Անաքսիմանդրոս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Picto infobox auteur.png
Անաքսիմանդրոս
Άναξίμανδρος
Anaximander.jpg
Ծնվել էմոտ. մ. թ. ա. 610[1] Միլեթ, Հին Հունաստան[2][3]
Մահացել էմ. թ. ա. 547[3], մ. թ. ա. 556[4] կամ մ. թ. ա. 546[2] Միլեթ
Ազգությունհույն
Ուղղություննախասոկրատյան փիլիսոփայություն և Միլեթյան դպրոց
Մասնագիտությունփիլիսոփա, աստղագետ, մաթեմատիկոս, աշխարհագրագետ և ֆիզիկոս
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն
Տիրապետում է լեզուներինհին հունարեն[3]
Ազդվել էԹալես Միլեթացի
ՈւսուցիչԹալես Միլեթացի[5][3]
ԱշակերտներՊյութագորաս և Անաքսիմենես[6]
Anaximander Վիքիպահեստում

Անաքսիմանդրոս (հին հուն․՝ Άναξίμανδρος, մոտ. մ. թ. ա. 610[1], Միլեթ, Հին Հունաստան[2][3] - մ. թ. ա. 547[3], մ. թ. ա. 556[4] կամ մ. թ. ա. 546[2], Միլեթ), հին հույն փիլիսոփա, աստղագետ, աշխարհագետ։

Ծնվել է Միլեթ քաղաքում։ Նա շարունակում է Թալեսի գիտական հետազոտությունները և առաջին անգամ իր եզրակացությունները շարադրում արձակ ձևով իր մի գրվածքի մեջ, որ անվանել է «Բնության մասին»։ Այս գիրքը մեզ չի հասել։

Անաքսիմանդրոսն առաջինն է, որը նկարել է երկրի քարտեզը։ Քարտեզը նկարվել է առաջին անգամ Եգիպտոսում, բայց այնտեղ նկարել են առանձին մարզեր և այն էլ եգիպտական աշխարհագրական պատկերացումները Նեղոսի հովտի սահմաններից հեռու չի թափանցել, բայց Անաքսիմանդրոսը տվել է ամբողջ երկրագնդի քարտեզը և դրանով հիմք դրել աշխարհագրական գիտությանը։ Նա հայտնագործել է նաև առաջին արեգակնային ժամացույցը (գնոմոն)[7]:

Ապեյրոնի գաղափարը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անաքսիմանդրոսը եղել է Թալեսի աշակերտը, ում նա չէր կարողանում համոզել, որ ամեն ինչի սկիզբը ջուրն է։ Ըստ նրա՝ ամեն ինչ սկիզբն ապեյրոնն է։ Այս բառը թարգմանվում է երեք տարբեր իմաստներով՝ սկզբնապատճառ, անորոշ, անսահման, որոնք հանդես են գալիս միասին։ Ապեյրոնը գիտական վերացարկում է. մտային, հորինված, արհեստական էություն, որն իր բնույթով զգայական չէ։ Անաքսիմանդրոսն զգում էր, որ նյութական երևույթից այն կողմ պետք է լինի մի ուրիշ էություն, որն էլ հենց պետք է լինի այդ նյութականի պատճառը։ Ըստ նրա՝ ապեյրոնը ծերանալ չունի, այն անմահ է ու անոչնչանալի, ապեյրոնն ինքն է ստեղծում ամեն ինչ։ Ապեյրոնից են առաջանում նախ հակադրությունները՝ տաքն ու սառը, չորն ու թացը, ծանր ու թեթևը և այլն, որոնցից հավերժական շարժման ու անհրաժեշտության միջոցով առաջանում է զգայական աշխարհի բոլոր ձևերը. Աշխարհն առաջանում է ապեյրոնից և պարբերաբար ապեյրոնի է վերածվում. այսինքն՝ աշխարհը պարբերաբար կործանվում է և նորից առաջանում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Любкер Ф. Anaximander (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 86.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Анаксимандр (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. Iа. — С. 692—693.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (ֆր.) — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 87. — ISBN 978-2-221-06888-5
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Ф. И. П. Анаксимандр (ռուս.) // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1835. — Т. 2. — С. 183.
  5. ↑ Dictionnaire des philosophes antiques I, He's very mandilon (ֆր.) // Dictionnaire des philosophes antiques / R. Goulet — Paris: CNRS, 1994. — P. 192.
  6. ↑ Любкер Ф. Anaximenes (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 86.
  7. ↑ Ա.Առաքելյան (1968)։ Հունական գրականության պատմություն։ Երևան: «Լույս»։ էջ 156 
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 377)։ CC-BY-SA-icon-80x15.png
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անաքսիմանդրոս&oldid=7710558» էջից