Թբիլիսիի քաղաքապետների ցանկ
(Վերահղված է Թիֆլիսի քաղաքագլուխներըից)
Թբիլիսիի քաղաքապետների ցանկ, ժամանակակից Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիի վարչական ղեկավարների ցանկը՝ սկսած միջնադարում, նոր ու նորագույն ժամանակաշրջաններում, երբ քաղաքը հայտնի էր նաև որպես Տփղիս կամ Թիֆլիս։ Պատմական ժամանակագրությունից հայտնի է Թբիլիսիի քաղաքապետների (շահապների, մելիքների, քաղաքագլուխների) ցանկը սկսած 11-րդ դարից։ Ստորև ներկայացված է այդ ցանկը
գույնով ներկայացված են ազգությամբ հայ քաղաքապետները գույնով ներկայացված են ազգությամբ վրացի քաղաքապետները գույնով ներկայացված է ազգությամբ չերքեզ քաղաքապետը |
ԱԱՀ | Կառավարման ժամանակաշրջան |
Կենսագրական համառոտ տվյալներ | Պատկեր | |
---|---|---|---|---|
Վասակ ամիրա (շահապ) Արծրունի[1] | 11-12-րդ դարեր | Թաղված է Կարինի Սուրբ Աստվածածին վանքի բակում, գերեզմանը ոչնչացվել է 1915 թ. հետո։[2] | ||
Քուրդ ամիրա (շահապ) Արծրունի[1] | 11-12-րդ դարի 2-րդ կԵս | Թաղված է Հաղպատի վանքում։[2] | ||
Բադին[1][3][4] | 13-րդ դարի 2-րդ կես[3][4] | Հայտնի է, որ նա եղել է Տփղիսի (Թբիլիսի) քաղաքապետ 12-րդ դարի երկրորդ կեսին, երբ Վրաստանում սկսվել էր մոնղոլների դեմ ապստամբություն (1259 - 1260)։ Այդ ժամանակ թագավորում էին Գիեորգի Լաշայի որդի Դավիթ Է. Ուլուն (1247-1270) և Ռուսուդանի որդի Դավիթ Զ. Նարինը (1230 - 1293)։[3][4] | ||
Մելիք Էնալ[Ն 1][1][5] | 1646[1][5] - 1673[1][5] | Պաշտոնավարումը ընթացել է ընդհատումներով։ Ունեցել է երկու որդի՝ Ռոստոմն ու Քայխոսրոն[1]։ Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Բայանդուր[1][6] | 1650[1][6] - ? | Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Խոջա-Բեհբուդ[1] | - 1662[1] | 1655 թվականին Խոջա-Բեհբուդը կառուցել է Ծիրանավոր Սուրբ Աստվածածնի եկեղեցին, [7] որը հետագայում հիմնադրի անունով կոչվել է Խոջիվանք։ Որդին՝ Մելիք Աշխարհբեկը, եղել է Թիֆլիսի մելիք (քաղաքագլուխ)։ Վախճանվել է 1662 թ.-ին, թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Աշխարհբեկ[1] | 1962 | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Աֆթանդիլ[1] | 1678 - 1698 | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Ամիր Բեհբուդյանց[1] | 17-րդ դար | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Ասլամազ Ամիրյան Բեհբուդյանց[1] | 17-18-րդ դարեր | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Գիորգ Ասլամազյան Բեհբուդյանց[1] | 1699 - 1711 | Մահացել է 1711 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Զուրաբ Գիորգյան Բեհբուդյանց[Ն 2][1] | 1712 - 1742 | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Աշխարհբեկ Բ.Բեհբուդյանց[1] | 1714 - 1732 | Մահացել է 1734 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Աղա Աշխարհբեկյան Բեհբուդյանց[Ն 3][1] | 1734 - 1768 | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Անտոն[1][8] | 1746 - 1751[1][8] | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Սահակ Շերգիլյանց[1][8] | 1751 - 1760[1][8] | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Ավետիք Աղայան Բեհբուդյանց[1] | 1768 - 1795 | Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մելիք Դարչի Ավետիքյան Բեհբուդյանց[1] | 1795 - 1801 | Ծնվել է 1764 թվականին։ Մահացել է 1832 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։ Պահպանվել է տապանաքարի մի հատվածը?:[2] | ||
Հովհաննես Իզմիրյան[1] | 1840[1][9] - 1843[1][9] | սերում է Տփղիսի հայկական բնիկ տոհմից, որն ուներ առաջին կարգի քաղաքացիության տիտղոս։[10] Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Ստեփան Գաբրիելյան Խատիսյանց[1] | 1844[1][11] - 1845[1][11] | Սերում է Տփղիսի բնիկ հայկական տոհմական առաջին կարգի քաղաքացիության շնորհում ունեցող Խատիսյան (ց) գերդաստանից։[12] 1820-ական թվականներից նպաստել է Թիֆլիսի հայկական Ներսիսյան դպրոցի կայացման գործին։[1][13] Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Հայտնի է, որ գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Մովսես Տեր-Գրիգորյանց[1] | 1845 - 1846 | Մ.Տեր-Գրիգորյանի պաշտոնավարման ժամանակ Թիֆլիսում կառուցվել են քաղաքի այնպիսի հայտնի շինություններ, ինչպիսիք են՝ Թիֆլիսի ռուսական առաջին թատրոնի շենքը[14][15], «Միքայելյան» կամուրջը[16]։ Հրատարակվել «Կովկաս» թերթը[17] Թաղված է եղել Թբիլիսիի Սուրբ Բեթղեհեմի եկեղեցու բակում գտնվող Տեր-Գրիգորյանների տոհմական գերեզմանոցում[1]: Գերեզմանը ոչնչացվել է եկեղեցու վրացականացման ժամանակ։[1][2] | ||
Հովհաննես Սիմոնյանց Շադինյանց[1] | 1847 - 1848 | Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Թովմա Դավթյան Փրիդոնյանց[1] | 1848 - 1849 | Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Զաքարյա Ստեփանյան Ամիրաղյանց[1][18] | 1850[18] - 1851[18] | Եղել է քաղաքական, պետական, հասարակական ակտիվ գործիչ։[19] Նպաստել է մամուլի զարգացմանը։[20][1] Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թիֆլիսի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Հովսեփ Ավանասյան Միրիմյանց[1][21] | 1851[1][21] - 1852[1][21] | Սերում է առաջին կարգի քաղաքացիության տիտղոս կրող Տփղիսի հայոց բնիկ տոհմից։[22] Թիֆլիսի քաղաքապետի պաշտոնում պաշտոնավարելու շրջանում՝ 1851 թվականին, առաջին անգամ թատերական ներկայացումները բեմադրվեցին վրացերեն լեզվով։[19] Ուներ պատվավոր քաղաքացու կոչում։[1][21][23] Ամենայն հավանականությամբ թաղված է եղել Թիֆլիսի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Ավետիք Աստվածատրյան (Բոգդանի) Սվեչնիկով[1] | 1853 - 1856 | Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Սողոմոն Դավթյան Սարաջև[1] | 1856 - 1857 | Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Անդրեյ Դավթյան Մանանով[1] | 1857 - 1858 | Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Վարդան Աստվածատրյան Արշակունի[1] | 1858 - 1860 | Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Սողոմոն Զաքարյան Աբիսողոմյանց[1] | 1860 - 1861 1865 - 1866 |
Թաղված է եղել Թբիլիսիի Սուրբ Նշան եկեղեցու բակում։[24] Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Սողոմոն Միրիմանյան Միրիմանյանց[1][25] | 1861[1][25] - 1862[1][25] | Սերում է Թիֆլիսում տոհմական առաջին կարգի քաղաքացու շնորհում ունեցող Միրիմանյան(ց) գերդաստանից։[1][26] Հավանաբար թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Հայտնի է, որ գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Գևորգ (Եգոր) Գրիգորյան Փրիդոնյանց[1] | 1862 - 1864 | Թաղված է եղել Նորաշեն Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու բակում։ Գերեզմանը ոչնչացվել է 1973 թվականին։[2] | ||
Գալուստ Հարությունյան Շերմազան-Վարդանյանց[1] | 1864 - 1865 | Ծնվել է 1814 թվականին։ Մահացել է 1892 թվականին։ Թաղված է Զալեսնոյե գյուղում։[2] | ||
Երեմիա Գևորգյան Արծրունի[1] | 1866 - 1868 | Ծնվել է 1804 թվականին։ Մահացել է 1877 թվականին։ Թաղված էր Թբիլիսի Վերայի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Նիկողայոս Հովհաննիսյան Ալադաթյանց[1] | 1868 - 1869 | Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] | ||
Դմիտրի Թումանյանց[1] | 1869 - 1870 | |||
Յազոն Դմիտրյան Թումանյանց[1] | 1870 - 1874 | Ծնվել է 1827 թվականին։ Մահացել է 1883 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու բակում։ Գերեզմանը ոչնչացվել է 1981 թվականին։[2] | ||
Դմիտրի Իվանի Ղիփիանի[1][27] | 14.12.1875[1][27] - 9.04.1879[1][27] | Ծնվել է 1814 ապրիլի 14-ին Մերեթում։ Եղել է հասարակական, քաղաքական, պետական գործիչ։ Կատարել է թարգմանություններ, թղթակցել է վրացալեզու։[28] Սպանվել է 1887 թվականի հոկտեմբերի 24-ին Ստավրոպոլում կատարված կողոպուտի ժամանակ։ Թաղված է Թբիլիսիի Մթածմինդա պանթեոնում գտնվող Մամա Դավիթ եկեղեցու բակում։ Գերեզմանը պահպանվում է։[1][2][29] | ||
Անտոն Սողոմոնյան Ղորղանյանց[1][2] | 28.01.1879[30] - 15.02.1879[1][31] | Ծնվել է 1838 թվականին Արցախի Ղարաչինար գյուղում։[32] Եղել է զինվորական, զբաղեցրել ինչպես զինվորական բարձր պաշտոններ, այնպես էլ քաղաքացիական։ 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ Ալեքսանդր II կայսր հանձնարարականով զբաղվել է բանակի մատակարարման գործը։[33] Բավականին մեծ աշխատանքներ է կատարել Թբիլիսի քաղաքի համար։ Թբիլիսիի քաղաքապետ է ընտրվել, սակայն կարճ ժամանակ անց իր դիմումի համաձայն հրաժարական տվել։ Մահացել է 1902 թվականին։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Ջգրաշենի սուրբ Ավետյաց եկեղեցու բակում։[34] Գերեզմանը եկեղեցու հետ միասին ոչնչացվել է 1938 թվականին։[1][2] | ||
Ալեքսանդր Ստեփանյան Մատինյանց[1] | 1879 - 1891 | Ծնվել է 1843 թվականին։ Մահացել 1909 թվականին։ Թաղված է եղել առաջնորդանիստ վանքի բակում։ Գերեզմանը ոչնչացվել է 1936 թվականին։[2] | ||
Նիկողայոս Արղության - Երկայնաբազուկ[1] | 25.04.1891[1][35][36] - 1007.1893[1][35][36] 1895[1][37] - 12.07.1896[1][38] 24.02.1903[1] - 3.03.1904[1] |
Ծնվել է 1845 թվականին։ Հայտնի մտավորական, քաղաքական, պետական, հասարակական հայտնի գործիչ։[1][39][40] Մեծ ներդրում է կատարել Թիֆլիսի կրթական ոլորտում։ Հիմնել է մի շարք կրթական հաստատություններ, այդ թվում՝ խուլ-համր երեխաների համար նախատեսված դպրոց։[39][40] Մահացել է 1916 թվականի մարտի 30-ին։ Թիֆլիսում հիշատակի արարողությունը տեղի է ունեցել հայկական Մայր տաճարում։ Թաղված է Սանահինի վանքի բակում։[2][41][42][43] | ||
Պողոս Ալեքսանդրյան Իզմայիլյանց[1][44] | 1893[1][44] - 5.03.1895[1][45] | Ծնվել է 1852 թվականին։ Եղել է իր ժամանակի հայ հասարակական, քաղաքական, պետական ականավոր գործիչ։ Նպաստել է վրացական մամուլի կայացմանը ինչպես Թիֆլիսում, այնպես էլ արտասահմանում։[46][47] Բազմաթիվ անգամ ընտրվել է Թիֆլիսի քաղաքային վարչության անդամ, 2 անգամ եղել է փոխքաղաքագլուխ։ Մահացել է 1895 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում վարակից։[45] Թաղված է եղել Թբիլիսիի հայկական Մայր տաճարի բակում։ Տաճարն հայերի գերեզմանների հետ միասին ոչնչացվել է 1936 թվականին։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[2] Վանքի քանդման ժամանակ Պողոս Իզմայիլյանի աճյունը հանվել է գերեզմանից, թալանվել։ Գտնվելու վայրն անհայտ է։[48] | ||
Գևորգ Գրիգորյան Եվանգուլյանց[1] | 6.10.1897[1][49] - 16.09.1901[1][49] | Ծնվել է 1843 թվականին Թիֆլիսում։ Հայազգի հասարակական, պետական գործիչ, հրապարակագիր։ Թիֆլիսի քաղաքապետ, որը մեծ աշխատանք է կատարել քաղաքի համար։ Նրա միջնորդությամբ հայ մեծահարուստների ֆինանսավորմամբ ամբողջությամբ վերանորոգվել է վրաց մայր եկեղեցու՝ Սվետիսցխովելի տաճարը։[50] Մեծ դերակատարություն է ունեցել Ներսիսյան, Գայանյան դպրոցների և Էրզրումի Սանասարյան վարժարանի գործունեության ուղղությամբ։[51] Մահացել է 1901 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Թիֆլիսում։ Թաղված է եղել Թբիլիսիի Խոջիվանքի գերեզմանատանը։ Գերեզմանը ոչնչացվել է 1936 թվականին։[1][2] | ||
Ալեքսանդր Միքայելյանց Արղության - Երկայնաբազուկ[1] | 1902 - | Ծնվել է 1860 թվականին։ Հանդիսանում է Արղության-Երկայնաբազուկների իշխանական տոհմի ներկայացուցիչ։ Բազմաթիվ անգամ ընտրվել է Թիֆլիսի քաղաքային վարչության և խորհրդի անդամ։ Զբաղվել է քաղաքի կրթական, առողջապահական, բարեգործական և այլ ոլորտներով։ Մի քանի անգամ ընտրվել է Թիֆլիսի փոխքաղաքագլխի պաշտոնում։ Գերեզմանը ոչնչացվել է։[1][2][52] | ||
Քրիստափոր Աբակումյան Վերմիշյանց[1] | 11.10.1904 - 14.09.1905 | Ծնվել է 1863 թվականի հունվարի 2-ին։ Մահացել է 1933 թվականին։ Թաղվել Պյատիգորսկի հայկական գերեզմանոցում։[2] | ||
Վասիլի Նիկոլայևիչ Չերքեզով[1][53] | 14.09.1907[1][53][54] - 29.10.1909[1] | Ծնվել է 1857 թվականի հունիսի 5-ին Կախեթի Չայլուր գյուղում։ Մահացել է1910 թվականի հուլիսի 14-ին Թբիլիսիում։ Թաղված է Թբիլիսիի Դիդուբեի պանթեոնում։ Գերեզմանը պահպանվում է։ | ||
Ալեքսանդր Հովհաննիսյան Խատիսյանց[1][55] | 15.11.1910[1][55][56][57] - 1917[1][58] | Թաղված է Փարիզի Պերլաշէզ գերեզմանատանը։[2] | ||
Բենիամին Չխիկվիշվիլի | 1919 - 1920 | |||
Սիլիբիստրո Տոդիա | 26.02.1921 - 10.05.1921 | |||
Գեգեչկորի Ալեքսանդր | 10.05.1921 - 14.12.1921 | |||
Դավիթ Գոգոբերիձե | 14.12.1921 - 12.01.1922 | |||
Վլադիմիր Դումբաձե | 12.01.1922 - 7.02.1923 | |||
Վլադիմիր Սուխիաշվիլի | 7.02.1923 - 10.02.1928 | |||
Իվանե Բոլկավաձե | 10.02.1928 - 14.10.1930 | |||
Գեորգ Մելաձե | 14.10.1930 - 30.07.1931 | |||
Բագրատ Մեչալիձե | 1.08.1931 - 4.06.1934 | |||
Վալերիան Բաքրաձե | 7.06.1934 - 30.11.1934 | |||
Սիմոն Ջուգելի | 1.12.1934 - 15.05.1935 | |||
Միխայիլ Նիորաձե | 15.05.1935 - 19.06.1937 | |||
Կատե Բուժուաշվիլի | 20.06.1937 - 31.08.1937 | |||
Միխայիլ Գվիշիանի | 31.08.1937 - 19.09.1938 | |||
Ժոզեֆ Կոչլամազաշվիլի | 19.09.1938 - 10.05.1943 | |||
Գեորգի Գոչաշվիլի | 12.05.1943 - 15.01.1949 | |||
Միխայիլ Լելաշվիլի | 16.01.1949 - 15.11.1951 | |||
Գեորգի Զամբախիձե | 15.11.1951 - 9.09.1952 | |||
Գիվի Ջավախաշվիլի | 9.09.1952 - 29.04.1953 | |||
Գեորգի Գեգեշիձե | 29.04.1953 - 10.10.1953 | |||
Միխայիլ Ռեդիթ | 10.10.1953 - 27.08.1956 | |||
Ալեքսանդր Մելաձե | 27.08.1956 - 22.10.1965 | |||
Շոթա Բուկրաշվիլի | 22.10.1965 - 9.03.1973 | |||
Տամազ Ջանելիձե | 10.03.1973 - 12.11.1973 | |||
Բաքվա Լոբջանիձե | 12.11.1973 - 6.01.1979 | |||
Գուրամ Գաբունիա | 6.01.1979 - 1.12.1982 | |||
Բորիս Սարալաձե | 1.12.1982 - 27.09.1984 | |||
Զաուր Մեսխիաշվիլի | 27.09.1984 - 9.03.1987 | |||
Իրակլի Անդրիաձե | 9.03.1987 - 2.10.1991 | |||
Թամազ Վաշաձե | 2.10.1991 - 6.01.1992 | |||
Օթար Լիթանիշվիլի | 6.01.1992 – 21.01.1993 | |||
Կոնստանտին Գաբաշվիլի | 21.01.1993 - 16.10.1993 | |||
Նիկոլոզ Լեկիաշվիլի | .16.10.1993 – 8.12.1995 | |||
Բադրի Շոշիտաիշվիլի | 8.12.1995 – 8.08.1998 | |||
Իվանե (Վանո) Զոդելավա | 10.08.1998 – 19.04.2004 | |||
Զուրաբ Չիաբերաշվիլի | 19.04.2004 – 12.07.2005 | |||
Գեորգի (Գիգի) Ուգուլավա | 12.07.2005 - 12.10.2006 12.10.2006 - 30.05.2010 30.05.2010 - 22.12.2013 |
|||
Սևդիա Ուգրեքելիձե (պաշտոնակատար) |
22.12.2013 – 2.08.2014 | |||
Դավիդ Նարմանիա | 2.08.2014 - 2017 | |||
Կախաբեր Կալաձե | 2017 - ներկա |
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Սամվել Կարապետյան, Թիֆլիսի քաղաքագլուխները, Երևան 2003 թվական, ISBN 5-8080-0520-5։
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Մելիք Էնալի պաշտոնավարումը սկսվել է 1646 թվականին, շարունակվել ընդհատումներով և ավարտվել 1673 թվականին
- ↑ Զուրաբ Գիորգյան Բեհբուդյանի պաշտոնավարումը տևել է ընդհատումներով 1712-ից 1742 թվականների ժամանակահատվածում։
- ↑ Մելիք Աղա Աշխարհբեկյան Բեհբուդյանցը պաշտոնավարել է ընդհատումներով 1734-ից 1768 թվականների ընթացքում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 1,40 1,41 1,42 1,43 1,44 1,45 1,46 1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52 1,53 1,54 1,55 1,56 1,57 1,58 1,59 1,60 1,61 1,62 1,63 1,64 1,65 1,66 1,67 1,68 1,69 1,70 1,71 1,72 1,73 1,74 1,75 1,76 1,77 1,78 1,79 1,80 1,81 1,82 1,83 1,84 1,85 1,86 1,87 1,88 1,89 Սամվել Կարապետյան, «Թիֆլիսի քաղաքագլուխները», գիրք Ե։ ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, Երևան 2003թ. ISBN 5-8080-0520-5. (հայ.) Արխիվացված 2019-02-07 Wayback Machine (ռուս.)
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 2,27 2,28 2,29 2,30 2,31 2,32 2,33 2,34 2,35 2,36 2,37 2,38 2,39 2,40 2,41 2,42 2,43 2,44 «ՀԵՏԱՔՐՔՐԱԿԱՆ - Թբիլիսիի քաղաքագլուխները», Ալիք օրաթերթ 2013թ.:(չաշխատող հղում)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Մելիքսեթ-բեկ Լ.Մ., Վրաց աղբյուրները Հայաստանի և հայերի մասին, հ. Բ, Երևան, 1936, էջ 59։
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Վրաց ժամանակագրություն», թարգմանությունը հին վրացերենից, առաջաբանը և ծանոթագրությունները Պարույր Մուրադյանի, Երևան, 1971, էջ 117։
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Թվակիր վավերագրերը վերաբերում են 1646, 1648, 1658, 1659, 1666, 1672, 1673 թթ. (დოქუმენთები ცბილისის ისთორიისაცვის (XVI-XIX სს.), wიგნი ფირველი, შეადგინეს: ნიქო ბერჟენიშვილმა და მამისა ბერჟენიშვილმა, ცბილისი, 1962, էջ 12-13, 14, 19, 21, 22, 25, 28, 29, 30, 31, 32)։
- ↑ 6,0 6,1 Զաքարեայ սարկավագի Պատմագրութիւն, Վաղարշապատ, 1870, էջ 98։
- ↑ Мурадян П. М., Армянская эпиграфика Грузии, Երևան, 1988, էջ 96։
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 ღოკუმენტები თბილსის ისტორიისათვის (XVI-XIX სს.), წიგნი პირველი, შეადგინეს: ნიკო ბერძენიშგილმა და მამისა ბერძენიშგილმა, თბილისი, 1962, გვერდი 204, 207, 216, 218, 221, 223, 229:(վրաց.)
- ↑ 9,0 9,1 Чрелаев С., Тифлис в XIX столетии, “Тифлисский листок”, 1901, N 291.
- ↑ “Акты ... “, том XII, Тифлис, 1904, ст. 227.
- ↑ 11,0 11,1 “Акты ...”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 880.
- ↑ “Акты ...”, том XII, Тифлис, 1904, ст. 227.
- ↑ Երիցեանց Աղէքսանդր Դ., Պատմութիւն 75-ամեայ գոյութեան Ներսիսեան Հայոց հոգևոր դպրոցի որ ի Թիֆլիզ, հ. Ա, Թիֆլիս, 1898, էջ 56։
- ↑ “Кавказский Календарь на 1892 г.”, Тифлис, 1891, ст. 27.
- ↑ “Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XII, Тифлис, 1904, ст. 885.
- ↑ “Акты собранные Кавказскою археографическою коммиссиею”, том XI, Тифлис, 1888, ст. 822.
- ↑ “Кавказский календарь на 1850 г.”, Тифлис, 1849, ст. 27.
- ↑ 18,0 18,1 18,2 “Кавказский Календарь на 1851 г.”, Тифлис, 1850, отделение, ст. 13.
- ↑ 19,0 19,1 “Кавказский Календарь на 1892 г.”, Тифлис, 1891, ст. 28.
- ↑ >Հայ պարբերական մամուլը. մատենագիտական համահավաք ցուցակ (1794 - 1980), կազմեց՝ Բաբլոյան Մ.Ա., Երևան, 1986, էջ 27։
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 “Кавказский Календарь на 1853 г.”, Тифлис, 1852, ст. 511.(ռուս.)
- ↑ “Кавказский Календарь на 1852 г.”, Тифлис, 1851, ст. 561.(ռուս.)
- ↑ “Кавказский Календарь на 1853 г.”, Тифлис, 1852, ст. 638.(ռուս.)
- ↑ “Кавказ”, 1868, 07. 21.
- ↑ 25,0 25,1 25,2 “Кавказский Календарь на 1862 г.”, Тифлис, 1861, ст. 340.(ռուս.)
- ↑ “Акты ...”, том XII, ст. 227.(ռուս.)
- ↑ 27,0 27,1 27,2 “Известия Тифлисской Городской Думы”, N 4, Тифлис, 1911, ст. 18.
- ↑ Акты собранные Кавказскою Археографическою комиссиею, том X, Тифлис 1885, ст. XXII.
- ↑ «Մշակ», 1899, N 198, էջ 2։
- ↑ «Մշակ» 1879, N 13, էջ 2։
- ↑ “Известия Тифлисской Городской Думы”, N 4, Тифлис, 1911, ст. 18.(ռուս.)
- ↑ ՎՀՊՊԿԱ, ֆ. 213, ց. 1, գ. 2001, թ. 49:
- ↑ «Տարազ» 1902, N 2, էջ 7։
- ↑ «Մշակ» 1902, N 9:
- ↑ 35,0 35,1 «Մուրճ», 1891, էջ 530-531։
- ↑ 36,0 36,1 «Մուրճ», 1895, էջ 736։
- ↑ «Նոր-Դար», 1893, N 181, էջ 1 (16 հոկտեմբերի)։
- ↑ “Кавказ”, 1896, N 203.
- ↑ 39,0 39,1 “Кавказ”, 1903, N 246, ст. 3.
- ↑ 40,0 40,1 “Кавказский Календарь на 1906 г.”, Тифлис, 1905.
- ↑ «Տարազ», 1916, N 8-10, էջ 88։
- ↑ “Известия Тифлисской Городской Думы”, 1916, N 1-3, ст. 3-4.
- ↑ «Հովիտ», 1916, N 14, էջ 210։
- ↑ 44,0 44,1 «Նոր-Դար», 1893, N 197, էջ 2։
- ↑ 45,0 45,1 «Մուրճ», 1895, էջ 351-352։
- ↑ «კვალი», 1895, N 12, էջ 2-3։
- ↑ Սիրաղեան Գ., Վրաց թատրոնի անցեալը եւ ներկան, «Գեղարվեստ» 1909, N 3, էջ 28։
- ↑ Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 74։
- ↑ 49,0 49,1 «Նոր-Դար» 1898, N25, էջ 1։
- ↑ Կարապետյան Ս., Հայերը և Մցխեթի տաճարը, «Հայոց աշխարհ», 1999, N 101:
- ↑ «Մուրճ» 1901, N 9, էջ 251։
- ↑ “Известия Тифлисской городской думы”, N 4, Тифлис, 1911, ст. 18.
- ↑ 53,0 53,1 «Հովիւ» 1907, N 41, էջ 645։
- ↑ Туманов Г.М., Характеристики и воспоминания, книга первая, Тифлис, 1913, ст 73.(ռուս.)
- ↑ 55,0 55,1 «Հովիտ» 1910, N 24, էջ 370։
- ↑ «Հովիտ» 1910, N 19, էջ 301։
- ↑ «Հովիտ» 1910, N 24, էջ 383։
- ↑ «Բազմավէպ» 1920, N 9, էջ 261։