Jump to content

Բիրջանդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քաղաք
Բիրջանդ
պարս.՝ بيرجند
ԵրկիրԻրան Իրան
ՕսթանՀարավային Խորասան
ՇահրեստանԲիրջանդ
ՀամայնքCentral District?
Առաջին հիշատակում13-րդ դար
Մակերես42,8 կմ²
ԲԾՄ1 491 մ
Բնակչություն203 636 մարդ (2016)[1]
Ժամային գոտիUTC+3:30
Պաշտոնական կայքbirjand.ir(պարս.)
Բիրջանդ (Իրան)##
Բիրջանդ (Իրան)

Բիրջանդ (պարս.՝ بيرجند)՝ քաղաք Իրանի արևելքում, Հարավային Խորասան օսթանում (նահանգում), վերջինիս վարչական կենտրոնը։ Վերջին մարդահամարի տվյալներով բնակչությունը կազմում է 203 636 մարդ (2016)[1]։

Մեկն է Իրանի ամենահամաչափ զարգացող քաղաքներից։ Մեծ գյուղատնտեսական կենտրոն է և զաֆրանի, բարբարիսի և ձեռագործ գորգերի հայտնի արտահանող։

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչությունը 2016 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 203 636 մարդ, որոնք կազմում էին 57 745 տնտեսություն[2]։ Քաղաքը բնակչությամբ Հարավային Խորասան օսթանի ամենախոշոր քաղաքն է[3]։ Բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում բերված է աղյուսակում ստորև.

Տարի 1956 1966 1976 1986 1991 1996 2006 2011 2016
Բնակիչ 13 934[4] 25 854[5] 46 943[6] 81 798[6] 101 177[7] 127 608[7] 157 848[8] 178 020[9] 203 636[2]

Բիրջանդի մասին առաջին հիշատակումը պատմական գրականության մեջ վերաբերում է 13-րդ դարին, որտեղ այն ներկայացվում է որպես տարածաշրջանի ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկը։ Քաղաքի օդանավակայանն աշխատում է 1933 թվականից։

Բիրջանդն ունի չոր անապատային կլիմա` տաք ամառներով և զով ձմեռներով։ Տեղումների քանակը ցածր է, հիմնականում բաժին է ընկնում ձմռանը և գարնանը։


 Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Բիրջանդում
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ տարին
միջին առավելագույնը (°C) 11,0 13,1 18,8 24,7 30,6 35,2 35,6 34,3 31,7 26,6 19,7 13,4 24,6
միջին նվազագույնը (°C) 4,0 6,2 11,7 17,6 23,3 27,9 28,8 26,8 23,1 17,5 10,8 5,8 16,96
Աղբյուր՝ Ազգային օվկիանոսային և մթնոլորտային կազմակերպություն

Ասվում է, որ Բիրջանդի Շոկաթիյե դպրոցը Թեհրանի Պոլիտեխնիկումի հետ համարվում են առաջին ժամանակակից հանրակրթական դպրոցներն Իրանի բարձրագույն կրթական ոլորտում 19-րդ դարի կեսերին։ Այդ ժամանակից ի վեր, Բիրջանդը ձեռք է բերել առավելություն բարձրագույն կրթական ոլորտում և դարձել կարևոր վայր հետազոտությունների և զարգացման համար։

Քաղաքը ունի նաև հետևյալ բուհերն և գիտական հաստատությունները.

Բիրջանդի օդակայան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիրջենդի օդակայանը գտնվում է ծայրամասային շրջանում։ Շնորհիվ Բիրջանդի աշխարհաքաղաքական դիրքի Իրանի արևելյան մասում, օդակայանը սկսել է աշխատել 1933 թվականին՝ որպես Իրանի 3-րդ օպերատիվ օդակայան։ Բիրջանդի օդակայանն առաջարկում է առանց դադարների ամենօրյա չվերթներ դեպի Թեհրան և Մաշհադ։ Այն դարձել է միջազգային օդակայան դեպի Մեդինա առաջին միջազգային չվերթից հետո։ 2009 թվականի հոկտեմբերին, թռիչքուղին 10/28 փակվել է հիմնարար վերանորոգման համար։ Թռիչքուղին ամրապնդվել և ընդլայնվել է մինչև 4000 մետր՝ ընդունելու համար մեծ ինքնաթիռներ։ Շինարարության ընթացքում բոլոր չվերթները դադարեցվել են, իսկ «Aseman» ավիաընկերությանը օգտվել է հին թռիչքուղուց և սկսել է ամենօրյա չվերթներ դեպի Թեհրան։

Բիրջանդի նշանավոր դեմքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری (перс.)
  2. 2,0 2,1 «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1395 (2016)» (պարսկերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (Excel) 2020 թ. հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2022 թ. դեկտեմբերի 19-ին.
  3. «IRAN: South Khorasan» (անգլերեն).
  4. «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1956 թ.» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2024 թ. փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2024 թ. մարտի 1-ին.
  5. «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1966 թ.» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2024 թ. փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2024 թ. մարտի 1-ին.
  6. 6,0 6,1 (անգլերեն) https://www.iranicaonline.org/articles/birjand-02-population. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  7. 7,0 7,1 «Islamic Republic of Iran» (անգլերեն).
  8. «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1385 (2006)» (պարսկերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (Excel) 2011 թ. սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ. սեպտեմբերի 25-ին.
  9. «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1390 (2011)» (Excel) (պարսկերեն). Վերցված է 19 December 2022 թ. դեկտեմբերի 19-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բիրջանդ» հոդվածին։