Բեկման ցուցիչ

Լույսի ճառագայթի բեկումը՝ ապակու միջով անցնելիս

Բեկման ցուցիչ, միջավայրում լույսի (կամ էլեկտրամագնիսական ալիքների) տարածումը բնութագրող անչափ մեծություն։ Եթե միջավայրում լույսի տարածման արագությունը նշանակենք $v$-ով, ապա, սահմանման համաձայն

$n={\frac {c}{v}}$։

Քանի որ լույսի արագությունը միջավայրում միշտ փոքր է վակուումում լույսի արագությունից, ապա սահմանումից հետևում է, որ $n>1$ (հավասարման նշանը համապատասխանում է վակուումին)։

Եթե միջավայրի բեկման ցուցիչը հաստատուն մեծություն է, ապա միջավայրն անվանում են օպտիկապես համասեռ։

Եթե անկման անկյունը նշանակենք $\alpha$-ով, իսկ բեկման անկյունը՝ $\beta$-ով, ապա, համաձայն բեկման օրենքի.

${\frac {\sin \alpha }{\sin \beta }}={\frac {n_{2}}{n_{1}}}$,

որտեղ $n_{1}$ և $n_{2}$ մեծությունները համապատասխանաբար առաջին և երկրորդ միջավայրերի բեկման ցուցիչներն են։ Օգտվելով այդ երկու բանաձևերից, կարող ենք գրել, որ

${\frac {\sin \alpha }{\sin \beta }}={\frac {v_{1}}{v_{2}}}$,

այսինքն՝ անկման և բեկման անկյունները կապված են երկու միջավայրերում լույսի արագությունների հետ։

Հատկապես ուշագրավ է մակերևույթին ուղղահայաց ընկնող ճառագայթի դեպքը, երբ $\alpha =0$։ Այս դեպքում բեկման անկյունը նույնպես զրո է, քանի որ

$\sin \beta ={\frac {n_{1}}{n_{2}}}\sin \alpha =0$։

Ընդունված է ավելի փոքր բեկման ցուցիչ ունեցող միջավայրն անվանել օպտիկապես նոսր, իսկ ավելի մեծ բեկման ցուցիչ ունեցողը՝ օպտիկապես խիտ միջավայր։

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Ղազարյան, Ալբերտ Կիրակոսյան, Գագիկ Մելիքյան, Արտավազդ Մամյան, Սոս Մաիլյան, Ֆիզիկա. Ավագ դպրոցի 12-րդ դասարանի դասագիրք

Արտաքին հղումներ

• The Feynman Lectures on Physics Vol. II Ch. 32: Refractive Index of Dense Materials

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 380)։