Շախմատային օլիմպիադա 1950

Շախմատի IX օլիմպիադա
Վայր	Հարավսլավիա Դուբրովնիկ
Մասնակից երկրներ	16
Շախմատիստների քանակ	84
Պարտիաների քանակ	480
Բացման արարողություն	օգոստոսի 20, 1950
Փակման արարողություն	սեպտեմբերի 11, 1950
8-րդ Շախմատային օլիմպիադա Շախմատային օլիմպիադա 1952

Շախմատի 9-րդ օլիմպիադան կայացել է Դուբրովնիկում օգոստոսից 20 մինչև 11 սեպտեմբերի 1950 թվականին, մասնակցել են 16 երկրներ։

Պատերազմի ավարտից հետո ՖԻԴԵ-ն վեսկսեց իր գործունեությունը։ Ընտրվեց նոր նախագահ՝ Ռոգարդ Ֆոլկե, բայց Օլիմպիադայի վերածննդի հարցը բարձրացվեց 1948ին ՖԻԴԵ-ի կոնգրեսում XIX Սալտշեբադենում։ Առաջարկը ստացվել էր Հարավսլավիայի պատվիրակությունից, ով հայտարարել էր, որ Հարավսլավիայի Շախմատի ֆեդերացիան համաձայնել է կազմակերպել առաջին ետպատերազմյան «Ազգերի մրցաշարը»։ Դա բավականին անսպասելի իրադարձություն էր, քանի որ Հարավսլավիան պատերազմի ժամանակ կրել էր մեծ նյութական կորուստներ և այդ ժամանակ նախաձեռնեց առաջին քայլը, և պարտավորվում էր վերականգնել ենթակառուցվածքը։ Աշխույժ երկխոսության ընթացքում ընդունվեց որոշում, որ ՖԻԴԵ–ի բյուրոն պետք է ուսումնասիրի Հարավսլավիայի պատվիրակության առաջարկը և հաջորդ կոնգրեսին ներկայացնի առաջարկություններ։

ՖԻԴԵ-ի հաջորդ կոնգրեսում՝ Փարիզում 1949 թվականին նորից քննարկվեց առաջարկը Օլիմպիադայի վերսկսման։ Հատուկ քննարկումներ այդ ժամանակ չի եղել և որոշվեց, որ 9-րդ օլիմպաիադան պետք է կայանա 1950 թվականին Հարվասլավիայում։

1950 թվականը եղել է հարաբերությունների կտրուկ վաաթարացումը ԽՍՀՄ-ի և Հարավսլավիայի միջև։ Մասնակցություն Օլիմպիական խաղերի երկրում, որը անցկացնում է «Տիտո կլիկ» անվամբ, քանի որ այն կոչվում էր Հարավսլավիայի ձեռնարկներ, այն համարվում էր անհնար է, և ո՛չ ԽՍՀՄ-ը, և ո՛չ է «արևելյան դաշինքի» երկրները մրցույթին չմասնակցեցին։

Հարավսլավիայի Շախմատի ֆեդերացիան շատ աջակցություն ստանում էր պետություններից, ով ստանձնել է մրցումների նախապատրաստման և անցկացման ծախսերը։ Երկրի ներսում շատ քաղաքաներ իրենց ցանկությունն են հայտնում հյուրընկալելու մրցակցությանը, բայց ընտրությունը ընկավ Դուբրովնիկե՝ կուրորտ Ադրիատիկ ծով։ Շատ մեծ թվով տեսարժան վայրերի, Օլիմպիական խաղերի հնագույն քաղաքը պետք է լիներ լավագույն գովազդը զբեսաշրջիկների համար։ Դրա համար մրցաշարին հատկացվել է թանգարանի երեք սենյակ՝ «Արվեստի սրահ»։ Զգալիորեն բարելաված կանոնակարգը․ մեկ օրում մեկ խաղաշրջան, ամեն երրորդ օրն խաղարկվում էր հետաձգված պարտիան։ Առաջին անգամ թույլատրվել է ունենալ երկու, փոխարենը, պահեստային, բայց այդ օրենքից ոչ բոլորն էին օգտվում։ Որոշ թիմեր ներկայացել էին չորս հոգով (Չիլի և Պերու)։ Համեմատ զգալի փոփոխությունների Օլիմպիադայի անցյալում, թիմերի կազմում եղել են նշանակալի փոփոխություններ։ Միգել Նայֆորդը խոսելով պատերազմից առաջ թիմերի Լեհաստանը գլխավորել է Արգենտինայի հավաքականին/։ 63-ամյա Սավելի Տարտակովերը, Օլիմպիական խաղերի ամենա տարեց մասնակիցը, որը ներկայացնում էր Լեհաստանի հավաքականը, այս մրցույթում ներկայացված էր Ֆրանսիայի(պատերազմի ժամանակ ներգրաված է եղել ֆրանսիական Դիմադրության շարժման մեջ), սկսած 1930 թվականից նա ոչ մի անգամ բաց չի թողել Օլիմպիական խաղերը։ Մրցաշարում միակ կին Շոդե դը Սիլան մասնակցել է Ֆրանսիայի կողմից։ Շվեցարիայի հավաքականից, կազմը ամբողջովին փոխվել էր։ Գ․Շտալբերգը դեռ չէր վերադարձել Արգենտինայից և չմասնակցեց մրցույթին։ Արդեն առաջին տուրում ակնհայտ էր, որ թիմերը, չունենալով իրենց կազմում բարձր անուն, փոխահատուցեցին իրենց ընկերական խաղով։ Տանտերերի մրցույթը սկսած հինգերորդ տուրից հատում մտավ։ Երեք խաղերում (5—7 տուր) նրանք տվել են կես միավոր և յոթերորդ տուրից հետո աղյուսակը գլխավորել են 23½ միավորով, երկրորդը արգենտինացիներն էին՝ 20 միավորով։ Իսկ երկրորդ տուրի կեսին պայքարը սրվել էր։ Միայն 8-րդ տուրում Հարավսլավիան չկարողացավ հաղթել Ավստիրայի թիմին, մրցաշարը ավարտվեց ոչ ոքի։ Արգենտինայի և ԱՄՆ-ի թիմերը հաջորդ քայլում հաղթեցին 4:0 հաշվով՝ Բելգիային և Նորվեգիային։ Հարավսլավիայի և ԱՄՆ-ի թիմերը հաջորդ մրցաշարում ներգրավել էին մեծաթիվ քանակությամբ հանդիսատեսների, որ «Արվեստի սրահ»ը չկարողացավ տեղավորել հանդիսատեսին։ Մինչ այդ 10 խաղատախտակներում ռադիոմատչի խաղն ավատվեց հօգուտ Հարավսլավիայի (11½ : 8½)։ Իսկ այդ ժամանակ չկարաղացան բացահայտել հաղթողին։ Հաղթելով Ֆինլյանդիայի թիմին, արգենտինացիները շատ մոտ էին հարավսլավիացիների, նրանք բաժանված էին իրարից ընդամենը մեկ միավորով։ Հաջորդ երկու տուրերում առաջատարների աղյուսակում էական փոփոխություններ չգրանցվեցին։ Իսկ 12-րդ տուրում հանդիպեցին առաջին երկու թիմերը։ Մրցաշարը ավարտվեց Արգենտինայի հաղթանակով ընդդեմ Հարավսլավիայի նվազագույն հաշվով, վերջինիս համար դա միակ պարտությունն էր մրցաշարում։ Երկու միավոր տվել է ամերիկացիներին և ֆրանսիացիներին, նրանց մոտ էր կանգնած բելգիացիները, մոտ էր նաև ԳՖՀ-ի հավաքականը։ Տարբերությունը կազմում էր կես միավոր։ Հաջորդ երկու մրցաշարերը հաջող չընթացան ԱՄՆ-ի հավաքականի համար, նա նվազագույն հաշվով հաղթել է չիլիացիներին և ոչ ոքի խաղացել ավստրացիների հետ։ ԳՖՀ-ի հավաքականը նույնպես հաղթել են ֆիններին 3։1 և 2½ : 1½ հաշվով չիլիացիներին, վերջին տուրից առաջ ԱՄՆ-ն դարձել է քառակի օլիմպիական չեմպիոն կես միավորով։ Որպեսզի կարողանար անցնել հարավսլավիացիներին, արգենտինացիներին պետք էր հաղթել առավելագույն միավորներով ֆրանսիացիներին, որպեսզի մրցաշարի առաջատարները հավաքեին երկու միավոր ընդդեմ Ֆինլանդիայի հավաքականի։ Բայց Հարավսլավիայի հավաքականը 3։1 հաշվով հաղթեց, իսկ արգենտինացիները կարողացան հաղթել նվազագույն հաշվով։ ԳՖՀ-ի և ԱՄՆ-ին, տուրի միջև հաշիվը չփոխվեց, երկու թիմերն էլ տրվեց կես միավոր։ Հարավսլավիայի հավաքականի համար Օլիմպիական խաղերում դա առաջին հաղթանակն էր։ Սվետազոր Գլիգորիչի գլխավորությամ և դեպյուտով՝ ցույց է տվել լավագույն արդյունք 15-ից 11-ը (+9 −2 =4)։ Մինչ այդ նա մասնակցել է ևս 14 Օլիմպիական խաղեր՝ի (1952 -1974, 1978, 1982)։ Արգենտինայի հավաքականի համար դա 6-րդ ելույթն էր, և առաջին անգամ արժանացել է մրցանակի։ Մրցույթը օգնեց շախմատի մասսայականացումը այդ երկրում։ Դուբրովնիկի կենտրոնում տեղադրվել են ցուցադրական վահանակներ, և մրցաշարի դահլիճից հեռասոսվ հաղորդվում էին կենտրոնական խաղերի քայլերը։ Լրատուն ամեն օր հրապարակել է տեղեկագիր, որը ներառում էր մրցաշարի բոլոր խաղերը։ Առաջին անգամ թողարկվել է Օլիմպիական խաղերի հինգ դրոշմանիշներ։ Դա առաջին դրոշմանիշներն են եղել։ Մինչ այդ թողարկվել է Բուլղարիայում 1947 թվականին Բալկանյան խաղերի հետ կապված, իսկ ԽՍՀՄ-ում 1948 թվականին մատչը մրցաշարի, Աշխարհի առաջնության և 1950 թվականին կապված Հունգարիայում մրցաշարի թեկնածությամբ։

Օլիմպաիակն խաղերում խաղարկվել է 480 պարտիա։

Կանոնակարգ

• Մեկ տուր օրը,
• Յուրաքանչյուր երրորդ օրը խաղարկվել է կիսատ մնացած պարտիաները,
• Յուրաքանչյուր թիմ կարող էր ունենալ երկուական պահեստային խաղացող,
• Վերահսկել 40 քայլերը յուրաքանչյուր 2½ ժամի և 16 քայլերը յուրաքանչյուր հաջորդ ժամի,

Հավաքական

Ավստիրայի շախմատի հավաքական Արգենտինայի շախմատի հավաքական Բելգիայի շախմատի հավաքական Հունաստանի շախմատի հավաքական Դանիայի շախմատի հավաքական Իտալիայի շախմատի հավաքական

Նիդեռլանդիայի շախմատի հավաքական Նորվեգիայի շախմատի հավաքական Պերուիի շախմատի հավաքական ԱՄՆ-ի շախմատի հավաքական Ֆինլանդիայի շախմատի հավաքական

Ֆրանսիայի շախմատի հավաքական ԳՖՀ շախմատի հավաքական Չիլիի շախմատի հավաքական Շվեցարիայի շախմատի հավաքական Հարավսլավիայի շախմատի հավաքական

Թիմերի կազմ

Հարավսլավիա

Գլիգոլիչ, Պիրց, Տրիֆոընովիչ, Ռաբար, Վիդմար, Պուց

Արգենտինա

Նայֆորդ, Բոլբոչան, Գիմար, Ռոսսետտո, Պիլնիկ

ԳՖՀ

Ունիցկեր, Շմիդ, Պֆայֆեր, Ռելշտաբ, Շտաուդտե

ԱՄՆ

Ռեշեվսկիյ, Ստեյներ, Գորովից, Շեյնսուիտ, Կրամեր, Էվանս[

Նիդերլանդներ

Էյվե, Վան Սխելտինգա, Պրինս, Կորտլեվեր, Կրամեր, Դոններ

Բելգիա

О’Կելլի, Դունկելբլյում, Դեվոս, Տիբո, վան Սխոոր

Ավստրիա

Բենի, Բուզեկ, Մյուլլեր, Պալդա, Լամբերտ

Չիլի

Կաստիլո, Ֆլորես, Լետելե, Մաչչոնի

Ֆրանսիա

Տարտակովեր, Ռոսսոլիմո, Յգո, Կեստսն, Շոդե դը Սիլան, Կրեպո

Ֆինլանդիա

Բեկ, Օյանեն, Նիեմի, Նիեմելա, Հելլե, Հեյկինխեմո

Շվեյցարիա

Շելդ, Յխանսսոն, Ա․ Բերկվիստ, Ն․ Բերգկվիստ, Լինդկվիստ, Ստենբորգ

Իտալիա

Կաստալդի, Նեստլեր, Պորրեկա, Դժուստոլիզի, Պրիմավերա[

Դանիա

Պոուլսեն, Էնեվոլլսեն, Պեդերսեն, Կուպֆերշտիխ, Նիլսեն

Պերու

Կանալ, Սումար, Սապատա, ՊինսոնПин Սոլիս

Նորվեգիա

Մյուրե, Վեստոլ, Մորկեն, Կոնգսխավն, Օպասալ

Հունաստան Մաստիխիադիս, Պանագոպուլոս, Զոգրաֆակիս, Բուլախանիս, Օֆոնեոս

Թիմային արդյունքներ

Տեղ	Երկիր	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16		+	−	=	Միավոր
1	Հարավսլավիա	16px	1½	3	2	2½	3	2	2	3½	3	3	4	4	4	4	4		11	1	3	45½
2	Արգենտինա	2½	16px	2	1½	1½	4	3	3	2½	2½	3½	3½	4	3½	3½	3		12	2	1	43½
3	Գերմանիայի դեմոկրատական հանրապետություն	1	2	16px	1½	3	2½	2½	2½	3	3	4	3	3	2	3½	4		11	2	2	40½
4	ԱՄՆ	2	2½	2½	16px	2	2½	2	3½	2	2½	2½	3	3	2½	4	3½		11	0	4	40
5	Նիդերլանդներ	1½	2½	1	2	16px	1½	2½	2½	2	2	2	3½	3½	2½	4	4		8	3	4	37
6	Բելգիա	1	0	1½	1½	2½	16px	2½	2	2	3	3½	1½	3½	3	1½	3		7	6	2	32
7	Ավստրիա	2	1	1½	2	1½	1½	16px	2½	2	1½	2½	1½	2	3	3½	3½		5	6	4	31½
8	Չիլի	2	1	1½	½	1½	2	1½	16px	2	2½	2	3	2½	2½	4	2		5	5	5	30½
9	Ֆրանսիա	½	1½	1	2	2	2	2	2	16px	½	1	2½	2½	2	3½	3½		4	5	6	28½
10	Ֆինլանդիա	1	1½	1	1½	2	1	2½	1½	3½	16px	½	3	1½	2	3	2½		5	8	2	28
11	Շվեդիա	1	½	0	1½	2	½	1½	2	3	3½	16px	1½	2	3	2	3½		4	7	4	27½
12	Իտալիա	0	½	1	1	½	2½	2½	1	1½	1	2½	16px	3	3½	2	2½		6	8	1	25
13	Դանիա	0	0	1	1	½	½	2	1½	1½	2½	2	1	16px	2	3	3½		3	9	3	22
14	Պերու	0	½	2	1½	1½	1	1	1½	2	2	1	½	2	16px	3	2		1	9	5	21½
15	Նորվեգիա	0	½	½	0	0	2½	½	0	½	1	2	2	1	1	16px	3½		2	11	2	15
16	Հունաստան	0	1	0	½	0	1	½	2	½	1½	½	1½	½	2	½	16px		0	13	2	12

Հաղթող թիմերի անհատական արդյունքներ

Հարավսլավիա Ս․Գլիգորիչ (+9 −2 =4) Վ․Պիրց (+7 −2 =5) Պ․Տրիֆունովիչ (+8 −1 =4) Բ․Ռաբար (+8 −0 =2) Մ․Վիդմար կրտսեր(+4 −0 =2) Ս․ Պուց (+1 −1 =0)

Արգենտինա Մ․Նայդորֆ (+8 −0 =6) Խ․ Բոլբոչան (+9 −0 =5) Կ․Գիմար (+4 −2 =4) Է․Ռոսսետտո (+4 −1 =7) Ֆ․Պիլնիկ (+6 −1 =3)

ԳՖՀ Վ․ Ունցիկեր (+9 −1 =4) Լ․Շմիդ (+7 −1 =4) Գ․Պֆայֆեր (+4 −1 =6) Լ․Ռելշտաբ (+3 −2 =6) Խ-Խ․ Շտաուդետե (+6 −3 =3)

Լավագույն անհատական արդյունքներ

• Առաջին տախտակ — Մ․Նահդորֆ (Արգենտինա) — 11 из 14 (+8 −0 =6)
  Վ․ Ունցիկեր (ԳՖՀ) — 11 из 14 (+9 −1 =4)
• Երկրորդ տախտակ — Խ․Բոլբոչան (Արգենտինա) — 11½ из 14 (+9 −0 =5)
• Երրորդ տախտակ — Պ․ Տրիֆունովիչ (Հարավսլավիա) — 10 из 13 (+8 −1 =4)
• Չորրորդ տախտակ — Բ․ Ռաբար (Հարավսլավիա) — 9 из 10 (+8 −0 =2)
• Պահեստային — Գ․Պիլնիկ (արգենտինա) — 7½ из 10 (+6 −1 =3)
• Պահեստային — Լ․Էվանս (ԱՄՆ) — 9 из 10 (+8 −0 =2)

Գրականություն

• Գիրք:Շախմատի բառարան|էջեր=151
• Շախմատի օլիմպիադա/ Յ․Ավերբախ, Բ, Տուրով։Մոսկվա․ Ֆիզկուլտուրա և սպորտ, 1974.
• Գիրք։Շախմատ. Հանրագիտարան|էջ=280, 540
• Շախմատի համաշխարհային օլիմպիադա 1927—2006 /Խանամիրյան Գ․ Ханамирян Երևվան։ 2006

Արտաքին հղումներ

• 9-րդ շախմատի օլիմպիադա կայք OlimpBase.org (անգլ.)
• Շախմատի օլիմպիադայի պատմություն(չորրորդ մաս) (գերմ.)