Լեոնիձեի անվան վրաց գրականության պետական թանգարան

Լեոնիձեի անվան վրաց գրականության պետական թանգարան
Տեսակ	թանգարան
Երկիր	Վրաստան
Տեղագրություն	Թբիլիսի
Վայր	Թբիլիսի
Պաշտոնական կայք

Լեոնիձեի անվան Վրաց գրականության պետական թանգարան (վրաց.՝ საქართველოს გიორგი ლეონიძის სახელობის ქართული ლიტერატურის სახელმწიფო მუზეუმი), Վրաստանի մշակութային հաստատություն։ Գտնվում է Թբիլիսիում, Գ. Ճանթուրիա փողոց 8 հասցեում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վրաց գրականության պետական թանգարանը հիմնադրվել է 1930 թվականին լեգենդար թանգարանային հիմնադիր Դավիթ Արսենիշվիլիի նախաձեռնությամբ, որը նաև Թբիլիսիի թատերական թանգարանի, իսկ ավելի ուշ՝ Մոսկվայի հանրահայտ Անդրեյ Ռուբլյովի թանգարանի ստեղծողն էր^[1]։

Այս նախաձեռնության ամենամեծ աջակիցը վրացի բանաստեղծ Տիցիան Տաբիձեն էր, որը սիմվոլիստ գրողների խմբի հետ՝ «Կապույտ եղջյուրներ» ( վրաց. ՝ Tsisferyantselebi / ცისფერყანწელები ) 1919 թվականից հանդես եկավ գրականության թանգարանի ստեղծման օգտին։ Տաբիձեն Իվան Ենիկոլոֆովի հետ միասին եղել է նաև թանգարանի առաջին տնօրենը։

Թանգարանի առաջին շենքը գտնվում էր Թբիլիսիի Մթածմինդայի բլուրների վրա, որտեղ տեղակայված էր Վրաստանի ամենահայտնի գրողների և բանաստեղծների պանթեոնը՝ Մթածմինդա պանթեոնը։ Ի սկզբանե թանգարանը ստեղծվել է այդ հայտնի անձանց փաստաթղթերն ու ձեռագրերը պահպանելու համար։ Այստեղից էլ հաստատության առաջին անվանումը՝ Մթածմինդայի գրողների թանգարան։ Ավելի ուշ, 1938 թվականին, երբ հավաքածուն համալրվեց վրաց գրականության 19-րդ և 20-րդ դարերի տարբեր տեսակի փաստաթղթերով, թանգարանը տեղափոխվեց նոր վայր՝ Գեորգի Ճանթուրիա 8 հասցեում, այն պատմական շենքը, որը կառուցվել է 19-րդ դարի վերջին (նախկինում Կովկասում փոխարքայի փոխանորդի նստավայր) և դարձել Գրականության պետական թանգարան։ 1967 թվականից այն կրում է թանգարանի համահիմնադիր Գեորգի Լեոնիձեի անունը, որը 22 տարի (1931–1953) եղել է նաև թանգարանի տնօրենը։

Հավաքածուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գործելով որպես գրականության արխիվ՝ Գրականության թանգարանը ներառում է վրացական գրականության ամենահարուստ հավաքածուն, հիմնականում վերջին երկու դարերի (գրեթե 130 000 ձեռագիր, մոտ 27 000 լուսանկար, ավելի քան 2 000 գեղանկար և գրաֆիկա և այլն)։ Այստեղ են պահվում վրացի նշանավոր գրողների՝ Իլյա Ճավճավաձեի, Ակակի Ծերեթելիի, Վաժա Փշավելայի, Իվանե Մաչեբելիի, Ալեքսանդր Ղազբեգիի, Գալակտիոն Տաբիձեի, Տիցիան Տաբիձեի և շատ ուրիշների իրերը։ Կան նաև գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, ռուս գրող Բորիս Պաստեռնակի և Վրաստանում ապրած գերմանացի գրող Արթուր Լայստի ստեղծագործությունները։

1940-1952 թվականներին, 1982-2005 թվականներին Գրականության թանգարանը հրատարակում էր վրաց գրականության գիտահետազոտական գրքերի շարքը՝ «Գրականության տարեգրություն» («Literaturis Matiane» / «ლიტერატურის მატიანე»):

Թանգարանը չունի մշտական ցուցադրություն, սակայն այն հյուրընկալում է տարբեր կարճ և երկարաժամկետ ցուցահանդեսներ, ներկայացումներ և կինոդիտումներ։ Այն տարեկան մի քանի միջոցառումներ է անցկացնում, իսկ ընթացիկ և ապագա իրադարձությունները թվարկված են նրա ֆեյսբուքյան էջում։ Հրատարակչությունը թանգարանի ամենակարևոր գործունեությունից է նաև այսօր։

Թանգարանը և նրա ցուցահանդեսները սովորաբար բաց են երեքշաբթիից շաբաթ, առավոտյան 10:00-ից մինչև 18:00։

Տնօրեններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գեորգի Լեոնիձե, 1931–1953
Վասո Իգնատաշվիլի, 1953–1956
Վանո Կակաբաձե, 1956–1976
Իզա Օրջոնիկիձե, 1976–1982
Գեորգի Նատրոշվիլի, 1982–1988
Ռևազ Տվարաձե, 1988
Իզա Օրջոնիկիձե, 1989–1990
Գուրամ Շարաձե, 1991, 5–27 հունվարի
Իզա Օրջոնիկիձե, 1991–2010 փետրվար
Լաշա Բակրաձե, 2010 թվականի մարտից

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Shugliashvili D.», Georgian National Literature Museum, «Soviet Art», 1956, N1 / «შუღლიაშვილი დ.» საქართველოს სახელმწიფო ლიტერატურული მუზეუმი, «საბჭოთა ხელოვნება», 1956, № 1;
«Tchitchinadze S.», Guide to the Georgian National Literature Museum’s Literary Exposition, Tbilisi, 1959 / «ჭიჭინაძე ს.» საქართველოს სახელმწიფო ლიტერატურული მუზეუმის XIX საუკუნის ქართიული ლიტერატურის ექსპოზიციის მეგზური, თბილისი, 1959;
«Miqadze G», Volum VI, P.259, Tbilisi, 1983 / «მიქაძე გ.» ტომი VI, გვ. 259, თბილისი, 1983.
«საქართველოს მუზეუმები, გზამკვლევი/Georgian Museums, guide» საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვის და სპორტის სამინისტრო/ Ministry of Culture, Monuments Protection and Sport of Georgia. თბილისი/ Tbilisi 2006. გვ34/p34.