Բորիս Պիոտրովսկի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բորիս Բորիսովիչ Պիոտրովսկի
ռուս.՝ Борис Борисович Пиотровский
Դիմանկար
Ծնվել է14 փետրվարի,1908
ԾննդավայրՊետերբուրգ
Մահացել է15 հոկտեմբերի, 1990
Մահվան վայրԼենինգրադ
ԳերեզմանՍմոլենսկի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  Խորհրդային Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ[1]
Ազգությունռուս
ԿրթությունՍանկտ Պետերբուրգի համալսարան
Գիտական աստիճանպատմական գիտությունների դոկտոր
Երկեր«Ուրարտուի պատմությունն ու մշակույթը»
Մասնագիտությունպատմաբան, հնագետ
ԱշխատավայրՌԳԱ հնագիտության ինստիտուտ, ՌԴ ԳԱ նյութական մշակույթի պատմության ինստիտուտ և Պետական Էրմիտաժ
ԱմուսինՀռիփսիմե Ջանփոլադյան
Ծնողներհայր՝ Q118501152?
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա և Academy of the Kingdom of Morocco?[2]
ԵրեխաներՄիխայիլ Պիոտրովսկի
 Boris Piotrovsky Վիքիպահեստում

Բորիս Բորիսովիչ Պիոտրովսկի ( ռուս․ Бори́с Бори́сович Пиотро́вский, փետրվարի 1 (14), 1908, Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[6] - հոկտեմբերի 15, 1990(1990-10-15)[3][4][5], Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային հնագետ, արևելագետ, պատմաբան։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պիոտրովսկին ծնվել է 1908 թվականին Պետերբուրգում։ Հայրը մաթեմատիկայի ուսուցիչ էր ռազմա- ուսումնական հաստատություններում, մայրը՝ մանկավարժ միջնակարգ դպրոցում։ Դպրոցն ավարտելուց հետո, 1925 թվականին նա ընդունվել է Լենինգրադի համալսարանի լեզվաբանության և նյութական մշակույթի ֆակուլտետը։ Ակադեմիկոս Վ․ Վ․ Ստրուվեի մոտ Բորիս Պիոտրովսկին պարապել է եգիպտաբանություն և Հին Արևելքի պատմություն, ուսումնասիրել է Եգիպտոսի և Առաջավոր Ասիայի նյութական մշակույթի պատմությունը պրոֆ. Ն. Դ. Ֆլիտների և Կովկասի հնագիտությունը՝ պրոֆ. Ա. Ա. Միլլերի ղեկավարությամբ։ Համալսարանում սովորելու տարիներին նա կատարել է իր առաջին հնագիտական արշավները։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՀԽՍՀ ԳԱ (1968) և ԽՍՀՄ ԳԱ (1970) ակադեմիկոս[7], ՌԽՖՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1964)։ Խորհրդային աշխատանքի հերոս (1983)։ ԽՄԿԿ անդամ 1945 թվականից։ 1953-1964 թվականներին՝ ԽՍՀՄ ԳԱ հնագիտության ինստիտուտի Լենինգրադի բաժանմունքի վարիչ, 1964 թվականից՝ Էրմիտաժի տնօրեն, 1966 թվականից նաև Լենինգրադի համալսարանի Հին Արևելքի պատմության ամբիոնի վարիչ, 1980-1982 թվականներին (զուգահեռ)՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Պատմության բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար։

Պիոտրովսկին կազմակերպել է ամենամյա բազմաթիվ գիտարշավները դեպի Հայաստան, Վրաստան (1935), Վոլգա֊Դոն (1934), Թաման (1931), Հյուսիսային Կովկաս (1933, 1936), Միջին Ասիա (1936-1937) և Հեռավոր Եգիպտոս (1961—1963)։

Պիոտրովսկին եղել է Եգիպտոսում, որտեղ նա սկզբում մասնակցել է ՅՈԻՆԵՍԿՈ-յի էքսպերտների կոնսուլտատիվ խորհրդի աշխատանքներին (1990), իսկ ավելի ուշ՝ ղեկավարել Արաբական Միացյալ Հանրապետությունում, Աոուտնի ջրամբարտակի գոտում աշխատող սովետական առաջին հնագիտական արշավախումբը (1961-1963)։

Ուսումնասիրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1930 թվականից Հայաստանում ուսումնասիրել է կիկլոպյան ամրոցներ և ուրարտական հուշարձաններ։ 1939-1971 թվականներին արդյունավետ պեղումներ է կատարել Թեյշեբաինի բերդաքաղաքում, Ծովինարում, Ռեդկիգ-լագերում, Վանաձորում, Այգավանում (Արարատի շրջան)։ Ուսումնասիրել է նաև Հարավային Կովկասի, Հյուսիսային Կովկասի և Միջին Ասիայի վաղ ժամանակաշրջանի մշակույթները։ 1961-1963 թվականներին ղեկավարել է ԽՍՀՄ ԳԱ հնագիտական արշավախումբը Նուբիայում (ԵԱՀ)։

Մոտ 30 տարի Պիոտրովսկու ղեկավարությամբ Կարմիր բլուրում աշխատել է կոմպլեքսային հնագիտական արշավախումբ, որը մեծ դեր է կատարել Հայաստանի գիտական կադրերի ձևավորման գործում։

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պիոտրովսկին ավելի քան 150 գիտական աշխատությունների հեղինակ է։ Նրա աշխատություններից շատերը նվիրված են Կովկասի և Հին Արևելքի մասնավորապես՝ Ուրարտու պետության պատմությանը, մշակույթին ու արվեստին, հայ ժողովրդի ծագման և Հայաստանի հնագույն պատմության հարցերին։ 1939 թվականին լույս է տեսել ուրարտագիտությանը նվիրված նրա առաջին գիրքը՝ «Ուրարտու․ Անդրկովկասի հնագույն պետությունը»։ Այնուհետև լույս է տեսել «Ուրարտուի պատմությունն ու մշակույթը» աշխատությունը (1944), որի համար արժանացել է ԽՍՀՄ պետական մրցանակի (1946)։ 1969 թվականին այն վերահրատարակվել է «Վանի թագավորությունը» վերնագրով։ Իսկ երեք տարի անց Բ. Պիոտրովսկին հրապարակել է ևս մի աշխատություն՝ նվիրված Վանի թագավորության ինքնատիպ արվեստին՝ «Ուրարտուի արվեստը» (1962)։ Առաջինը 1966 թվականին իտալերեն թարգմանությամբ լույս է տեսել Հռոմում, իսկ երկրորդը՝ 1967 թվականին անգլերեն Լոնդոնում։

Պիոտրովսկին հրատարակել է նաև «Հայ ժողովրդի կազմավորման հարցի շուրջը» (1944, 1945) և «Հայ ժողովրդի կազմավորման մասին» (1949) աշխատությունները։ Պիոտրովսկու հոդվածներից են՝ «Երկրագործության հիմնական փուլերը Հայաստանում» (1961), «Անասնապահության զարգացումը հնագույն Անդրկովկասում» (1955), որտեղ նա առաջ է քաշել և բազմակողմանիորեն հիմնավորել այն թեզը, որ Կովկասի լեռնային ռելիեֆի պայմաններում բրոնզի դարաշրջանում մեծանում էր անասնապահության, որպես ամենաշատ հավելյալ պրոդուկտ տվող ճյուղի դերը։

Պիոտրովսկին գրել է նաև «Սկյութները և Անդրկովկասը» (1940), «Սկյութները Անդրկովկա» (1949), «Սկյութները և Հին Արևելքը» (1954) աշխատությունները։ Եգիպտական հուշարձաններին և նրանց իմաստաբանությանն են նվիրված նրա վաղ շրջանի մի շարք աշխատությունները, որոնցից առաջինը՝ «Հին եգիպտական «երկաթ» տերմինի մասին» գրված է դեռևս ուսանողական տարիներին (1999)։

Արտասահմանյան երկրների ակադեմիաների (Բրիտանական ԳԱ, Բավարական ԳԱ, Ֆրանսիայի արձանագրությունների և գեղեցիկ դպրության ակադեմիայի) թղթակից անդամ է։ Պարգևատրվել է Լենինի 3, Աշխատանքային կարմիր դրոշի 3 և այլ շքանշաններով, մեդալներով։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բորիս Պիոտրովսկու դիմաքանդակ-հուշաքարը Երևանի Զաքյան 2 բ հասցեում

2016 թվականին Երևանի Զաքյան 2 բ հասցեում բացվել է Պիոտրովսկու բրոնզաձույլ դիմաքանդակը ներկայացնող հուշատախտակ (քանդակագործ՝ Տիգրան Մուրադյան, ճարտարապետը՝ Տիգրան Բարսեղյան)[8]։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Urartu, London, 1969, 221 p.
  • Вади Аллаки -путь к золотым рудникам Нубии : Древнеегипетские наскальные надписи, Москва, 1983, 184 с.
  • Скифы и Урарту, Ереван, 1978, 12 с.[9]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Կ․ Քուշնարյովա «Բ․ Բ․ Պիոտրովսկի» (Շննդյան 60-ամյակի առթիվ), պատմաբանասիրական հանդես № 1, 1968, էջ 309-403

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ LIBRIS — 2012.
  2. ↑ https://alacademia.org.ma/membre/%d8%a8%d9%88%d8%b1%d9%8a%d8%b3-%d8%a8%d9%8a%d9%88%d8%aa%d9%92%d8%b1%d9%88%d9%81%d8%b3%d9%92%d9%83%d9%8a-2/
  3. ↑ 3,0 3,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 Petrukhin V. Y. Piotrovsky, Boris // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. — ISBN 978-1-884446-05-4 — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T067792
  5. ↑ 5,0 5,1 Annuaire prosopographique : la France savante
  6. ↑ 6,0 6,1 Пиотровский Борис Борисович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  7. ↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ»։ Վերցված է 2023-07-11 
  8. ↑ «Մայրաքաղաքում հանդիսավորությամբ բացվել է ականավոր գիտնական Բորիս Պիոտրովսկու հուշատախտակը - Shabat.am»։ Վերցված է 2016-12-12 
  9. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Բորիս Պիոտրովսկի»։ Վերցված է 2023-07-11 
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 302)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բորիս_Պիոտրովսկի&oldid=8740839» էջից