Եղցահող
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Եղցահող | ||
 Եղցահող գյուղի համայնապատկերը, 2018 թվական | ||
| Երկիր |  Արցախ | |
| Շրջան | Շուշի | |
| Համայնք | Եղցահող համայնք | |
| ԲԾՄ | 1500 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 118 մարդ (2015) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Երցահող, գյուղ Արցախի Հանրապետության Շուշիի շրջանում՝[2]՝ 2020 թվականին ձևավորված հայ-ադրբեջանական շփման գծի հարևանությամբ[3]։ Տասը Վերստ և Կանաչ Թալա գյուղերի հետ միասին կազմում է Եղցահող համայնքը։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակավայրը գտնվում է Արցախի լեռնաշղթայի կենտրոնական հատվածի արևելյան լեռնաճյուղերի հարթավայրային մասում, Շուշի-Բերձոր մայրուղուց 1,5 կմ հյուսիս՝ Մեծ Շեն բնակավայրի դեմ դիմաց՝ մոտ 2,5-3 կմ հեռավորության վրա[4]։
Տեղաբաշխված է հանրապետության հարավարևմտյան հատվածում։ Շուշիի շրջկենտրոնից գտնվում է 30 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից՝ 45 կմ հեռավորության վրա։
Երցահող համայնքի սահմանային գոտով հոսում է Հագարի գետի վտակը։
Անվան ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակավայրի անունը ստուգաբանվում է որպես «եկեղեցական հող կամ եկեղեցու հող»[5]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եղցահող գյուղը Արցախի Հանրապետության հին բնակավայրերից է։ Այստեղ հայտնաբերվել են հնագույն բնակատեղիներ
Հայտնի է, որ 15-19-րդ դարերում Եղցահողի տարածքը խիտ բնակեցված է եղել։
Խորհրդային ժամանակաշրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խորհրդային Միության տարիներին Եղցահող գյուղը եղել է Խորհրդային Ադրբեջանի կազմում ներառված Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի Շուշիի շրջանում[4]։
Խորհրդային Ադրբեջանի իշխանությունների վարած հակահայ քաղաքականության հետևանքով Եղցահողի հարակից Մեծ Խերխան, Փոքր Խերխան, Դաշտահող, Կանաչ Թալա գյուղերը լիովին հայաթափվել են։ 1970-ական թվականներին Լաչինի շրջանի ադրբեջանցիները և քրդերը տեղափոխվել և բնակություն հաստատել են Կանաչ Թալայի հայկական տները, սակայն Եղցահողի բնակչությունը մնում էր հայկական[4]։
1929 թվականին Եղցահողում ձևավորվել է կոլեկտիվ տնտեսություն, իսկ 1978 թվականին կոլտնտեսությունը վերափոխվել է խորհտնտեսության[4]։
Եղցահող գյուղից Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում ԽՍՀՄ-ի կողմից մասնակցել են 80 բնակիչ, որոնցից 67-ը զոհվել են[4]։
Արցախյան ազատամարտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1992 թվականի մայիսի 16-18-ը Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի ստորաբաժանումները ազատագրեցին Եղցահողը։
44-օրյա պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմամշակութային հուշարձաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եղցահող և Կանաչ թալա կոչվող գյուղերի միջև գտնվող տարածքում պահպանվել են հին բնակատեղիների, գերեզմանոցների հետքեր։ Մասնակի պեղումների և գյուղատնտեսական աշխատանքների ընթացքում հայտնաբերվել են կենցաղային իրեր, զարդեր, որոնց մի մասը պահպանվում է Արցախի պետական պատմաերկրագիտական թանգարանում[4]։ Կան պատմամշակութային հուշարձաններ՝ Սբ. Աստվածածին եկեղեցի (18-19 դդ․), Սբ․ Սարգիս եկեղեցի (2003 թ․), աղբյուր (18 դ.), գերեզմանոց (17-19 դդ.), սրբատեղի (18-19 դդ․)։ Պատմամշակութային հուշարձաններ կան նաև Կանաչ Թալա գյուղում՝ դամբարաններ (մ․թ․ա․ 2-1 հազ․), գյուղատեղի (12-13 դդ․), գերեզմանոց (19 դ․)։
Եղցահողի համայնքի տարածքում են Մուղդամ, Քռած նով, Ցորտ, Չոբանանց գյոլ, Թաբունց գյոլ, Մելիքանց, Սավալասարուն, Հարամ ջուր, Թթու ջուր աղբյուրները[4]։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստորև ներկայացված է Եղցահող գյուղի բնակչության վիճակագրական տվյալներն ըստ տարիների՝
| Տարի | 2008 | 2009 | 2010 | 2015 |
|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 137[6] | 133[6] | 138[6] | 118 (33 տուն)[2] |
Համայնքային կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եղցահող գյուղն ընդգրկված է համանուն համայնքի մեջ, որի կազմում են գտնվում նաև Կանաչ թալա և Տասը Վերստ բնակավայրերը[2]։
Համայնքում գործում են գյուղապետարան, մշակույթի տուն, բուժկետ, «Շուշիի մանկական երաժշտական դպրոց» ՊՈԱԿ–ի Եղցահողի մասնաճյուղը, միջնակարգ դպրոց։
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ՝ անասնապահությամբ և հողագործությամբ[2]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։
- ↑ «Շուշիի շրջանի Եղցահող գյուղի մերձակայքում մեր զորամիավորումները ապահովում են բնակչության անվտանգությունը. Լուսինե Ավանեսյան» հոդված artsakhpress.am կայքում, (արխիվացված 03․08․2022թ․)։
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Բալայան, Վահրամ (2020). ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ. Երևան: Զանգակ. էջեր 569–571.
- ↑ Սարգսյան, Սլավա (2018). Արցախի Բնակավայրերը. Երևան. էջ 64.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ 6,0 6,1 6,2 Արցախի Հանրապետության բնակչություն ըստ համայնքների, (արխիվացված 10․03․2022թ․)։
| |||||||||||||
