Կլին (քաղաք)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կլին
Տեսակքաղաք
Երկիր Ռուսաստան[1]
ՎարչատարածքKlin urban settlement?[1]
ԲԾՄ160 մետր
Մակերես17 կմ²
Առաջին հիշատակում1317
Քարտեզ
Քարտեզ

Կլին (ռուս.՝ Клин), քաղաք Մոսկվայի մարզում, Կլինի շրջանի վարչական կենտրոն։ Զինվորական քաջարիության բնակավայր[2]։

Քաղաքը նշանավոր է որպես ռուսական մշակույթի և գիտության ականավոր գործիչների կեցության վայր։ Տարբեր տարիների ընթացքում Կլինում են ապրել Պյոտր Չայկովսկին, Արկադի Գայդարը, Դմիտրի Մենդելեևը, Ալեքսանդր Ռադիշչևը, Միխայիլ Պրիշվինը, Ապոլինարի Վասնեցովը, Կլիմենտ Տիմիրյազևը, Ալեքսանդր Ալյաբևը, Եվգենի Լեոնովը և այլք[3]։

Ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխարհագրական դիրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գտնվում է Սեստրա գետի ափին, ՄՕԱՃ-ից 68 կմ հեռավորության վրա (Կրեմլից՝ 86 կմ, Լենինգրադյան կայարանից՝ 82 կմ, Մոսկովյան կայարանից՝ 566 կմ)։

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հուլիսի միջին ջերմաստիճանը կազմում է 18,6 °С, հունվարի միջին ջերմաստիճանը՝ −7,1 °С։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլինը Ռուսաստանի հնագույն քաղաքներից է։ Առաջին հիշատակումը վերաբերում է 1317 թվականին Նիկոնյան տարեգրության մեջ։

Բերդ-քաղաքը՝ տեղակայված բարձր բլրի վրա, կարևոր ռազմավարական կետ էր Մոսկվայից Մեծ Նովգորոդ տանող ջրային և ցամաքային ուղու վրա։

12-13-րդ դարերում Կլինի շրջանը մտնում էր Վլադիմիր-Սուզդալյան, իսկ 13-րդ դարի կեսերում՝ Տվերի իշխանության մեջ։ Գտնվելով Տվերի իշխանության կազմի մեջ՝ բազմիցս ենթարկվել է ռուս իշխանների և մոնղոլ-թաթարների հարձակումներին։ Սաստիկ ավերվել է 1409 թվականին մոնղոլ Եդիգեյի կողմից։

1485 թվականին Կլինը մտավ Մոսկվայի իշխանության մեջ։

զինանշան, 1781

1781 թվականին՝ Եկատերինա II-ի գահակալման ժամանակ, Կլինը ստացավ Մոսկվայի նահանգի գավառական քաղաքի կարգավիճակ, նաև ձեռք բերեց սեփական զինանշան՝ նամակատար՝ նստած ձիու վրա և եղջերափող փչելիս։

1917 թվականի հոկտեմբերին հաստատվեց Սովետական իշխանությունը։

Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակաշրջանում Կլինը վերապրեց երեքշաբաթյա գերմանական օկուպացիան (1941 թվականի նոյեմբերի 23-ից մինչև դեկտեմբերի 15)։ Քաղաքում ավերվեցին 258 բնակելի տներ, գյուղում այրվեցին 2305-ը։ Անօթևան դարձան 17312 բնակիչ։ Ֆաշիստներից Կլինի ազատագրումից հետո քաղաքացիները ձեռնամուխ եղան վերականգնելու բնակավայրերը[3]։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչության թիվը
1856[4] 1859[4] 1897[4] 1913[4] 1926[4] 1931[4] 1939[5] 1959[6] 1962[4] 1967[4] 1970[7] 1972
3900 4000 4700 7400 8700 13 100 27 691 53 322 60 000 69 000 80 875 84 000
1973[4] 1976[4] 1979[8] 1982[9] 1986[4] 1987[10] 1989[11] 1992[4] 1996[4] 1998[4] 2000[4] 2001[4]
85 000 88 000 91 487 93 000 95 000 95 000 94 908 95 100 92 800 90 500 89 100 87 900
2002[12] 2003[4] 2005[4] 2006[4] 2007[4] 2008[4] 2009[13] 2010[14] 2011[4] 2012[15] 2013[16] 2014[17]
83 178 83 200 82 900 82 400 81 900 81 500 80 906 80 585 80 600 80 128 79 924 79 461
2015[18] 2016[19] 2017[20] 2018[21] 2019[22] 2020[23] 2021[24] 2023[25]
79 249 79 075 79 056 79 168 79 387 79 715 88 511 88 525

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սեփական արտադրության ապրանքների արտահանման ծավալը 2009 թվականի ընթացքում 29,3 միլիարդ ռուբլի է։

Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դրամագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2019 թվականի սեպտեմբերի 5-ին Ռուսաստանի Կենտրոնական բանկը շրջանառության մեջ դրեց «Ռուսաստանի հին քաղաքներ» շարքի[26] 10 ռուբլի անվանական արժեքով մետաղադրամ՝ «ք․ Կլին, Մոսկվայի մարզ»։

Հայերը Կլինում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականի հունվարի 31-ին Կլինում բացվեց «Արևամանուկ» հայկական դպրոցը՝ առաջին հայկական դպրոցը քաղաքում[27]։ Աշակերտների թիվը մոտ 200 է (2023թ․): Հայերեն գրել-կարդալուց բացի երեխաները ուսումնասիրում են հայոց պատմություն և աշխարհագրություն, ծանոթանում են ժողովրդական երգարվեստին, տոնում ազգային և Հայ Առաքելական Եկեղեցու տոները։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 ОКТМО. 179/2016. Центральный ФО
  2. ↑ «"Населенными пунктами воинской доблести" стали 6 муниципалитетов МО». РИА Новости (ռուսերեն). 20160505T2055. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 «История г.о. Клин и не только…». Информация, культура, развлечения (infoce-klin.ru) (ռուսերեն). 2019 թ․ հուլիսի 22. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 4,21 «Народная энциклопедия "Мой город". Клин (Московская область)». www.mojgorod.ru. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  5. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам». www.demoscope.ru. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  6. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу». www.demoscope.ru. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  7. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу». www.demoscope.ru. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  8. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу».
  9. ↑ «Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  10. ↑ «Народное хозяйство СССР за 70 лет: Юбилейный стат. ежегодник / Госкомстат СССР. — М:Финансы и статистика, 1987. — 766 с.». alcdata.narod.ru. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  11. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу».
  12. ↑ «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более». Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  13. ↑ «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года».
  14. ↑ «Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений».
  15. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года».
  16. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  17. ↑ «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года».
  18. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года».
  19. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года».
  20. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года».
  21. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года».
  22. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года».
  23. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года».
  24. ↑ «Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более».
  25. ↑ «Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.)». Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  26. ↑ «Банк России выпускает в обращение памятные монеты из драгоценного и недрагоценного металлов». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  27. ↑ «Եթե Մեկը Կարողանար Աչքերով Տեսնել Այն Ինչ Կատարվում Է Նրանց Հոգում – Gateway Armenia» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 3-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կլին_(քաղաք)&oldid=9483977» էջից