Բեռնինա ճեպընթաց

Բեռնինա ճեպընթաց
Երկիր	Շվեյցարիա և  Իտալիա
Բացման ամսաթիվ	1973

'
*
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն
Տիպ
Չափանիշներ
Ցանկ	ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ
Աշխարհամաս**
Ընդգրկման պատմություն
Ընդգրկում	(անհայտ նստաշրջան)
Համար	1276
* Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման
Համաշխարհային ժառանգություն

Բեռնինա ճեպընթաց, մարդատար գնացք, որը կապում է Քուրը (կամ Դավոսը) Շվեյցարիայում և Պոսկիավոն ու Տիրանոն Իտալիայում՝ հատելով շվեյցարական Էնգադինյան Ալպերը։ Իր ճանապարհի մեծ մասը գնացքը անցնում է Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտի տարածքով, որը հայտնի է որպես Ռետյան երկաթուղի Ալբուլա և Բեռնինայի մշակութային լանդշաֆտում։

Գնացքը գործարկվել է Ռետյան երկաթուղու կողմից՝ տեսարժան վայրերով զբոսնելու նպատակով։ Այն իրենից ներկայացնում է Տիրանոյի և Քուրի կամ Դավոսի միջև տարածաշրջանային երթուղու ընդլայնում համայնապատկերային վագոններով մեծացված պատուհաններով և բազմալեզու (անգլերեն, իտալերեն և գերմաներեն) աուդիո ուղեցույցով։ Այն չի համարվում արագընթաց գնացք։

Ուղևորները պետք է տեղեր ամրագրեն կամ ուղղակիորեն տոմսեր գնելիս վճարեն փոքր հավելավճար իրենց տարածաշրջանային երկաթուղային տոմսի համար։ Բեռնինա ճեպընթացը հայտնի է զբոսաշրջիկների շրջանում և Տիրանոն փոստային ավտոբուսով Իտալիայի Կոմո լճի կողմից կապում է Շվեյցարիայի Լուգանո քաղաքի հետ։

Ալբուլա և Բեռնինա երկաթուղային գծում Բեռնինա ճեպընթաց երթուղին 2008 թվականին հռչակվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ։ Բեռնինա ճեպընթացով երթևեկությունը չորս ժամ տևողությամբ երկաթուղային ճանապարհ է 196 կամուրջներով, 55 թունելներով և ծովի մակարդակից 2253 մետր բարձրության վրա գտնվող Բեռնինա լեռնանցքով։ Ամբողջ երկաթուղային գիծը 1000 մմ է և էլեկտրիֆիկացված։

Ալբուլա երկաթուղային գիծը կառուցվել է 1898-1904 թվականներին և պատկանում է Ռետյան երկաթուղուն իր հիմնադրման օրվանից։ Բեռնինայի երկաթուղին կառուցվել է 1908-1910 թվականներին և գործել է ինքնուրույն մինչև 1940-ական թվականները, երբ այն ձեռք է բերվել Ռեյտյան երկաթուղու կողմից։ Բեռնինա ճեպընթացը անցնում է 70‰ վերելքով Ospizio-ի Բեռնինայի և Տիրանոյի միջև մոտ 1800 մետր բարձրության տարբերության պատճառով։

Երթուղիներ

Բեռնինա ճեպընթացի ներսում

Ալբուլա երկաթուղային գիծ

Պոնտրեզինայի մոտ

Lej Pitschen Բերնինա լեռնանցքի մոտ

Լագո դի Պոսկիավո

Գնացքը Քուրից (585 մ) մեկնում է Գրաուբյունդեն և անցնում Հռենոսի ոլորանով դեպի Բոնադուց (655 մ)։ Այդեղից այն շարժվում է դեպի Domleschg հովիտ և անցնում է Հինտերրեյնով մինչև Ռեցյունս (658 մ) և Տուզիս (697 մ)։ Գնացքը շարունակվում է շարժվել Տիֆենկաստելի ուղղությամբ (851 մ) Ալբուլա գետից հետո, այնուհետև անցնում է Լանդվասսերի ուղեկամրջով մինչև Ֆիլիզուր (1032 մ) հասնելը։ Ֆիլիզուրից հետո գնացքն անցնում է առաջին պարույրաձև թունելով և հասնում Բերգյուն։ Բերգյունի (1373 մ) և Պրեդայի (1789 մ) միջև՝ հովտի վերջում, գնացքը պետք է անցնի մոտ 400 մետր բարձրությամբ 5 կմ վերելքը ՝ առանց ատամնավոր փոխանցումների օգտագործման, բազմաթիվ գալարներով։ Այնուհետև գնացքը Ալբուլա լեռնանցքով մտնում է Ալբուլա թունել 1815 մ բարձրության վրա։ Այն դուրս է գալիս Բևերի հովիտ, որտեղով գնացքը հասնում է Բևեր (1708 մ) Էնգադինում։ Գնացքը շարունակում է շարժվել դեպի Սամեդան (1721 մ) և հասնում Սանկտ Մորից (1775 մ)։ Որոշ գնացքներ չեն մտնում Սանկտ Մորից, այլ Սամեդանից անմիջապես գնում են Պոնտրեսինա՝ Էնգադինի երկաթգծով։

Բեռնինա երկաթուղային գիծ

Գնացքը դուրս է գալիս Սանկտ Մորիցից և շարժվում դեպի Պոնտրեզինա (1774 մ) Val Bernina (Բերնինյան հովիտ)։ Այն աստիճանաբար բարձրանում է հովտով դեպի Բեռնինայի լեռնանցք Մորտերաչ կայարանով (1,896 մ), որտեղից կարելի է տեսնել Մորտերաչ սառցադաշտը և Արևելյան Ալպերի ամենաբարձր գագաթը՝ Պից Բեռնինան (4093 մ)։ Մինչ Բեռնինայի լեռնանցք հասնելը, գնացքը կանգ է առնում Բեռնինա Դյավոլեցայում (2,093 մ), որտեղից գործում է ճոպանուղի դեպի Դյավոլեցա լեռ (2,921 մ)։ Բեռնինա ճեպընթացը իր բարձրակետին է հասնում Օսպիցիո Բեռնինա կայարանում՝ 2256 մետր բարձրության վրա, Լագո Բյանկոյի մոտ։

Alp Grüm-ը (2091 մ) Ալպերից հարավ առաջին կայանն է, որը գտնվում է Լագո Պալյուի վերևում և անմիջապես Պից Պալյուից (3900+ մ) և նրա սառցադաշտից ներքև։ Բազմաթիվ ոլորաններից հետո գնացքը հասնում է Сavaglia (1693 մ) Պոսկիավոյի լեռնանցքով, այնուհետև շվեյցարական իտալախոս Պոսկիավո քաղաք (1,014 մ)։ Գնացքը շարունակվում է շարժվել Պոսկիավոյով և կանգ է առնում Լե-Պրեզում (964 մ) և Miralago հյուրանոցի մոտ (965 մ), որոնք երկուսն էլ գտնվում են Պոսկիավո լճի ափին։ Այնուհետև գնացքը շարունակում է իջնել դեպի Բրուսիո (780 մ), որտեղ այն անցնում է Բրուսիոյի պարուրաձև ուղեկամրջով։ Իտալական սահմանից կարճ ժամանակ անց Բեռնինա ճեպընթացն ավարտում է իր ճանապարհորդությունը Տիրանոյում (430 մ)։

«Բեռնինա ճեպընթաց» ավտոբուս

Ամառային սեզոնի ընթացքում (2016 թվականի մարտի 25-ից հոկտեմբերի 23-ը), RhB-ն, Post Bus-ի հետ միասին, երկարացնում է երթուղին մինչև Լուգանո, Տիչինո կանտոն, օգտագործելով Լուգանո-Տիրանո-Լուգանո ճեպընթաց ավտոբուսի երթուղին, որի համար պահանջում է առանձին ամրագրում հավելավճարով։ Ավտոբուսն օրական մեկ ուղերթ է կատարում՝ մեկնելով Լուգանոյից առավոտյան ժամը 10-ին, 3 ժամ հետո հասնելով Տիչինո և վերադառնալով 14.30-ին՝ այդպիսով հասնելով Քուր-Տիրանո-Քուր գնացքին։

Տիրանոյից ավտոբուսըն անցնում է Վալտելինայի հովտով՝ անցնելով համանուն գավառի մայրաքաղաք Սոնդրիո քաղաքով և անցնում Կոմո լճի ափով, շրջանցելով այն հյուսիսից՝ Գրավեդոնա, Դոնգո և Մենաջիո քաղաքներով, որտեղից ավտոբուսը թեքվում է դեպի արևմուտք՝ հեռանալով լճի ափերից։ Որոշ ժամանակ անց ավտոբուսը հասնում է Լուգանո լիճ և նրա ափով անցնում իտալա-շվեյցարական սահմանը Գանդրիայում և հասնում Լուգանո, որտեղ կանգ է առնում քաղաքի կենտրոնում գտնվող ավտոկայանում և ավարտում երթուղին Լուգանոյի երկաթուղային կայարանում։

Բեռնինա ճեպընթացի երթուղին

Ամառվա ընթացքում Բեռնինա ճեպընթացը իրենից ներկայացնում է հատուկ առանձին գնացք է, որը մի քանի կանգառներով շարժվում է Քուրից Պոնտրեսինա։ Պոնտրեսինայում էլեկտրաքարշը փոխվում է (գծերի տարբեր էլեկտրաֆիկացման համակարգերի պատճառով) և գնացքը մի քանի կանգառներով շարունակում է շարժվել մինչև Տիրանո։ Աշնանը, ձմռանը և գարնանը Բեռնինա ճեպընթացը բաղկացած է մի քանի վագոններից, որոնք կցվում են տարածաշրջանային գնացքներին։ Քուրից Սամեդան նրանք գնում են որպես Regio Express Քուր-Սանկտ Մորից; Սամեդանից Պոնտրեզինա նրանք գնում են Սկուոլ-Տարասպ-Պոնտրեզինա տարածաշրջանային գնացքի կազմում Պոնտրեզինայից Տիրանո, նրանք համարվում են Սանկտ Մորից-Տիրանո տարածաշրջանային գնացքի մի մաս։ Այդ գնացքներից յուրաքանչյուրը ընդգրկում է միայն տարածաշրջանային գնացքի տոմսերով ուղևորների համար նախատեսված նստատեղերով վագոններ։

Կանգառների ցուցակ

Քուր և Թեզիս քաղաքների միջև գտնվող փոքր կայարանները, որտեղ Բեռնինա ճեպընթացը կանգ չի առնում, դուրս են մնացել այս ցանկից։ Հիմնական կայանները նշված են շեղատառերով՝

• Քուր - սկիզբ (Շվեյցարիա)
• Ռայխենաու-Տամինս
• Տուզիս
• Տիֆենկաստել
• Ֆիլիզուր
• Բերգյուն
• Պրեդա
• Սամեդան
• Պունտ Մուրալ
• Պոնտրեզինա
• Surovas
• Մորտերաչ
• Բեռնինա Suot

• Բեռնինա Դյավոլեցա • Բեռնինա Լագալբ • Ospizio Բեռնինա • Alp Grum • Cavaglia • Cadera • Privilasco • Պոսկիավո • Լի Կուրտ • Լե Պրեզ • Miralago հյուրանոց • Brusio • Campascio • Campocologno --- Շվեյցարիա - Իտալիա սահման --- • Տիրանո - ավարտ (Իտալիա)

Աղբյուրներ

• Walder, Achim. Glacier Express, Bernina Express und Rhätische Bahn. Walder Verlag. ISBN 3-936575-34-7.
• Bösch, Robert; Camartin, Iso; Caprez, Gion (2009). Bernina Express. Zürich: AS Verlag. ISBN 978-3-909111-69-5.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բեռնինա ճեպընթաց» հոդվածին։