Բիրջանդ

Բիրջանդ
Քաղաք
	Բիրջանդ
	պարս.՝ بيرجند
Երկիր	Իրան
Օսթան	Հարավային Խորասան
Շահրեստան	Բիրջանդ
Առաջին հիշատակում	13-րդ դար
Մակերես	42,8 կմ²
ԲԾՄ	1 491 մ
Բնակչություն	203 636 մարդ (2016)
Ժամային գոտի	UTC+3:30
Պաշտոնական կայք	birjand.ir(պարս.)
	Բիրջանդ (Իրան)
	Բիրջանդ (Իրան)
	Բիրջանդ Վիքիպահեստում

Բիրջանդ (պարս.՝ بيرجند)՝ քաղաք Իրանի արևելքում, Հարավային Խորասան օսթանում (նահանգում), վերջինիս վարչական կենտրոնը։ Վերջին մարդահամարի տվյալներով բնակչությունը կազմում է 203 636 մարդ (2016)^[1]։

Մեկն է Իրանի ամենահամաչափ զարգացող քաղաքներից։ Մեծ գյուղատնտեսական կենտրոն է և զաֆրանի, բարբարիսի և ձեռագործ գորգերի հայտնի արտահանող։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչությունը 2016 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 203 636 մարդ, որոնք կազմում էին 57 745 տնտեսություն^[2]։ Քաղաքը բնակչությամբ Հարավային Խորասան օսթանի ամենախոշոր քաղաքն է^[3]։ Բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում բերված է աղյուսակում ստորև.

Տարի	1956	1966	1976	1986	1991	1996	2006	2011	2016
Բնակիչ	13 934^[4]	25 854^[5]	46 943^[6]	81 798^[6]	101 177^[7]	127 608^[7]	157 848^[8]	178 020^[9]	203 636^[2]

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիրջանդի մասին առաջին հիշատակումը պատմական գրականության մեջ վերաբերում է 13-րդ դարին, որտեղ այն ներկայացվում է որպես տարածաշրջանի ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկը։ Քաղաքի օդանավակայանն աշխատում է 1933 թվականից։

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիրջանդն ունի չոր անապատային կլիմա` տաք ամառներով և զով ձմեռներով։ Տեղումների քանակը ցածր է, հիմնականում բաժին է ընկնում ձմռանը և գարնանը։

Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Բիրջանդում
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	տարին
միջին առավելագույնը (°C)	11,0	13,1	18,8	24,7	30,6	35,2	35,6	34,3	31,7	26,6	19,7	13,4	24,6
միջին նվազագույնը (°C)	4,0	6,2	11,7	17,6	23,3	27,9	28,8	26,8	23,1	17,5	10,8	5,8	16,96
Աղբյուր՝ Ազգային օվկիանոսային և մթնոլորտային կազմակերպություն

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասվում է, որ Բիրջանդի Շոկաթիյե դպրոցը Թեհրանի Պոլիտեխնիկումի հետ համարվում են առաջին ժամանակակից հանրակրթական դպրոցներն Իրանի բարձրագույն կրթական ոլորտում 19-րդ դարի կեսերին։ Այդ ժամանակից ի վեր, Բիրջանդը ձեռք է բերել առավելություն բարձրագույն կրթական ոլորտում և դարձել կարևոր վայր հետազոտությունների և զարգացման համար։

Քաղաքը ունի նաև հետևյալ բուհերն և գիտական հաստատությունները.

Բիրջանդի օդակայան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիրջենդի օդակայանը գտնվում է ծայրամասային շրջանում։ Շնորհիվ Բիրջանդի աշխարհաքաղաքական դիրքի Իրանի արևելյան մասում, օդակայանը սկսել է աշխատել 1933 թվականին՝ որպես Իրանի 3-րդ օպերատիվ օդակայան։ Բիրջանդի օդակայանն առաջարկում է առանց դադարների ամենօրյա չվերթներ դեպի Թեհրան և Մաշհադ։ Այն դարձել է միջազգային օդակայան դեպի Մեդինա առաջին միջազգային չվերթից հետո։ 2009 թվականի հոկտեմբերին, թռիչքուղին 10/28 փակվել է հիմնարար վերանորոգման համար։ Թռիչքուղին ամրապնդվել և ընդլայնվել է մինչև 4000 մետր՝ ընդունելու համար մեծ ինքնաթիռներ։ Շինարարության ընթացքում բոլոր չվերթները դադարեցվել են, իսկ «Aseman» ավիաընկերությանը օգտվել է հին թռիչքուղուց և սկսել է ամենօրյա չվերթներ դեպի Թեհրան։