Համաշխարհային վիշտ
Համաշխարհային վիշտ (գերմ.՝ Weltschmerz, 
[ˈvɛltˌʃmɛʁt͡s]; նույն իմաստով օգտագործվել է ֆր.՝ mal du siècle, ինչը թարգմանվում է որպես «դարի հիվանդություն»), տերմին, որը հորինվել է գերմանացի հեղինակ Ժան Փոլի կողմից։ Գրիմ եղբայրների Գերմանական բառարանում իր բնօրինակ իմաստով այն նշանակում է խորը տխրություն աշխարհի ոչ ադեկվատության կամ անկատարության վերաբերյալ (գերմ.՝ tiefe Traurigkeit über die Unzulänglichkeit der Welt)։ Աշխարհայացքի այս տեսակը լայնորեն տարածված էր ռոմանտիկ և անկումային հեղինակների մոտ, ինչպիսիք են Լորդ Բայրոնը, Օսկար Ուայլդը, Ուիլյամ Բլեյքը, Մարկիզ դը Սադը, Շառլ Բոդլերը, Ջակոմո Լեոպարդին, Պոլ Վեռլենը, Ֆրանսուա-Ռընե դը Շատոբրիանը, Ալֆրեդ դը Մյուսեն, Միխայիլ Լերմոնտովը, Նիկոլաուս Լենաուն[1], Հերման Հեսսեն[2] և Հայնրիխ Հայնեն[1]։
Ֆրեդերիք Բեյսերը բացատրում է «համաշխարհային վիշտը» ավելի լայն որպես «հոգնածության կամ կյանքի վշտի տրամադրություն, որը առաջանում է չարիքի և տառապանքի սուր գիտակցությունից»[3], և նշում է, որ «Weltschmerz» տերմինն 1860-ական թվականների դրությամբ Գերմանիայում հեգնաբար օգտագործվել է նույն խնդիրների նկատմամբ չափազանց զգայունություն նշելու համար։
Լրացուցիչ օրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Խեցգետնի արևադարձը» վեպում Հենրի Միլլերը նկարագրում է իր ծանոթին՝ «Մոլդորֆին», որի գրպանում թղթի վրա գրված են Weltschmerz-ի համար նախատեսված բաղադրատոմսեր։ Ջոն Ստայնբեքը գրում է այս զգացողության մասին իր երկու վեպերում՝ «Եդեմից դեպի արևելք»-ում, որտեղ Սամուել Համիլթոնը զգում է դա Քեթի Թրասքի հետ առաջին անգամ հանդիպելուց հետո, և «Ձմեռը մեր անհանգստության»-ում, որտեղ այն օգտագործվում է որպես «Welshrats»։ Ռալֆ Էլլիսոնն օգտագործում է այս տերմինն իր «Անտեսանելի մարդ» վեպում, վերաբերելով այն սպիրիտուալների երգմանը բնորոշ պաթոսին․ «տաք տեմպի տակ թաքնվում էր դանդաղ տեմպ և քարանձավ, և ես ներս մտա և նայեցի շուրջս ու լսեցի, թե ինչպես է ծեր կինը համաշխարհային վշտով երգում հոգևոր երգը, ինչպես ֆլամենկո» (անգլ.՝ beneath the swiftness of the hot tempo there was a slower tempo and a cave and I entered it and looked around and heard an old woman singing a spiritual as full of Weltschmerz as flamenco)։ Կուրտ Վոնեգութը բացատրում է այս զգացողությունն իր «Ավտոմատ դաշնամուր» վեպում, որում այն զգում են բժիշկ Փոլ Փրոթեուսը և նրա հայրը։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Braun, Wilhelm Afred (1905). Types of Weltschmerz in German Poetry. London: Columbia University Press. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 9-ին.
- ↑ Stelzig, Eugene L. (1988). Hermann Hesse's Fictions of the Self: Autobiography and the Confessional Imagination. Princeton, NJ: Princeton University Press. էջ 81. ISBN 0-691-06750-3. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 9-ին.
- ↑ Beiser, Frederick C. (2016). Weltschmerz: Pessimism in German Philosophy, 1860-1900. Oxford University Press. էջ 1. ISBN 9780191081347.
|
