCUSING OF ULTRASOUND AND HYPERSOUND IN METALS AND SEMICONDUCTORS', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 31 (2): 346& 1970
26. ARUTYUNYAN.IN, Askaryan GA, POGOSYAN VA, 'MULTIPHOTON PROCESSES IN FOCUS OF AN INTENSE LASER BEAM WITH EXPANSION OF INTERACTIVE REGION TAKEN INTO CONSIDERATION', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 31 (3): 548& 1970
27. Askaryan GA, STEPANOV VK, 'SIMULTANEOUS EXTENDED ACTION OF A HIGH-POWER LIGHT BEAM ON MATTER', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 32 (2): 198& 1971
28. Askaryan GA, 'SELF-FOCUSING OF POWERFUL SOUND DURING PRODUCTION OF BUBBLES'JETP LETTERS-USSR 13 (7): 283& 1971
29. Askaryan GA, TARASOVA NM, 'INITIAL STAGE OF OPTICAL EXPLOSION OF A MATERIAL PARTICLE IN AN INTENSE LIGHT FLUX', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 33 (2): 336& 1971
30. Askaryan GA, DIYANOV KA, MUKHAMAD.M,'NEW EXPERIMENTS ON FORMATION OF A SELF-FOCUSING FILAMENT FROM FOCUS OF BEAM ON SURFACE OF A MEDIUM', JETP LETTERS-USSR 14 (8): 308& 1971
31. Askaryan GA, RAKHMANI.TG,'SCATTERING, REFRACTION AND REFLECTION OF SOUND UNDER ACTION OF INTENSE LIGHT ON MEDIUM', SOVIET PHYSICS JETP-USSR 34 (3): 639& 1972
32. Askaryan GA, MANUKYAN SD, 'PARTICLE ACCELERATION BY A MOVING LASER FOCUS, FOCUSING FRONT OR FRONT OF AN ULTRASHORT LASER PULSE', ZHURNAL EKSPERIMENTALNOI I TEORETICHESKOI FIZIKI 62 (6): 2156-2160 1972
33. Askaryan GA, 'EFFECT OF SELF-FOCUSING',USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 111 (2): 249-260 1973
34. Askaryan GA, DIYANOV KA, MUKHAMAD.MA, 'SUPPRESSION OF NONLINEAR PROCESSES OF STIMULATED SCATTERING, BEAM COLLAPSE, AND BREAKDOWN OF MEDIUM DURING BEAM SCANNING - SELF-FOCUSING OF STROLLING-BEAMS', JETP LETTERS 19 (5): 172-174 1974
35. Askaryan GA, NAMIOT VA, RABINOVI.MS, 'UTILIZATION OF OVERCOMPRESSION OF A SUBSTANCE BY LIGHT-REACTIVE PRESSURE FOR PREPARATION OF MICROCRITICAL MASS OF FISSIONABLE ELEMENTS, SUPER-STRONG MAGNETIC-FIELDS AND PARTICLE ACCELERATION', USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 113 (4): 716-718 1974
36. Askaryan GA, NAMIOT VA, 'COMPRESSION AND FOCUSING OF A NEUTRON GAS BY MOVING MODERATOR', JETP LETTERS 20 (5): 148-149 1974
37. Askaryan GA, DOLGOSHEIN BA, 'ACOUSTIC REGISTRATION OF HIGH-ENERGY NEUTRINOS', JETP LETTERS 25 (5): 213-214 1977
38. Askaryan GA, DOLGOSHEIN VA,'MICROELECTROSTRICTION IN AN IONIZED MEDIUM', JETP LETTERS 28 (10): 571-574 1978
39. Askaryan GA, RAEVSKII IM, 'EXCITATION OF HIGH-FREQUENCY OSCILLATIONS BY A LASER-PULSE', JETP LETTERS 32 (2): 104-108 1980
40. Askaryan GA, MUKHAMADZHANOV MA, 'NON-LINEAR DEFOCUSING OF A FOCUSED BEAM - A FINE BEAM FROM THE FOCUS', JETP LETTERS 33 (1): 44-48 1981
41. Askaryan GA, 'INCREASE OF LASER AND OTHER RADIATION TRANSMISSIONS THROUGH SOFT OPAQUE PHYSICAL AND BIOLOGICAL MEDIA', KVANTOVAYA ELEKTRONIKA 9 (7): 1379-1383 1982
42. Askaryan GA, MANZON BM, 'LASER DRAGON DIRECTED BY THE BEAM OF LIGHT DISCHARGE EJECTION INTO THE ATMOSPHERE', USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 139 (2): 370-372 1983
43. Askaryan GA, 'NEUTRINO STUDY OF THE EARTH, THE NEUTRINO GEOLOGY', USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 144 (3): 523-530 1984
44. Askaryan GA, 'DECAY OF A HIGH-ENERGY PION BEAM IN A MEDIUM - FORMATION OF A DECAY CHANNEL', JETP LETTERS 41 (12): 651-654 1985
45. Askaryan GA, YURKIN AV, 'NEW STUDIES IN OPTOTHERMOACOUSTICS', JETP LETTERS 43 (4): 221-225 FEB 25 1986
46. Askaryan GA, 'Cherenkov Radiation FROM OPTICAL PULSES', Physical Review Letters 57 (19): 2470-2470 NOV 10 1986
47. Askaryan GA, RAEVSKII IM, 'LASER SIMULATION OF THE LIGHT AND PLASMA ACTION ON COMETS AND PLANETS', KVANTOVAYA ELEKTRONIKA 14 (2): 229-231 FEB 1987
48. Askaryan GA, BATANOV GM, KOSSYI IA, et al., 'CONSEQUENCES OF MICROWAVE EMISSIONS IN THE STRATOSPHERE', USPEKHI FIZICHESKIKH NAUK 156 (2): 370-372 OCT 1988
49. Askaryan GA, YURKIN AV, 'NANOSECOND PHOTOGRAPHY OF FAST PROCESSES IN INVISIBLE (UV) LIGHT WITH A NITROGEN LASER AND NEW STUDY OF A TRAIN OF SHOCK-WAVES', JETP LETTERS 58 (7): 563-567 OCT 10 1993
50. Askaryan GA, Bulanov SV, Dudnikova GI, et al., 'Magnetic interaction of ultrashort high-intensity laser pulses in plasmas', PLASMA PHYSICS AND CONTROLLED FUSION 39 (5A): 137-144 Sp. Iss. SI MAY 1997

Տես նաև

• Ասկարյանի էֆեկտ

Արտաքին հղումներ

• Status and Outlook of Experimental Studies of Askaryan RF Radiation
• Neutrino Astrophysics with the Askaryan Effect
• Observation of the Askaryan Effect