1Malaysia Development Berhad սկանդալ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
1Malaysia Development Berhad սկանդալ
սկանդալ Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՄալայզիա Խմբագրել Wikidata
Թվական2009 Խմբագրել Wikidata

1Malaysia Development Berhad սկանդալ՝ սկանդալ, որը հաճախ կոչվում է 1MDB սկանդալ կամ պարզապես 1MDB, շարունակական կոռուպցիայի, կաշառակերության և փողերի լվացման դավադրություն, որի ընթացքում Մալայզիայի ինքնիշխան հարստության հիմնադրամը` «1Malaysia Development Berhad (1MDB)» համակարգված կերպով յուրացվել է, իսկ ակտիվները գլոբալ կերպով ուղղվել են սխեմայի հեղինակներին[1]։ Թեև սկանդալը սկսվել է 2009 թվականին Մալայզիայում, սկանդալի գլոբալ շրջանակը ազդել է քաղաքականության, բանկային և զվարճանքի ոլորտների հաստատությունների և անհատների վրա և հանգեցրել է քրեական հետաքննության մի շարք երկրներում։ «1MDB»-ի սկանդալը որակվել է որպես «աշխարհի ամենամեծ ֆինանսական սկանդալներից մեկը»[2][3] և 2016 թվականին ԱՄՆ Արդարադատության նախարարության կողմից հայտարարվել է «մինչ այժմ ամենամեծ կլեպտոկրատիայի դեպքը»[4]։

2015 թվականի փաստաթղթերի արտահոսքը, որը հաղորդվել է «The Edge», «Sarawak Report» և «The Wall Street Journal» թերթերում, ցույց է տվել, որ Մալայզիայի այն ժամանակվա վարչապետ Նաջիբ Ռազակը իր անձնական բանկային հաշիվներին փոխանցել է ավելի քան 2,67 միլիարդ ռինգգիտ (RM) (մոտ 700 միլիոն ԱՄՆ դոլար) «1MDB»-ից, որը պետական ​​ռազմավարական ընկերություն է[5]։ Սխեմայի ենթադրյալ կազմակերպիչ Ջհո Լոուն կենտրոնական դեր է խաղացել «1MDB»-ի միջոցներն աշխարհով մեկ «shell» ընկերությունների և օֆշորային բանկային հաշիվների միջոցով տեղափոխելու գործում։ 2018 թվականի դրությամբ ԱՄՆ Արդարադատության նախարարությունը պարզել է, որ Լոուն և այլ դավադիրներ, ներառյալ Մալայզիայի, Սաուդյան Արաբիայի և Արաբական Միացյալ Էմիրությունների պաշտոնյաները, ավելի քան 4,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլար են փոխանցել «1MDB»-ից[6]։ Դրանք օգտագործվել են շքեղ ապրանքներ և անշարժ գույք ձեռք բերելու համար, ներառյալ «Equanimity» սուպերզբոսանավը, ինչպես նաև ֆինանսավորել ամերիկյան «Red Granite Pictures» կինոընկերությանը, ինչպես նաև «The Wolf of Wall Street»-ի և այլ ֆիլմերի արտադրությունը[7]։ «1MDB»-ի միջոցները Լոուի, Նաջիբի և նրա կնոջ՝ Ռոսմահ Մանսորի համար ապահովեցին ճոխ ապրելակերպ և Հոլիվուդում տեղավորեցին Նաջիբի խորթ որդի Ռըզա Ազիզին։ Փորձեր եղան նաև ուղղել յուրացված միջոցները ԱՄՆ-ում քաղաքական նվիրատվությունների և լոբբինգի համար[8]։

Բացահայտումները մեծ քաղաքական սկանդալ դարձան Մալայզիայում՝ առաջացնելով բողոքի ցույցեր և հակազդեցություն։ Մալայզիայում մի քանի հետաքննություն սկսելուց հետո Նաջիբը պատասխանեց՝ հեռացնելով իր քննադատներից մի քանիսին կառավարական պաշտոններից, այդ թվում՝ իր տեղակալ Մուհիդդին Յասինին և գլխավոր դատախազ Աբդուլ Գանի Պատայլին։ Նաջիբի դեմ մեղադրանքները հետագայում հանվեցին[9]։ Նաջիբի քննադատների թվում էր նախկին դաշնակից և Մալայզիայի չորրորդ վարչապետ Մահաթիր Մոհամադը[10], ով նախագահում էր «Մալայզիայի քաղաքացիների հռչակագիրը»՝ համախմբելով քաղաքական գործիչներին և այլ կազմակերպություններին՝ Նաջիբ Ռազակի հրաժարականի կամ հեռացման կոչերի համար։ Մալայզիայի կառավարիչների կոնֆերանսը կոչ է արել անհապաղ հետաքննել սկանդալը՝ նշելով, որ այն Մալազիայում վստահության ճգնաժամ է առաջացրել[11][12]։

Մալայզիայից դուրս 1MDB-ի հետ կապված ֆինանսական և հանցավոր գործունեության վերաբերյալ հետաքննություններ են սկսվել առնվազն վեց երկրներում[7]։ Համաձայն իր հրապարակայնորեն ներկայացված հաշիվների՝ «1MDB»-ն մինչև 2015 թվականն ուներ մոտ 42 միլիարդ ռինգգիտ (11,73 միլիարդ ԱՄՆ դոլար) պարտք[13]։ Այս պարտքի մի մասը առաջացել է 2013 թվականին պետական երաշխավորված պարտատոմսերի թողարկումից, որը գլխավորում էր ամերիկյան ներդրումային «Goldman Sachs» բանկը, որը հաղորդվում էր, որ գործարքի համար ստացել է մինչև 300 միլիոն դոլար վճարներ, թեև բանկը վիճարկում է այս թիվը[14]։ Այնուամենայնիվ, «Goldman Sachs»-ին մեղադրանք է առաջադրվել օտարերկրյա կոռուպցիոն պրակտիկայի մասին օրենքի համաձայն և համաձայնվել է վճարել ավելի քան 2,9 միլիարդ դոլար՝ որպես ԱՄՆ Արդարադատության նախարարության (DOJ) հետ համաձայնության մի մաս[15]։ Ամերիկացի ռեփեր Պրասը, «Goldman Sachs»-ի նախկին նախագահ Թիմ Լեյսները և Էլիոթ Բրոիդին «1MDB»-ի հետ կապված ԱՄՆ-ում մեղադրվողների թվում էին։

2018 թվականի ընտրություններից հետո նորընտիր վարչապետ Մահաթիր Մոհամադը վերսկսել է սկանդալի հետաքննությունը Մալայզիայում[16]։ Մալայզիայի ներգաղթի վարչությունն արգելել է Նաջիբին[17] ևս 11 հոգու[18] լքել երկիրը, իսկ ոստիկանությունը 270 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ ավելի քան 500 պայուսակ և 12,000 զարդեր է առգրավել Նաջիբի հետ կապված գույքից, որը Մալայզիայի պատմության մեջ ապրանքների ամենամեծ առգրավումն է[19]։ Ավելի ուշ Նաջիբին մեղադրանք է առաջադրվել վստահության խախտման, փողերի լվացման և իշխանության չարաշահման համար, մինչդեռ ենթադրյալ կազմակերպիչ Ջո Լոուն, որն այն ժամանակ միջազգային փախուստի մեջ էր, մեղադրվում էր փողերի լվացման մեջ[20]։ Այնուհետև Նաջիբը մեղավոր ճանաչվեց «SRC International»-ի՝ «1MDB» դուստր ձեռնարկության հետ կապված յոթ մեղադրանքներով և դատապարտվեց տասներկու տարվա ազատազրկման[21]։

2020 թվականի սեպտեմբերին «1MDB»-ից գողացված ենթադրյալ գումարը գնահատվում էր 4,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլար, իսկ Մալայզիայի կառավարության զեկույցում նշվում էր, որ «1MDB»-ի չմարված պարտքերը կազմում են 7,8 միլիարդ ԱՄՆ դոլար[22]։ Կառավարությունը ստանձնեց «1MDB»-ի պարտքերը, ներառյալ 30 տարի ժամկետով պարտատոմսը, որը պետք է մարի 2039 թվականին[23]։ 2021 թվականի օգոստոսին Միացյալ Նահանգները վերականգնել և վերադարձրել է ընդհանուր առմամբ 1,2 միլիարդ ԱՄՆ դոլար 1MDB միջոցները, որոնք յուրացվել են իր իրավասության շրջանակներում[24]՝ միանալով այնպիսի երկրներին, ինչպիսիք են Սինգապուրը և մի քանի այլ երկրներ, որոնք նույնպես սկսել են վերադարձնել կամ արդեն վերադարձրել են ավելի փոքր գումարներ[25]։

Նախապատմություն, հիմնական հանցագործներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նաջիբ Ռազակը Մալայզիայի վարչապետ է դարձել 2009 թվականին։ Իր պաշտոնավարման առաջին տարում նա հիմնեց «1Malaysia Development Berhad (1MDB)» հիմնադրամը, որը ձգտում էր ռազմավարական ներդրումներ կատարել և նվազեցնել աղքատությունը՝ որպես իր տնտեսական ազատականացման քաղաքականության և «1Malaysia» ապրանքանիշի ծրագրի մաս[2]։ Հիմնադրամն ուներ 1 միլիարդ դոլարի բյուջե ներդրումներ կատարելու համար, ընդ որում Նաջիբը միակ իրավասությունն էր ստորագրել ներդրումները և կառավարել իր խորհրդի և կառավարման թիմի անձնակազմը[26]։ Նրա կինը Ռոսմահ Մանսորն է, ով ունի որդի՝ Ռըզա Ազիզը, որը նախկին ամուսնությունից է[2]։

Ջհո Լոուն մալայզիացի գործարար և ֆինանսիստ է Պենանգից։ Չնայած «1MDB»-ում պաշտոնական դիրք չունենալով՝ Լոուն աջակցեց դրա ստեղծմանը և լայն հասանելիություն ստացավ հիմնադրամին՝ Մալայզիայում և Մերձավոր Արևելքում բարձրաստիճան քաղաքական կապերի և Միացյալ Նահանգներում ժամանցային կապերի շնորհիվ։ Լոուն միացել է բարձր մակարդակի հանդիպումներին և նպաստել բազմաթիվ գործարքների[2]։

Թիմ Լայսները գերմանացի բանկիր է, ով եղել է ամերիկյան «Goldman Sachs» ներդրումային բանկի նախագահը Հարավարևելյան Ասիայի ձեռնարկություններում։ Լեյսներին վերագրվում է 2007-2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամից հետո տարածաշրջանում «Goldman»-ի համար շահութաբեր գործարքներ ապահովելը։ Մալայզիայում «Goldman Sachs7-ի ղեկավար Ռոջեր Նգը Լեյսներին ներկայացրել է Ջհո Լոուին։ Լեյսները և Նգը աշխատեցին Լոուի հետ և օգտագործեցին նրա քաղաքական կապերը գործարքներ հաստատելու և սխեման կազմակերպելու համար[2]։

Սխեման[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ արդարադատության նախարարությունը սխեման նկարագրել է երեք փուլից բաղկացած ծրագիր։ 2009 թվականի օգոստոսին Նաջիբը և Լոուն Մոնակոյում զբոսանավի վրա հանդիպեցին «PetroSaudi» մասնավոր նավթային ընկերության ներկայացուցիչների հետ՝ քննարկելու «1MDB»-ի առաջին ներդրումը։ Նրանց թվում էին Սաուդյան Արաբիայի թագավորական ընտանիքի անդամներ Թուրկի բեն Աբդուլլահ Ալ Սաուդը և Սաուդյան Արաբիայի քաղաքացի Թարեկ Օբեյդը։ Սաուդյան Արաբիա կատարած այցի ժամանակ Նաջիբը 2,5 միլիարդ դոլար արժողությամբ համատեղ ձեռնարկության համաձայնագիր է ստորագրել PetroSaudi-ի և 1MDB-ի միջև։ Ավելի ուշ Արդարադատության նախարարությունը հայտարարեց, որ դա օգտագործվել է որպես «պատրվակ»՝ 1 միլիարդ դոլար շվեյցարական բանկային հաշվին փոխանցելու համար[26]։

Այնուհետև Goldman Sachs-ը ներգրավեց ևս 1,4 միլիարդ դոլար պարտատոմսերի թողարկման միջոցով և ապօրինի փոխանցեց այն Շվեյցարիայում գտնվող բանկային հաշվին։ Goldman Sachs-ից լրացուցիչ 1,3 միլիարդ դոլար փոխանցվել է նաև Սինգապուրի բանկային հաշվին[26]։ ԱՄՆ իշխանությունները ասում են, որ Goldman Sachs-ը, մասնավորապես՝ Ռոջեր Նգը, կենտրոնական դեր է խաղացել սխեմայի կազմակերպման գործում՝ փողեր լվանալով հիմնադրամից, որոնց մի մասն օգտագործվել է Մալայզիայի և Արաբական Միացյալ Էմիրությունների պաշտոնյաներին կաշառք տալու համար[27]։ Ֆոնդերի օգտագործումը

Ֆոնդերի օգտագործումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավելի քան 4 միլիարդ դոլար է գողացվել «1MDB»-ից և ծախսվել արվեստի գործերի, ադամանդների և անշարժ գույքի վրա[27]։

Լոուն, իբր, օգտագործել է «1MDB»-ի միջոցները Միացյալ Նահանգներում իր շքեղ ապրելակերպի համար։ Արդարադատության նախարարությունը «PetroSaudi»-ի գործարքից 100 միլիոն դոլար է հայտնաբերել մինչև Հոլիվուդում անշարժ գույք գնելը և 40 միլիոն դոլար՝ Նյու Յորքում բնակարանների համար[2]։ Նա ընկերացավ «Swizz Beats»-ի երաժիշտներ Սվիզ Բիթսի, Ալիսիա Քիսի և Պրասի հետ, նկարվեց ընկերուհի Փերիս Հիլթոնի հետ խնջույքի ժամանակ և միջոցներ օգտագործեց շքեղ իրեր գնելու մոդել Միրանդա Քերի և երգչուհի Էլվա Հսյաոյի համար, որոնց հետ նա ռոմանտիկ կապեր ուներ[2]։

Հաղորդվում է, որ հոլիվուդյան կինոարտադրական «Red Granite Pictures» ընկերությունը, որը 2010 թվականին հիմնադրել են Ռիզա Ազիզը և Ջոի Մաքֆարլանդին, նույնպես յուրացված միջոցներ է ստացել։ Արդարադատության նախարարությունն առաջարկել է դրանք օգտագործել «Ուոլ Սթրիթի գայլը», «Հայրիկը տանն է» և «Հիմարը և ավելի հիմարը 2» ֆիլմերը արտադրելու համար, և մինչև 2017 թվականը խլել է բոլոր երեք ֆիլմերի հոնորարները[28]։ Ջհո Լոուին անձամբ շնորհակալություն են հայտնել «Ուոլ Սթրիթի գայլը»-ի համար[28]։

Մալայզիայի հետաքննություններ և գործողություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աուդիտորների փոփոխություն և թափանցիկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2009 թվականի սեպտեմբերի 25-ից մինչև 2010 թվակաի մարտի 31-ը հայտարարված 425 մլն ռինգգիտ շահույթը բազմաթիվ քննադատություններ և հակասություններ առաջացրեց «1MDB»-ի հրապարակված հաշիվներում թափանցիկության բացակայության վերաբերյալ։ «Petaling Jaya Utara-ի DAP»-ի պատգամավոր Թոնի Պուան հարցաքննել է «1MDB»-ի խորհրդատվական խորհրդի նախագահ Նաջիբին, պարզելու արդյո՞ք այդ թվերը կառավարության կողմից «1MDB»-ին տրված փոխանցումներ են, ինչպիսին է հողի իրավունքների փոխանցումը ընկերությանը[29][30]։

2010 թվականի հոկտեմբերի խորհրդարանի նիստի ժամանակ «1MDB»-ն պարզաբանեց, որ իր հաշիվներն ամբողջությամբ աուդիտի ենթարկվել և ստորագրվել են «KPMG»-ի կողմից և փակվել 2010 թվականի մարտի 31-ի դրությամբ։ «Deloitte»-ը մասնակցել է պորտֆելի գնահատմանը և վերլուծությանը, իսկ «Ernst & Young»-ը հարկային խորհրդատվություն է տրամադրել «1MDB»-ին։

«1MDB»-ն, ի վերջո, ահազանգեց՝ խնդրելով վեց ամսով երկարաձգել իր տարեկան հաշվետվությունը Մալայզիայի Ընկերությունների հանձնաժողով (CCM) ներկայացնելու ժամկետը մինչև 2013 թվականի սեպտեմբերի 30-ը։ Միաժամանակ կասկածելի է համարվել երեք աուդիտորների փոփոխությունը հիմնադրման օրվանից՝ 2009 թվական[31][32]։ Արձագանքելով ավելի վաղ հնչեցրած քննադատություններին, CCM-ն ասաց, որ 1MDB-ն պատասխանել և ներկայացրել է անհրաժեշտ տեղեկատվությունը, ներառյալ հասցեի գրանցումը, ինչպես պահանջվում է օրենքով[33]։

Սունգայ Բեսի օդանավակայանի ցամաքային տեղեփոխումը տեղի ունեցավ 2011 թվականի հունիսին՝ որպես նախադեպ Բանդար Մալայզիայի զարգացման համար, որն իրենից ներկայացնում էր որպես առևտրային, բնակելի և բարձր տեխնոլոգիաների կանաչ միջավայրի խառը ինտեգրված նախագիծ[34]։ Մինչ այս, խորհրդարանում ընդդիմության կողմից հարցեր կային Բանդար Մալայզիայի հարցում առաջընթացի բացակայության վերաբերյալ, չնայած որ «1MDB»-ն արդեն հավաքել էր 3,5 միլիարդ ռինգգիտ վարկեր և իսլամական պարտատոմսեր՝ նախագիծը ֆինանսավորելու և հողի սեփականությունը վերցնելու համար[35][36]։ 2013 թվականի ապրիլին «1MDB»-ն վերջապես 2,1 միլիարդ ռինգգիտի պայմանագիր է կնքել «Perbadanan Perwira Harta Malaysia»-ի (PPHM) «Lembaga Tabung Angkatan Tentera»-ի (LTAT) դուստր ձեռնարկության հետ՝ կառուցելու աերոդրոմների ութ տեղամասեր՝ Կուալա Լումպուրի ցամաքային ռազմաբազայի տեղափոխման համար, որը պետք է կառուցվեր Սունգայ Բեսիում[37]։ Որպես իր պարտքի ռացիոնալացման ծրագրի մաս, 2015 թվականի դեկտեմբերի 31-ին «1MDB»-ն պայմանագիր կնքեց մի կոնսորցիումի հետ, որը բաղկացած է «Iskandar Waterfront Holdings»-ից և «China Railway Engineering Corporation»-ից՝ վաճառելու «Bandar Malaysia Sdn Bhd»-ում իր բաժնետոմսերի 60%-ը[38]։ Այնուամենայնիվ, այս գործարքն ի վերջո ձախողվեց[39]։

2015 թվականի սեպտեմբերի 7-ին «1MDB»-ի խորհրդականների խորհրդի անդամ Աբդուլ Սամադ Ալիասը հրաժարական տվեց՝ նշելով, որ դա արել է այն բանից հետո, երբ անտեսվել են «1MDB»-ի գործերի վերաբերյալ տեղեկություններ ստանալու իր բազմաթիվ խնդրանքները[40][41]։ Այնուհետև «1MDB»-ն մերժեց Աբդուլ Սամադի կողմից բազմիցս հարցումներ ստանալը՝ նշելով, որ իր նախագահ Արուլ Կանդան անձամբ հանդիպել է Աբդուլ Սամադին այդ տարվա հունվարին և մարտին՝ «ընկերության գործերը քննարկելու համար»[42]։

«1MDB»-ն 2013 թվականից ի վեր իր հաշիվների պատշաճ արտաքին աուդիտ չի իրականացրել, մասամբ՝ «Deloitte Malaysia»-ի պատճառով, որի աուդիտորներն այդ ժամանակաշրջանի սկզբում, 2016 թվականի հուլիսին հայտարարություն են հրապարակել, որում ասվում էր, որ 2014 թվականի մարտի 28-ով և 2014 թվականի նոյեմբերի 5-ով թվագրված «1MDB»-ի իրենց աուդիտորական հաշվետվությունների վրա, որոնք ընդգրկում են համապատասխանաբար 2013 և 2014 ֆինանսական տարիները, այլևս չպետք է հիմնվել[43][44]։ 2015 թվականի մարտի սկզբին, երբ հանրային դժգոհությունն աճեց «1MDB»-ի ենթադրյալ ֆինանսական թափանցիկության բացակայության պատճառով, վարչապետը, որը նաև «1MDB»-ի խորհրդատվական խորհրդի նախագահն էր, Մալայզիայի գլխավոր աուդիտորին հրամայեց իրականացնել «1MDB»-ի աուդիտ[45]։ Այնուամենայնիվ, աուդիտի ավարտից հետո վերջնական հաշվետվությունը դասակարգվեց որպես պաշտոնական գաղտնիք և հասանելի դարձավ միայն «Հանրային հաշիվների կոմիտեին (PAC)», որին հանձնարարված էր հետաքննել «1MDB»-ի անհամապատասխանությունները[46][47]։ Զեկույցի ենթադրյալ պատճենները, սակայն, հայտնվել են համացանցում[48][49][50]։ 2018 թվականի համընդհանուր ընտրություններում Նաջիբի պաշտոնանկությունից հետո լայնորեն արտահոսած աուդիտի հաշվետվությունը գաղտնազերծվեց նոր կառավարության կողմից 2018 թվականի մայիսի 12-ին[51]։

2018 թվականի մայիսին, ընդհանուր ընտրություններում Փաքաթան Հարապանի հաղթանակից հետո նոր կաբինետի ձևավորումից հետո, ֆինանսների նախարար Լիմ Գուան Էնգը հրամայեց նշանակել «PricewaterhouseCoopers (PwC)»՝ որպես «1MDB»-ի հատուկ աուդիտ իրականացնող կազմակերպություն, վերանայում իրականացնելու համար[52]։

Պարտքեր և վարկանիշի իջեցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զեկուցվել է, որ 2015 թվականի սկզբին «1MDB»-ն կուտակել է մոտ 42 միլիարդ ռինգգիտ պարտք[53]։ Հետագա ենթադրյալ ֆինանսական մարտահրավերները պատճառ դարձան, որ «1MDB»-ի պարտատոմսերը վաճառվեն ռեկորդային ցածր գներով[13][54]։ Բացի այդ, Մալայզիայի կաբինետը մերժել է «1MDB»-ի կողմից 3 միլիարդ ռինգգիտ կանխիկի ներարկումը՝ սահմանափակելով իր պարտքերը ժամանակին մարելու իր տարբերակները[55][56][57]։

Կառավարության կողմից նվիրատվության բացատրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մալայզիայի նախկին վարչապետ Նաջիբը սերտորեն կապված է «1MDB»-ի վերջնկան անվճարունակության հետ[58]։

2015 թվականի օգոստոսի 3-ին MACC-ը հայտարարեց, որ Նաջիբի անձնական հաշվին մուտքագրված 2,6 միլիարդ ռինգգիտը ստացվել է դոնորներից, այլ ոչ թե «1MDB»-ից, բայց չմանրամասնեց, թե ովքեր են դոնորները կամ ինչու են փոխանցվել միջոցները, ինչպես նաև չի մանրամասնել, թե ինչու է այս բացատրությունը ընդունվել[59][60]։ «UMNO Kuantan» ստորաբաժանման ղեկավար Վան Ադնան Վան Մամատն ավելի ուշ ասաց, որ 2,6 միլիարդ ռինգգիտը ստացվել է Սաուդյան Արաբիայից՝ որպես երախտագիտության նշան Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետության դեմ պայքարի համար։ Նա նաև հայտարարեց, որ Ֆիլիպինների, ինչպես նաև հարավային Թաիլանդի մահմեդական համայնքը նույնպես նման նվիրատվություններ է ստացել, և քանի որ նվիրատվությունները կատարվել են անձամբ Նաջիբին և ոչ թե «UMNO»-ին, միջոցները փոխանցվել են Նաջիբի անձնական հաշիվներին[61]։

Սաուդյան Արաբիայի արտաքին գործերի նախարար Ադել ալ-Ջուբեյրն ասել է, որ տեղյակ է նվիրատվության մասին և ասել, որ դա իսկական նվիրատվություն է, որի դիմաց ոչինչ չի սպասվում[62][63]։ Գլխավոր դատախազ Մուհամադ Ապանդի Ալին ասել է, որ նվիրատվությունը եղել է Սաուդյան Արաբիայի հանգուցյալ թագավոր Աբդուլլահ իբն Աբդուլ-Ազիզ ալ-Սաուդի որդիներից մեկից[64][65]՝ Թուրքի բեն Աբդուլլահ Ալ Սաուդից[66]։ «ABC News»-ին տված հարցազրույցում «WSJ»-ի ֆինանսական խմբագիր Քեն Բրաունը հայտարարել է, որ գումարը չի ստացվել սաուդցիներից, և իրենք ապացույցներ ունեն, որ դրանք ստացվել են 1MDB-ի հետ կապված ընկերություններից[67][68][69]։

«Bank Negara»-ի գործողությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օգտագործելով այն նախադրյալը, որ «1MDB»-ն կատարել է ոչ ճշգրիտ կամ թերի բացահայտումներ, «Bank Negara»-ն 2016 թվականի սկզբին չեղյալ է համարել «1MDB»-ին նախկինում տրված թույլտվությունները՝ 1,83 միլիարդ դոլար ընդհանուր գումարով արտասահմանյան ներդրումների համար[70][71]։ Այնուհետև «Bank Negara»-ն կոչ արեց Գլխավոր դատախազին սկսել քրեական հետապնդում «1MDB»-ի նկատմամբ՝ «1MDB»-ի դրամական փոխանցումների վերաբերյալ սեփական հետաքննությունն ավարտելուց հետո[72][73]։ «1MDB» պատասխանել է, որ իրենք չեն կարողացել վերադարձնել Բանկի կողմից պահանջված 1,83 միլիարդ դոլարը, քանի որ միջոցներն արդեն օգտագործվել են[74]։

Ոստիկանության հաղորդումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկանդալը կտրուկ շրջադարձ ստացավ 2015 թվականի օգոստոսի 28-ին, երբ Նաջիբ Ռազակի սեփական «UMNO» կուսակցության անդամը քաղաքացիական հայց ներկայացրեց նրա դեմ՝ պնդելով, որ նա խախտել է հոգաբարձուի պարտականությունները, և որ նա խաբել է կուսակցության անդամներին՝ չբացահայտելով նվիրաբերված գումարների ստացումը[75]։ Կուսակցության գործադիր քարտուղար Աբդուլ Ռաուֆ Յուսոֆի անունը նույնպես նշված է այս հայցում, որը ներկայացվել է Կուալա Լումպուրի բարձրագույն դատարան։ Մտավախություն հայտնելով, որ Նաջիբ Ռազակը կօգտագործի իր ազդեցությունը՝ հեռացնելու «UMNO»-ի որևէ անդամ «միայն պատասխանատվությունից խուսափելու նպատակով», դատարանը նաև առաջարկեց արգելել «UMNO»-ին, նրա Գերագույն խորհրդին, Պետական ​​կապի մարմնին, ստորաբաժանումներին և մասնաճյուղերին հեռացնել հայցվորին, մինչև հայցի որոշվելը։ Բացի այդ, հայցվորը պահանջել է փոխհատուցում 650 միլիոն դոլարի չափով, որը Նաջիբն իբր ներդրել է սինգապուրյան բանկում, նրա կողմից ստացված բոլոր նվիրատվությունների հաշվառում, Նաջիբում ենթադրաբար պահվող AmPrivate բանկային հաշվի բոլոր միջոցների մասին տեղեկություններ, վնասների փոխհատուցում, ծախսեր և այլ նպաստներ[76]։ Հայցը ներկայացրած «UMNO»-ի ներկայացուցիչներից Անինա Սաադուդինը անմիջապես հեռացվեց կուսակցությունից[77][78][79]։

Ոստիկանության մեկ այլ հաղորդում է ներկայացրել Johor «UMNO»-ի անդամ Աբդուլ Ռաշեդ Ջամալուդինը Նաջիբ Ռազակի դեմ՝ նրա բանկային հաշվին մուտքագրված միջոցների և «1MDB»-ում այլ ապօրինությունների վերաբերյալ[80]։

«UMNO»-ի մեկ այլ անդամ՝ Խեյրուդդին Աբու Հասանը և նրա փաստաբան Մաթիաս Չանգը «1MDB» սկանդալի վերաբերյալ ապացույցներ են ներկայացրել Շվեյցարիայի գլխավոր դատախազին, որպեսզի հետաքննվի, թե արդյոք շվեյցարական որևէ բանկ բիզնես է վարել «1MDB»-ի հետ[81][82]։ Խայրուդդինը նաև բողոք է ներկայացրել Հոնկոնգի ոստիկանություն Նաջիբ Ռազակի և Ջհո Լոուի դեմ՝ կապված չորս ընկերությունների հետ՝ «Alliance Assets International»-ը, «Cityfield Enterprises»-ը, «Bartingale International»-ը և «Wonder Quest Investment»-ը, որոնք իբր զբաղվում էին «1MDB»-ով[83][84]։ Խայրուդինին և Մաթիասին արգելվել է հեռանալ Մալայզիայից[85][86][87]։ Խայրուդդինին և Մաթիասին մեղադրանք է առաջադրվել Անվտանգության իրավախախտումների մասին օրենքի (SOSMA) համաձայն՝ Մալայզիայի բանկային և ֆինանսական հատվածը սաբոտաժի պատրվակով[88][89][90]։

Տեղական հայցեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդդիմադիր «Ժողովրդական արդարություն» կուսակցությունը (PKR) հայց է ներկայացրել Նաջիբ Ռազակի, Թենկու Ադնան Թենգկու Մանսորի, «1MDB»-ի և Ընտրական հանձնաժողովի դեմ՝ մեղադրելով նրանց քարոզարշավի ծախսերի վերաբերյալ ընտրական օրենքները խախտելու մեջ՝ օգտագործելով «1MDB»-ից ստացված միջոցները[91][92]։ Այնուամենայնիվ, Մալայզիայի Գերագույն դատարանը մերժել է հայցը՝ ասելով, որ «PKR»-ն իրավական իրավունք չունի դատի տալու Նաջիբին և «1MDB»-ին[93][94]։

Նախկին վարչապետ Մահաթիրը դատական ​​հայց է ներկայացրել Նաջիբ Ռազակի դեմ «1MDB»-ի և 2,6 միլիարդ ռինգգիտի քաղաքական նվիրատվության վերաբերյալ կառավարության հետաքննությանը միջամտելու համար[95][96][97]։

Կառավարության գործողությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«1MDB»-ի հարցի քննադատությունից հետո փոխվարչապետ Մուհիդդին Յասինը հեռացվեց պաշտոնից և նրա պաշտոնը տրվեց այն ժամանակվա ներքին գործերի նախարար Ահմադ Զահիդ Համիդիին[98][99]։ Պաշտոնից հեռացվեց նաև գյուղական և տարածաշրջանային զարգացման նախարար Շաֆի Ափդալը, ով նույնպես քննադատում էր «1MDB»-ի հարցը[100][101]։ Երկուսն էլ ի վերջո հեռացվեցին «UMNO»-ից 2016 թվականի հունիսին։

Գլխավոր դատախազ Աբդուլ Գանի Փաթեյը, ով ղեկավարում էր բազմագերատեսչական աշխատանքային խումբը, որը հետաքննում էր Նաջիբ Ռազակի և «1MDB»-ի հետ կապված միջոցների յուրացումների մասին պնդումները, պաշտոնանկ արվեց և նրա պաշտոնը տրվեց Դաշնային դատարանի նախկին դատավոր Մուհամեդ Ապանդի Ալիին[102][103][104]։ Բացի այդ, Հանրային գործողությունների կոմիտեի աշխատանքը, որը հետաքննում էր ենթադրյալ կորուստները 1MDB-ում, անորոշ ժամանակով հետաձգվեց այն պատճառով, որ նրա անդամներից չորսը պաշտոններ ստացան Նաջիբ Ռազակի կաբինետում, մասնավորապես՝ PAC-ի նախագահ Նուր Ջազլան Մոհամեդը, Ռիզալ Մերիքան Նաինա Մերիքանը, Վիլֆրեդ Մադիուս Տանգաուն և Մաս Էրմիատի Սամսուդինը[105][106][107]։

«The Edge Malaysia»-ի և «The Edge Financial Daily»-ի լրատվական հրապարակումները երեք ամսով դադարեցվել են 2015 թվականի հուլիսին Մալայզիայի ներքին գործերի նախարարության կողմից «1MDB»-ի խնդիրների մասին կեղծ զեկույցներ հրապարակելու համար[108][109][110]։ 2015 թվականին «Sarawak Report» կայքը արգելափակվեց Մալայզիայի հաղորդակցության և մուլտիմեդիա հանձնաժողովի կողմից, որը կարգավորում է ինտերնետ ծառայությունները Մալայզիայում[111][112]։ Մալայզիայի ոստիկանությունը նաև ձերբակալության օրդեր է տվել Քլեր Ռյուքասլ Բրաունին, ով ղեկավարում էր «Sarawak Report»-ը՝ պնդելով, որ մասնակցություն է ունեցել խորհրդարանական ժողովրդավարությանը վնասող գործողություններին և սուտ հաղորդումներ է տարածել վարչապետ Նաջիբի մասին[113][114]։

Ոստիկանությունը նաև ձերբակալել է «UMNO»-ի անդամ Խեյրուդդին Աբու Հասանին այն բանից հետո, երբ նա ոստիկանության հաշվետվություններ է ներկայացրել Լոնդոնում, Սինգապուրում, Ֆրանսիայում և Հոնկոնգում «1MDB»-ի կողմից ենթադրյալ ֆինանսական անհամապատասխանությունների վերաբերյալ[115][116][117]։ Նրա փաստաբանի խոսքով՝ Խեյրուդդինը մեկնում էր Միացյալ Նահանգներ՝ հանդիպելու Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյին (FBI)՝ կոչ անելով նրանց հետաքննել «1MDB»-ն փողերի լվացման գործով[118][119]։ Այնուամենայնիվ, Նյու Յորքի Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի գրասենյակը «WSJ»-ին հաստատել է, որ ոչ մի գործակալ Խայրուդդինի հետ հանդիպում չի կազմակերպել կամ նախկինում որևէ կապ չի ունեցել նրա հետ[120]։

2016 թվականի փետրվարի 3-ին Մուխրիզ Մահաթիրը՝ Քեդայի նախկին «Menteri Besar»-ը, հայտարարեց իր հրաժարականի մասին՝ ասելով, որ դա արել է, քանի որ Նաջիբ Ռազակը իրեն ասել է, որ ինքը սխալ է եղել՝ հրապարակայնորեն քննադատելով իրեն և «1MDB-ին»[121][122]։ Չորս ամիս անց՝ հունիսին, Մուխրիզը հեռացվեց «UMNO»-ից։ Նրա հայրը՝ Մահաթիր Մոհամադը, ով Մալայզիայի չորրորդ վարչապետն էր և աջակցում էր Նաջիբին Նաջիբի պաշտոնը ստանձնելուց ի վեր, դադարեցրեց իր աջակցությունը և հեռացավ «UMNO»-ից նույն ամսվա վերջին[123]։

Ընդդիմադիր պատգամավոր Ռաֆիզի Ռամլին ձերբակալվել է ոստիկանության և կառավարության կողմից և մեղադրանք է առաջադրվել «Պաշտոնական գաղտնիքների մասին» օրենքի համաձայն՝ «1MDB»-ին գլխավոր աուդիտի զեկույցի մասին տեղեկատվության արտահոսքի համար[124][125][126]։

Ներքին գործերի նախարարությունը հայտնել է, որ իրենք և Ինտերպոլը չեն հայտնաբերել «1MDB»-ի հետ կապված տարբեր անձանց՝ հետաքննությանը օգնելու համար, այդ թվում՝ գործարար մագնատ Ջո Լոուին, «1MDB»-ի նախկին ղեկավարներ Քեյսի Թան Քենգ Չին և Ժասմին Լու Էյ Սուոնին՝ «SRC International Nika»-ի գործադիր տնօրենին, Ֆայսալ Արիֆ Քամիլին և «Deutsche Bank»-ի տարածաշրջանային մենեջեր Յուսոֆ Աննուար Յակոբին[127][128][129]։

Ինտերնետ հասանելիությունը կայքերին, ներառյալ «Medium.com»-ը՝ սոցիալական լրագրության հարթակը, արգելափակվել է Մալայզիայի Հաղորդակցության և մուլտիմեդիա հանձնաժողովի (MCMC) կողմից՝ «Sarawak Report»-ի հրապարակած ընդամենը մեկ հոդվածի պատճառով[130][131]։ Մեկ այլ կայք՝ «Asia Sentinel»-ը, արգելափակվեց այն բանից հետո, երբ հրապարակեց հոդված «Sarawak Report»-ում «MACC»-ի հետաքննության եզրակացության վերաբերյալ, որի արդյունքում Նաջիբի դեմ 37 մեղադրանք էր առաջադրվել[132][133][134]։ Մալայզիական «Insider»-ը նույնպես արգելափակվել է, և նրա լրագրողները հետաքննվել են զեկույց ներկայացնելու համար, որում ասվում է, որ «MACC»-ը բավարար ապացույցներ է գտել Նաջիբի նկատմամբ իր հետաքննության ընթացքում՝ նրան կոռուպցիայի մեջ մեղադրելու համար[135][136][137]։ Արգելափակումները վերացվել են 2018 թվականի համընդհանուր ընտրություններում Նաջիբի կառավարությունից իշխանությունը փոխանցելուց անմիջապես հետո[138]։

Հետևանքները և պարտքի վերակազմավորման ձախողումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մալայզիայի Հանրային Հաշիվների Կոմիտեն (PAC) «1MDB»-ի վերաբերյալ հետաքննությունը պարզեց, որ հիմնադրամի ղեկավարությունը գործել է առանց խորհրդի հավանության և մի քանի անգամ մոլորեցրել է աուդիտորներին[139][140][141]՝ կոչ անելով ոստիկանությանը հետաքննել իր նախկին կառավարչին[142][143]։ «PAC»-ը նաև պարզել է, որ տնօրենների խորհուրդը, որի նախագահն էր Նաջիբ Ռազակը, ձախողել է պատշաճ վերահսկողություն իրականացնել հիմնադրամի ֆինանսների նկատմամբ[144][145]։ «1MDB»-ի տնօրենների խորհուրդն անմիջապես հրաժարականի դիմումներ է ներկայացրել «PAC»-ի եզրակացությունների հրապարակումից հետո[146][147][148]։ «PAC»-ի զեկույցում ասվում էր, որ 3,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլար վճարվել է «Aabar Investments PJS» ընկերությանը։ Այնուամենայնիվ, «IPIC»-ը հայտարարություն է տարածել՝ պնդելով, որ ինքը և նրա դուստր ձեռնարկությունը «Aabar Investments PJS»-ը կապ չունեն Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում տեղակայված «Aabar BVI» ընկերության հետ և որևէ ֆինանսավորում չեն ստացել դրանից[149][150][151]։

«International Petroleum Investment Company»-ն հայտարարություն է արել Լոնդոնի ֆոնդային բորսայում, որ «1MDB»-ն չի կատարել 1,1 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի վճարում՝ որպես պարտքի վերակազմավորման համաձայնագրի մաս, և որ երկու ընկերությունների միջև պարտքային գործարքը դադարեցվել է[152][153][154]։

14-րդ համընդհանուր ընտրություններից հետո հետաքննությունների վերսկսումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2018 թվականի մայիսի 9-ին Մալայզիայում 14-րդ համընդհանուր ընտրություններից հետո, որոնք նշանավորեցին Նաջիբ Ռազակի գլխավորած «Barisan Nasional» կոալիցիայի պատմական պարտությունը, «Pakatan Harapan»-ը ձևավորեց նոր կառավարություն՝ վարչապետ Մահաթիր Մուհամադի գլխավորությամբ։ Կառավարությունը ստեղծեց հատուկ աշխատանքային խումբ՝ նախկին գլխավոր դատախազ Թան Շրի Աբդուլ Գանի Պատայլի գլխավորությամբ՝ «1MDB» սկանդալի հետաքննությունը վերսկսելու համար[155]։

Կառավարությունն արգելեց Նաջիբ Ռազակին լքել երկիրը, և ոստիկանությունը Նաջիբի և նրա կնոջ՝ Ռոսմահ Մանսորի հետ կապված բնակելի միավորներից առգրավեց կանխիկ գումար և արժեքավոր իրեր, որոնք կազմում են 900 միլիոնից մինչև 1,1 միլիարդ ռինգգիտ (220 միլիոն և 269 միլիոն դոլար)։ Ինչպես պնդում է ոստիկանությունը, սա Մալայզիայի պատմության ամենամեծ առգրավումն էր, առգրավված իրերը ներառում էին ավելի քան 12000 զարդեր, 423 արժեքավոր ժամացույցներ և 567 ձեռքի պայուսակներ՝ կազմված 37 շքեղ ապրանքանիշերից[156][157]։ Այնուհետև Նաջիբը ձերբակալվեց «MACC»-ի կողմից[158]։ 2018 թվականի սեպտեմբերին նրան 25 մեղադրանք է առաջադրվել՝ կապված իշխանության չարաշահման և փողերի լվացման հետ, որը կազմում է 2,3 միլիարդ ռինգգիտ (556 միլիոն դոլար)՝ ի հավելումն նախորդ երկու ամսվա ընթացքում նրա դեմ առաջադրված վստահության խախտման և իշխանության չարաշահման քրեական մեղադրանքների[159]։ 2019 թվականի ապրիլի դրությամբ նրան սպառնում էր 42 մեղադրանք։

Կառավարությունը նաև ձերբակալության օրդեր է տվել Ջո Լոուի և «SRC International»-ի նախկին տնօրեն Նիկ Ֆեյսալ Արիֆ Քամիլի նկատմամբ՝ կապված «1MDB» պետական ​​հիմնադրամի հետ կապված կաշառակերության հետաքննության հետ[160]։

2018 թվականի հունիսի 28-ին՝ իր աշխատանքային պայմանագրի ավարտից երկու օր առաջ, «1MDB»-ն պաշտոնանկ արեց իր նախագահին և գլխավոր գործադիր տնօրեն Արուլ Քանդային՝ պարտականությունները թերանալու հիմքով[161]։

2018 թվականի հունիսի ԶԼՄ-ների հաղորդումները նաև ցույց են տալիս, որ «MACC»-ը սառեցրել է «UMNO»-ի հետ կապված բանկային հաշիվները՝ իբր «1MDB» հարցի հետաքննության հետ կապված[162]։

«Equanimity» սուպերզբոսանավն առգրավվել է Ինդոնեզիայի իշխանությունների կողմից 2018 թվականին և վերադարձվել Մալայզիա այն բանից հետո, երբ այն իբր գնվել է Ջո Լոուի կողմից «1MDB»-ի յուրացված միջոցներով:

2018 թվականի օգոստոսին Մալայզիայի ոստիկանությունը քրեական մեղադրանք է ներկայացրել Ջո Լոուի և նրա հոր՝ Լարի Լոուի դեմ՝ 457 միլիոն ԱՄՆ դոլարի լվացման համար, որը ենթադրաբար գողացվել է «1MDB»-ից, ինչպես նաև «Equanimity» սուպերզբոսանավ գնելու համար օգտագործված կանխիկ գումարի մեծ մասը[163][164]։ 2018 թվականի հոկտեմբերի 29-ից նոյեմբերի 28-ն ընկած ժամանակահատվածում «Equanimity»-ն աճուրդի է հանվել քննիչների կողմից (1 մլն դոլարի ավանդի առկայության դեպքում)[165]։ Այն ի վերջո վաճառվեց «Genting Group»-ին 126 միլիոն դոլարով[166]։

2018 թվականի դեկտեմբերին Մալայզիայի գլխավոր դատախազի պալատը քրեական մեղադրանք է ներկայացրել «Goldman Sachs»-ի դուստր ձեռնարկությունների, նրանց նախկին աշխատակիցներ Թիմ Լեյսների և Ռոջեր Նգ Չոնգ Հվայի, 1MDB-ի նախկին աշխատակից Ժասմին Լոյի և Ջո Լոուի դեմ՝ կապված «1MDB» պարտատոմսերի առաջարկների հետ, որոնք կազմակերպվել և ստորագրվել են «Goldman Sachs»-ի կողմից 2012 և 2013 թվականներին։ Դատախազները ի հավելումն մեղավորների ազատազրկման, ահանջում էին ավելի քան 2,7 միլիարդ դոլարի չափով քրեական տուգանքներ, որոնք յուրացվել են պարտատոմսերի եկամուտներից, 600 միլիոն դոլար՝ «Goldman Sachs»-ի կողմից ստացված վճարներից[167][168][169]։

«1MDB»-ի սկանդալի հետաքննության ընթացքում, ըստ 2020 թվականի հունվարին Մալայզիայի հակակոռուպցիոն պաշտոնյաների կողմից բացահայտված աուդիոհոլովակների, ԱՄԷ-ի այն ժամանակվա թագաժառանգ Մուհամմադ բին Զայիդ ալ-Նահյանին Նաջիբ Թուն Ռազակը ենթադրաբար խնդրել է օգնել վարկային համաձայնագիր կազմել, որը ցույց է տալիս, որ իր խորթ որդին ֆինանսավորում է ստացել «IPIC»-ից և ոչ թե «1MDB»-ից՝ փորձելով քողարկել սկանդալը[170]։

2020 թվականի հուլիսի 28-ին Նաջիբը մեղավոր է ճանաչվել «SRC»-ին առնչվող բոլոր յոթ մեղադրանքներով և դատապարտվել 12 տարվա ազատազրկման և 210 միլիոն ռինգգիտ տուգանքի (49,5 միլիոն դոլար)[21]։

Համապատասխանաբար 2021 թվականի դեկտեմբերի 8-ին և 2022 թվականի օգոստոսի 23-ին Վերաքննիչ դատարանը և Դաշնային դատարանը հրապարակել են Նաջիբի դատավճիռը և դատավճիռը «SRC»-ի հետ կապված բոլոր գործերով, որոնցում Նաջիբը մեղավոր է ճանաչվել ընկերության դրամարկղից 42 միլիոն ռինգգիտ յուրացնելու մեջ[171][172]։ 2022 թվականի սեպտեմբերի 1-ին Նաջիբի կինը՝ Ռոսմահ Մանսորը, նույնպես մեղավոր է ճանաչվել Մալայզիայի Գերագույն դատարանի կողմից կոռուպցիայի երեք կետով և դատապարտվել տասը տարվա ազատազրկման և 970 միլիոն ռինգգիտ տուգանքի[173]։

Օտարերկրյա իրավապահ մարմինների հետաքննությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավստրալիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավստրալական ֆոնդերի կառավարման «Avestra Asset Management» ընկերությունը, որը տնօրինում էր մինչև 2,32 միլիարդ ռինգգիտ «1MDB» միջոցներ, լուծարվում է և գտնվում է Ավստրալիայի արժեթղթերի և ներդրումների հանձնաժողովի կողմից իր անդամների համար իրավական խախտումների և հնարավոր կորուստների մասին հաղորդումների հետաքննության տակ[174][175][176]։ Երբ Ավստրալիայի Գերագույն դատարանն իմացավ փոխկապակցված կողմերի թաքնված գործարքների, կորպորատիվ իրավունքի 13 հնարավոր խախտումների և հիմնադրամի հատուկ մանդատներին համապատասխան ներդրումներ չկատարելու մասին, հրամայեց փակել «Avestra»-ի կողմից կառավարվող հինգ ներդրումային սխեմաները[177][178]։

Հոնգկոնգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոնկոնգի ոստիկանությունը հետաքննություն է սկսել Հոնկոնգի «Credit Suisse»-ի մասնաճյուղի 250 միլիոն դոլար ավանդների վերաբերյալ, որոնք կապված են Նաջիբ Ռազակի և «1MDB»-ի հետ[179][180]։

Ինդոնեզիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինդոնեզիան բռնագրավել է «Equanimity» սուպերզբոսանավը 2018 թվականի փետրվարի 28-ին Բալի կղզում՝ ԱՄՆ-ի Արդարադատության նախարարության խնդրանքով, որպես «1MDB» սկանդալի հետ կապված կոռուպցիոն հետաքննության մի մաս[181]։ Ինդոնեզիայի կառավարությունը զբոսանավը վերադարձրել է Մալայզիա 2018 թվականի օգոստոսին՝ Ինդոնեզիայի, ԱՄՆ-ի և Մալայզիայի միջև փոխադարձ իրավական օգնության պայմանագրերի ակտիվացումից հետո[182][183]։

Լյուքսեմբուրգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լյուքսեմբուրգի կառավարության դատախազները նաև հետաքննություն են սկսել 1MDB-ի նկատմամբ փողերի լվացման վերաբերյալ, քանի որ այն ներառում է մի քանի հարյուր միլիոն դոլարի փոխանցում Լյուքսեմբուրգում բանկային հաշիվ ունեցող օֆշորային ընկերությանը[184][185][186][187]։ Խոսքը գնում է «Edmond de Rothschild» խմբի մասնավոր բանկի մասին, որը կառավարում է փողերը հարուստ հաճախորդների անունից[188][189][190]։

Սեյշելներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սեյշելների Ֆինանսական հետախուզության բաժինն օգնում է միջազգային հետաքննությանը 1MDB խնդրահարույց պետական ​​հիմնադրամի վերաբերյալ՝ տրամադրելով մանրամասն տեղեկատվություն Սեյշելներում գրանցված օֆշորային կազմակերպությունների վերաբերյալ, որոնք առնչվում են միջազգային հետաքննությանը[191][192][193]։

«1MDB»-ն չի վիճարկել և դժվար թե վիճարկի որևէ հայց, որը ծագել է օտարերկրյա հետաքննող մարմինների հետաքննություններից[194]։

Սինգապուր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սինգապուրում Սինգապուրի արժութային մարմինը (MAS) և Առևտրային հարցերի դեպարտամենտը կալանք են դրել Սինգապուրի մի շարք բանկային հաշիվների վրա՝ փողերի լվացման հնարավոր իրավախախտումների համար՝ կապված «1MDB»-ում ենթադրյալ ֆինանսական վատ կառավարման հետաքննության հետ[195][196][197]։ Սառեցված բանկային հաշիվներից մեկը պատկանում էր Յակ Յու Չիին, ով «1MDB Global Investments Ltd», «Aabar Investment PJS Limited», «SRC International» և «Low Taek Jho» ընկերությունների հարաբերությունների մենեջերն էր[198][199][200]։ Սինգապուրցի «Yeo Jiawei»-ն՝ «BSI»-ի նախկին բանկիրը, մեղադրվում է փողերի լվացման և խարդախության մեջ՝ որպես Սինգապուրի «1MDB»-ի հետաքննության մի մաս, ինչպես նաև «Yeo»-ի գործարքների մեջ «1MDB»-ի հետ կապված «Brazen Sky Ltd» և «Bridge Partners Investment Management» ընկերությունների հետ[201][202]։ Երկրորդ անձը՝ Քելվին Անգ Ուի Քենգը, մեղադրվել է կոռուպցիայի մեջ՝ կապված «1MDB»-ի սինգապուրյան հետաքննության հետ[203][204]։

Գլխավոր դատախազի պալատների և Սինգապուրի արժութային մարմնի համատեղ հայտարարության համաձայն, «1MDB»-ի հետաքննության ընթացքում առգրավվել են 240 միլիոն դոլար գումարի ակտիվներ[205][206]։ Բանկային հաշիվներից և գույքից առգրավված եղել է 120 միլիոն դոլար, որը պատկանում էր Ջո Լոուին և նրա ընտանիքին[207][208][209]։

2017 թվականի մարտին «MAS»-ը 10 տարի ժամկետով արգելման հրաման է արձակել «Goldman Sachs»-ի նախկին բանկիր Թիմ Լեյսների դեմ՝ իր բանկի անունից առանց նրա իմացության կեղծ հայտարարություններ անելու համար[210]։ Խափանման միջոցը, որը նրան արգելում է «Արժեթղթերի և ֆյուչերսների մասին» օրենքի համաձայն որևէ կարգավորվող գործունեություն իրականացնել և կառավարել Սինգապուրում կապիտալի շուկայի ծառայությունների ցանկացած ընկերություն, երկարացվել է 2018 թվականի դեկտեմբերին 10 տարուց մինչև ցմահ այն բանից հետո, նա ընդունել է «1MDB» սկանդալի հետաքննության հետ կապված մեղադրանքները[211][212]։

2018 թվականի սեպտեմբերին Սինգապուրի նահանգային դատարանները «1MDB»-ի 15,3 միլիոն դոլար ընդհանուր արժողությամբ գումարները վերադարձրեցին Մալայզիային, մինչդեռ Մալայզիայի կառավարության փաստաբանները հայտարարեցին, որ հանցավոր ճանապարհով յուրացված այլ ակտիվները վերականգնելու ջանքերը շարունակվում են[213][214]։

Շվեյցարիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շվեյցարիայի իշխանությունները՝ Շվեյցարիայի գլխավոր դատախազության գլխավորությամբ, սկսել են սառեցնել «1MDB»-ի հետ կապված մի քանի միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ բանկային հաշիվները[215][216][217]։ Շվեյցարիայի գլխավոր դատախազությունը հայտնել է, որ իր հետաքննությունը ցույց է տվել, որ 4 միլիարդ ԱՄՆ դոլար գնահատված միջոցները կարող են յուրացվել և ասել, որ հետաքննում է հնարավոր հանցավոր վարքագծի չորս դեպք[218][219]։ Շվեյցարիայի դատախազը հայտնել է, որ գումար է մուտքագրվել Մալայզիայի նախկին պետական ​​պաշտոնյաների և Արաբական Միացյալ Էմիրությունների ներկա և նախկին պաշտոնյաների շվեյցարական բանկային հաշիվներին[220][221][222]։ Շվեյցարիայի ֆինանսական շուկայի վերահսկող մարմինը (Ֆինմա) հետաքննություն է սկսել շվեյցարական մի քանի բանկերի նկատմամբ՝ որպես «1MDB»-ի հետ կապված փողերի լվացման հետաքննության մաս[223][224][225]։

2018 թվականի մարտի 15-ին Շվեյցարիայի խորհրդարանը մերժեց «1MDB»-ի հետաքննությունից առգրավված գումարները Մալայզիայի ժողովրդին վերադարձնելու միջնորդությունը, ինչի համար լոբբինգ էին անում շվեյցարացի քաղաքական գործիչներն ու ոչ կառավարական մարմինները[226]։ Այնուամենայնիվ, 2018 թվականի հուլիսի 10-ին Շվեյցարիայի գլխավոր դատախազ Միխայել Լաուբերը հայտարարեց, որ Շվեյցարիան չի հարստանա՝ պահելով անօրինական կամ գողացված ակտիվներ և կկարողանա վերադարձնել գումարը՝ իր օրինական պարտավորություններին համապատասխան[227]։

Արաբական Միացյալ Էմիրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արաբական Միացյալ Էմիրությունները արգելել են ճանապարհորդել և սառեցրել են Աբու Դաբիի նախկին սուվերեն հարստության հիմնադրամի «International Petroleum Investment Company»-ի աշխատակիցներ Խադեմ ալ-Քուբեյսիի և Մուհամեդ Բադավի Ալ Հուսեյնիի բանկային հաշիվները, ովքեր սերտ կապեր են ունեցել «1MDB»-ի հետ և կարող էին օգտագործել «Aabar Investments PJS»-ը, որը տեղակայված է Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում, «1MDB»-ից գումար փոխանցելու տարբեր հաշիվների և ընկերությունների ամբողջ աշխարհում[228][229]։

Միացյալ թագավորություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի սեպտեմբերին ԱՄՆ Արդարադատության նախարարությունը քաղաքացիական գործ է հարուցել Միացյալ Թագավորությունում՝ Լոնդոնում գտնվող «Clyde & Co» իրավաբանական ընկերության դեմ «1MDB»-ից 330 միլիոն դոլարի յուրացված գումարի համար, որը, ըստ երևույթին, նախատեսված էր Վենեսուելայում նավթային նախագծի համար, որը հետագայում ձախողվեց[230][231]։

Միացյալ Նահանգներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիզա Ազիզ, «Red Granite Pictures»-ի համահիմնադիր

«The Wall Street Journal»-ը 2015 թվականին հայտնել է, որ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն հետաքննություն է սկսել «1MDB»-ի հետ կապված փողերի լվացման վերաբերյալ[232][233][234]։ ԱՄՆ Արդարադատության նախարարության (DOJ) կոռուպցիայի դեմ պայքարի միջազգային ստորաբաժանումը հետաքննություն է սկսել ԱՄՆ-ում Նաջիբ Ռազակի խորթ որդի Ռըզա Ազիզի հետ կապված գույքի գնումների և Նաջիբ Ռազակի անձնական հաշվին միլիոնավոր դոլարների փոխանցման վերաբերյալ[235][236]։ Հետաքննությունը ուսումնասիրում էր Ռիզա Ազիզին և ընտանիքի մտերիմ ընկերոջը՝ Ջհո Լոուին պատկանող «shell» ընկերությունների կողմից գնված գույքերը[237][238]։ Ներդրումային բանկերին, ինչպիսիք են «JPMorgan Chase & Co»-ն, «Deutsche Bank AG»-ն և «Wells Fargo»-ն, «DOJ»-ը խնդրել է պահպանել և փոխանցել գրառումները, որոնք կարող են կապված լինել «1MDB»-ից ոչ պատշաճ փոխանցումների հետ[239][240][241]։ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն ծանուցումներ է տվել «Red Granite Pictures» կինոարտադրական ընկերության մի քանի նախկին և ներկա աշխատակիցների, որի համահիմնադիրն է Ռըզա Ազիզը, որը նաև նրա նախագահն է, կապված այն պնդումների հետ, որ «1MDB»-ից հանվել է 155 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ 2013 թվականի «Ուոլ Սթրիթի գայլը» ֆիլմի ֆինանսավորման համար[242][243][244][245]։

Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի և «DOJ»-ի հսկողության տակ է նաև «Goldman Sachs» համաշխարհային ներդրումային բանկի դերը ենթադրյալ փողերի լվացման և կոռուպցիայի մեջ[246][247][248]։ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն հետաքննեց Նաջիբի և «Goldman Sachs»-ի տարածաշրջանային բարձրագույն ղեկավարի միջև կապը և «1MDB»-ի հետ բազմամիլիարդանոց գործարքներում վերջինիս մասնակցության բնույթը[249]։ Թիմ Լեյսները՝ «Goldman Sachs»-ի Հարավարևելյան Ասիայի մասնաճյուղի նախկին նախագահ և Կիմորա Լի Լեյսների ամուսինը, դատարանի կողմից տրվել է դատաքննության՝ իրենց հետաքննության շրջանակներում[250][251][252]։ 2016 թվականի հուլիսին ԱՄՆ Արդարադատության նախարարության քաղաքացիական հայցում[253], «1MDB»-ի նկատմամբ հսկողություն իրականացնող բարձրաստիճան պետական ​​պաշտոնյան, ով ավելի քան 30 անգամ անվանվել է «Մալազիական պաշտոնյա 1» («MO1»), մեղադրվել է 2013 թվականի մարտի 21-ին և 25-ին Սինգապուրում «Falcon Bank»-ի միջոցով «1MDB»-ից գողացված միջոցներից մոտավորապես 681 միլիոն ԱՄՆ դոլար (2,8 միլիարդ ռինգգիտ) ստանալու մեջ, որից 650 միլիոն ԱՄՆ դոլարը (2,0 միլիարդ ռինգգիտ) 2013 թվականի օգոստոսի 30-ին հետ է ուղարկվել «Falcon Bank»[254]։ 2016 թվականի սեպտեմբերին Նաջիբ Ռազակը որպես «MO1» ճանաչվեց Դաթուկ Աբդուլ Ռահման Դահլանի կողմից, որն այն ժամանակ վարչապետի դեպարտամենտի նախարարն էր[255][256]։ Ենթադրվում էր, որ «MO1»-ի կինը՝ Ռոսմահ Մանսորը, նույնպես ստացել է 30 միլիոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ զարդեր, որոնք ձեռք են բերվել են թալանված «1MDB» միջոցներից[257]։

2017 թվականի հունիսին Արդարադատության նախարարությունը սկսեց գործողությունները՝ Նաջիբին և «1MDB»-ին մոտ գտնվող մարդկանցից[258][259][260][261] ավելի քան 1 միլիարդ ԱՄՆ դոլար վերադարձնելու գործողություններ՝ բռնագրավելով ակտիվներ, ներառյալ շքեղ գույքեր Բևերլի Հիլզում, Լոս Անջելեսում, Մանհեթենում, Նյու Յորքում և Լոնդոնում[262][263] ինչպես նաև արվեստի գործեր, մասնավոր ինքնաթիռ, շքեղ զբոսանավ և հոնորարներ «The Wolf of Wall Street»-ից և նրա արտադրող «Red Granite Pictures» ընկերության կողմից[264][265][266]։ 2018 թվականի մարտի 7-ին Կալիֆորնիայի դատարաններում ֆիլմի պրոդյուսերները համաձայնեցին վճարել 60 միլիոն ԱՄՆ դոլար՝ Արդարադատության նախարարության հայցերը լուծելու համար, որ իրենք ֆինանսավորել են ֆիլմը «1MDB»-ից հավաքված գումարով[267]։ Պահանջները լուծվել են 2018-ի օգոստոսին, ընդ որում, համաձայնագիրը սահմանում է, որ վճարումը չպետք է մեկնաբանվի որպես «Red Granite Pictures» ընկերության կողմից անօրինականության կամ պատասխանատվության ընդունում[268]։

2018 թվականի նոյեմբերի 1-ին ԱՆ-ը հայտարարեց, որ Goldman Sachs-ի երկու նախկին բանկիրներ՝ Թիմ Լեյսները և Ռոջեր Նգը, ինչպես նաև մալազիացի փախուստի դիմած ֆինանսիստ Ջո Լոուն մեղադրվում են 1MDB-ից յուրացված միջոցների և Մալայզիայի և Աբու Դաբիի տարբեր պաշտոնյաներին կաշառք տալու համար։ Թիմ Լայսները խոստովանել է, որ «1MDB» պարտատոմսերից ավելի քան 200 միլիոն ԱՄՆ դոլարի հասույթը ուղղվել է իր և հարազատի կողմից վերահսկվող հաշիվներին[269][270][271]։ Նա համաձայնել է վճարել 43,7 միլիոն ԱՄՆ դոլար (185 միլիոն ռինգգիտ) և իրեն մեղավոր է ճանաչել «փողերի լվացման և օտարերկրյա կոռուպցիոն պրակտիկայի մասին» օրենքը խախտելու դավադրության մեջ, մինչդեռ Ռոջեր Նգը ձերբակալվել է Մալայզիայում Արդարադատության նախարարության խնդրանքով և արտահանձնվել ԱՄՆ-ին քրեական հետապնդման համար, նախքան վերադառնալը և մեղադրվել Մալայզիայում[272][273][274][275][276]։ Ռոջեր Նգի փաստաբանների խոսքով՝ Մալայզիայի բանտում գտնվելու ժամանակ նա վարակվել է դենգե տենդով և լեպտոսպիրոզով և զգալի քաշ է կորցրել[277][278]։

2018 թվականի նոյեմբերի 30-ին Արդարադատության նախարարությունը հայտարարեց, որ Ջորջ Հիգինբոթեմը՝ Արդարադատության նախարարության նախկին աշխատակիցը, մեղավոր է ԱՄՆ բանկերին խաբելու դավադրության մեջ՝ օտարերկրյա միջոցների աղբյուրի և նպատակի մասին՝ «1MDB» սկանդալի հետ կապված ԱՄՆ հետաքննության դեմ լոբբիստական ​​արշավի համար։ Արդարադատության նախարարությունը հայց է ներկայացրել՝ վերականգնելու ավելի քան 73 միլիոն ԱՄՆ դոլար (305 միլիոն ռինգգիտ) ամերիկյան բանկային հաշիվները, որոնք Հիգինբոթհամն օգնել է բացել Ջհո Լոուի անունից՝ լոբբիստական ​​արշավը ֆինանսավորելու համար[279][280][281]։ Այնուհետև 2019 թվականի մայիսին Արդարադատության նախարարությունը հայտարարեց, որ մեղադրանք է առաջադրել Ջհո Լոուին և «Fugees»-ի նախկին ռեփեր Պրասին՝ 2012 թվականի նախագահական ընտրությունների համար արտասահմանյան հաշիվներից 21,6 միլիոն ԱՄՆ դոլար փոխանցելու համար[282]։

2019 թվականի նոյեմբերի 1-ին «Barron's»-ը հայտնել է, որ Ջո Լոուն առգրավել է ավելի քան 100 միլիոն դոլար արժողությամբ շքեղ տներ՝ ԱՄՆ դատախազների հետ համաձայնության շրջանակներում։ Ընդհանուր առմամբ նա համաձայնել է ԱՄՆ-ին փոխանցել մոտ 700 մլն դոլարի ակտիվներ։ Արդարադատության նախարարությունը խնդրել է հանել մեղադրանքը՝ առանց մեղքն ընդունելու[283]։

Դաշնային իշխանությունները Էլիոթ Բրոիդիին մեղադրանք են առաջադրել «Օտարերկրյա գործակալների գրանցման մասին» օրենքը խախտելու մեջ՝ համաձայն հանրային դատարանի արձանագրությունների, որոնք հրապարակվել են 2020 թվականի հոկտեմբերի 8-ին։ Հաղորդվում է, որ Բրոիդին 6 միլիոն դոլար է վերցրել մալազիական և չինացի գործակալներից՝ վարչակազմի պաշտոնյաներին լոբբինգ անելու՝ «1MDB» սկանդալի հետաքննությունն ավարտելու համար։ Բրոիդին մեղադրվել է նաև ԱՄԷ-ի անունից Սպիտակ տան պաշտոնյաների լոբբինգի մեջ[284][285]։

2022 թվականի փետրվարի 23-ին «Goldman Sachs Group Inc»-ի նախկին բանկիր Ռոջեր Նգի կաշառակերության դատավարության հիմնական վկան, ով այժմ կալանքի տակ է գտնվում Նյու Յորքում, ցուցմունք տվեց, որ «Goldman Sachs»-ի նախկին նախագահ Լլոյդ Բլանկֆեյնը 2009 թվականին հանդիպել է Մալայզիայի այն ժամանակվա վարչապետ Նաջիբ Ռազակի հետ «1MDB» հիմնադրամի խոշոր պարտատոմսերի գործարքներից անմիջապես առաջ, և որ հանդիպումը եղել է օրակարգով։ Շահութաբեր բիզնեսի դիմաց Գոլդմանը բանկում աշխատատեղեր կապահովեր Նաջիբի երեք երեխաների համար[286]։ Փետրվարի 24-ին Նաջիբի դուստրը՝ Նուրյանա Նաջվա Նաջիբը հաստատել է, որ փորձել է աշխատանքի դիմել «Goldman Sachs»-ում։ Նա ասաց, որ մի անգամ հանդիպել է «Goldman Sachs»-ի երկու նախկին աշխատակիցների՝ Ռոջեր Նգին և Թիմ Լեյսներին՝ որպես «մրցունակ աշխատանք» գտնելու իր ջանքերի մի մաս[287]։ «Goldman»-ի աշխատակիցներից մեկը, ի վերջո, մերժեց խմբում աշխատանքի ցանկացած առաջարկ[288]։

2022 թվականի փետրվարի 24-ին հայտարարվեց, որ Ռոջեր Նգի գործով դատավարությունը դադարեցվել է, քանի որ դատախազները չեն փոխանցել ավելի քան 15000 փաստաթուղթ Ռոբերտ Նգ-ի շահերը պաշտպանող փաստաբաններին[289]։ Նգը մեղավոր է ճանաչվել Մալայզիայում և Արաբական Միացյալ Էմիրություններում փողեր լվանալու և պաշտոնյաներին կաշառելու դավադրության մեջ, ինչպես նաև իր գործատուի ներքին հաշվապահական հսկողությունը խախտելու համար՝ համաձայն «Օտարերկրյա կոռուպցիոն պրակտիկայի» օրենքի[290][291]։ Գողացված փողերից 4,5 միլիարդ դոլարը լվացվել է ԱՄՆ ֆինանսական հաստատությունների միջոցով[292]։

«1MDB»-ի ակտիվների վերականգնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2019 թվականի մայիսի դրությամբ Մալայզիան վերականգնել է 322 միլիոն ԱՄՆ դոլարի (1.3 միլիարդ ռինգգիտ) «1MDB» ակտիվներ՝ 2018 թվականի մայիսի 14-րդ Ընդհանուր ընտրություններից հետո «1MDB» սկանդալի հետ կապված իր նորացված հետաքննությունից հետո[293]։

Գործում ներգրավված ակտիվների արժեքը պահպանելու համար քայլեր են ձեռնարկվել, այդ թվում՝ 2018 թվականի նոյեմբերին Նյու Յորքում գտնվող «Park Lane» հյուրանոցի վաճառքը, որը հաստատվել է Միացյալ Նահանգների Արդարադատության նախարարության կողմից՝ որը կատարվել է օրենքին համապատասխան և առանց որևէ ապօրինություն ընդունելու[294]։ 2018 թվականի օգոստոսին Մալայզիայի իշխանությունները առգրավեցին մի զբոսանավ, որը, իբր, գնել էր Լոուն, վաճառելով այն մոտ ութ ամիս անց՝ նվազագույնի հասցնելով դրա պահպանման հետ կապված ծախսերը։ Լոուի խոսնակը բռնագրավումը որակել է որպես «ապօրինի»[295][296]։ Լեոնարդո Դի Կապրիոն 2017 թվականին ԱՄՆ իշխանություններին է վերադարձրել Լոուի կողմից ստացված նվերները, այդ թվում՝ «Օսկար»-ը, որը շահել է Մարլոն Բրանդոն, ինչպես նաև Պիկասոյի և Ժան-Միշել Բասկիատի արվեստի գործերը[28]։

Վերականգնված միջոցները ներառում են 126 մլն ԱՄՆ դոլար գումարը «Equanimity»-ից, որը դատական ​​կարգով վաճառվել է «Genting Group»-ին, 139 մլն ԱՄՆ դոլար, որը պետք է վերադարձվի Միացյալ Նահանգների կողմից Մանհեթենի «Park Lane» հյուրանոցում Ջհո Լոուի բաժնետոմսերի վաճառքից հետո և 57 մլն ԱՄՆ դոլար՝ «Red Granite Pictures»-ի բռնագրավումից, որը վերադարձվել է Մալայզիա՝ հետաքննությունների, առգրավումների և դատավարությունների համար կատարված ծախսերը հանելուց հետո[293]։

Ի հավելումն վերը նշվածին, Սինգապուրի դատարանները հրամայել են հայրենադարձել «1MDB»-ին առնչվող 50 միլիոն դոլար (152 միլիոն ռինգգիտ) լրացուցիչ գումար[293]։

Մալայզիան աշխատում է առնվազն վեց երկրների հետ՝ վերականգնելու «1MDB»-ից գողացված մոտ 4,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի ակտիվները, որոնցից 1,7 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի (7 միլիարդ ռինգգիտ) ակտիվները Արդարադատության Նախարարությունը պահանջվել է բռնագանձել[293]։

2020 թվականի ապրիլի 15-ին հաղորդվեց, որ Արդարադատության Նախարարությունը Մալայզիա է վերադարձրել 300 միլիոն ԱՄՆ դոլարի «1MDB» սկանդալի ժամանակ գողացված միջոցները[297]։

2020 թվականի հուլիսի 24-ին հայտարարվեց, որ Մալայզիայի կառավարությունը «Goldman Sachs»-ից կստանա 2,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլար կանխիկ գումար, և բանկից երաշխիք, որ նրանք կվերադարձնեն նաև 1,4 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի ակտիվներ՝ կապված «1MDB» պարտատոմսերի հետ[298]։ Ընդհանուր առմամբ, սա զգալիորեն ավելի քիչ էր, քան 7,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլարը, որը նախկինում պահանջել էր Մալայզիայի ֆինանսների նախարարը։ Միևնույն ժամանակ, Մալայզիայի կառավարությունը համաձայնվել է հանել բանկի դեմ ներկայացված բոլոր քրեական մեղադրանքները և դադարեցնել դատական ​​գործընթացները «Goldman»-ի 17 ներկայիս և նախկին տնօրենների դեմ։ Որոշ մեկնաբաններ քննարկեցին, որ «Goldman»-ը հեռացել է շատ լավ գործարքով[299]։

2022 թվականի հունվարին Մալայզիայի կառավարությունը «KPMG»-ի տեղական տեղական մարմնից որպես տուգանք ստացել է 333 միլիոն ռինգգիտ (111 միլիոն դոլար)՝ իր դեմ ներկայացված հայցի լուծման համար[300]։

«Offshore Alert»-ի զեկույցները ցույց են տալիս, որ տարբեր իրավասություններում շարունակվում են յուրացված ակտիվները վերականգնելու ջանքերը[301]։

Լրատվամիջոցների լուսաբանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թվականի հունվարին խարդախության հետ կապված մոտ 227,000 արտահոսած փաստաթուղթ տրամադրվել է «Wall Street Journal»-ին և ակտիվիստ բլոգեր Քլեր Ռյուքասլ-Բրաունին, ով գրում է «Sarawak Report»-ը[26]։ Փաստաթղթերի արտահոսքը հրապարակել է Շվեյցարիայի քաղաքացի Խավիեր Խուստոն՝ «PetroSaudi International»-ի նախկին աշխատակիցը[302]։ Այնուհետև Խավիեր Խուստոն թիրախ դարձավ բռնի առցանց զրպարտչական արշավի կողմից, որը գլխավորում էր «Team Jorge» իսրայելական ապատեղեկատվական ընկերությունը, որն աշխատում է հարուստ հաճախորդների համար։ 2020 թվականի վերջին մի կայք և «YouTube»-ի ալիքը, որը ներկայացնում էր նրան, ներկայացնում էր նրան որպես վարձկանի, ով գործում էր բացառապես իրեն հարստացնելու համար և ում խոսքն անվստահելի է։ Այս կայքը և ալիքը լայնորեն տարածվում են սոցիալական ցանցերում կեղծ հաշիվներով՝ որպես ավելի մեծ զրպարտչական գործողության մաս՝ նրան անվանելով գող, թմրամոլ, շանտաժիստ[303]։

2015 թվականի փետրվարին «The Sunday Times»-ը և «Sarawak Report» բլոգը, վկայակոչելով էլեկտրոնային նամակագրության արտահոսքը, հայտնում են, որ Փենանգում գտնվող Լոու Թաեկ Ջոն, ով կապեր ունի Նաջիբ Ռազակի հետ, 700 միլիոն ԱՄՆ դոլար է ծախսել «1MDB»-ի և «PetroSaudi International»-ի միջև համատեղ վենչուրային գործարքից «Good Star Ltd»-ի միջոցով[304][305][306][307][308]։ Թեև Լոուն երբեք բարձր պաշտոն չի ստացել «1MDB»-ում, նրան նկարագրում են որպես մեկը, ում հետ պարբերաբար խորհրդակցել են «1MDB»-ի վերաբերյալ՝ թեև նա չի ունեցել որոշումներ կայացնելու որևէ լիազորություն[309]։ Էլեկտրոնային փոստը պարզեց, որ Լոուն ստացել է Նաջիբից 1 միլիարդ դոլար վարկի հավանություն, բայց ոչ մի հավանություն չի ստացել «Bank Negara»-ից[310][311]։

Գերմանական Neckarstadtblog տեղական լրատվական կայքի[312] 2022 թվականի զեկույցի համաձայն՝ Սուադ Ա. Ալ-Աթթասը՝ Մուհամեդ Բադավի Ալ Հուսեյնիի նախկին կինը, ստացել է մոտ 40 միլիոն ԱՄՆ դոլար «1MDB» սկանդալից և հետագայում հանդես է եկել որպես գերմանական անշարժ գույքի սեփականություն հանդիսացող ընկերության բաժնետեր, որի սեփականատերն էր գերմանացի անշարժ գույքի կառուցապատող Թոմ Բոքը, տրամադրելով մոտ 5,5 միլիոն եվրոյի վարկ՝ ենթադրելով, որ Գերմանիայի Մանհեյմում «Turley» անշարժ գույքի նախագծում օգտագործված միջոցների մի մասը գոյացել է «1MDB» սկանդալից յուրացված միջոցներից։

Մալայզիայում «The Edge»-ն այն սակավաթիվ լրատվամիջոցներից էր, որը հրապարակեց սկանդալի հետաքննությունը։ Նրա լիցենզիան կասեցվել է Մալայզիայի կառավարության կողմից, որի հրատարակչի կարծիքով դա գրաքննություն էր[2]։

«Wall Street Journal»-ի հաղորդումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«The Wall Street Journal»-ում հրապարակված զեկույցում ասվում է, որ 2012 թվականին «1MDB»-ն Մալայզիայում ձեռք է բերել էներգետիկ ակտիվներ «Genting Group»-ի միջոցով ուռճացված գնով։ Այնուհետև «Genting Group»-ը, իբր, նվիրաբերել է այս գումարը Նաջիբի կողմից վերահսկվող հիմնադրամին, որն օգտագործել է այդ միջոցները նախընտրական քարոզարշավի նպատակներով 2013 թվականի Ընդհանուր ընտրությունների ժամանակ[313][314][315]։ Համաձայն «1MDB»-ի մեջբերվող լուրերի, ընկերությունը հերքել է, որ իրեն գերավճար են տվել իր էներգետիկ ակտիվների համար։ Ըստ «1MDB»-ի՝ էներգետիկ ոլորտում դրանց ձեռքբերումները կատարվել են միայն այն ժամանակ, երբ ընկերությունը համոզվել է դրա երկարաժամկետ արժեքի մեջ[316]։

«The Wall Street Journal»-ը նաև նշել է, որ «1MDB»-ից փոխանցվել է 700 միլիոն դոլար և ներդրվել է «AmBank» և «Affin Bank» բանկեր Նաջիբի անունով բացված հաշիվներում[317][318]։ Այս մեղադրանքները հետաքննող աշխատանքային խումբը սառեցրել է Նաջիբի և «1MDB»-ի հետ կապված վեց բանկային հաշիվներ[319][320]։ Հետագայում՝ 2015 թվականի օգոստոսին, Մալայզիայի հակակոռուպցիոն հանձնաժողովը (MACC) հանեց այս մեղադրանքը «1MDB»-ի վրայից։ Մալայզիայի հակակոռուպցիոն հանձնաժողովը հայտարարություն է տարածել, որում, ի թիվս այլ բաների, ասվում է. «Հետաքննության արդյունքները պարզել են, որ 2,6 միլիարդ ռինգգիտը, որը, իբր, փոխանցվել է Նաջիբ Ռազաքին պատկանող հաշվեհամարին, գոյացել է դոնորների ներդրումներից և ոչ թե «1MDB»-ի միջոցներ[321]։

Նաջիբ Ռազակը ի սկզբանե հերքել է այն պնդումները, թե գողացված գումար է հայտնաբերվել իր բանկային հաշիվներում՝ ասելով. «Եթե ես ցանկանայի գողանալ, ես, անշուշտ, չէի գողանա այդ գումարը և չէի փոխանցի այն Մալայզիայում գտնվող հաշվեհամարին»[322]։ Ի պատասխան՝ «WSJ»-ն առցանց հրապարակեց բանկային հաշվի մանրամասները՝ Նաջիբի և նրա կողմնակիցների հերքումներին հակազդելու համար[323][324][325]։ Սինգապուրի ոստիկանությունը սառեցրել է Սինգապուրի երկու բանկային հաշիվներ՝ «1MDB»-ում ենթադրյալ ֆինանսական խախտումների վերաբերյալ սեփական հետաքննության շրջանակներում, այն բանից հետո, երբ տեղեկություններ տարածվեցին այն մասին, որ 700 միլիոն դոլարի ավանդներ են փոխանցվել Սինգապուրի «Falcon Bank»-ի միջոցով Մալայզիայում Նաջիբի անձնական հաշիվներին[326][327]։ Այնուամենայնիվ, «1MDB»-ն հերքեց, որ որևէ տեղեկություն ունի իրենց հաշիվների սառեցման մասին և ասաց, որ իրենց հետ չեն կապվել օտարերկրյա հետաքննող մարմիններից[328]։

Ըստ դրամական փոխանցման փաստաթղթերի, «Wall Street Journal»-ը նաև պարզել է, որ 2014 թվականին «1MDB»-ն երեք գործարքներով մոտավորապես 850 միլիոն դոլար է ուղարկել մի ընկերության, որը գրանցված է եղել Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում՝ մի անունով, որը թաքցրել է իր նկատմամբ վերահսկողությունը Արաբական Միացյալ Էմիրությունների պետական ներդրումային կազմակերպության՝ «International Petroleum Investment Company (IPIC)» կողմից[329][330][331]։

«WSJ»-ը հրապարակել է զեկույց, որում ասվում է, որ «1MDB»-ն չի վճարել «IPIC»-ին 1,4 միլիարդ դոլար։ Այս գումարը պարտք էր «IPIC»-ին այն բանից հետո, երբ նա երաշխավորեց «1MDB»-ի կողմից թողարկված 3,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի պարտատոմսեր՝ 2012 թվականին էլեկտրակայանի ակտիվների գնումը ֆինանսավորելու համար[332][333][334]։ «WSJ»-ն հրապարակեց ևս մեկ զեկույց, որում ասվում էր, որ բացակայում է ևս 993 միլիոն դոլար, որը «1MDB»-ն պետք է վճարեր «IPIC»-ին[335][336][337]։ «1MDB»-ն արձագանքեց «WSJ»-ի հաշվետվությանը, ասելով, որ ընկերությունը շարունակում է ամուր գործարար հարաբերություններ ունենալ «IPIC»-ի հետ, ինչի մասին վկայում է պարտադիր ժամկետային թերթիկի ստորագրումը, որի համաձայն «IPIC»-ը պարտավորություն է ստանձնել 3,5 միլիարդ դոլարի պարտատոմսերի համար, որը ներկայումս գտնվում է 1MDB-ի մոտ և դրան հետևում է հունիսին «IPIC»-ի կողմից «1MDB»-ին 1 մլրդ դոլար կանխիկ վճարումը[338]։ Ավելի վաղ՝ 2015 թվականի հոկտեմբերին, «IPIC»-ը վերահաստատեց իր հանձնառությունը՝ աշխատելու «1MDB»-ի և Մալայզիայի ֆինանսների նախարարության հետ[339]։

«WSJ»-ի մեկ այլ զեկույց ցույց է տալիս, որ 1MDB-ն, ԱՄՆ քաղաքական դրամահավաքի հետ կապված, «DuSable Capital Management LLC»-ի հետ, ստորագրել է համատեղ վենչուրային համաձայնագիր՝ ստեղծելով «Yurus PE Fund» հիմնադրամը՝ Մալայզիայում արևային էլեկտրակայաններ զարգացնելու համար[340][341]։ Համատեղ ձեռնարկության համաձայնագրի ստորագրումից վեց ամիս անց «1MDB»-ն 69 միլիոն դոլարով գնեց «DuSable»-ի բաժնետոմսերը՝ «Yurus»-ի 49%-ի չափով, նախքան որևէ շինարարությունսկսվելը[342][343]։ Հիմնվելով բանկային փոխանցումների տվյալների վրա՝ «WSJ»-ն հայտնել է, որ Նաջիբը մոտ 15 միլիոն դոլար է ծախսել հագուստի, ոսկերչական իրերի և ավտոմեքենայի վրա տարբեր երկրներում, ներառյալ Միացյալ Նահանգները, Սինգապուրը և Իտալիան՝ օգտագործելով մի քանի մասնավոր բանկային հաշիվներից մեկի վարկային քարտը, որին փոխանցվել են «1MDB» միջոցները[344][345][346][347]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Kelleher, Dennis (2019 թ․ մայիսի 14). «Goldman Sachs and the 1MDB Scandal». The Harvard Law School Forum on Corporate Governance (English). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 24-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Chen, Heather; Ponniah, Kevin; Mei Lin, Mayuri (2019 թ․ օգոստոսի 9). «1MDB: The playboys, PMs and partygoers around a global financial scandal. It has been one of the world's greatest financial scandals». BBC. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  3. ↑ «Shorenstein Journalism Award Winner Tom Wright Recounts Story of Global Financial Scandal». The Freeman Spogli Institute For International Studies, Stanford University. 2020 թ․ նոյեմբերի 6. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  4. ↑ «International Corruption - U.S. Seeks to Recover $1 Billion in Largest Kleptocracy Case to Date». Federal Bureau of Investigation. 2016 թ․ հունիսի 20. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 24-ին..
  5. ↑ «Malaysian taskforce investigates allegations $700m paid to Najib». The Guardian. 2015 թ․ հուլիսի 6. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  6. ↑ «US DOJ says pursuing investigations related to Malaysia's 1MDB». The Star. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 22-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 Latiff, Rozanna (2020 թ․ հուլիսի 26). Birsel, Robert (ed.). «EXPLAINER-Malaysia's mega 1MDB scandal that brought down a prime minister». Reuters (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 20-ին.
  8. ↑ «1MDB scandal: former Trump fundraiser charged with allegedly lobbying US to drop inquiry». The Guardian (անգլերեն). Agence France-Presse. 2020 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 21-ին.
  9. ↑ Jenkins, Nash (2016 թ․ հունվարի 27). «Dismissal of Corruption Charges Against Malaysian Prime Minister Prompts Scorn». Time. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  10. ↑ «Former Malaysia PM Mahathir calls for removal of PM Najib Razak». BBC News. 2015 թ․ օգոստոսի 30. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  11. ↑ «Malaysia's royal rulers urge quick completion of 1MDB probe». The Straits Times. 2015 թ․ հոկտեմբերի 6. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  12. ↑ «Royal rulers deplore Malaysia's 'crisis of confidence'». Al Jazeera. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «1MDB faces fresh debt payment test». Free Malaysia Today. 2015 թ․ փետրվարի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 1-ին.
  14. ↑ Ellis, Eric (2015 թ․ ապրիլի 1). «Jho says it ain't so: Malaysian tycoon denies role in 1MDB 'heist of the century'». Euromoney Magazine.
  15. ↑ «Goldman Sachs Charged in Foreign Bribery Case and Agrees to Pay Over $2.9 Billion». United States Department of Justice. 2020 թ․ հոկտեմբերի 22. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  16. ↑ Raghu, Anuradha; Shukry, Anisah (2018 թ․ մայիսի 12). «Mahathir Picks Lim as Finance Minister, Returns Zeti to Council». Bloomberg.com (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 18-ին.
  17. ↑ «Former Malaysia PM Najib Razak banned from leaving country». BBC News. 2018 թ․ մայիսի 12. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  18. ↑ «12 people on Malaysia's travel blacklist over 1MDB probe». The Straits Times (անգլերեն). 2018 թ․ մայիսի 18. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  19. ↑ «Malaysia's former first lady Rosmah Mansor's seized handbags damaged and government should pay, lawyer tells court». South China Morning Post. 2020 թ․ հունիսի 10. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  20. ↑ «Fugitive Malaysian Jho Low charged with money-laundering». The Standard (Hong Kong). 2018 թ․ օգոստոսի 24. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 8-ին.
  21. ↑ 21,0 21,1 Singh, Sharanjit; Khairulrijal, Khairah N. Karim and Rahmat (2020 թ․ հուլիսի 28). «Najib sentenced to 12 years' jail, RM210 million fine». NST Online (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 28-ին.
  22. ↑ Latiff, Rozanna (2020 թ․ նոյեմբերի 6). Davies, Ed (ed.). «Malaysia's 1MDB state fund still $7.8 billion in debt - government report». Reuters. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 11-ին.
  23. ↑ Chew, Elffie (2020 թ․ նոյեմբերի 6). «How 'Insolvent' 1MDB's Debt Stacks Up and Who's Saddled With It». Bloomberg News. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  24. ↑ «Over $1.6 billion in misappropriated 1MDB funds repatriated to Malaysia so far». Straits Times. 2021 թ․ օգոստոսի 6. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  25. ↑ «Singapore to return $11 million in 1MDB-linked funds to Malaysia». Reuters. 2018 թ․ սեպտեմբերի 10. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Ramesh, Randeep (2016 թ․ հուլիսի 28). «1MDB: The inside story of the world's biggest financial scandal». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 28-ին.
  27. ↑ 27,0 27,1 «1MDB scandal: Ex-Goldman Malaysia boss found guilty». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2022 թ․ ապրիլի 8. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 23-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 «Leonardo DiCaprio turns over Marlon Brando Oscar, other gifts allegedly bought with 1MDB funds». www.straitstimes.com (անգլերեն). 2017 թ․ հունիսի 19. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 23-ին.
  29. ↑ Chooi, Clara (2010 թ․ հոկտեմբերի 9). «Pua says 1MDB profits suspect». The Malaysian Insider. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  30. ↑ «1Malaysia Development Berhad Malaysia Factbook». malaysiafactbook.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 16-ին.
  31. ↑ «Has 1MDB filed its accounts?». The Edge. Malaysia. 2014 թ․ ապրիլի 1. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 26-ին.
  32. ↑ «Auditors highlight several critical areas in 1MDB's books». The Star. 2014 թ․ ապրիլի 22.
  33. ↑ The business address is also available on the company's website, www.1mdb.com.my
  34. ↑ «Agreements inked to develop Sungai Besi airport land into Bandar Malaysia». The Star. 2011 թ․ հունիսի 15.
  35. ↑ Sipalan, Joseph (2015 թ․ մայիսի 12). «Amid lack of progress in Bandar Malaysia, Rafizi questions 1MDB's RM3.5b debt». Malay Mail. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  36. ↑ Pua, Tony (2014 թ․ փետրվարի 19). «Why is 1MDB raising RM2.4bil in loans?». Malaysiakini. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  37. ↑ «1MDB awards RM2.1bil contract to Armed Forces Fund Board unit». The Star. Malaysia. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 4-ին.
  38. ↑ Ahmad, Razak (2015 թ․ դեկտեմբերի 31). «1MDB to sell 60% stake in Bandar Malaysia for RM7.41bil». The Star Online. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  39. ↑ Lee, Liz (2021 թ․ հուլիսի 15). Davies, Ed (ed.). «Malaysia's $1.8 bln mega project with China Railway falls through». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  40. ↑ Liang, Tan Yi (2015 թ․ սեպտեմբերի 7). «1MDB accepts adviser's resignation». The Star Online. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  41. ↑ «1MDB insists former adviser was not ignored». Malaysiakini. 2015 թ․ սեպտեմբերի 8. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  42. ↑ «1MDB denies receiving 'repeated requests' for info from former advisor». The Malay Mail. 2015 թ․ սեպտեմբերի 8. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 4-ին.
  43. ↑ «Deloitte Malaysia's statement on 1MDB accounts». The Sun Daily. 2016 թ․ հուլիսի 27. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 23-ին.
  44. ↑ «Lack of concern about 1MDB's unaudited accounts shows cover-up, says MP». The Malaysian Insight. 2017 թ․ նոյեմբերի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 23-ին.
  45. ↑ Ng, Jason (2015 թ․ մարտի 4). «Malaysian Leader Orders Auditor to Verify 1MDB Accounts». wsj.com. Wall Street Journal. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 5-ին.
  46. ↑ Berthelsen, John (2016 թ․ ապրիլի 7). «Malaysia Auditor General's 1MDB Report Classified». Asia Sentinel. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  47. ↑ Iskandar, Amin (2018 թ․ հունվարի 24). «Azmin fails to unseal 1MDB audit report». The Malaysian Insight. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  48. ↑ «Now Is The Best Time To Declassify AG's Report on 1MDB – There Should Be Nothing To Hide!». Transparency International Malaysia. 2016 թ․ ապրիլի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  49. ↑ «Sarawak Report publishes AG's 1MDB report classified under Official Secrets Act». The Straits Times Singapore. 2016 թ․ հուլիսի 14. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  50. ↑ Lim, Ida (2016 թ․ ապրիլի 8). «Rafizi charged under secrecy law over leak on 1MDB federal audit». The Malay Mail. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  51. ↑ «1MDB audit report now declassified, says Auditor-General». The Edge (Malaysia). 2018 թ․ մայիսի 15. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  52. ↑ «1MDB Unable To Repay Debts – Guan Eng». Malaysian Digest. 2018 թ․ մայիսի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 24-ին.
  53. ↑ «Ringgit under pressure over 1MDB debt». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 7-ին.
  54. ↑ «1MDB bonds drop to junk status as investors consider wind-down». Malay Mail (անգլերեն). 2015 թ․ փետրվարի 24. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  55. ↑ «Cabinet rejects RM3 billion for 1MDB as debt repayment options narrow». 2015 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 7-ին.
  56. ↑ «RPT-MALAYSIA PRESS-Cabinet rejects $834 mln proposed injection into 1MDB-The Malaysian Insider». Reuters. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 7-ին.
  57. ↑ «Cabinet rejects RM3 billion aid for 1MDB». Free Malaysia Today. 2015 թ․ փետրվարի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 7-ին.
  58. ↑ «1MDB insolvent, unable to repay debts: 2 directors». The Straits Times. 2018 թ․ մայիսի 24. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  59. ↑ Murad, Dina (2015 թ․ օգոստոսի 3). «MACC: RM2.6bil in Najib's account from donors, not 1MDB's». The Star. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  60. ↑ Leong, Trinna (2015 թ․ օգոստոսի 3). Macfie, Nick (ed.). «Malaysia's anti-graft unit says funds in PM's account a 'donation', not from state fund». Reuters.
  61. ↑ «Najib's RM2.6 billion is from Saudi Arabia as thanks for fighting Isis, claims Umno leader». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  62. ↑ «Malaysia 1MDB: Saudi minister says Najib funds were donation». BBC News. 2016 թ․ ապրիլի 15. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 1-ին.
  63. ↑ Holmes, Oliver (2016 թ․ ապրիլի 14). «Saudi Arabia says money sent to Malaysian PM was a 'genuine donation'». The Guardian. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 14-ին.
  64. ↑ «Late Saudi king's son is RM2.6b donor, says Apandi». Malaysiakini. 2016 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  65. ↑ Teoh, Shannon (2016 թ․ հունվարի 28). «KL graft-busters challenge A-G's decision on Najib». The Straits Times. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  66. ↑ «Malaysia's prime minister will call an election soon». The Economist. 2017 թ․ նոյեմբերի 8.
  67. ↑ «RM2.6 billion in Najib's accounts not from Saudis, says WSJ editor». TODAYonline. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  68. ↑ «RM2.6 bil in Najib's accounts not from Saudis, says WSJ editor». Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  69. ↑ «WSJ refutes AG's Saudi donation claim». Malaysiakini. 2016 թ․ փետրվարի 18. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  70. ↑ «Bank Negara: 1MDB breached exchange controls, three permissions revoked». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 7-ին.
  71. ↑ «1MDB acknowledges BNM's right to revoke earlier permissions». NST Online. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  72. ↑ «Bank Negara urges criminal prosecution of 1MDB». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  73. ↑ «BNM recommends criminal prosecution against 1MDB». Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  74. ↑ «1MDB unable to repatriate US$1.83b ordered by Bank Negara». Malaysiakini. 2015 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  75. ↑ «Umno member files lawsuit against Malaysia PM Najib». Channel NewsAsia. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  76. ↑ «'Umno' sues Najib to retrieve chunk of RM2.6b». 2015 թ․ օգոստոսի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  77. ↑ «Anina sacked from Umno». The Rakyat Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  78. ↑ Palansamy, Yiswaree; Kamal, Shazwan Mustafa (2015 թ․ սեպտեմբերի 1). «Umno expels Langkawi woman rep for suing Najib, party executive secretary confirms». Malay Mail (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  79. ↑ «Anina: 'I will continue to fight'». Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  80. ↑ «Now, Johor UMNO member lodges report against Najib over RM2.6 billion». TODAYonline. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  81. ↑ «Umno man submits 1MDB evidence to Swiss AG». Malaysiakini. 2015 թ․ օգոստոսի 20. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  82. ↑ «1MDB whistleblower submits evidence to Swiss prosecutor». Malay Mail (անգլերեն). 2015 թ․ օգոստոսի 20. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  83. ↑ Fuentes, Shane (2015 թ․ օգոստոսի 31). «Khairuddin lodges reports against Najib, Jho Low in HK». Free Malaysia Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  84. ↑ Westcott, Ben (2015 թ․ սեպտեմբերի 3). «'These are traitors to the people, God and the country': Former Malaysian official asks Hong Kong police to investigate 1MDB scandal». South China Morning Post. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  85. ↑ «Pair who lodged reports on 1MDB barred from leaving M'sia». Malaysiakini. 2015 թ․ սեպտեմբերի 18. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  86. ↑ «Former Umno leader, lawyer allegedly barred from leaving country». AsiaOne. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  87. ↑ Murad, Dina (2010 թ․ սեպտեմբերի 18). «Khairuddin, Matthias Chang allegedly barred from leaving country». The Star Online. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  88. ↑ Teoh, Shannon (2015 թ․ հոկտեմբերի 12). «Mahathir, Umno leaders slam prosecution of 1MDB critic and his lawyer». The Straits Times. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  89. ↑ Fadzil, Firdaous (2015 թ․ հոկտեմբերի 12). «Khairuddin and Matthias vow to fight on». The Star Online. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  90. ↑ Marzukhi, Hafiz (2015 թ․ հոկտեմբերի 12). «Khairuddin, Matthias Chang charged with sabotaging Malaysian banking, financial services». Astro Awani.
  91. ↑ «After WSJ exposé, PKR hauls PM, 1MDB to court for alleged electoral offences». 2015 թ․ օգոստոսի 12.
  92. ↑ «PKR sues Najib over breach of election law in S$914m 'donation'». TODAYonline.
  93. ↑ «High Court strikes out PKR civil suit against Najib». www.thestar.com.my.
  94. ↑ Lim, Ida (2016 թ․ հունվարի 21). «Court throws out PKRs election overspending lawsuit against Najib over RM2.6b». Malay Mail (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  95. ↑ «Dr M sues Najib over alleged interference in 1MDB, RM2.6b probes». Malay Mail (անգլերեն). 2016 թ․ մարտի 23. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  96. ↑ Holmes, Oliver (2016 թ․ մարտի 23). «Former Malaysian premier Mahathir sues PM Najib over 'abuse of power'». The Guardian.
  97. ↑ Adam, Shamim (2016 թ․ մարտի 23). «Malaysia Political Spat Escalates as Former Premier Sues Najib». Bloomberg (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  98. ↑ Sherwell, Philip (2015 թ․ հուլիսի 28). «Malaysia PM sacks top officials over corruption probe ahead of Cameron visit». The Daily Telegraph. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  99. ↑ «Malaysian PM Najib Razak sacks deputy after 1MDB graft scandal remarks». The Sydney Morning Herald. 2015 թ․ հուլիսի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  100. ↑ «Najib's manoeuvre cripples 1MDB probes». Malaysiakini. 2015 թ․ հուլիսի 28. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  101. ↑ «Axed from Cabinet, Shafie says only speaking for grassroots». The Malay Mail. 2015 թ․ հուլիսի 28. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  102. ↑ «Gani Patail no longer Attorney-General, chief secretary says». The Malay Mail. 2015 թ․ հուլիսի 28. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  103. ↑ «Apandi Ali becomes new Attorney-General, replaces Gani Patail». The Malaysia Insider. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  104. ↑ Shagar, Loshana K.; Mageswari, M. (2015 թ․ հուլիսի 28). «Mohamed Apandi Ali replaces Gani Patail as Attorney-General». The Star (անգլերեն).
  105. ↑ Hamid, Hamzah (2015 թ․ հուլիսի 28). «Cabinet reshuffled, AG replaced, PAC probe into 1MDB postponed». astroawani.com. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  106. ↑ «PAC delay allows time to check on 1MDB document tampering, says minister». The Malaysia Insider. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  107. ↑ Kaur, Minderjeet (2015 թ․ հուլիսի 29). «1MDB probe to continue as scheduled: PAC Deputy Chairman». NST Online. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  108. ↑ «The Edge weekly, daily suspended for 3 months from July 27». The Malaysia Insider. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  109. ↑ Ng, Jason (2015 թ․ հուլիսի 25). «Malaysia Orders Suspension of Two Publications». The Wall Street Journal. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  110. ↑ «The Edge daily and weekly suspended three months over 1MDB reports». The Malay Mail. 2015 թ․ հուլիսի 24. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  111. ↑ «MCMC confirms Sarawak Report blocked to maintain 'national stability'». The Malaysia Insider. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  112. ↑ Milmo, Cahal (2015 թ․ հուլիսի 20). «Why a UK-based whistleblowing website has been blocked in Malaysia». The Independent (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  113. ↑ Sherwell, Philip (2015 թ․ օգոստոսի 5). «Malaysia issues arrest warrant for Gordon Brown's sister-in-law over allegations about prime minister Najib Razak». The Daily Telegraph. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  114. ↑ «Interpol alert for Clare Rewcastle Brown in 190 countries». The Rakyat Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  115. ↑ «Cops arrest former Umno man after barring him from leaving country». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  116. ↑ «Cops arrest former Umno man after barring him from leaving country». 2015 թ․ սեպտեմբերի 18. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  117. ↑ «After travel ban, former Penang Umno leader nabbed by cops». 2015 թ․ սեպտեմբերի 18. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  118. ↑ «NYT: Khairuddin was supposed to meet FBI on 1MDB». Malaysiakini. 2015 թ․ սեպտեմբերի 19. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  119. ↑ Fuller, Thomas (2015 թ․ սեպտեմբերի 19). «Malaysia Blocks Critic of Prime Minister From Taking Case to U.S.». The New York Times. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  120. ↑ «FBI begins probe into 1MDB, says WSJ». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  121. ↑ «Najib ticked me off over 1MDB, RM2.6 billion, Mukhriz tells supporters». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  122. ↑ Mok, Opalyn (2016 թ․ փետրվարի 3). «Free from constraints as MB, Mukhriz says will speak out more». Malay Mail (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  123. ↑ Au, Eunice (2016 թ․ մարտի 1). «Mahathir quits Umno, calling it 'Najib's party'». The Straits Times (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 10-ին.
  124. ↑ «Malaysian opposition MP charged over 1MDB scandal-related leak». ABC News. 2016 թ․ ապրիլի 8.
  125. ↑ «Malaysian opposition MP charged over 1MDB leak». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  126. ↑ «Malaysian opposition MP arrested for allegedly disclosing A-G's 1MDB report». TODAYonline.
  127. ↑ Sivanandam, Hemananthani (2015 թ․ նոյեմբերի 17). «Cops unable to locate key people linked to 1MDB issue». The Star Online. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  128. ↑ Yunus, Arfa (2015 թ․ նոյեմբերի 17). «Interpol unable to locate Jho Low, others in 1MDB case». Free Malaysia Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  129. ↑ «Interpol help not sought». Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  130. ↑ «Why has Malaysia blocked Medium?». Engadget. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 31-ին.
  131. ↑ «The Post Stays Up». Medium. 2016 թ․ հունվարի 26. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 31-ին.
  132. ↑ «Despite being blocked, Asia Sentinel says will continue reporting on corruption». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  133. ↑ «Putrajaya blocks access to Asia Sentinel, says portal». Free Malaysia Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  134. ↑ Berthelsen, John (2016 թ․ փետրվարի 26). «Najib is Indictable, M'sia's Anti-graft Body Believes». Asia Sentinel. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  135. ↑ Naidu, Sumisha (2016 թ․ փետրվարի 26). «Minister defends Malaysia's free speech, as blocked news portal probed». Channel News Asia. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  136. ↑ «Malaysia blocks access to news portal for violating media law». Reuters. 2016 թ․ փետրվարի 25. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  137. ↑ Middleton, Rachel (2016 թ․ փետրվարի 25). «Malaysia blocks another news portal as 1MDB scandal deepens over oversight panel probing fund». International Business Times UK. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  138. ↑ McBride, Blair (2018 թ․ մայիսի 29). «Malaysian government unblocks media sites, raising hopes of new freedoms». EFE. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  139. ↑ «1mdb boss blamed by watchdog triggering boards resignation». The Australian.
  140. ↑ Latiff, Rozanna; Chow, Emily; Menon, Praveen (2016 թ․ ապրիլի 7). Tarrant, Bill (ed.). «Malaysia parliament report calls for probe into 1MDB». Reuters.
  141. ↑ «PAC report: 1MDB got special treatment from Putrajaya». The Malay Mail. 2016 թ․ ապրիլի 7.
  142. ↑ «Malaysian parliament calls for inquiry into 1MDB's former boss». TheGuardian.com. Reuters. 2016 թ․ ապրիլի 7.
  143. ↑ «1MDB report: PAC zeroes in on former CEO Shahrol as among the culprits». www.thestar.com.my.
  144. ↑ «Malaysia: directors of scandal-hit 1MDB state investment fund offer mass resignation». TheGuardian.com. The Associated Press in Kuala Lumpur. 2016 թ․ ապրիլի 7.
  145. ↑ «Malaysia Panel Calls for Investigation of Former Head of 1MDB Fund». The New York Times. 2016 թ․ ապրիլի 8.
  146. ↑ «1MDB Board Resigns After Parliamentary Report». Voice of America. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  147. ↑ «Malaysia 1MDB board offers resignations after inquiry». ABC News. 2016 թ․ ապրիլի 7.
  148. ↑ Ng, Eileen. «Board of troubled Malaysia fund offers to resign». The Associated Press.
  149. ↑ «IPIC denies links with BVI-incorporated firm linked to 1MDB». 2016 թ․ ապրիլի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
  150. ↑ Shaffer, Leslie (2016 թ․ ապրիլի 13). «1MDB payment may have ended up in movies». CNBC.
  151. ↑ «Mystery deepens over US$3.5 billion Malaysia's 1MDB sent to BVI entity». Reuters. 2016 թ․ ապրիլի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին – via Channel NewsAsia.
  152. ↑ Hope, Bradley; Parasie, Nicolas; Wright, Tom (2016 թ․ ապրիլի 18). «Abu Dhabi Fund Calls 1MDB in Default After Missed Payment». Wall Street Journal.
  153. ↑ «UAE fund says Malaysia's 1MDB in default on $1 billion deal». Reuters. 2016 թ․ ապրիլի 18.
  154. ↑ «Abu Dhabi fund says 1MDB in default on rescue deal». CNBC. 2016 թ․ ապրիլի 18.
  155. ↑ «Special task force formed to look into 1MDB». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 9-ին.
  156. ↑ «Amount of cash seized from Najib-linked condo is RM114m». www.thesundaily.my (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 9-ին.
  157. ↑ «Value of cash and goods seized from Najib-linked residences amounted to about RM1bil (updated)». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 27-ին.
  158. ↑ «Malaysian ex-prime minister Najib arrested in stunning fall from grace». Reuters (անգլերեն). 2018 թ․ հուլիսի 3. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 29-ին.
  159. ↑ «Former Malaysian PM Najib Razak claims trial to 25 charges of abuse of power, money laundering». Channel NewsAsia (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  160. ↑ «MACC issues arrest warrants for Jho Low and Nik Faisal, ex Goldman Sachs banker is next». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 9-ին.
  161. ↑ «1MDB sacks Arul Kanda». The Edge Market. 2018 թ․ հունիսի 29. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 6-ին.
  162. ↑ Pei Pei, Goh (2018 թ․ հունիսի 29). «MACC has frozen SUPP's account». NST Online.
  163. ↑ «Malaysia files criminal charges against Jho Low in absentia». The Edge Markets. 2018 թ․ օգոստոսի 24. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  164. ↑ «Report: Criminal charges filed against Jho Low and his father – Nation». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  165. ↑ «Superyacht going cheap – 1MDB investigators auction off seized boat». The Thaiger. 2018 թ․ հոկտեմբերի 27. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  166. ↑ «Malaysia to sell 1MDB-linked superyacht to casino operator Genting for $170 million». The Straits Times (անգլերեն). 2019 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 10-ին.
  167. ↑ Panirchellvum, Vathani. «Malaysia files charges against Goldman over 1MDB scandal (Updated)». www.thesundaily.my (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  168. ↑ «AGC files criminal charges against subsidiaries of Goldman Sachs and employees». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  169. ↑ Hamdan, Nurbaiti. «Ex-Goldman Sachs banker charged with abetting bank». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  170. ↑ «1MDB scandal: Malaysia's former PM 'asked UAE to fake evidence'». TheGuardian.com. 2020 թ․ հունվարի 8.
  171. ↑ «Court of Appeal upholds Najib's SRC conviction». The Star (անգլերեն).
  172. ↑ Yatim, Hafiz (2022 թ․ օգոստոսի 23). «Najib to go to jail as apex court upholds guilty verdict in SRC final appeal». The Edge Markets. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  173. ↑ «Ex-Malaysian PM Najib's wife Rosmah gets 10 years' jail, fined $303m for corruption». The Straits Times. Singapore. 2022 թ․ սեպտեմբերի 1. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
  174. ↑ «Australia firm caught up in 1MDB scandal: Report». CNBC. 2015 թ․ նոյեմբերի 3.
  175. ↑ «Nocookies». The Australian. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  176. ↑ Peel, Michael; O'Murchu, Cynthia; Harris, Bryan (2015 թ․ հոկտեմբերի 30). «Caribbean dealings stalk Malaysia's 1MDB». Financial Times.
  177. ↑ «Nocookies». The Australian. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  178. ↑ «Australia shuts down investment schemes run by fund linked to 1MDB». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  179. ↑ «Hong Kong police launch probe into US$250 million linked to Najib». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  180. ↑ Peel, Bryan Harris and Michael (2015 թ․ սեպտեմբերի 11). «The growing 1MDB scandal has now spread to Hong Kong». CNBC.
  181. ↑ «Indonesia seizes luxury yacht linked to 1MDB investigation – ASEAN». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  182. ↑ «Indonesia Returns Yacht in Malaysia's 1MDB Corruption Probe». Time (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  183. ↑ «Equanimity was properly seized under the laws of Malaysia, says AG». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  184. ↑ «Luxembourg Prosecutors Look for Embezzlement at Malaysia's 1MDB». www.bloomberg.com. 2016 թ․ մարտի 31.
  185. ↑ «Luxembourg launches money-laundering probe into 1MDB». 2016 թ․ մարտի 31.
  186. ↑ «Luxembourg launches money laundering inquiry into Malaysian state fund». Channel NewsAsia. 2016 թ․ մարտի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 31-ին.
  187. ↑ «UPDATE 2-Singapore seizes assets, to take action against major banks in 1MDB probe». reuters. 2016 թ․ հուլիսի 21.
  188. ↑ Clark, Simon (2016 թ․ ապրիլի 1). «Edmond de Rothschild Bank Cooperating With Luxembourg 1MDB Probe». Wall Street Journal.
  189. ↑ «Donation or 1MDB funds? Luxembourg probe may uncover missing link». 2016 թ․ ապրիլի 2.
  190. ↑ «Report: Foreign authorities investigating 1MDB's 2012 bond issue». 2016 թ․ ապրիլի 2.
  191. ↑ «Exclusive: Seychelles says helping worldwide probe into Malaysia's 1MDB fund». Reuters. 2016 թ․ ապրիլի 24.
  192. ↑ «Seychelles says helping worldwide probe into 1MDB fund news». Newsunited.com. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  193. ↑ «Seychelles assisting in 1MDB probe». 2016 թ․ ապրիլի 24.
  194. ↑ «Arul: More important for 1MDB to settle debts than take legal action». The Star Malaysia. 2018 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 24-ին.
  195. ↑ «Singapore seizes bank accounts in 1MDB probe». Malaysiakini. 2016 թ․ փետրվար. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  196. ↑ «S'pore cracks down on money laundering». Free Malaysia Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  197. ↑ Jasmine Ng (2016 թ․ փետրվարի 1). «Singapore Seizes 'Large Number' of Bank Accounts Amid 1MDB Probe». Bloomberg L.P. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  198. ↑ «Banker's accounts frozen in Singapore's 1MDB probe». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  199. ↑ YASMINE YAHYA (2016 թ․ փետրվարի 2). «Businessman Jho Low's private banker is first name to emerge from Singapore probe into 1MDB». The Straits Times. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  200. ↑ «Singapore court to hear first case related to Government's 1MDB probe». Channel NewsAsia. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  201. ↑ «Ex-BSI Singapore banker involved in 1MDB probe faces new charge». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 13-ին.
  202. ↑ «Singapore Brings 7th Charge Against Ex-BSI Banker in 1MDB Probe». Bloomberg News. 2016 թ․ մայիսի 12.
  203. ↑ «Singaporean Kelvin Ang, charged in 1MDB probe, out on bail». 2016 թ․ մայիսի 9.
  204. ↑ «Second 1MDB probe-linked accused Kelvin Ang offered bail at $100,000». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 13-ին.
  205. ↑ Watts, Jake Maxwell; Venkat, P. R. (2016 թ․ հուլիսի 21). «Singapore Finds Lapses Related to 1MDB Funds at Banks». Wall Street Journal.
  206. ↑ «Assets worth S$240m seized as part of Singapore's 1MDB probe». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 21-ին.
  207. ↑ Lai, Adrian (2016 թ․ հուլիսի 21). «Singapore authorities seize S$240 million in assets linked to 1MDB probe». Nst.com.my. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  208. ↑ «As 1MDB Scandal Unravels, Singapore Seizes $177 Million in Assets». 2016 թ․ հուլիսի 21.
  209. ↑ «Singapore financial institutions were used for dubious 1MDB deals, monetary authority says, citing 'serious lapses'». South China Morning Post. 2016 թ․ հուլիսի 21.
  210. ↑ «MAS bars former Goldman Sachs banker from trading in Singapore over 1MDB-related breaches». Channel NewsAsia (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  211. ↑ «Singapore central bank bans former Goldman Sachs director Tim Leissner for life». Channel NewsAsia (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  212. ↑ «Ex-Goldman Sachs banker Tim Leissner banned for life by MAS over role in 1MDB scandal». The Straits Times (անգլերեն). 2018 թ․ դեկտեմբերի 19. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  213. ↑ «Guan Eng: RM46mil 1MDB-linked funds from Singapore is just 'tip of the iceberg'». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  214. ↑ «S'pore returns 1MDB funds». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  215. ↑ «Swiss freeze millions amid 1MDB fund probe». Free Malaysia Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  216. ↑ John Revill (2015 թ․ սեպտեմբերի 2). «Swiss Authorities Freeze Millions of Dollars Linked to Malaysian Fund 1MDB». The Wall Street Journal. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  217. ↑ «Swiss freeze millions amid Malaysian 1MDB fund probe». Reuters. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  218. ↑ John Revill (2016 թ․ հունվարի 30). «Swiss Prosecutors Investigating 1MDB Say Malaysia Funds Were Diverted». The Wall Street Journal. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  219. ↑ Vasagar, Jeevan (2016 թ․ հունվարի 30). «1MDB: Swiss probe finds 'indications' of $4bn being misappropriated». Financial Times.
  220. ↑ «Swiss: US$4bn believed embezzled from 1MDB». Free Malaysia Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  221. ↑ «Malaysia 1MDB scandal: Investigators say about $4bn may be missing from fund». BBC News. 2016 թ․ հունվարի 30. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  222. ↑ «Swiss Suspect $4 Billion Misappropriated in Malaysia 1MDB Case». NASDAQ.com. 2016 թ․ հունվարի 29. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  223. ↑ Letzing, John (2016 թ․ ապրիլի 7). «Swiss Banks at Risk of Harboring Corruption Proceeds, Says Regulator». Wall Street Journal.
  224. ↑ «Swiss financial regulator calls 1MDB and Petrobras cases 'clear corruption'». 2016 թ․ ապրիլի 7.
  225. ↑ Voegeli, Jeffrey; Miller, Hugo (2016 թ․ ապրիլի 7). «Swiss Regulator Probes Panama Alongside 1MDB, Petrobras». Bloomberg News.
  226. ↑ «Swiss parliament rejects call to return 1MDB profits to Malaysia». The Straits Times. Singapore. 2018 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 16-ին.
  227. ↑ «Swiss AG: '1MDB-linked funds will be returned' – Nation». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 11-ին.
  228. ↑ «UAE bans travel, freezes ex-IPIC execs' assets in 1MDB probe». 2016 թ․ ապրիլի 2.
  229. ↑ Hope, Bradley; Clark, Simon; Ngui, Yantoultra (2016 թ․ ապրիլի 1). «Authorities Investigating Malaysia's 1MDB Fund Focusing on Bond Proceeds». Wall Street Journal.
  230. ↑ Davies, Harry (2020 թ․ սեպտեմբերի 18). «US moves to seize $330m of alleged 1MDB assets held by UK law firm».
  231. ↑ «$340m in London law firm's account suspected of 1MDB connection». The Guardian (անգլերեն). 2020 թ․ օգոստոսի 3. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 24-ին.
  232. ↑ Hope, Bradley (2015 թ․ սեպտեմբերի 19). «FBI Probes Malaysia Development Fund». The Wall Street Journal. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  233. ↑ «FBI investigates 1MDB». Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  234. ↑ «FBI launches investigation into Malaysian state fund 1MDB: WSJ». AsiaOne. 2015 թ․ սեպտեմբերի 20. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  235. ↑ Holmes, Oliver (2015 թ․ սեպտեմբերի 22). «US investigators launch probes into scandal-hit Malaysian Najib Razak». The Guardian. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  236. ↑ Matthews, Christopher; Hope, Bradley (2015 թ․ սեպտեմբերի 22). «Malaysia Leader Najib Razak's Assets Probed by U.S.». The Wall Street Journal. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  237. ↑ «Malaysian PM Najib faces US corruption inquiry». The Straits Times. 2015 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  238. ↑ Story, Louise (2015 թ․ սեպտեմբերի 22). «Malaysia's Najib faces US property probe». CNBC.
  239. ↑ «1MDB: US asks Deutsche, JPMorgan to give details on dealings». 2016 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 1-ին.
  240. ↑ Chew, Keri Geiger GeigerWire Elffie (2016 թ․ ապրիլ). «U.S. Asks JPMorgan, Wells Fargo to Save Records Tied to 1MDB». Bloomberg News.
  241. ↑ «Banks in firing line over Malaysia fund». The Australian. 2016 թ․ ապրիլի 1.
  242. ↑ Hope, Bradley; Emshwiller, John R.; Fritz, Ben (2016 թ․ ապրիլի 1). «The Secret Money Behind 'The Wolf of Wall Street'». Wall Street Journal.
  243. ↑ «Malaysia's 1MDB refutes report that it financed 'Wolf of Wall Street': Statement». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 3-ին.
  244. ↑ «FBI probes 1MDB-Red Granite US$155m financing claim – WSJ». The Edge Markets. 2016 թ․ ապրիլի 2.
  245. ↑ «'The Wolf Of Wall Street' Financed By Wolf Of Malaysia?». www.inquisitr.com. 2016 թ․ ապրիլի 2.
  246. ↑ Lamar, Mia; Hope, Bradley; Baer, Justin (2015 թ․ հոկտեմբերի 14). «U.S. Examines Goldman Sachs Role in 1MDB Transactions». The Wall Street Journal. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  247. ↑ «Goldman Sachs under FBI, DOJ scrutiny over 1MDB probe: WSJ». Reuters. Reuters Editorial. 2015 թ․ հոկտեմբերի 14. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  248. ↑ «Goldman Sachs under FBI, US Department of Justice scrutiny over 1MDB probe: Wall Street Journal». The Economic Times. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  249. ↑ Maierbrugger, Arno (2016 թ․ փետրվարի 15). «1MDB scandal: Next suspect Goldman Sachs banker». Investvine (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 28-ին.
  250. ↑ «Ex-Goldman Sachs banker Tim Leissner issued subpoena amid US probe into Malaysia's 1MDB». The Straits Times. 2016 թ․ մարտի 8.
  251. ↑ «U.S. subpoenas ex-Goldman banker in 1MDB probe: Bloomberg». Business Insider.
  252. ↑ «Ex-Goldman banker subpoenaed in Malaysia 1MDB probe: WSJ». CNBC. 2016 թ․ մարտի 8.
  253. ↑ «U.S. lawsuits link Malaysian leader to stolen money from 1MDB fund». Reuters. 2016 թ․ հուլիսի 20. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 20-ին.
  254. ↑ «Malaysian Prime Minister transferred US$650 million back to Singapore Bank». StatesTimesReview, Singapore. 2015 թ․ օգոստոսի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 17. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  255. ↑ «PM Najib is 'Malaysian Official 1' but not involved in 1MDB probe: Minister». The Straits Times. 2016 թ․ սեպտեմբեր. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  256. ↑ Vaswani, Karishma (2016 թ․ սեպտեմբեր). «Who is 'Malaysian Official 1'? Case closed». BBC News. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  257. ↑ Ananthalakshmi, A. (2017 թ․ հունիսի 16). «Malaysia's first lady linked to $30 mln worth of jewelry bought with 1MDB funds». Reuters. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 16-ին.
  258. ↑ «Civil action in rem to forfeit assets involved in and traceable to an international conspiracy to launder money misappropriated from 1Malaysia Development Berhad (1MDB)». United States Department of Justice. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 17-ին.
  259. ↑ «US goes after $1.4 billion in assets linked to Malaysian fund 1MDB». Stuff. 2016 թ․ հուլիսի 21.
  260. ↑ «US moves to seize USD1b in assets of M'sian 1MDB fund». 2016 թ․ հուլիսի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 21-ին.
  261. ↑ Jenkins, Nash. «U.S. to Seize $1 Billion in Assets in Malaysia's 1MDB Case».
  262. ↑ «Malaysia 1MDB Scandal: Luxury Properties in US Linked To Najib Razak's Stepson Riza Aziz, Close Associate Jho Low Likely To Be Seized». International Business Times. 2016 թ․ հուլիսի 21.
  263. ↑ Farrell, Greg; Harris, Andrew M.; damclaugh, Keri Geiger GeigerWire David McLaughlin (2016 թ․ հուլիսի 20). «U.S. Maps 1MDB Fraud Trail From Kuala Lumpur to Hollywood». Bloomberg News.
  264. ↑ Hope, Bradley; Wright, Tom (2016 թ․ հուլիսի 21). «U.S. Links Malaysian Prime Minister to Millions Stolen From Development Fund». Wall Street Journal.
  265. ↑ «US seeks to seize $1bn in Malaysia probe». BBC News. 2016 թ․ հուլիսի 21.
  266. ↑ «US seeks $1bln in 1MDB-tied Assets, 'Wolf of Wall Street' royalties». Al Arabiya English. 2016 թ․ հուլիսի 21. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  267. ↑ «Wolf of Wall Street producers to pay $60m to US government». The Guardian UK. 2018 թ․ մարտի 7. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 16-ին.
  268. ↑ «'The Wolf of Wall Street' producers to pay $60 million to U.S. in...». Reuters (անգլերեն). 2018 թ․ մարտի 7. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 6-ին.
  269. ↑ «The 1MDB deals that continue to haunt Goldman Sachs: QuickTake». The Edge Markets. 2018 թ․ նոյեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  270. ↑ «Goldman Sachs Tumbles on 1MDB Scandal and 'Fear of the Unknown'». Bloomberg.com. 2018 թ․ նոյեմբերի 12. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  271. ↑ «1MDB: How did Leissner and other execs bypass Goldman's compliance rules?». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  272. ↑ «Ex-Goldman bankers face 1MDB charges». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2018 թ․ նոյեմբերի 1. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  273. ↑ «Goldman Sachs and 1MDB: what we learned from US charges». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  274. ↑ «US prosecutors file charges against two Goldman Sachs bankers, Jho Low». www.thesundaily.my (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  275. ↑ «DoJ has until Dec to extradite Ng, says Amar Singh». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  276. ↑ Loheswar, R. (2019 թ․ մայիսի 6). «AG: Roger Ng extradited to US for 10 months over 1MDB criminal charges». www.malaymail.com (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 16-ին.
  277. ↑ «Ex-Goldman Banker in Plea Talks Ahead of 1MDB Trial in New York». Bloomberg.com. 2019 թ․ մայիսի 6. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 12-ին.
  278. ↑ «Lawyer claims Ng down with leptospirosis and dengue». www.thestar.com.my. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 12-ին.
  279. ↑ «Ex-Justice Official Helped 1MDB's Jho Low Funnel Dirty Money». Bloomberg.com. 2018 թ․ նոյեմբերի 30. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  280. ↑ «Ex-US Justice Dept employee pleads guilty to 1MDB fraud». www.thestar.com.my. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  281. ↑ «US Justice official pleads guilty in 1MDB lobbying case». NST Online. 2018 թ․ դեկտեմբերի 1.
  282. ↑ «US charges Jho Low, ex-Fugees rapper, over funding in 2012 election». www.thestar.com.my. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 18-ին.
  283. ↑ «Fugitive Businessman Jho Low to Forfeit Over $100 Million in Luxury Homes». Barron's. 2019 թ․ նոյեմբերի 1. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  284. ↑ Vogel, Kenneth P. (2020 թ․ հոկտեմբերի 8). «Elliott Broidy, a Top Trump Fund-Raiser, Charged in Foreign Influence Case». The New York Times. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  285. ↑ «Mueller probe witness secretly backed UAE agenda in Congress». AP News. 2018 թ․ մարտի 26. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 26-ին.
  286. ↑ «Meeting was to get Goldman jobs for Najib's children, star witness tells 1MDB jury in the US». The Star (անգլերեն).
  287. ↑ «Nooryana says Leissner helped her get intern job at London firm, but was only PowerPoint, coffee girl». The Star (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 24-ին.
  288. ↑ «Najib's Daughter Says She Got Ex-Goldman Banker's Help for a Job». Bloomberg (անգլերեն). 2022 թ․ փետրվարի 24. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 14-ին.
  289. ↑ «1MDB: Trial of ex-Goldman banker paused after documents blunder». BBC News. 2022 թ․ փետրվարի 24.
  290. ↑ James Fanelli. (9 April 2022). "Former Goldman Banker Convicted". The Wall Street Journal Weekend. A1.
  291. ↑ Goldstein, Matthew (2022 թ․ ապրիլի 8). «Ex-Goldman Banker Convicted in Case Over the Looting of Billions From a Malaysian Fund». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 8-ին.
  292. ↑ Hannah Beech and Austin Ramzy. (3 October 2018). "Wife of Malaysia's Ex-Prime Minister, Known for Moneyed Lifestyle, Is Arrested". NY Times website Retrieved 10 April 2022.
  293. ↑ 293,0 293,1 293,2 293,3 Bedi, Rashvinjeet S. «RM1.3bil in 1MDB assets recouped». www.thestar.com.my. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 8-ին.
  294. ↑ «1MDB: Emboldened Trusts Wrangle Over Jho Low Assets». finews.asia (բրիտանական անգլերեն). 2017 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
  295. ↑ Harris, Elizabeth A.; Stevenson, Alexandra (2018 թ․ դեկտեմբերի 9). «A Yacht, a Monet, a See-Through Piano: The U.S. Collects on a Fugitive's Shopping Spree». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
  296. ↑ Latiff, Rozanna (2018 թ․ օգոստոսի 24). Cameron-Moore, Simon (ed.). «Court gives Malaysia nod to sell superyacht seized in 1MDB probe». Reuters (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 9-ին.
  297. ↑ «US returns US$300m of 1MDB money to Malaysia». The Sun Daily. 2020 թ․ ապրիլի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
  298. ↑ «Goldman Sachs, Malaysia agree to US$3.9 billion settlement over 1MDB». CNA (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 28-ին.
  299. ↑ «Commentary: Goldman has done it again with its 1MDB Malaysia deal». CNA (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 23-ին.
  300. ↑ «KPMG pays Malaysian government $111 million settlement over 1MDB audit scandal». ABC News Australia. 2022 թ․ հունվարի 13. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 15-ին.
  301. ↑ «1MDB - OffshoreAlert». www.offshorealert.com. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  302. ↑ «1MDB scandal's accidental whistle-blower: from banker to prisoner». South China Morning Post (անգլերեն). 2019 թ․ փետրվարի 18. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 28-ին.
  303. ↑ «Billionaires, whistleblowers, criminals, political opponents: The targets of the disinformation factory». Le Monde.fr (անգլերեն). 2023 թ․ փետրվարի 15.
  304. ↑ «Heist of the Century – How Jho Low Used PetroSaudi As "A Front" To Siphon Billions Out Of 1MDB!». Sarawak Report. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 29-ին.
  305. ↑ Jon Ungoed-Thomas; Clare Rewcastle; Josh Boswell. «Harrow playboy linked to troubled Malaysian fund». The Times (անգլերեն). ISSN 0140-0460. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 29-ին.
  306. ↑ «Jho Low allegedly siphoned off US$700 million from 1MDB, says website». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 7-ին.
  307. ↑ «Jho Low accused of siphoning US$700m from 1MDB». 2015 թ․ մարտի 2. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 7-ին.
  308. ↑ «'Stolen' 1MDB Funds: The DOJ lawsuit revisited». Malaysiakini. 2018 թ․ մարտի 31.
  309. ↑ «Why are Najib, Jho Low giving similar answers on 1MDB, asks DAP». The Edge Markets. 2015 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 26-ին.
  310. ↑ «Jho Low email said Najib approved US$1bn loan». Free Malaysia Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 7-ին.
  311. ↑ «Jho Low claims Najib okayed 1MDB's US$500 million loan to PetroSaudi, says Sarawak Report». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 7-ին.
  312. ↑ «Tom Bocks Turley-Traum vor der Zwangsversteigerung». Neckarstadtblog. 2022 թ․ սեպտեմբերի 24. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 4-ին.
  313. ↑ «WSJ: Najib used 1MDB's funds for GE13». 2015 թ․ հունիսի 19. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  314. ↑ «Bersih 2.0 says GE13 rigged, shocked over links to 1MDB». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  315. ↑ «Roadshow unnecessary, just come clean on 1MDB's objectives, Kit Siang tells BN». Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  316. ↑ «1MDB refutes WSJ article, says acquisitions based on long-term value». The Star Online. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 5-ին.
  317. ↑ Wright, Tom; Clark, Simon (2015 թ․ հուլիսի 2). «Investigators Believe Money Flowed to Malaysian Leader Najib's Accounts Amid 1MDB Probe». The Wall Street Journal. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  318. ↑ «Special team to probe graft allegations against Malaysia PM Najib Razak». The Economic Times. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  319. ↑ «Task force freezes bank accounts as pressure mounts on PM Najib». Channel NewsAsia. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  320. ↑ Koswanage, Niluksi (2015 թ․ հուլիսի 7). «Malaysia Task Force to Freeze Accounts in Najib Money Probe». Bloomberg L.P. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  321. ↑ «MACC: RM2.6bil in Najib's account from donors, not 1MDB's». The Star. Malaysia. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 5-ին.
  322. ↑ «'If I wanted to steal money, I won't put it in Malaysia'». The Edge Markets. 2015 թ․ հուլիսի 6. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 28-ին.
  323. ↑ «Sensational Findings! – Prime Minister Najib Razak's Personal Accounts Linked To 1MDB Money Trail – Malaysia Exclusive!». Sarawak Report. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  324. ↑ «DocumentCloud Document Viewer». Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  325. ↑ «Take legal action against WSJ, PM urged». The Star. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 8-ին.
  326. ↑ «Singapore police freeze two bank accounts linked to 1MDB probe». Channel NewsAsia. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  327. ↑ «Singapore freezes bank accounts over Malaysia 1MDB graft scandal». DW. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  328. ↑ «1MDB chief denies Singapore accounts frozen, says asset sales will put company in black by early 2016». The Malay Mail. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 5-ին.
  329. ↑ Hope, Bradley (2015 թ․ դեկտեմբերի 17). «Malaysia's 1MDB Sent $850 Million to Entity Set Up to Appear Owned by Abu Dhabi Wealth Fund». The Wall Street Journal. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  330. ↑ «WSJ drops US$850m bombshell on 1MDB». Malaysiakini. 2015 թ․ դեկտեմբերի 17. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  331. ↑ «$850M 1MDB payment sent to Virgin Island firm». CNBC. 2015 թ․ դեկտեմբերի 17.
  332. ↑ «WSJ: UAE fund claims US$1.4b payment from 1MDB missing». Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  333. ↑ Hope, Bradley; Wright, Tom (2015 թ․ սեպտեմբերի 9). «Malaysia's 1MDB Fund Scandal Spreads to U.A.E.». The Wall Street Journal. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  334. ↑ «Abu Dhabi alleges US$1.4 billion from 1MDB missing, says WSJ». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  335. ↑ «WSJ: Another US$1b payment from 1MDB to IPIC missing». Malaysiakini. 2015 թ․ սեպտեմբերի 18. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  336. ↑ «1MDB mystery deepens as Abu Dhabi questions another missing US$993m to IPIC». Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  337. ↑ «Another $1.4b payment from 1MDB to Abu Dhabi fund is missing: Wall Street Journal». The Straits Times. 2015 թ․ սեպտեմբերի 18. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  338. ↑ «We enjoy strong business relationship with UAE firm, says 1MDB – The Malaysian Insider». themalaysianinsider.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 15-ին.
  339. ↑ «Abu Dhabi's Ipic to pay interest on 1MDB bonds as Malaysia clears officials». The National. Abu Dhabi. 2015 թ․ հոկտեմբերի 8. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 15-ին.
  340. ↑ Hope, Bradley (2015 թ․ նոյեմբերի 12). «1MDB's Latest Act: Two Obama Fundraisers, One Fugee and $69 Million». The Wall Street Journal. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  341. ↑ «Wong Chen queries Obama link in 1MDB-DuSable 'JV'». Free Malaysia Today. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  342. ↑ «WSJ picks up on 1MDB-DuSable links to former Obama fundraisers». The Malaysian Insider. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  343. ↑ «Najib urged to disclose dealings of 1MDB and Yurus PE Fund». Theedgemarkets.com. 2015 թ․ նոյեմբերի 12. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 1-ին.
  344. ↑ «Malaysian Prime Minister Spent Lavishly From Accounts He Says Weren't 'Personal'». Fortune. 2016 թ․ մարտի 31.
  345. ↑ Wright, Tom; Hope, Bradley (2016 թ․ մարտի 31). «1MDB Probe Shows Malaysian Leader Najib Spent Millions on Luxury Goods». The Wall Street Journal.
  346. ↑ «1MDB probe shows Najib Razak spent millions on luxury goods: Report». Today.
  347. ↑ Hwai, Lee Seok (2016 թ․ մարտի 31). «Malaysia PM Najib spent millions on luxury goods, political payments: WSJ». The Straits Times.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=1Malaysia_Development_Berhad_սկանդալ&oldid=9956114» էջից