Մասնակից:Տիգրան Սահակյան/Ավազարկղ
Գայոս Հուլիոս Կեսար
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հուլիոս Կեսար
Գայոս Հուլիոս Կեսար (իսկական արտասանությունը մոտ է Կեյզարին[1];լատին․՝ Gaius Iulius Caesar [ˈgaːjʊs|ˈjuːliʊs ˈkae̯sar], 12 հուլիսի մ․թ․ա․ 100 թվական ]- 15 Մարտ Մ․թ․ա․ 44 թվական)— Հին հռոմեական պետական և քաղաքական գործիչ, զորավար, գրող։ Հյուպատոս մ․թ․ա․ 59, 48, 46, 45 և 44 թվականներին: Դիկտատոր Մ․թ․ա․ 49, 48-47 և 46-44 թվականներ: Մեծ Վեհապետ մ.թ.ա. 63-ից: Սերված հին արիստոկրատ ընտանիքից, Կեսարը հերդականորեն պայքարում և ստանում եր Հռոմեական բոլոր բարձր պաշտոնները (լատին․՝ cursus honorum) և իրեն անուն ստեղծեց պահպանողական սենատորների (օպտիմաս) հետ պայքարում։Մ․թ․ա․ 60 թվականին կազմակերպեց առաջին եռյակ դաշինքը երկու ազդեցիկ քաղաքական գործիչներ՝ Գնեոս Պոմպեոս Մեծի և Մարկոս Կրասոս Լիցինիի հետ։Մ․թ․ա․ 58 թվականին ավելի քն ութ տար անցկացրել է ներկաիս Շվեյցարիայի, Ֆրանսիայի, Բոլգիայի, Գերմանիայի և Մեծ Բրիտանիայի տարածքում, մասնակցել Գալլական պատերազմին և Հռոմեական կայսրությանը միացրեց Ատլանտյան օվկիանոսից մինչև Ռայն գետը ընկած տարածքը և վաստակեց տաղանդավոր ռազմական առաջնորդի փառք: Մ․թ․ա․ 49 թվականի սկզբին կազմակերպեց քաղաքացիական պատերազմ սենատորների հետ ունեցած դեպի Հռոմ իր վերադարձի հետ կապված տարաձայնությունների պատճառով և պաշտոնական հանցագործությունների համար դատական անձեռնմխելիության երաշխիքի (ընտրություններում կաշառակերություն, պաշտոնատար անձանց կաշառք, պայմանագրերի խախտում, բռնի գործողություններ և այլ խախտումներ)։Չորս տարվա ընթացքում Սենատի կողմնակիցները, խմբավորվելով Պոմպեոսի շուրջ, պարտության են մատնվել Կեսարի կողմից Իտալիայում, Իսպանիայում (երկու անգամ), Հունաստանում և Աֆրիկայում, նաև Կայսեր կողմից ջախջախվել են Եգիպտոսի և Պոնտոսի զորքերը։ Ողորմության քաղաքականությանը հավատարիմ մնալով հանդերձ միևնույն ժամանակ, մահապատժի է ենթարկվել իր մի շարք առանցքային հակառակորդների։ Հասնելով հակառակորդների հանդեպ հաղթանակի իր ձեռքում կենտրոնացրեց դիկտատորի հյուպատոսական հզորության և արտակարգ իրավունքի ուժերը (ի վերջո ցմահ), կատարեց հասարակական մի շարք բարեփոխումներ։ Կեսարի կյանքիի ընդացքում սկսվեց իր աստվածացումը, զորավար-հաղթող և «կայսր» պատվավոր տիտղոսները դարցան նրա անվան անբաժանելի մասը, բայց նա հրաժարվում եր հին հռոմեական արքաների իշխանությունից։Մարկոս Բրուտոս գլխավորությամբ սենատորների կողմից իրականացված կեսարի սպանությունից հետո Օկտավիանոս Օգոստոս ընդունումե է նրա անունը, ըստ կտակի ստանում է Կայսեր ունեցվածքի մեծ մասը և որպես հետևանք դառնում է առաջին կայսրը։ Կայսերը իր կյանքի ընդացքում տարբեր կերպ եին վերաբորում և այդ սովորույթը պահպանվել է Հռոմեական կայսրությունում, նրա անունը փառաբանում եին կառավարության անդաների կողմնակիցների կողմից, իսկ օպոզիցիան փառաբանում եր դավադրություններ կազմակերպողներին և զոհերին։ Կայսեր անձևը շատ պոպուլյար եր միջին դարերում և նորագույն շրջանում։ Բացի քաղաքական և ռազմական ոլորտներից Կայսրը հայտնի է նաև ինչպես գրող։ Ոճի պարզության և ակնհայտության շնորհիվ նրա աշխատությունները համարվում են Հին Հռոմեական գրականության դասականներից և կիրառվում են լատիներենի դասավանդման և ուսուցման համար։ Հուլիոսի անվան հետ շատ հաճախ կարելի է հանդիպել Կեսար և արքա տիտղոսները, ինչպես նաև տարվա յոթերորդ ամսվա անվանումը — Հուլիս(Հուլյոս)։
Ծագումը և մանկությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծագումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գայոս Հուլիոս Կեսարը ծնվել է հին հայրիշխանական Հուլիոսների ընտանիքում։ Մ․թ․ա․ V—Մ․թ․ա․ IV դարերում Հուլիոսները Հին Հռոմի կյանքում կարևոր դերակատարություն են ունեցել։ Ընտանիքի ներկայացուցիչներից սերել են մասնաորապես դիկտատորներ, մեկ հեծելազորի վարպետ (դիկտատորի տեղակալ) և մենկ թագավորական Դեցեմվիրների անդամ, նվգեր մշակեցին Տաս աղյուսակների օրենքները - Տասներկու աղյուսակների նախնական տարբերակը[2]։ Ինչպես երկար պատմություն ունեցող ընտանիքների մեծամասնությունը այնպես էլ Հուլիոսները ունեին իրենց ծագման վերաբերյալ լեգենդ։ Նրանք համարում եին, որ սերում են Վեներա Աստվածուհուց և Էնեասից։ Հուլիոսների ծագման լեգենդը մ․թ․ա․ 200 թվականին բավականին հայտնի եր[3] և Մարկոս Պորկիոս Ավագը գրեց Հուլիոսների էթիմոլոգիաի իր տարբերակը։ Իր կարծիքով, այս անվան առաջին կրողը իր կեղծանունը Հուլ ստացել է հունարեն «ἴουλος» բառից (մազափունջ, առաջին մազերը այտերի և կզակի վրա)[4]։ Գրեթե բոլոր Հուլիոսները մ․թ․ա․ V—IV դարերում կրել են Հուլ մականունը, որը հավանաբար եղել է միակը իրենց ընտանիքում[2]։ Հուլիոս Կեսարների ճյուղը հավանաբար առաջացել է Հուլիոս Հուլերից, չնայած այն բանի, որ նրանց կապող ողակները անհայտ են։}[4]։ Առաջին հայտնի Կայսրը եղել է պրոտոր մ․թ․ա․ 208 թվականին Տիտոսը[5][6]։ «Caesar» կեղծանունը և Էթոմոլոգինան ճշգրիտ հայտնի չէ և մառացվել է հռոմեական դարաշրջանում։Էլիոս Սպարտիանը Օգոստոսների գենսագործունեության հեղինակներից մեկն է և գրել է չորս տարբերակ, մ․թ․ IV դարում գոյություն է ունեցել։
https://ru.wikipedia.org/wiki/Гай_Юлий_Цезарь
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Jean-Fr. N. Loumyer De la prononciation du grec et du latin. — Bruxelles: P.-J. Voglet, 1840. — P. 53.
- ↑ 2,0 2,1 Badian E. From the Iulii to Caesar // A Companion to Julius Caesar (ed. by M. Griffin). — Malden; Oxford: Wiley-Blackwell, 2009. — P. 12.
- ↑ Badian E. From the Iulii to Caesar // A Companion to Julius Caesar (ed. by M. Griffin). — Malden; Oxford: Wiley-Blackwell, 2009. — P. 11.
- ↑ 4,0 4,1 Badian E. From the Iulii to Caesar // A Companion to Julius Caesar (ed. by M. Griffin). — Malden; Oxford: Wiley-Blackwell, 2009. — P. 13.
- ↑ Badian E. From the Iulii to Caesar // A Companion to Julius Caesar (ed. by M. Griffin). — Malden; Oxford: Wiley-Blackwell, 2009. — P. 14.
- ↑ (Liv. XXVII, 21) Тит Ливий. История от основания города, XXVII, 21, 5.