Կապկի ծաղկի համաճարակ (2023-2024)
|
Կապիկի ծաղիկի համաճարակ
| |
 | |
| Հիվանդություն | Կապիկի ծաղիկ |
| Վիրուսի շտամ | Mpox (clade Ib) |
| Օջախ | |
| Տեղագրություն | Կենտրոնական Աֆրիկա |
| Առաջին բռնկում | 14 օգոստոսի 2024 |
| Բռնկման ամսաթիվ | 2023 թվականի սեպտեմբեր – առ այսօր (PHEIC: 14 օգոստոսի 2024 – առ այսօր) |
| Վիճակագրական տվյալներ | |
| Դեպքերի քանակ | 14652 |
| Ապաքինվածներ | |
| Մահվան ելքով | 517 |
Պորտալ «Բժշկություն»
| |
Կապկի ծաղիկ շտամի համաճարակ[1], սկսվել է Կենտրոնական Աֆրիկայում առնվազն 2023 թվականի սեպտեմբերին[2][3]: 2024 թվականի օգոստոսի դրությամբ գրանցվել է ավելի քան 17000 դեպք, որոնցից 517-ը եղել են մահացու ելքով[4], ինչի ճնշող մեծամասնությունը Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում է։
2024 թվականի օգոստոսի 14-ին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը համաճարակը հայտարարել է հանրային առողջության միջազգային նշանակություն ունեցող արտակարգ իրավիճակ[5][6]:
Նախապատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2022 թվականի մայիսին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) վիրուսի մեկ այլ շտամի պատճառով առաջացած կապկի ծաղկի նախկին բռնկումը հայտարարել է որպես միջազգային առողջապահական արտակարգ իրավիճակ: Մինչ հաջորդ մայիսին ԱՀԿ-ն չեղարկել է իր գլոբալ արտակարգ դրությունը, հիվանդությունն արդեն վարակված է եղել 87000 մարդ, ինչը հանգեցրել է 140 մահվան[7]:
Համաճարակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ժամանակագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2023 թվականի սեպտեմբերին Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունումնկատվել է Ib կլադի վարակի[8][9] պատճառով առաջացած կապկի ծաղկի դեպքերի աճ, որոնցից մի քանի դեպքերը հայտնաբերվել են Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետության ՝ Հարավային Կիվու նահանգի հանքարդյունաբերական Կամիտուգա բնակավայրում[8][10]: Համազգային բռնկում է գրանցվել 2024 թվականի հունվարին[8][11]:
2024 թվականի օգոստոսին Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման աֆրիկյան կենտրոնը հայտարարել է, որ Աֆրիկայում ծաղկի բռնկումների տարածումը դարձել է հանրային առողջապահական արտակարգ իրավիճակ, ինչի ժամանակ գրանցվել է ավելի քան 517 մահ[12][13]: Արդյունքում կազմակերպությունը օգնություն և միջամտություն է խնդրել միջազգային հանրությունից՝ վերահսկելու վիրուսի տարածումը և բուժելու վարակված հիվանդներին[12]: ACDC-ն հայտարարել է, որ համաճարակի պատճառ հանդիսացող վիրուսի շտամի մահացության մակարդակը 3-4% է, ինչը զգալիորեն ավելի բարձր է, քան 1%-ից պակաս մահացության մակարդակը, որը գրանցված էր 2022-2023 թվականներին կապկի ծաղկի համաճարակի ժամանակ[12]: Օգոստոսի 14-ին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը համաճարակը հայտարարել է հանրային առողջության միջազգային նշանակություն ունեցող արտակարգ իրավիճակ կամ համաշխարհային առողջապահական արտակարգ իրավիճակ[14][15]:
2024 թվականին կապկի ծաղկի դեպքեր են գրանցվել տասնհինգ երկրներում։ Այս հիվանդությունից գրանցված բոլոր դեպքերի և մահերի ավելի քան 96%-ը հաստատվել է Կոնգոյում, որտեղ գրանցվել է 16․839 դեպք և 501 մահ[16]: Ըստ ACDC-ի, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում գրանցված դեպքերի 70%-ը 15 տարեկանից ցածր երեխաների մոտ է, և ժողովրդագրական այս խմբին բաժին է ընկնում գրանցված մահերի 85%-ը[16]: Համաճարակաբան Ժակ Ալոնդան մտահոգություն է հայտնել Կոնգոյի և հարևան երկրներում փախստականների ճամբարներում հիվանդության տարածման վերաբերյալ, հատկապես հաշվի առնելով այն լարվածությունը[16] որն արդեն իսկ դրվում է Կոնգոյի ազգային առողջապահական համակարգի վրա՝ կապված և կարմրուկի միաժամանակյա համաճարակի, ինչպես նաև համատարած թերսնման հետ[16]։
Հաստատված դեպքեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Տվյալները թարմացվել են Օգոստոսի 19, 2024
| Երկիր | Դեպքեր[17][18] | Մահվան դեպքեր[19][20] |
|---|---|---|
 Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն | 15․664 | 584 |
 Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն | 213 | 0 |
 Կոնգոյի Հանրապետություն | 146 | 1 |
 Բուրունդի | 173 | 0 |
 Կամերուն | 35 | 2 |
 Նիգերիա | 39 | 0 |
 Հարավային Աֆրիկա | 24[21] | 3 |
 Քենիա | 12 | 0 |
 Կոտ դ'Իվուար | 7 | 0 |
 Լիբերիա | 5 | 0 |
 Գանա | 4 | 0 |
 Ռուանդա | 4 | 0 |
 Պակիստան | 3[22] | 0 |
 Ուգանդա | 2 | 0 |
 Շվեդիա | 1[23] | 0 |
 Ֆիլիպիններ | 1[24] | 0 |
| Ընդամենը | 16․331 | 590 |
Վիրուսաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կապկի ծաղիկը առաջանում է կապկի ծաղկի վիրուսից: Վիրուսը փոխանցվում է վարակված կենդանիների կամ մարդկանց հետ սերտ շփման միջոցով[25], ներառյալ անձնական շփումը և ֆիզիկական շփման այլ տեսակներ[26][27], աղտոտված մահճակալներ, [26] հագուստ կամ ներարլիչներ[27], սեռական շփում[25] [26] և վարակված մսի օգտագործումը[26][27]:
Կոնգոյի Կենսաբժշկական հետազոտությունների ազգային ինստիտուտից դոկտոր Պլասիդե Մբալա-Կինգբենին զեկուցել է, որ վերլուծության արդյունքները նշանավորել են «Կապկի ծաղկի համաճարակի նոր փուլը» նախորդ՝ 2022 և 2023 թվականների համաճարակներից հետո, քանի որ, ըստ տեղեկությունների, նոր տարբերակն առաջացրել է վնասվածքներ հիմնականում սեռական օրգանների վրա:, ինչը հիվանդության ախտորոշումն ավելի դժվար է դարձնում՝ համեմատած այն շտամների հետ, որոնք առաջացրել են կրծքավանդակի, ոտքերի և ձեռքի վնասվածքներ: Մբալա-Կինգբենին նաև նշել է, որ նոր տարբերակը կարող է հանգեցնել լուռ փոխանցման ավելի մեծ հավանականության՝ իր տարբեր դրսևորումների պատճառով[28]: Հետազոտական թիմը պարզել է, որ հայտնաբերված ձևը Clade I տիպի շտամն է[28], որը պատմականորեն ավելի ծանր ախտանիշներ է առաջացրել՝ համեմատած Clade II տիպի շտամի հետ, որը գերակշռել է 2022-2023 Կապկի ծաղկի համաճարակի բռնկման ժամանակ[28]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «WHO Director-General declares mpox outbreak a public health emergency of international concern». www.who.int. World Health Organization. 2024-08-14. Վերցված է 2024-08-16-ին.
- ↑ Cheng, Maria; Christina, Malkia (2024-05-02). «A new form of mpox that may spread more easily found in Congo's biggest outbreak». Associated Press (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-14-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ Junaidi, Ikram (2024-08-15). «NCOC issues advisory as first suspected mpox case quarantined». Dawn (newspaper) (անգլերեն). Reuters. Agence France-Presse. Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-16-ին. Վերցված է 2024-08-15-ին.
- ↑ Bariyo, Nicholas (2024-08-14). «Rapid Spread of Mpox in Africa Is Global Health Emergency, WHO Says». The Wall Street Journal. Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-14-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ «WHO Director-General declares mpox outbreak a public health emergency of international concern». www.who.int. World Health Organization. 2024-08-14. Վերցված է 2024-08-16-ին.
- ↑ Mandavilli, Apoorva (2024-08-14). «W.H.O. Declares Global Emergency Over New Mpox Outbreak». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-15-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ Mandavilli, Apoorva (2023-05-11). «W.H.O. Ends Mpox Global Emergency». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-15-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Cheng, Maria; Christina, Malkia (2024-05-02). «A new form of mpox that may spread more easily found in Congo's biggest outbreak». Associated Press (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-14-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ Junaidi, Ikram (2024-08-15). «NCOC issues advisory as first suspected mpox case quarantined». Dawn (newspaper) (անգլերեն). Reuters. Agence France-Presse. Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-16-ին. Վերցված է 2024-08-15-ին.
- ↑ Newey, Sarah (2024-04-16). «Mutated strain of mpox with 'pandemic potential' found in DRC mining town». The Daily Telegraph. Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-15-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ Scott, Dylan (2024-01-24). «A deadly new outbreak is testing Africa's ambitious public health efforts». Vox. Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-08-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Cheng, Maria (2024-08-14). «WHO declares mpox outbreaks in Africa a global health emergency as a new form of the virus spreads». Associated Press (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-16-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ «Explainer - Declaration of Public Health Emergency of Continental Security». Africa Centres for Disease Control and Prevention. 2024-08-16. Վերցված է 2024-08-16-ին.
- ↑ «WHO Director-General declares mpox outbreak a public health emergency of international concern». www.who.int. World Health Organization. 2024-08-14. Վերցված է 2024-08-16-ին.
- ↑ Mandavilli, Apoorva (2024-08-14). «W.H.O. Declares Global Emergency Over New Mpox Outbreak». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-15-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Cheng, Maria (2024-08-14). «WHO declares mpox outbreaks in Africa a global health emergency as a new form of the virus spreads». Associated Press (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2024-08-16-ին. Վերցված է 2024-08-14-ին.
- ↑ Africa Centres for Disease Control and Prevention, 2024, էջ 1
- ↑ World Health Organization, 2024, էջ 2–3
- ↑ Աֆրիկյան հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոններ, 2024, էջ 1
- ↑ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն, 2024, էջ 2–3
- ↑ «Mpox Updates» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2024-08-17-ին. Վերցված է 17 օգոստոսի 2024-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|հրատարակիչ=ignored (օգնություն) - ↑ Mehra, Pallavi (17 August 2024). «Պակիստանը հայտնում է երեք Mpox դեպք». Times Now. Արխիվացված օրիգինալից 18 August 2024-ին. Վերցված է 17 August 2024-ին.
- ↑ «One case of mpox clade I reported in Sweden». Public Health Agency of Sweden. 15 August 2024. Արխիվացված օրիգինալից 16 August 2024-ին. Վերցված է 15 August 2024-ին.
- ↑ Valmonte, Kaycee (19 August 2024). «Philippines detects new mpox case after WHO public health emergency declaration». Rappler. Վերցված է 19 August 2024-ին.
- ↑ 25,0 25,1 Sampson, Eve (14 August 2024). «What to Know About Mpox». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 16 August 2024-ին. Վերցված է 14 August 2024-ին.
- ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Lay, Kat (15 August 2024). «What is mpox and why has it been declared a global health emergency?». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 18 August 2024-ին. Վերցված է 16 August 2024-ին.
- ↑ 27,0 27,1 27,2 «Cosa sappiamo della nuova variante di mpox». Il Post (իտալերեն). 16 August 2024. Արխիվացված օրիգինալից 18 August 2024-ին. Վերցված է 16 August 2024-ին.
- ↑ 28,0 28,1 28,2 Cheng, Maria; Christina, Malkia (2 May 2024). «A new form of mpox that may spread more easily found in Congo's biggest outbreak» (անգլերեն). Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 14 August 2024-ին. Վերցված է 14 August 2024-ին.