Բրագա (քաղաք)

Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Պորտուգալիա
Ներքին բաժանում	Celeirós, Aveleda e Vimieiro?, Lamas?, Adaúfe?, Sobreposta?, São Victor?, Espinho?, Esporões?, Figueiredo?, Priscos?, Tebosa?, Gualtar?, Ruilhe?, Palmeira?, São Vicente?, Mire de Tibães?, Braga (Maximinos, Sé e Cividade)?, Braga (São José de São Lázaro e São João do Souto)?, Crespos e Pousada?, Cabreiros e Passos (São Julião)?, Real, Dume e Semelhe?, Vilaça e Fradelos?, Lomar e Arcos?, Escudeiros e Penso (Santo Estêvão e São Vicente)?, Merelim (São Paio), Panoias e Parada de Tibães?, Este (São Pedro e São Mamede)?, Morreira e Trandeiras?, Ferreiros e Gondizalves?, Nogueira, Fraião e Lamaçães?, Nogueiró e Tenões?, Guisande e Oliveira (São Pedro)?, Santa Lucrécia de Algeriz e Navarra?, Arentim e Cunha?, Merelim (São Pedro) e Frossos?, Padim da Graça?, Pedralva?, Sequeira? և Tadim?
Մակերես	183,4 կմ²
ԲԾՄ	215 մետր
Բնակչություն	▼137 000 մարդ (2012)
Ժամային գոտի	WET?
Հեռախոսային կոդ	253
Փոստային դասիչ	470x
Պաշտոնական կայք	cm-braga.pt
	Բրագա (քաղաք) (Պորտուգալիա)
	Բրագա (քաղաք) (Պորտուգալիա)
	Բրագա Վիքիպահեստում

Բրագա (պորտ.՝ Braga, [ˈbɾagɐ], լատին․՝ Bracara Augusta), քաղաք Պորտուգալիայում, համանուն շրջանի և մունիցիպալիտետի կենտրոն։ Գտնվում է Մեծ Մինյու խոշոր քաղաքական ագլոմերացիայի կազմում։ 2006 թվականի տվյալներով բնակչության թիվը 173,9 հազար է։ Քաղաքը և մունիցիպալիտետը ներառված են տնտեսական և վիճակագրական Հյուսիսային շրջանի և Կավադու ենթաշրջանի մեջ։ Հին վարչական բաժանմամբ Մինյու նահանգի կազմում էր։

Քաղաքային տոնը Հովհաննես Մկրտիչի օրն է, որը նշվում է հունիսի 24-ին։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է Էշտա գետի վրա՝ մայրաքաղաք Լիսաբոնից 321 կմ հյուսիս, Պորտու քաղաքից 50 կմ, իսկ Իսպանիայի հետ սահմանից (Տույ քաղաքի շրջանում) 75 կմ հեռավորության վրա։

Մունիցիպալիտետը սահմանակցում է.

հյուսիսում՝ Ամարիշի մունիցիպալիտետին
հյուսիս-արևելքում՝ Պովուա-դի-Լանյոզուի մունիցիպալիտետին
հարավ-արևելքում՝ Գիմարայնշի մունիցիպալիտետին
հարավում՝ Վիլա-Նովա-դի-Ֆամալիկանի մունիցիպալիտետին
արևմուտքում՝ Բարսելուշի մունիցիպալիտետը
հյուսիս-արևմուտքում՝ Վիլա-Վերդիի մունիցիպալիտետին

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժամանակակից Բրագայի շրջանում ամենահին բնակավայրերը թվագրվում են մեգալիթյան կառույցների ժամանակաշրջանին։ Հնագույն գրավոր աղբյուրներում (Մ.թ.ա. 3-րդ դար) նշված է, որ Դուերո և Կավադու գետերի միջև ընկած տարածքում բնակվել է կելտական բրակարի ցեղը։ Մեր թվարկության 14-րդ տարում հին հռոմեացիները կելտական այդ բնակավայրում քաղաք են հիմնել, որը կոչել են Բրակարա Ավգուստա (լատին․՝ Bracara Augusta)՝ Օկտավիանոս Օգոստոսի պատվին։ Բրակարա Ավգուստան հանգուցային կետ է դարձել, որտեղ միանում էին հինգ հայտնի հռոմեական ճանապարհներ և Գալեցիա գավառի մայրաքաղաքը (Դուերո գետից հյուսիս)։ Հռոմեական կայսրության փլուզումից հետո Բրագան անցել է սվեվերի տիրապետության տակ՝ 175 տարի շարունակ մնալով նրանց պետության քաղաքական և կրթամշակութային մայրաքաղաքը։

Հետագայում քաղաքը ավելի քան 300 տարի եղել է Վեստգոթական թագավորության տիրապետության տակ, այնուհետև՝ 715 թվականին գրավվել է մավրերի կողմից։ Վերջիններս շուտով ստիպված են եղել հնազանդվել Բուրգունդյան արքայատոհմի պորտուգալացի թագավոր Ալֆոնսո III Մեծին։ Կաստիլացի թագավոր Ալֆոնսո VI Քաջը Բրագան օժիտ է տվել իր աղջիկ Թերեզային՝ կոմս Հենրիխ Բուրգունդսկու հետ ամուսնության ժամանակ։ Նրա որդին՝ Աֆոնսու Iը, դարձել է Պորտուգալիայի առաջին թագավորը։ 2250 տարվա պատմություն ունեցող Բրագան հնագույն քրիստոնեական քաղաքներից մեկն է, Պորտուգալիայի թեոլոգիական հետազոտությունների կենտրոնը և հայտնի է «Արքեպիսկոպոսների քաղաք» տիտղոսով։

Տեղական թեմում լատինական ծիսակատարության հետ անցկացվում է նաև բրագյան արարողություն՝ Արևմտյան երկրների պատարագների ձևով։ Բրագայում է տեղակայված 1973 թվականին հիմնադրված Մինյուի համալսարանի երկու մասնաճյուղերից մեկը (պորտ.՝ Universidade do Minho)^[1]: Մյուս մասնաճյուղը Գիմարայնշ քաղաքում է։

1974 թվականի Պորտուգալական հեղափոխությունից հետո Բրագան դարձել է հակակոմունիստական ուժերի գլխավոր կենտրոններից մեկը։ Բրագայի արքեպիսկոպոսարանի կաթոլիկ սեմինարիան վերածվել է պահպանողական դիմադրության, զանգվածային ցույցերի և ընդհատակյա գործունեության օպերատիվ-քաղաքական բազայի^[2]։ 1975 թվականի օգոստոսի 10-ին Բրագայի մայր եկեղեցում ելույթ է ունեցել արքեպիսկոպոս Ֆրանսիշկ Մարիա դա Սիլվան, որից հետո հազարավոր ներկաները հարձակվել են կոմունիստական կուսակցության տեղական շտաբի վրա Բրագայում և հարակից շրջաններում բազմաթիվ ընդհարումներ եղան, որոնք պատմության մեջ հայտնի են «Շոգ ամառ» անվամբ։

2009 թվականին Բրագայի մունիցիպալիտետի տեղի գործադիր իշխանության մարմնի ընտրության ժամանակ արդեն իններորդ անգամ նախագահ է ընտրվել Պորտուգալիայի սոցիալիստական կուսակցության անդամ Մեշկիտա Մաչադոն (պորտ.՝ Mesquita Machado): Նա առաջին անգամ այդ պաշտոնում ընտրվել է 1976 թվականին՝ առաջին ժողովրդավարական ընտրությունների ժամանակ. արդյունքում նա նախագահել է ավելի քան երեսուն տարի։ Սակայն երկրի նոր օրենսդրությամբ նա այլևս չէր կարող դնել իր թեկնածությունը՝ Բրագայի տեղական իշխանության նախագահ դառնալու համար։ 2013 թվականի հոկտեմբերին Բրագայի նոր քաղաքագլխի պաշտոնում ընտրվել է սոցիալ-դեմոկրատական ուժի ներկայացուցիչ Ռիո Ռիկարդոն պորտ.՝ Ricardo Rio, որը վերընտրվել է 2017 թվականին։

2013 թվականին լուրջ քաղաքական վիճաբանության առիթ է դարձել 1970-ական թվականների կեսի աջ թևի ընդդիմության առաջնորդ կանոնիկոս Էդուարդու Մելուի հուշարձանը կանգնեցնելու քաղաքային իշխանությունների որոշումը, քանի որ ձախ թևում Մելուին բազմաթիվ քաղաքական բռնությունների մեղավոր էին համարում։

Շրջաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադաուֆե
Արկուշ
Արենտին
Ավելեդա
Կաբրեյրուշ
Սելեյրոշ
Սիվիդադե
Կրեշպուշ
Կունյա
Դումե
Էշկուդեյրուշ
Էշպինյու
Էշպորոյնշ
Ֆերեյրուշ
Ֆիգեյրեդու
Ֆրադելուշ

Ֆրայան
Ֆրոսուշ
Գոնդիզալվեշ
Գուալտար
Գիզանդե
Լամասայնշ
Լամաշ
Լոմար
Մակսիմինուշ
Միրե-դե-Տիբայնշ
Մորեյրա
Նավարրա
Նոգեյրա
Նոգեյրո
Պադին-դա-Գրասա
Պալմեյրա

Պանոյշ
Պարադա-դե-Տիբայնշ
Պեդրալվա
Պոզադա
Պրիշկուշ
Ռեալ
Ռիուլյե
Սանտա-Լուկրեսիա-դե-Ալժերիշ
Սանտու-Էշտեվան-դու-Պենսու
Սան-Ժուան-դու-Սոտու
Սան-Ժոզե-դե-Սան-Լազարու
Սան-Ժուլիան-դուշ-Պասսուշ
Սան-Մամեդե-դե-Էշտե
Սան-Պայու-դե-Մերելին
Սան-Պեդրու-դե-Էշտե

Սան-Պեդրու-դե-Մերելին
Սան-Պեդրու-դե-Օլիվեյրա
Սան-Վիսենտե
Սան-Վիսենտե-դու-Պենսու
Սան-Վիտոր
Սե
Սեմելյե
Սեկեյրա
Սոբրեպոշտա
Տադին
Տեբոզա
Տենոյնշ
Տրանդեյրաշ
Վիլասա
Վիմիերու

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]


Բրագայի կլիման (1981-2010 թվականներ)
Ցուցանիշ	Հունվ.	Փետրվ.	Մարտ	Ապրիլ	Մայիս	Հունիս	Հուլիս	Օգոստ.	Սեպտ.	Հոկտ.	Նոյեմ.	Դեկտ.	Տարի
Լրիվ առավելագույն, °C	24.0	23.5	29.5	31.0	35.5	38.5	38.5	39.5	38.5	33.5	28.5	24.1	39.5
Միջին առավելագույն, °C	13.7	14.8	17.6	18.3	21.1	25.4	27.8	28.0	25.5	20.9	16.8	14.4	20.4
Միջին ջերմաստիճան, °C	9.0	9.9	12.3	13.2	15.8	19.5	21.4	21.4	19.4	15.9	12.3	10.2	15.0
Միջին նվազագույն, °C	4.3	4.9	7.0	7.9	10.4	13.5	14.9	14.7	13.2	10.8	7.7	6.0	9.6
Լրիվ նվազագույն, °C	-6.4	-4.5	-5	-1.2	-0.5	3.3	7.5	6.7	3.8	2.5	-1.7	-2.5	-6.4
Տեղումների քանակ, մմ	176.4	114.8	121.6	130.8	112.9	48.6	22.0	34.0	81.7	191.7	193.9	220.2	1448.6
Աղբյուր՝ Instituto de Meteorologia, IP Portugal

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրագայի տաճարի հարավային ճակատը՝ ռոմանական ոճի գլխավոր մուտքով

Քաղաքի տեսարժան վայրերն են Բրագայի ամրոցը, սվեվերի կառուցած Բրագայի տաճարը և թանկարժեք իրերով հարուստ արքեպիսկոպոսական պալատը։ Հռոմեացիների ժամանակաշրջանի մասին հիշեցնում են հռոմեական աշտարակատների և ամֆիթատրոնի ավերակները և այլ օբյեկտներ, որոնք պահպանվել են ժամանակակից կառույցների սահմաններում։ Քաղաքի արևելյան մասում է գտնվում հանրահայտ Բոն-Ժեզուշ դու Մոնտե եկեղեցին։

Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքում գործում է «Բրագա» ֆուտբոլային ակումբը, որը հայտնի է նաև «Սպորտինգ դե Բրագա» անվամբ։ Այն հիմնադրվել է 1921 թվականին և խաղում է պորտուգալական ֆուտբոլի բարձրագույն դիվիզիոնում՝Պորտուգալիայի ֆուտբոլի առաջնությունում։ «Բրագան» խաղում է քաղաքի հյուսիս-արևմտյան մասում գտնվող Բրագա Մունսիպալ խաղադաշտում, որի մոտակայքում Մոնտե Կաշտրու ժայռն է։