Բրագա (քաղաք)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՊորտուգալիա Պորտուգալիա
Ներքին բաժանումCeleirós, Aveleda e Vimieiro?, Lamas?, Adaúfe?, Sobreposta?, São Victor?, Espinho?, Esporões?, Figueiredo?, Priscos?, Tebosa?, Gualtar?, Ruilhe?, Palmeira?, São Vicente?, Mire de Tibães?, Braga (Maximinos, Sé e Cividade)?, Braga (São José de São Lázaro e São João do Souto)?, Crespos e Pousada?, Cabreiros e Passos (São Julião)?, Real, Dume e Semelhe?, Vilaça e Fradelos?, Lomar e Arcos?, Escudeiros e Penso (Santo Estêvão e São Vicente)?, Merelim (São Paio), Panoias e Parada de Tibães?, Este (São Pedro e São Mamede)?, Morreira e Trandeiras?, Ferreiros e Gondizalves?, Nogueira, Fraião e Lamaçães?, Nogueiró e Tenões?, Guisande e Oliveira (São Pedro)?, Santa Lucrécia de Algeriz e Navarra?, Arentim e Cunha?, Merelim (São Pedro) e Frossos?, Padim da Graça?, Pedralva?, Sequeira? և Tadim?
Մակերես183,4 կմ²
ԲԾՄ215 մետր
Բնակչություն137 000 մարդ (2012)
Ժամային գոտիWET?
Հեռախոսային կոդ253
Փոստային դասիչ470x
Պաշտոնական կայքcm-braga.pt
Բրագա (քաղաք) (Պորտուգալիա)##
Բրագա (քաղաք) (Պորտուգալիա)

Բրագա (պորտ.՝ Braga, [ˈbɾagɐ], լատին․՝ Bracara Augusta), քաղաք Պորտուգալիայում, համանուն շրջանի և մունիցիպալիտետի կենտրոն։ Գտնվում է Մեծ Մինյու խոշոր քաղաքական ագլոմերացիայի կազմում։ 2006 թվականի տվյալներով բնակչության թիվը 173,9 հազար է։ Քաղաքը և մունիցիպալիտետը ներառված են տնտեսական և վիճակագրական Հյուսիսային շրջանի և Կավադու ենթաշրջանի մեջ։ Հին վարչական բաժանմամբ Մինյու նահանգի կազմում էր։

Բրագայի մունիցիպալիտետը

Քաղաքային տոնը Հովհաննես Մկրտիչի օրն է, որը նշվում է հունիսի 24-ին։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է Էշտա գետի վրա՝ մայրաքաղաք Լիսաբոնից 321 կմ հյուսիս, Պորտու քաղաքից 50 կմ, իսկ Իսպանիայի հետ սահմանից (Տույ քաղաքի շրջանում) 75 կմ հեռավորության վրա։

Մունիցիպալիտետը սահմանակցում է.

  • հյուսիսում՝ Ամարիշի մունիցիպալիտետին
  • հյուսիս-արևելքում՝ Պովուա-դի-Լանյոզուի մունիցիպալիտետին
  • հարավ-արևելքում՝ Գիմարայնշի մունիցիպալիտետին
  • հարավում՝ Վիլա-Նովա-դի-Ֆամալիկանի մունիցիպալիտետին
  • արևմուտքում՝ Բարսելուշի մունիցիպալիտետը
  • հյուսիս-արևմուտքում՝ Վիլա-Վերդիի մունիցիպալիտետին

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժամանակակից Բրագայի շրջանում ամենահին բնակավայրերը թվագրվում են մեգալիթյան կառույցների ժամանակաշրջանին։ Հնագույն գրավոր աղբյուրներում (Մ.թ.ա. 3-րդ դար) նշված է, որ Դուերո և Կավադու գետերի միջև ընկած տարածքում բնակվել է կելտական բրակարի ցեղը։ Մեր թվարկության 14-րդ տարում հին հռոմեացիները կելտական այդ բնակավայրում քաղաք են հիմնել, որը կոչել են Բրակարա Ավգուստա (լատին․՝ Bracara AugustaՕկտավիանոս Օգոստոսի պատվին։ Բրակարա Ավգուստան հանգուցային կետ է դարձել, որտեղ միանում էին հինգ հայտնի հռոմեական ճանապարհներ և Գալեցիա գավառի մայրաքաղաքը (Դուերո գետից հյուսիս)։ Հռոմեական կայսրության փլուզումից հետո Բրագան անցել է սվեվերի տիրապետության տակ՝ 175 տարի շարունակ մնալով նրանց պետության քաղաքական և կրթամշակութային մայրաքաղաքը։

Հետագայում քաղաքը ավելի քան 300 տարի եղել է Վեստգոթական թագավորության տիրապետության տակ, այնուհետև՝ 715 թվականին գրավվել է մավրերի կողմից։ Վերջիններս շուտով ստիպված են եղել հնազանդվել Բուրգունդյան արքայատոհմի պորտուգալացի թագավոր Ալֆոնսո III Մեծին։ Կաստիլացի թագավոր Ալֆոնսո VI Քաջը Բրագան օժիտ է տվել իր աղջիկ Թերեզային՝ կոմս Հենրիխ Բուրգունդսկու հետ ամուսնության ժամանակ։ Նրա որդին՝ Աֆոնսու Iը, դարձել է Պորտուգալիայի առաջին թագավորը։ 2250 տարվա պատմություն ունեցող Բրագան հնագույն քրիստոնեական քաղաքներից մեկն է, Պորտուգալիայի թեոլոգիական հետազոտությունների կենտրոնը և հայտնի է «Արքեպիսկոպոսների քաղաք» տիտղոսով։

Տեղական թեմում լատինական ծիսակատարության հետ անցկացվում է նաև բրագյան արարողություն՝ Արևմտյան երկրների պատարագների ձևով։ Բրագայում է տեղակայված 1973 թվականին հիմնադրված Մինյուի համալսարանի երկու մասնաճյուղերից մեկը (պորտ.՝ Universidade do Minho)[1]: Մյուս մասնաճյուղը Գիմարայնշ քաղաքում է։

1974 թվականի Պորտուգալական հեղափոխությունից հետո Բրագան դարձել է հակակոմունիստական ուժերի գլխավոր կենտրոններից մեկը։ Բրագայի արքեպիսկոպոսարանի կաթոլիկ սեմինարիան վերածվել է պահպանողական դիմադրության, զանգվածային ցույցերի և ընդհատակյա գործունեության օպերատիվ-քաղաքական բազայի[2]։ 1975 թվականի օգոստոսի 10-ին Բրագայի մայր եկեղեցում ելույթ է ունեցել արքեպիսկոպոս Ֆրանսիշկ Մարիա դա Սիլվան, որից հետո հազարավոր ներկաները հարձակվել են կոմունիստական կուսակցության տեղական շտաբի վրա Բրագայում և հարակից շրջաններում բազմաթիվ ընդհարումներ եղան, որոնք պատմության մեջ հայտնի են «Շոգ ամառ» անվամբ։

2009 թվականին Բրագայի մունիցիպալիտետի տեղի գործադիր իշխանության մարմնի ընտրության ժամանակ արդեն իններորդ անգամ նախագահ է ընտրվել Պորտուգալիայի սոցիալիստական կուսակցության անդամ Մեշկիտա Մաչադոն (պորտ.՝ Mesquita Machado): Նա առաջին անգամ այդ պաշտոնում ընտրվել է 1976 թվականին՝ առաջին ժողովրդավարական ընտրությունների ժամանակ. արդյունքում նա նախագահել է ավելի քան երեսուն տարի։ Սակայն երկրի նոր օրենսդրությամբ նա այլևս չէր կարող դնել իր թեկնածությունը՝ Բրագայի տեղական իշխանության նախագահ դառնալու համար։ 2013 թվականի հոկտեմբերին Բրագայի նոր քաղաքագլխի պաշտոնում ընտրվել է սոցիալ-դեմոկրատական ուժի ներկայացուցիչ Ռիո Ռիկարդոն պորտ.՝ Ricardo Rio, որը վերընտրվել է 2017 թվականին։

2013 թվականին լուրջ քաղաքական վիճաբանության առիթ է դարձել 1970-ական թվականների կեսի աջ թևի ընդդիմության առաջնորդ կանոնիկոս Էդուարդու Մելուի հուշարձանը կանգնեցնելու քաղաքային իշխանությունների որոշումը, քանի որ ձախ թևում Մելուին բազմաթիվ քաղաքական բռնությունների մեղավոր էին համարում։

Շրջաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ադաուֆե
  • Արկուշ
  • Արենտին
  • Ավելեդա
  • Կաբրեյրուշ
  • Սելեյրոշ
  • Սիվիդադե
  • Կրեշպուշ
  • Կունյա
  • Դումե
  • Էշկուդեյրուշ
  • Էշպինյու
  • Էշպորոյնշ
  • Ֆերեյրուշ
  • Ֆիգեյրեդու
  • Ֆրադելուշ
  • Ֆրայան
  • Ֆրոսուշ
  • Գոնդիզալվեշ
  • Գուալտար
  • Գիզանդե
  • Լամասայնշ
  • Լամաշ
  • Լոմար
  • Մակսիմինուշ
  • Միրե-դե-Տիբայնշ
  • Մորեյրա
  • Նավարրա
  • Նոգեյրա
  • Նոգեյրո
  • Պադին-դա-Գրասա
  • Պալմեյրա
  • Պանոյշ
  • Պարադա-դե-Տիբայնշ
  • Պեդրալվա
  • Պոզադա
  • Պրիշկուշ
  • Ռեալ
  • Ռիուլյե
  • Սանտա-Լուկրեսիա-դե-Ալժերիշ
  • Սանտու-Էշտեվան-դու-Պենսու
  • Սան-Ժուան-դու-Սոտու
  • Սան-Ժոզե-դե-Սան-Լազարու
  • Սան-Ժուլիան-դուշ-Պասսուշ
  • Սան-Մամեդե-դե-Էշտե
  • Սան-Պայու-դե-Մերելին
  • Սան-Պեդրու-դե-Էշտե
  • Սան-Պեդրու-դե-Մերելին
  • Սան-Պեդրու-դե-Օլիվեյրա
  • Սան-Վիսենտե
  • Սան-Վիսենտե-դու-Պենսու
  • Սան-Վիտոր
  • Սե
  • Սեմելյե
  • Սեկեյրա
  • Սոբրեպոշտա
  • Տադին
  • Տեբոզա
  • Տենոյնշ
  • Տրանդեյրաշ
  • Վիլասա
  • Վիմիերու

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրագայի կլիման (1981-2010 թվականներ)
Ցուցանիշ Հունվ. Փետրվ. Մարտ Ապրիլ Մայիս Հունիս Հուլիս Օգոստ. Սեպտ. Հոկտ. Նոյեմ. Դեկտ. Տարի
Լրիվ առավելագույն, °C 24.0 23.5 29.5 31.0 35.5 38.5 38.5 39.5 38.5 33.5 28.5 24.1 39.5
Միջին առավելագույն, °C 13.7 14.8 17.6 18.3 21.1 25.4 27.8 28.0 25.5 20.9 16.8 14.4 20.4
Միջին ջերմաստիճան, °C 9.0 9.9 12.3 13.2 15.8 19.5 21.4 21.4 19.4 15.9 12.3 10.2 15.0
Միջին նվազագույն, °C 4.3 4.9 7.0 7.9 10.4 13.5 14.9 14.7 13.2 10.8 7.7 6.0 9.6
Լրիվ նվազագույն, °C -6.4 -4.5 -5 -1.2 -0.5 3.3 7.5 6.7 3.8 2.5 -1.7 -2.5 -6.4
Տեղումների քանակ, մմ 176.4 114.8 121.6 130.8 112.9 48.6 22.0 34.0 81.7 191.7 193.9 220.2 1448.6
Աղբյուր՝ Instituto de Meteorologia, IP Portugal

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրագայի տաճարի հարավային ճակատը՝ ռոմանական ոճի գլխավոր մուտքով

Քաղաքի տեսարժան վայրերն են Բրագայի ամրոցը, սվեվերի կառուցած Բրագայի տաճարը և թանկարժեք իրերով հարուստ արքեպիսկոպոսական պալատը։ Հռոմեացիների ժամանակաշրջանի մասին հիշեցնում են հռոմեական աշտարակատների և ամֆիթատրոնի ավերակները և այլ օբյեկտներ, որոնք պահպանվել են ժամանակակից կառույցների սահմաններում։ Քաղաքի արևելյան մասում է գտնվում հանրահայտ Բոն-Ժեզուշ դու Մոնտե եկեղեցին։

Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքում գործում է «Բրագա» ֆուտբոլային ակումբը, որը հայտնի է նաև «Սպորտինգ դե Բրագա» անվամբ։ Այն հիմնադրվել է 1921 թվականին և խաղում է պորտուգալական ֆուտբոլի բարձրագույն դիվիզիոնում՝Պորտուգալիայի ֆուտբոլի առաջնությունում։ «Բրագան» խաղում է քաղաքի հյուսիս-արևմտյան մասում գտնվող Բրագա Մունսիպալ խաղադաշտում, որի մոտակայքում Մոնտե Կաշտրու ժայռն է։

Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. «Официальный сайт Университета Минью». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 22-ին.
  2. «Centro de Documentação 25 de Abril. Maria Manuela Cruzeiro. 25 de Abril de 1974. MFA contra MFA». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 22-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Брага, город // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]