Գլազգոյի օդանավակայան
Glasgow Airport Port-adhair Eadar-nàiseanail Glaschu | |||
|---|---|---|---|
| |||
| IATA: GLA – ԻԿԱՕ: EGPF | |||
| Ամփոփում | |||
| Օդանավակայանի տեսակ | հանրային | ||
| Տեղագրություն | Փեյսլի, Մեծ Բրիտանիա | ||
| Կոորդինատներ | 55°51′47″ հս․. լ. 4°25′52″ ամ. ե.Բրիտանիա__ HGЯO | ||
| Տեղական ժամանակ | UTC UTC 0 | ||
| Աշխատանքի ժամերը | շուրջօրյա | ||
| Կայք | |||
Գլազգոյի օդանավակայան (անգլ.՝ Glasgow Airport , (IATA: GLA[1], ICAO: EGPF)), ոչ պաշտոնապես՝ Գլազգոյի միջազգային օդանավակայան, միջազգային օդանավակայան Շոտլանդիայում, որը գտնվում է Գլազգո քաղաքի կենտրոնից մոտ 16 կմ հեռավորության վրա։ 2016 թվականին օդանավակայանը սպասարկել է մոտ 9.4 միլիոն ուղևորների՝ գրանցելով տարեկան 7% աճ և դառնալով Շոտլանդիայի երկրորդ (Էդինբուրգի օդանավակայանից հետո) և Մեծ Բրիտանիայի ութերորդ ամենածանրաբեռնված օդանավակայանը։ Այն Շոտլանդիայի արևմտյան մասը սպասարկող հիմնական օդանավակայանն է։
Օդանավակայանի սեփականատերն է «AGS Airports» ընկերությունը, որը նաև գործարկում է Աբերդինի և Սաութհեմփթոնի օդանավակայանները։ Օդանավակայանը նախկինում պատկանում էր «Heathrow Airport Holdings» (նախկինում՝ BAA) ավիաընկերությանը[2]։ Օդանավակայանի գլխավոր վարձակալներն են Բրիտանական ավիաուղիները (British Airways) և Լոգանէյրը (Loganair): Գլազգոյի օդանավակայանը բացվել է 1966 թվականին և սկզբնական շրջանում թռիչքներ էր իրականացնում միայն Միացյալ Թագավորության և Եվրոպայի տարածքում։ Կարճ ժամանակ անց Գլազգոյի օդանավակայանը սկսեց թռիչքներ իրականացնել դեպի ամբողջ աշխարհի այլ վայրեր, թռիչքներ, որոնք նախկինում իրականացնում էր «Գլազգո Փռեսթվիկ» օդանավակայանը, սակայն ժամանակի ընթացքում այդ օդանավակայանի գործարկման ծավալները կրճատվեցին և այն սկսեց համարվել Գլազգո քաղաքի երկրորդական օդանավակայան՝ նախատեսված հիմնականում բեռնափոխադրումների և ցածր գնով ուղևորափոխադրումների համար։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գլազգոյի օդանավակայանի պատմությունը սկսվեց 1932 թվականին, երբ Գլազգոյի մոտակայքում՝ Քառթ գետի ափին տարածք հատկացվեց օդանավակայանի համար և 1933 թվականի հունվարին Թագավորական օդուժի էսկադրիլիաները և Թագավորական օժանդակ օդուժը իրենց օդանավերը տեղափոխեցին այնտեղ[3]։ Այնուամենայնիվ, մինչև 1936 թվականի հուլիսի 1-ը Թագավորական օդուժի ռազմակայան այնտեղ չկազմակերպվեց, մինչև ռմբակոծիչ օժանդակ հրամանատարական կայանի բացվելը[3]։ 1939 թվականի մայիսից մինչև հոկտեմբեր էսկադրիլիան այնտեղից էր իրականացնում միօդաչու ռմբակոծիչների (անգլ.՝ Supermarine Spitfire) թռիչքները։
1940-ական թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1940 թվականին կայանում կազմակերպվեց ականակիր ռմբակոծիչների ուսուցողական բաժանմունք, որը մարզում էր թե՛ Թագավորական օդուժի և թե՛ Թագավորական նավատորմի անձնակազմեր[3]։ 1943 թվականի օգոստոսի 11-ին կայանն ամբողջությամբ անցավ Թագավորական նավատորմի ղեկավարության տակ՝ վերածվելով արագընթաց հածանավերի ռազմածովային բազայի։ 1940 թվականի հունիսից սկսած HMS բոլոր նավերը և ռազմածովային բազաները կրում էին «Sanderling» անվանումը[3]։ 1950-ական թվականների ընթացքում օդանավակայանում տեղակայվեց մեծ օդանավերի պահեստարան և Թագավորական նավատորմի կամավորականների հատուկ էսկադրիլիա։ 1963 թվականի հոկտեմբերին Թագավորական նավատորմը հեռացավ օդանավակայանից, սակայն «Sanderling» անունը պահպանվում էր երկար ժամանակ և ի վերջո օդանավակայանի բարը կոչեցին Սանդերլինգ բար։
1960-ական թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1960 թվականին Գլազգոյի քաղաքային խորհուրդը որոշեց, որ քաղաքին նոր օդանավակայան է անհրաժեշտ։ Գլազգոյի օդանավակայանի սկզբնական տարածքը գտնվում էր Աբոթսինչ վայրից 3 կմ դեպի արևելք՝ ներկայիս Դին Փարկի տարածքում։ Օդանավակայանի սկզբնական տերմինալը չի պահպանվել։ Տերմինալի տեղում այժմ գործում է Tesco սուպերմարկետը, իսկ նախկին թռիչքուղին կազմում է Շոտլանդիայի M8 մայրուղու մի մասը[4]։ Նոր օդանավակայանի շինարարության համար Նորին Մեծություն Միացյալ Թագավորության կառավարությունը միլիոններ էր ծախսում՝ վերանորոգելու և նորագույն ինքնաթիռներին համապատասխանեցնելու համար։ Նոր օդանավակայանը շահագործման հանձնվեց 1966 թվականին և արժեցավ 4.2 միլիոն ֆունտ ստերլինգ։ Օդանավակայանի գործարկումները սկսեց Բրիտանաեվրոպական ավիաընկերությունը՝ օգտագործելով «De Havilland Comet» ինքնաթիռներ։ Առաջին կոմերցիոն թռիչքը ընկերությունն իրականացրեց Էդինբուրգից, 1966 թվականի մայիսի 2-ին։ 1966 թվականի հունիսի 27-ին տեղի ունեցավ օդանավակայանի պաշտոնական բացումը Եղիսաբեթ II թագուհու մասնակցությամբ։
1970-ից 1990-ական թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երբ 1970-ական թվականներին Գլազգոյի և մոտակայքում գործող «Գլազգո Պռեսթվիկ» ավելի խոշորամասշտաբ օդանավակայանները միաձուլվեցին մեկ ընդհանուր՝ Գլազգոյի օդանավակայանի մեջ, վերջինս սկսեց կոչվել Գլազգոյի միջազգային օդանավակայան։ 1989 թվականին Բրիտանական ավիաուղիները, որը ձեռք էր բերել օդանավակայանի բաժնետոմսերը, լայնածավալ վերանորոգման աշխատանքներ սկսեց օդանավակայում[5]։ Ճարտարապետ Բազիլ Սպենսի կառուցած շենքի շուրջը մի ավելի ընդարձակ տերմինալի շենք ավելացվեց՝ նախապես մետաղական կոնստրուկցիա կառուցելուց հետո։ Տերմինալի շենքը աչքի է ընկնում ընդգծված Բրուտալիզմի ոճով, իսկ շենքի երկու թևերի միջև ազատ տարածքը լցնում են ապակե ատրիումը և քայլուղին։ Սպենսի նախնական երկաթբետոնե ճակատամասը, որն ուղղված էր Կալեդոնյան մայրուղուն, այժմ ուղղված է գրանցվելու բաժանմունքին։ Մինչև 1996 թվականը Գլազգոյի օդանավակայանը սպասարկում էր տարեկան շուրջ 5.5 միլիոն ուղևորների և դարձել էր Միացյալ Թագավորության մեծությամբ չորրորդ օդանավակայանը[6]։
Օդանավակայանն այսօր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օդանավակայանը սպասարկում է բազմաթիվ ուղղություններ դեպի Եվրոպա, Հյուսիսային Ամերիկա և Մերձավոր Արևելք։ Օդանավակայանում բազաներ ունեն «Jet2», «Ռայանեյր», «Թոմաս Քուկ Էյրլայնս» և «Լոգանեյր» ավիաընկերությունները։ Կանոնավոր թռիչքներ իրականացնող ամենամեծ ինքնաթիռներից են Բոինգ 777-300ER-ը և Բոինգ 747-400-ը։ 2014 թվականի ապրիլի 10-ին Արաբական Միացյալ Էմիրությունները Էյրբաս A380-ով թռիչք իրականացրեց Գլազգո՝ նշանավորելու համար Գլազգո-Դուբայ երթուղին. այդ օդանավն առաջին անգամն էր թռիչք իրականացնում դեպի շոտլանդական օդանավակայան[7]։
Ներկայումս օդանավակայանը Էյրբաս ինքնաթիռների կանոնավոր թռիչքների արտոնագիր չունի։ Օդանավակայանի տերմինալը բաղկացած է երեք բաժանմունքից՝ արևմտյան, կենտրոնական և արևելյան։
Արևմտյան բաժանմունքը, որ հայտնի է որպես միջազգային, կառուցվել է 1989 թվականի ընդարձակման աշխատանքների շրջանակում և հիմնականում սպասարկում է միջազգային և հեռավոր երթուղիներ։ Կենտրոնական բաժանմունքը 1966 թվականի շենքի մի մասն է կազմում։ Բրիտանական ավիաուղիների դարպասները գտնվում են բաժանմունքի ծայրին և կազմում են 1971 թվականի ընդարձակման նախագծի մի մասը։
Կենտրոնական բաժանմունքը սպասարկում է ներքին թռիչքներ՝ դեպի Հիթրոու և Գեթվիք օդանավակայաններ։
Արևելյան բաժանմունքը կառուցվել է 1970-ական թվականների կեսերին։ Այն սկզբում սպասարկում էր միջազգային թռիչքներ, սակայն վերջերս վերափոխվել է և հարմարեցվել քիչ ծախսով, թեթև, ուղևորատար ինքնաթիռների։ Այս բաժանմունքից օգտվում են հիմնականում «Ryanair», «EasyJet», «Jet2» և «Loganair» ավիաընկերությունները։ 2015 թվականին բաժանմունքում կատարվել են 3 միլիոն ֆունտ ստերլինգ արժողությամբ ընդարձակման աշխատանքներ, որոնք հնարավորություն են տվել տարեկան սպասարկել լրացուցիչ 750 հազար ուղևորների։
Օդանավակայանի հետագա ընդարձակմանը խոչընդոտում է նրա դիրքը, որը սահմանափակվում է հարավից M8 մայրուղով, արևելքից՝ Ռենֆրու քաղաքով և հյուսիսից՝ Քլայդ գետով։ Ներկայումս Դրամչեփլ, Քլայդբանկ, Բիրսդեն, Ֆոքսբար, Ֆեյֆլի և Լինվուդ բնակավայրերը բոլորը գտնվում են դեպի օդանավակայան տանող ճանապարհների եզրերին, ինչն էլ նշանակում է, որ երթևեկության ավելացումը կարող է քաղաքական տեսանկյունից վիճահարույց լինել։ Օդանավակայանը մրցակցում է Էդինբուրգի օդանավակայանի հետ, որն ավելի շատ եվրոպական ուղղություններ է սպասարկում և հավակնում է գերազանցել Գլազգոյի օդանավակայանին՝ որպես Շոտլանդիայի ամենածանրաբեռնված օդանավակայան, թեև Գլազգոն շարունակում է մնալ տրանսատլանտյան և հեռավոր երթուղիների առաջատարը։
2002 թվականին շոտլանդական կառավարությունը հայտարարեց, որ պետք է կառուցվի Գլազգոյի կենտրոնական կայարանը օդանավակայանին կապող երկաթգիծ։ Երկաթգծի շինարարությունը պիտի ավարտվեր մինչև 2012 թվականը և առաջին գնացքը պիտի գործեր արդեն 2013 թվականի սկզբին։ 2009 թվականին, այնուամենայնիվ, շոտլանդական կառավարությունը հայտարարեց, որ ծրագիրը չեղարկվել է[8]։
Ներկայումս օդանավակայան կարելի է հասնել M8 մայրուղով։ Գլազգոյի կենտրոնից դեպի օդանավակայան գործում է նաև ավտոբուսային ծառայություն՝ «Գլազգոյի օդանավակայանի ճեպընթաց» (Glasgow Airport Express) ընկերության միջոցով։ Բոլոր ավտոբուսներն ունեն կաշվե նստատեղեր և ապահովված են USB լիցքավորման պորտալներով և անվճար WiFi-ով։
Շոտլանդական «Լոգանեյր» ավիաընկերությունը հանդիսանում է օդանավակայանի գործունեությունն ապահովող գլխավոր ընկերությունը։ Ընկերության գլխամասային գրասենյակը տեղակայված է օդանավակայանի տարածքում[9]։
Բրիտանական ավիաուղիները նույնպես անգար ունի օդանավակայանում, որն իրականացնում է Airbus A320 ինքնաթիռների վերանորոգման աշխատանքներ, ինչպես նաև զբաղվում է բեռնափոխադրման աշխատանքներով։
Թագավորական օդուժը (անգլ.՝ Royal Air Force) նույնպես բազա ունի օդանավակայանի տարածքում, որտեղ կազմակերպվում են Գլազգոյի և Ստրաթքլայդի համալսարանների օդային էսկադրիլիայում սովորող ուսանողների ուսումնավարժական թռիչքներ, ովքեր մտադիր են ծառայության անցնել Թագավորական օդուժում։
2007 թվականին Գլազգոյի օդանավակայանը դարձավ Շոտլանդիայի երկրորդ ամենածանրաբեռնված օդանավակայանը՝ ուղևորափոխադրումների ծավալներով առաջ անցնելով Էդինբուրգի օդանավակայանից։
2010 թվականին Իսլանդիայի Էյաֆյաթլայոքուլ հրաբխի ժայթքման հետևանքով «Իսլանդեյր» ավիաընկերությունը Կեֆլավիկի միջազգային օդանավակայանից իր չվերթների գործարկման բազան ժամանակավորապես տեղափոխեց Գլազգոյի օդանավակայան։
2014 թվականի հուլիսին Արաբական Միացյալ Էմիրությունները օդանավակայանում պաշտոնապես սպասասրահ բացեց[10] առաջին և բիզնես կարգի ուղևորների համար։ Այն գտնվում է արևմտյան տերմինալում։ 2014 թվականի հոկտեմբերին Հիթրոու Էյրփորթ Հոլդինգսը (անգլ.՝ Heathrow Airport Holdings) համաձայնության հասավ 1 միլիարդ ֆունտ ստերլինգով վաճառելու օդանավակայանը՝ Սաութհեմփթոնի և Աբերդինի օդանավակայանների հետ մեկտեղ՝ որպես կոնսորցիում Մաքքուորի ընկերության համար[11]։
Վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարեկան ուղևորափոխադրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուղևորափոխադրումների ծավալներով Գլազգոյի օդանավակայանը ռեկորդ սահմանեց 2016 թվականին, երբ շուրջ 9.4 միլիոն ուղևոր օգտվեց օդանավակայանի ծառայություններից։
 |
| Թարմացվել է։ 14 մարտի, 2017 |
| Ուղևորների թիվը | Ուղևորափոխադրումների թիվը | Բեռնափոխադրումներ (տոննա) | ||
|---|---|---|---|---|
| 1997 | 6,117,006 | 98,204 | 10,574 | |
| 1998 | 6,566,927 | 100,942 | 8,517 | |
| 1999 | 6,813,955 | 101,608 | 8,972 | |
| 2000 | 6,965,500 | 104,929 | 8,545 | |
| 2001 | 7,292,327 | 110,408 | 5,928 | |
| 2002 | 7,803,627 | 104,393 | 5,041 | |
| 2003 | 8,129,713 | 105,597 | 4,927 | |
| 2004 | 8,575,039 | 107,885 | 8,122 | |
| 2005 | 8,792,915 | 110,581 | 8,733 | |
| 2006 | 8,848,755 | 110,034 | 6,289 | |
| 2007 | 8,795,653 | 108,305 | 4,276 | |
| 2008 | 8,178,891 | 100,087 | 3,546 | |
| 2009 | 7,225,021 | 85,281 | 2,334 | |
| 2010 | 6,548,865 | 77,755 | 2,914 | |
| 2011 | 6,880,217 | 78,111 | 2,430 | |
| 2012 | 7,157,859 | 80,472 | 9,497 | |
| 2013 | 7,363,764 | 79,520 | 11,837 | |
| 2014 | 7,715,988 | 84,000 | 15,411 | |
| 2015 | 8,714,307 | 90,790 | 13,193 | |
| 2016 | 9,327,193 | 98,217 | 12,921 | |
| Աղբյուր։ United Kingdom Civil Aviation Authority | ||||
Ամենածանրաբեռնված երթուղիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Կատեգորիա | Օդանավակայան | Ուղևորների ընդհանուր թիվը | Տարբերությունը 2015 / 16 թթ |
|---|---|---|---|
| 1 | Լոնդոն-Հիթրոու | 893,846 |  1.5%
|
| 2 | Լոնդոն-Ստանսթեդ | 652,434 |  22.3%
|
| 3 | Լոնդոն-Գեթվիք | 608,550 | 0.6%
|
| 4 | Դուբլին | 486,886 | 8.5%
|
| 5 | Ամստերդամ | 436,675 | 2.6%
|
| 6 | Դուբայ-Միջազգային | 428,098 | 0.4%
|
| 7 | Բրիստոլ | 297,295 | 11.3%
|
| 8 | Բելֆաստ-Միջազգային | 282,375 | 6.0%
|
| 9 | Տեներիֆ-Հարավային | 277,518 | 13.8%
|
| 10 | Լոնդոն-Սիթի | 235,075 | 1.4%
|
| 11 | Ալիկանտե | 233,184 | 22.4%
|
| 12 | Բիրմինգհեմ | 226,731 | 0.0%
|
| 13 | Պալմա դե Մալորկա | 225,687 | 5.4%
|
| 14 | Լոնդոն-Լյութն | 214,693 | 0.2%
|
| 15 | Մալագա | 187,604 | 13.6%
|
| 16 | Սաութհեմփթոն | 179,436 | 13.3%
|
| 17 | Բելֆաստ-Սիթի | 169,839 | 9.5%
|
| 18 | Բերլին-Շոնֆիլդ | 168,558 | 91.4%
|
| 19 | Փարիզ-Շառլ դը Գոլ | 152,404 | 37.5%
|
| 20 | Լանզարոտ | 136,197 | 14.1%
|
Վթարներ և միջադեպեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1999 թվականի սեպտեմբերի 3-ին մի «Cessna 404» ինքնաթիռ, որ ինը զբոսաշրջիկներից բաղկացած խումբ էր տեղափոխում Գլազգոյից Աբերդին, թռիչքից րոպեներ անց վթարի ենթարկվեց Լինվուդ քաղաքի մոտ՝ Ռենֆրուշայր շրջանում։ Ութ մարդ զոհվեց և ևս երեքը ծանր վիրավորվեցին։ Գետնին գտնվողներից որևէ մեկը չտուժեց։ Ավելի ուշ պարզվեց, որ ողբերգական ավիավթարի պատճառը թռիչքի պահին շարժիչի անսարքությունն էր եղել։ Չնայած հրամանատարը որոշել էր վերադառնալ թռիչքադաշտ, սխալմամբ անջատել էր աշխատող շարժիչը՝ անսարքի փոխարեն, որի հետևանքով ինքնաթիռը վթարի էր ենթարկվել։
- 2007 թվականի հունիսի 30-ին, Լոնդոնում ձախողված ահաբեկչությունից մեկ օր անց, Գլազգոյի օդանավակայանում տեղի ունեցավ ահաբեկչական հարձակում։ Մի այրվող «Jeep Cherokee (XJ)» մեքենա գլխավոր տերմինալ մտավ։ Երկու տղամարդ, որոնցից մեկը վառվում էր, դուրս եկան մեքենայից և փախուստի դիմեցին։ Նրանց վնասազերծեցին ոստիկանությունը և օդանավակայանի անվտանգության աշխատակիցները։ Մի քանի ամիս անց մարդկանցից մեկը մահացավ ահաբեկչության ժամանակ ստացած այրվածքներից։ Նոր անվտանգության մեխանիզմներ ավելացվեցին օդանավակայանում, որպեսզի նմանատիպ միջադեպերը հաջողությամբ կանխվեն[13]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մուտքի տեսքը
Միջազգային թռիչքուղի
Էմիրությունների Բոինգ 777-300ER-ը Գլազգոյում
«Embraer ERJ 175»
«Boeing 737-800»-ը Գլազգոյում
«US Airways»-ի «Boeing 757-200»
«Մոնարխ էյրլայնսի» «Airbus A330-200»-ը Գլազգոյում
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «IATA Airport Search (GLA)»։ International Air Transport Association։ Վերցված է 17 August 2013
- ↑ «Who we are»։ Heathrow Airport Holdings։ 2013։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-01-18-ին։ Վերցված է հունվարի 28, 2013
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Smith, Abbotsinch
- ↑ Smith, Renfrew
- ↑ «Glasgow Airport Guide»։ History of Glasgow Airport։ Վերցված է հունվարի 25, 2017
- ↑ «Terminal & Transit Passengers at UK Airports – 1996»։ UK Civil Aviation Authority։ 1996։ Արխիվացված է օրիգինալից հունիսի 6, 2011-ին
- ↑ BBC News։ «A380 flight marks 10 years of Emirates at Glasgow»։ BBC News։ Վերցված է մարտի 18, 2014
- ↑ «Ministers scrap airport rail plan»։ BBC News։ սեպտեմբերի 17, 2009
- ↑ «Statutory Information»։ Loganair։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-05-04-ին։ Վերցված է մայիսի 20, 2009։ «Registered Office: St. Andrews Drive, Glasgow Airport PAISLEY Renfrewshire PA3 2TG»
- ↑ «Emirates Opens Dedicated Lounge at Glasgow Airport - News»։ emirates.com։ Վերցված է հունվարի 24, 2017
- ↑ «Aberdeen, Glasgow and Southampton airports sold in £1bn deal»։ BBC News։ հոկտեմբերի 16, 2014։ Վերցված է հոկտեմբերի 20, 2014
- ↑ «Airport Data 2016»։ UK Civil Aviation Authority։ մարտի 3, 2017։ Tables 12.1(XLS) and 12.2 (XLS)։ Վերցված է մարտի 16, 2017
- ↑ http://www.uk-airport-news.info/glasgow-airport-news-221107.htm
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Գլազգոյի օդանավակայան կատեգորիայում։ |
| ||||||
