Բուլղարիայի տնտեսություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բուլղարիայի տնտեսություն
Վիճակագրություն
ՀՆԱ56 831 518 294,44 $[1]
ՀՆԱ-ի աճ3,4 տոկոս[2]
ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով8228 $[3]
Գնաճ (ՍԳԻ)1,9 տոկոս[4]
Մարդկային զարգացման ինդեքս0,824
Գործազրկություն4 տոկոս[5]

Բուլղարիան միջին զարգացվածության արդյունաբերական-ագրարային տնտեսությամբ պետություն է[6]։ Զարգացած գյուղատնտեսությամբ երկիր է, որի ղեկավարությունը հռչակում է ազատ շուկայի սկզբունքների գերակայությունը, որտեղ մասնավոր հատվածը մեծ է, իսկ պետականը՝ չափավոր։ Համաշխարհային բանկի դասակարգման համաձայն՝ Բուլղարիան «վերին միջին եկամուտով արդյունաբերական երկիր» է[7]։

Ընդհանուր նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական ոլորտները՝ էներգետիկա, հանքարդյունաբերություն, մետալուրգիա, մեքենաշինություն, գյուղատնտեսություն և զբոսաշրջություն։ Արդյունաբերության հիմնական արտահանումն է հագուստը, երկաթը և պողպատը, մեքենաները և վառելիքը[8]։

Ցածր արտադրողականությունը և մրցունակությունը եվրոպական և համաշխարհային շուկաներում՝ պայմանավորված հետազոտության և զարգացման անբավարար ֆինանսավորման և հստակ սահմանված զարգացման քաղաքականության բացակայության պատճառով՝ մնում են էական խոչընդոտ օտարերկրյա ներդրումների և տնտեսական աճի համար[9]։

ՀՆԱ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համախառն ներքին արդյունք՝ 42,0 միլիարդ եվրո (2014)[10]

Համախառն ներքին արդյունքը մեկ շնչի հաշվով՝ 5833 եվրո (2014)[10]

Համախառն ներքին արդյունքը գնողունակության համարժեքում՝ 128,63 միլիարդ դոլար (ԱՄՀ, 2014[11])

Համախառն ներքին արդյունքը մեկ շնչի հաշվով ԳՀ-ում`17 860,31 դոլար

Աճի տեմպ՝ 2017 - ... % 2018 - 3.8% 2019 - ... %

Ներկա վիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2001 թվականից ի վեր Բուլղարիայի իշխանությունները հիմնականում ձգտում են ապահովել տնտեսական աճ՝ ներգրավելով օտարերկրյա ներդրումներ, ցածր հարկեր, սահմանափակ կարգավորումներ (միայն որոշ չափով ձեռք բերված) և աշխատուժի ցածր ծախսեր։ Այս քաղաքականությունները հաջողությամբ ստեղծել եմ աճի բարձր տեմպեր՝ ավելի քան 6% տարեկան 2004-ից 2008 թվականներին և կենսամակարդակի բարձրացում՝ մինչև համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի սկիզբը։ Այնուամենայնիվ դա դժվար թե տնտեսությունը բարձրացնի հմտության, նորարարության և արտադրողականության բարձր մակարդակի, որը կհամապատասխանի ԵՄ-ու, Բուլղարիայի ավելի արդյունաբերական հարևաններին։ Այս խնդիրը լուծելու համար անհրաժեշտ է իրականացնել տարբեր տեսակի բարեփոխումներ։ Նախ կառավարությունը պետք է մեծացնի ներդրումները հետազոտությունների և նորարարությունների ոլորտում և ակտիվանա այս ոլորտում։ Երկրորդ տարբեր բարեփոխումներ են անհրաժեշտ կրթության ոլորտում՝ հատկապես փոքրամասնությունների խմբերի բացառումը նույնիսկ տարրական գրագիտության և աշխատաշուկայում համարժեք մասնակցությունից սահմանափակելու, ինչպես նաև նպաստելու համապատասխան որակի, բնութագրի և ճկունության մարդկային կապիտալի վերարտադրմանը։ Երրորդ՝ բարեփոխել կենսաթոշակային և առողջապահական համակարգերը՝ բավարարելու քաղաքացիների աճող ակնկալիքները՝ միաժամանակ բարելավելով այդ համակարգերի ֆինանսական կայունությունը և սահմանափակելով նրանց ճնշումը աշխատանքային պայմանագրերի վրա։ Չորրորդ՝ ենթակառուցվածքների շարունակական հզորացում պետք է լինի հատկապես մարզերում։ Հինգերորդ՝ անհրաժեշտ է աշխատուժի հմտությունների բարձրացմանն ուղղված օժանդակության ավելացում, ինչպես նաև աշխատանքային պայմանագրերի ճկունության որոշակի բարելավում[12]։

Ցածր տոկոսադրույքներն ապահովում են օտարերկրյա կապիտալի ներհոսք։ 2003 թվականից անշարժ գույքի շուկայում զարգացում է նկատվում։ 2003-2007 թվականներին հատկապես տարածված են եղել էկոնոմ դասի նախագծերը, սակայն արդեն 2007 թվականի սկզբին Propertylimit-ը, Dinevi Group-ը և Yoo-ն սկսեցին իրականացնել պրեմիում դասի նախագծեր։ Տարեկան գնաճը անկայուն է և հինգ տարիների ընթացքում (2003-2007) տատանվել է 2,3%-ից մինչև 7,3%[13]։ Մեկ շնչին ընկնող համախառն ներքին արդյունքը 2007 թվականին գնողութնակության համարժեքում կազմել է ԵՄ միջինի միայն մեկ երրորդը, մինչդեռ մեկ շնչի հաշվով անվանական համախառն ներքին արդյունքը կազմել է մոտ 19%[14][15]։

2010 թվականին Եվրամիությունը նախաձեռնել է արգելք մտցնել Բուլղարիայում արևելյան ծխախոտի աճեցման վրա՝ Բուլղարիայի նույն խորհրդանշական գյուղատնտեսական մշակաբույսը, ինչպես վարդի և գինու խաղողի տեսակները։ Եվրամիության կողմից նման կանոնակարգի ընդունումը շատ վատ է անդրադարձել Բուլղարիայի ամբողջ տարածքների վրա, որտեղ արևելյան ծխախոտը երկար դարեր շարունակ եղել է հիմնական արդյունաբերությունը։ Խոսքը հիմնականում լեռնային տարածքների մասին է, որտեղ հողը շատ աղքատ է, ինչը նշանակում է, որ այս մշակաբույսին այլընտրանք չկա։ Այս վայրերում ողջ գյուղերը գոյություն ունեն փոքր տերևավոր արևելյան ծխախոտ աճեցնելու հնարավորության շնորհիվ, որը չի կարող ենթարկվել տեխնիկական մշակման։ Այս ոլորտում աշխատում է ավելի քան 200 հազար մարդ[16]։

2014 թվականի հոկտեմբերի 22-ին Փարիզի ակումբի առաջարկությամբ Բուլղարիայի կառավարությունը դուրս է գրել Աֆղանստանի պարտքի 83,8%-ը (որը 50,626 միլիոն դոլարից կրճատվել է մինչև 8,201 միլիոն դոլար)[17]:Մեկ շնչին ընկնող համախառն ներքին արդյունքը ԳՀ-ով 2022 թվականին կազմել է ընդամենը 59%՝ ԵՄ միջինը, մինչդեռ մեկ շնչի հաշվով անվանական համախառն ներքին արդյունքը կազմում է 25%[14][15]։

Ըստ Եվրոստատի տվյալների (2024) Բուլղարիան ԵՄ երկրներից ամենացածր նվազագույն աշխատավարձն ունի՝ 477,04 եվրո[18][19]։

Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղատնտեսական արտադրանքն է բանջարեղեն, մրգեր, ծխախոտ, բուրդ, գինի, ցորեն, գարի, արևածաղիկ, շաքարի ճակնդեղ։

2003-2004-ից մինչև 2010 թվականը լավանդայի յուղի արտահանման ծավալը կրճատվել է մոտավորապես երեք անգամ[20]։

Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բուրգասի գյուղատնտեսական և արդյունաբերական տարածքը, որը գտնվում է Վայա լճի կողքին: Հակառակ ափին Բուրգասի նավթաքիմիական գործարանն է

Արդյունաբերության տեսակարար կշիռը երկրի ՀՆԱ-ում կազմում է 30,2%։

Արդյունաբերական արտադրության աճի տեմպ՝ տարեկան 1,7% (2014)։

Նավաշինություն՝ Վառնայի նավաշինարան

Էներգետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերականգնվող էներգիայի ռեսուրսների ընդհանուր պաշարները չեն գերազանցում 0,6 միլիարդ (ածխի համարժեքով), որից մոտավորապես 98,3%-ը ստացվում է ածուխից[21]։

Արտաքին առևտուր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1990 թվականից ի վեր երկրի արտաքին առևտրային քաղաքականության մեջ զգալի փոփոխություններ են տեղի ունեցել։ Փոխադարձ տնտեսական աջակցության նախկին խորհրդի երկրների փոխարեն երկրի հիմնական առևտրային գործընկերները դարձել են ԵՄ երկրները, թեև Ռուսաստանից նավթի ներկրման արդյունքում Ռուսաստանը շարունակում է մնալ Բուլղարիայի հիմնական առևտրային գործընկերը։

Ըստ ՀԴԲ-ի փաստերի տվյալների[22] արտահանման ծավալը 2017 թվականին կազմել է 32 մլրդ դոլար, ներմուծման ծավալը 2017 թվականին՝ 36,3 մլրդ դոլար, ներմուծմամբ՝ Գերմանիա 12.3%, Ռուսաստան 10.3%, Իտալիա 7.3%, Ռումինիա 7.1%, Թուրքիա 6.2%, Իսպանիա 5.3%։ Արտահանման մեջ գերակշռում են տեքստիլ և պարենային ապրանքները, պողպատը, երկաթի հանքաքարը, մեքենաներն ու սարքավորումները, գինիները, ծխախոտը և ծխախոտային արտադրանքը, ներմուծումը ներառում է մեքենաշինական արտադրանք, գունավոր մետաղներ և համաձուլվածքներ, քիմիական նյութեր, նավթ և այլ հումք։

Երկիրը կենտրոնացած է Եվրամիության անդամ երկրների հետ ինտեգրման վրա և պատրաստվում է միանալ եվրոգոտում։

2023 թվականի օգոստոսի դրությամբ Սպառվող գազի 75 տոկոսը ներմուծվում է Հունաստան-Բուլղարիա փոխկապակցման միջոցով[23]։

Ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1990-ականների սկզբին սեփականաշնորհման դանդաղ տեմպերը, բարձր հարկերը և բյուրոկրատական խոչընդոտները խոչընդոտել են երկրում ներդրումների հոսքին։ Օտարերկրյա ներդրումների ընդհանուր ծավալը 1991-1996 թվականներին կազմել է 831 մլն դոլար։ Բայց 1997 թվականից ի վեր երկրում ներդրումների ծավալը զգալիորեն աճել է։

2001 թվականից Բուլղարիային հաջողվել է ներգրավել զգալի ծավալի օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներ։

Բուլղարիայի կողմից ստացված օտարերկրյա ներդրումների ընդհանուր ծավալը մինչև 2004 թվականը կազմել է 2,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլար[24].

2004 թվականին օտարերկրյա ներդրողները Բուլղարիայի տնտեսության մեջ ներդրել են ավելի քան 2,72 միլիարդ եվրո (3,47 միլիարդ ԱՄՆ դոլար)։ 2005 թվականին գրանցվել է ներդրումների նվազում մինչև 1,8 միլիարդ եվրո (2,3 միլիարդ ԱՄՆ դոլար), ինչը բացատրվում է խոշոր ընկերությունների սեփականաշնորհման ավարտով։ ԵՄ-ին անդամակցելուց հետո 2007 թվականին կրկին ավելացել է ներդրումների հոսքը, օտարերկրյա ներդրումների ընդհանուր ծավալը գնահատվել է մոտ 6 միլիարդ եվրո։

Բուլղարիայի քաղաքացիություն ստանալու իրավունք ունեն այն ներդրողները, ովքեր 5 տարի ժամկետով պետական պարտատոմսերում ներդրել են 511.292 եվրո։

Վիճակագրական ցուցանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արդյունաբերական արտադրության աճի տեմպ՝ 1,7% տարեկան (2014)[10]

Եկամտի բաշխում ամենաաղքատ և ամենահարուստ տնային տնտեսությունների միջև

  • ամենաաղքատ 10%՝ 2,9%
  • ամենահարուստ 10%՝ 25,4%

Եկամուտների տարբերակում՝ Ջինի ինդեքս ՝ 0,316 (2005)

Մարդկային զարգացման ինդեքս՝ 0,824 (2005)[25]

Գործազրկության մակարդակը՝ 10,4% (2011), 10,7% (2014)[10]

Վճարային հաշվեկշիռը %-ով ՀՆԱ-ում՝ 0,9% (2014)[10]

Արտաքին առևտրի հաշվեկշիռը՝ −3,4 միլիարդ եվրո (2014)[10]

Ոսկու և արժութային պահուստները՝ 16,6 միլիարդ եվրո (2014)[10]

Կառավարության պարտքը ՀՆԱ-ի %-ով՝ 27.6% (2014)[10]

Կրթության վրա պետական ծախսերը՝ ՀՆԱ-ի 4,6%-ը (2004)[25]

Կրթության վրա պետական ծախսերը՝ ՀՆԱ-ի 4,2%-ը (2005)[25]

Ռազմական ծախսեր՝ ՀՆԱ-ի 2,4%-ը (2005)[25]

Պարտքի սպասարկման պետական ծախսերը՝ ՀՆԱ-ի 21,7%-ը (2005)[25]

Աշխատանքային ռեսուրսներ և զբաղվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամենամեծ խնդիրը (ինչպես ԵՄ նոր անդամ մյուս երկրներում) աշխատունակ աշխատուժի պակասի ավելացումն է և թոշակառուների թվի աճը՝ ծնելիության ցածր մակարդակի և բնակչության բարձր արտագաղթի հետևանքով՝ ԵՄ այլ, ավելի հարուստ երկրներ, որն իր հերթին ստիպում է գործատուներին ավելի շատ վճարել իրենց աշխատողներին՝ դրանով իսկ արհեստականորեն բարձրացնելով աշխատավարձերը, ինչը հանգեցնում է արտադրողականության և աշխատավարձի անհավասարակշռության։ Իրավիճակը հատկապես բարդ է Եվրոպայի և Ասիայի շատ զարգացող երկրներում՝ Բուլղարիա, Ռուսաստան, Չինաստան, Ուկրաինա, Մոլդովա, Թաիլանդ և այլն՝ աճող ժողովրդագրական ճգնաժամի պայմաններում։ Պաշտոնապես զբաղված աշխատունակ բնակչության մասնաբաժնի էլ ավելի մեծ նվազումը պայմանավորված է հսկայական ոչ ֆորմալ, ստվերային տնտեսությամբ, նույնիսկ ավելի ցածր ծնելիությամբ, էլ ավելի մեծ գործազրկությամբ, կենսաթոշակառուների էլ ավելի մեծ աճով՝ առողջ աշխատանքային կյանքի ավելի քիչ տարիների պատճառով, ինչը զուգորդված է երիտասարդ, տնտեսապես ակտիվ և առավել աշխատունակ բնակչության ակտիվ արտագաղթով դեպի աշխարհի ավելի հարուստ երկրներ, այն հանգեցնում է երկրների տնտեսական աճի դանդաղեցմանը և որպես հետևանք՝ աշխատավարձերի և վարձավճարների աճի դանդաղեցմանը, որն իր հերթին դանդաղեցնում է զարգացող երկրների կենսամակարդակի մերձեցումը զարգացած երկրների կենսամակարդակի հետ[26][27][28][29][30][31][32][33][34][35][36][37][38][39][40][41][42][43][44][45][46]։ Եվրոպայի և Ասիայի հարուստ զարգացած երկրները հաճախ լուծում են ժողովրդագրական ճգնաժամի խնդիրը՝ պարզապես ավելացնելով ավելի շատ արտասահմանյան աշխատուժի ներմուծման քվոտաները, ինչն իր հերթին, աղքատ, տնտեսական ոչ գրավիչ է, ինչպես հմուտ, այնպես էլ ոչ հմուտ օտարերկրյա աշխատուժի համար, զարգացող երկրները չեն կարող իրենց թույլ տալ դա։ Բուլղարիայի տնտեսությունը կարող է բախվել լայնորեն քննարկվող խնդրի հետ, Բուլղարիան կարող է ավելի արագ ծերանալ, քան նրա բնակչությունը հարստանա, ինչը կարող է հանգեցնել Բուլղարիայում կենսամակարդակի աճի դանդաղման և աշխատավարձի մերձեցման Ասիայի և Եվրոպայի այլ զարգացած և հարուստ տնտեսությունների հետ՝ Ճապոնիա, Կորեայի Հանրապետություն, Չինաստանի Հանրապետություն, Շվեյցարիա, Գերմանիա, Ֆրանսիա, Նորվեգիա, Սլովենիա և այլն։ Վատագույն դեպքում դա կարող է հանգեցնել տնտեսական լճացման, որը եղել է Ճապոնիայում երկու տասնամյակ շարունակ։ Բայց հաշվի առնելով, որ Ճապոնիան տնտեսապես զարգացած, հարուստ երկիր է, բարձր աշխատավարձերով, իսկ Բուլղարիան դեռ զարգանում է։

Բնակչության եկամուտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բուլղարիայում միջին աշխատավարձը 2022 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ կազմել է 1947 լև (994,55 եվրո)։ Քեյցի ինդեքսը (երկրի նվազագույն և միջին աշխատավարձերի հարաբերակցությունը) Բուլղարիայում 2019 թվականի դրությամբ (միջին 1135 լև և նվազագույնը 560 լև[47][48]) կազմել է է մոտ 49%։ 2021 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմել է 650 լև (համախառն՝ մոտ 331,76 եվրո) և 504,39 լև (մաքուր՝ 257,44 եվրո)[49][50][51][51]։ 2022 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմոել է 710 լև (համախառն՝ 362,58 եվրո) և 550,94 լև (մաքուր՝ 281,35 եվրո)[52][53][54]։ 2023 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմել է 780 լև (համախառն՝ 397,97 եվրո) և 605,27 լև (մաքուր՝ 308,82 եվրո)[55][56][57][58][59]։ 2024 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմել է 933 լև (համախառն՝ 477,00 եվրո) և 723,98 լև (մաքուր՝ 370,14 եվրո)[60][61][62][63][64]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  2. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
  3. ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
  4. ↑ http://www.nsi.bg/en/content/15403/%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D1%8A%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5/gross-domestic-product-second-quarter-2017-flash-estimates
  5. ↑ https://www.google.ru/publicdata/explore?ds=z8o7pt6rd5uqa6_&met_y=unemployment_rate&idim=country:bg:be:ro&fdim_y=seasonality:sa&hl=ru&dl=ru
  6. ↑ Болгария // Энциклопедический географический словарь / отв. редакторы Е. В. Варавина и др. — М.: Рипол-классик, 2011. — С. 93. — (Словари нового века). — 5000 экз. — ISBN 978-5-386-03063-6
  7. ↑ [1] Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine // Мировой банк
  8. ↑ Bulgaria Արխիվացված 2016-10-01 Wayback Machine // CIA — The World Factbook
  9. ↑ SGI (2014). «Bulgaria - Key Challenges». Sustainable Governance Indicators. SGI. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 Focus Economics (current). «Bulgaria - Economic Outlook». Focus Economics. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  11. ↑ IMF. «World Economic Outlook Database». World Economic and Financial Surveys. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  12. ↑ SGI (2014). «Bulgaria - Key Challenges». Sustainable Governance Indicators. SGI. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  13. ↑ «Inflation Statistics». Stat.bg. 5 May, 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 «Источник». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 21-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Источник». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 21-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 21-ին.
  16. ↑ «Ориентальный табак — такая же знаковая сельхозкультура Болгарии как масличная роза и винные сорта винограда… Принятие подобного регламента Евросоюзом очень плохо отразится на целых районах Болгарии, где ориентальные табаки являются основным промыслом на протяжении многих столетий. Речь идёт в основном о горных районах, где почва очень бедна, а это означает, что альтернативы этой культуре там нет. В этих местах целые сёла существуют благодаря возможности выращивать мелколистный ориентальный табак, который нельзя подвергать технической обработке. В этом секторе занято более 200 тысяч человек… болгарские евродепутаты ведут борьбу по этому вопросу ещё с 2010 года, когда была предпринята первая атака на ориентальные сорта табака.» Мария Димитрова. Болгария выступает против запрета на использование ориентальных сортов табака в сигаретах Արխիվացված 2013-11-02 Wayback Machine // «Радио Болгария» от 20 сентября 2012
  17. ↑ Болгария списала 83,8 % долга Афганистана Արխիվացված 2019-03-07 Wayback Machine // ТАСС, 22 октября 2014
  18. ↑ «Источник». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 7-ին.
  19. ↑ «Минимальная заработная плата в Европе - Google Public Data Explorer». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 7. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link)
  20. ↑ «In 2010, Bulgaria and France produced two-thirds of the world’s lavender oil output… about 30,000 kilograms each, distillers said. But this output was a far cry from six to seven years ago, when Bulgaria alone could ship abroad 90,000 kilograms in one year.» Diana Simeonova. Bulgarian lavender producers worried about demand drop Արխիվացված 2012-01-08 Wayback Machine // «The China Post» July 14, 2011
  21. ↑ «Запасы энергоносителей. Энергетический потенциал». EES EAEC. Мировая энергетика. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 30-ին.
  22. ↑ Bulgaria Արխիվացված 2016-10-01 Wayback Machine // CIA — The World Factbook
  23. ↑ «Цены на газ в Болгарии вновь снизились - благодаря Азербайджану». Day.az (ռուսերեն). 02.08.2023. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  24. ↑ Болгария // Большая Российская Энциклопедия / редколл., предс. Ю. С. Осипов. том 3. М., Научное издательство «Большая Российская Энциклопедия», 2005. стр. 688—705
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 Доклад о развитии человека 2007/2008. Борьба с изменениями климата: человеческая солидарность в разделённом мире / Пер. с англ. — М.: Издательство «Весь Мир», 2007. — 400 с — Կաղապար:ISBN с опечаткой
  26. ↑ «The Demographic Decay of the Modern Europe — CIRSD». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 43 (օգնություն)
  27. ↑ [2] Արխիվացված 2019-05-30 Wayback Machine // qz.com
  28. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  29. ↑ «Eastern Europe's Lethargic Economies | PIIE». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  30. ↑ «Immigration Is Good for Economic Growth. If Europe Gets It Right, Refugees Can Be Too. | HuffPost». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  31. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  32. ↑ «The Cost of Low Fertility in Europe | NBER». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  33. ↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  34. ↑ «Re-Emerging Diversity: Rapid Fertility Changes in Central and Eastern Europe After the Collapse of the Communist Regimes — Persée». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 121 (օգնություն)
  35. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  36. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  37. ↑ https://arxiv.org/pdf/1610.08956
  38. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  39. ↑ «The Competitive Edge in Central and Eastern Europe — Emerging Europe | Intelligence, Community, News». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 51 (օգնություն)
  40. ↑ «European Regional Populations: Current Trends, Future Pathways, and Policy Options». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  41. ↑ «Thailand Economic Monitor — June 2016: Aging Society and Economy». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 26 (օգնություն)
  42. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  43. ↑ Economic policy and population change in Thailand - ScienceDirect
  44. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  45. ↑ «Thailand's Demography Challenge | The Asia Foundation». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  46. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  47. ↑ «Архивированная копия» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 8-ին.
  48. ↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 8-ին.
  49. ↑ «Ето колко става минималната заплата от 1 януари 2021 г. - ᐉ Новини от Fakti.bg - България | ФАКТИ.БГ». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  50. ↑ «Минималната работна заплата от 2021 година - по-висока, ето с колко би трябвало да стане». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  51. ↑ 51,0 51,1 «Финално: 650 лв. става минималната заплата, 504 лв. чисто ще остават на най-ниско платените (Обзор) - 24chasa.bg». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  52. ↑ «Революция с минималната заплата. Какво става с пенсиите? - Политика — Стандарт Нюз». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  53. ↑ «Проектобюджет: 710 лв. става минималната работна заплата от 1 януари 2022 г. | Бизнес.dir.bg». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  54. ↑ «Бюджет 2022: Минималната заплата става 710 лева от 1 януари, дават още куп пари за». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  55. ↑ «От 1 януари минималната работна заплата ще бъде 780 лева - bTV Новините». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 1-ին.
  56. ↑ «От днес минималната работна заплата вече е 780 лв. - България | Vesti.bg». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 1-ին.
  57. ↑ «Увеличават минималната работна заплата - България - DarikNews.bg». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 1-ին.
  58. ↑ «Увеличават минималната работна заплата - Общество - България - Новините на NOVA - NOVA». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 1-ին.
  59. ↑ «780 лв. ще е минималната работна заплата от 1-ви януари 2023 г., реши правителството - От деня». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 1-ին.
  60. ↑ «Минималната работна заплата вече е 933 лева, вижте как ще се променят пенсиите през юли - bTV Новините». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  61. ↑ «Минималната работна заплата става 933 лв., от юли се променят и пенсиите - България - DarikNews.bg». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  62. ↑ «От 1 януари 2024 година се вдига драстично размерът на минималната работна заплата. Какво следва от това? - Искра.бг». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  63. ↑ «От днес: Mинималната заплата става 933 лв., вдига се и линията на бедност - Общество - България - Новините на NOVA - Nova.bg». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  64. ↑ «2024 година идва с по-висока минимална работна заплата - Новини». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Э. Б. Валеев. Болгария. Экономико-географическая характеристика. 2-е изд. М., 1957.
  • Хр. Гандев, Н. Тодоров. Из истории развития промышленного капитализма в Болгарии в период турецкого ига // «Вопросы истории», № 5, 1957
  • Икономическа география. София, 1961.
  • Ж. Натан. История экономического развития Болгарии. (пер. с болг.) М., 1961.
  • Икономическо райониране на НР България. София, 1963.
  • Ж. Натан. История на икономическата мисъл в България. София, 1964.
  • В. Д. Мозеров. Совершенствование управления промышленностью в Болгарии (1944—1968 гг.). Саранск, 1975. — 154 стр.
  • Р. П. Толмачёва 7.1. Экономическая история — Экономика стран социалистической системы. Деятельность СЭВԱրխիվացված 2012-10-06 Wayback Machine — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Дашков и К, 2003. — 604 с.
  • О. Габузов. Разведение фазанов в Болгарии // журнал «Охота и охотничье хозяйство», № 10, 1973. стр.42-43

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բուլղարիայի տնտեսություն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
LCCN: sh85017850
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բուլղարիայի_տնտեսություն&oldid=9947002» էջից