«Ալ-Մոհադների պետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ալ-Մոհադների պետություն
Տեսակ	Խալիֆայություն և պատմական պետություն
Երկիր	Ալ-Անդալուս
Տիրույթներ	ալ-Անդալուս, Հյուսիսային Աֆրիկա
Ծագում	բերբերներ
Հիմնադիր	Մուհամմադ իբն Թումարթ
Մեծագույն ներկայացուցիչ	Աբդ ալ-Մումին
Հիմնում	1121
Ավարտ	1269
Ազգային; պատկանելիություն	բերբերներ
Դավանանք	իսլամ

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

20:25, 17 Օգոստոսի 2014-ի տարբերակ

Ալ-Մոհադներ (արաբ․՝ الموحدون‎‎‎‎ ալ-Մուհադունա) , դինաստիա և պետություն Հյուսիսային Աֆրիկայում և ալ-Անդալուսում (1121 —1269): Ամենաընդարձակ տարածքներն ընդգրկել է Աբդ ալ-Մումինի օրոք (1161): Փլուզումը սկսվել է Ռեկոնկիստայի ժամանակաշրջանում:

Ծագում

Ալ-Մոհադները պատկանում են մասմուդա ցեղին, իսկ նրանց հայրենիքը Ատլասի լեռներն են: Ալ-Մոհադների հիմնադիրը համարվում է Մուհամմադ իբն Թումարթը: Նա նոր մուսուլմանական դոգմա է սահմանում, որում հատկապես ընդծվում էր միասնականությունը: Այստեղից էլ ծագում է նրանց անվանումը` «ալ-Մոհավիդուն» ( արաբ․՝ الموحدون‎‎` ‎‎միասնականությունը հաստատողներ ), որն էլ եվրոպական լեզուներում փոխվելով վերածվել է «ալ-Մոհադներ»-ի:

Տարածքային նվաճումներ

Իբն Թումարթի ոգևորվածությունը այնքան մեծ էր, որ նա սկսել էր քարոզել իր մտքերը ամենուր, ինչի արդյունքում նրան հաճախ վռնդում էին: Սակայն հետագայում նա մեծ հաջողություններ է ունենում, քանի որ նա քարոզում էր բացարձակ միաստվածություն և արգելում էր շքեղությունը, ինչով գրավում էր շատ ուղղահավատների: 1121 թվականին իբն Թումարթը մասմուդա մի քանի ցեղերի կողմից ընտրվում է իմամ, իրեն հայտարարում մահդի և սրբազան պատերազմ սկսում ալ-Մորավիների դեմ: 1125 թվականին ալ-Մոհադների կենտրոնը Թինմելալ (Թինմալ) վայրն էր Ատլասի լեռներում: 1128 թվական ալ-Մոհադները արշավում են դեպի Մարաքեշ, սակայն չեն կարողանում գրավել այն: Իբն Թումարթի ամենահավատարիմ զինակից Աբդ ալ-Մումինը նրա մահից հետո 1130 թվականին ընդունում է խալիֆ և էմիր ալ-մումինին տիտղոսները: 1130-ական թվականներին ալ-Մոհադները ընդլայնում էին իրենց ազդեցությունը Մարոկկոյի լեռնային տարածքներում և երկրի հարավային ու արևելյան մասերում:

Իբն Թումարթը իրեն հաջորդ է նշանակում Աբդ ալ-Մումինին, բայց նա ճանաչվում է միայն 1133 թվականին: Սկբում նա պարտիզանական պատերազմ էր վարում, սակայն հետագայում ստանում է լեռնականների վստահությունը և օժանդակությունը, ովքեր կարող էին օգնել ալ-Մորավիների դեմ պայքարում: Նա մոտ էր հաղթանակին Տլեմսենի ճակատամարտում 1145 թվականին, բացի այդ ալ-Մորավիների կառավարիչը շուտով մահացավ դժբախտ պատահարից: 1147 թվականին ընկնում է Մարաքեշը, որտեղ այսուհետ հաստատվում են ալ-Մոհադները: Սա ալ-Մորավիների իշխանության ավարտն էր:

Թեև Աբդ ալ-Մումինը խառնվում էր ալ-Անդալուսի գործերին արդեն 1145 թվականին, նա չէր ուղարկում զորքեր տարածքը րավելու համար, այլ սահամանափակվում էր դիվանագիտական գործունեությամբ: Նրա առջև բացվել էր մեծ հեռանկար` գրավելու Աֆրիկայի արևելքը և ավելի հեռու տարածքներ, որոնք ալ-Մորավիների իշխանության տակ էին: Սակայն այստեղ նրան սպասում էր քրիստոնյաների վտանգը, հիմնականում Ռոջեր II Սիցիլիացու կողմից: Չնայած սրան 1151 թվականին Աբդ ալ-Մումինին է անցնում Ալժիրը, ապա 1159-1160 թվականներին Թունիսը Թունիս, Կայրավան, ալ-Մահդիա քաղաքներով, ինչպես նաև հյուսիսաֆրիկյան ծովափը մինչև Տրիպոլի:

Ալ-Մոհադներն Իսպանիայում

Ալ-Մոհադների իմպերիայի հիմնադիր Աբդ ալ-Մումինը ընդգրկելով իր տարածքների մեջ Թունիսն ու Տրիպոլին` նորից սկսեց մտորել Պիրենեյան թերակղզու մասին, և 1162 թվականին սկսեց նախապատրաստվել խոշոր արշավանքի: Սակայն նրա մահը թույլ չի տալիս իրագործել իր ծրագրերը, իսկ նրան հաջորդած Աբու Յակուբ Յուսուֆը չի շարունակում նրա քաղաքականությունը: Միայն 1171 թվականին նոր խալիֆը փորձում է իր ձեռքը վերցնել ալ-Անդալուսը,սակայն Իբն Մարդանիշը դիմադրություն է ցույց տալիս ալ-Մոհադներին: Նրա մահից հետո` 1172 թվականին, իր ժառանգներն այլ ելք չեն ունենում և հանձնում են Սևիլիան: Սրանից հետո խալիֆը ուղղվում է դեպի հյուսիս և պաշարում է Տոլեդոն, սակայն հասկանում է, որ հաջողության հասնելը դժվար է և նահանջում է: Ալ-Մոհադները արդեն իշխանություն էին հաստատել ալ-Անդալուսի մեծ մասում: Ավելի ուշ Աբու Յակուբ Յուսուֆը սրբազան պատերազմ` ջիհադ է սկսում թշնամու տարածքում, սակայն հաջողության չի հասնում, քանի որ Սանտարեմ ամրոցի ( Լիսսաբոնի մոտ ) պաշարման ժամանակ վիրավորվում է և 1184 թվականին մահանում:

Ալ-Մոհադների թուլացումը

Աբու Յակուբ Յուսուֆի որդի և ժառանգ Աբու Յուսուֆ Յակուբի առաջնահերթ խնդիրը Բուժի քաղաքը և Ալժիրի ծովափնյա տարածքները գրավելն էր, որտեղ հաստատվել էր ալ-Մորավիների տոհմի ներկայացուցիչը, ով կառավարում էր ինչպես անկախ կառավարիչ: Սա ցույց է տալիս, որ խաղաղ ժամանակ ալ-Մոհադների զինված ուժերը թույլ էին: 1190 թվականին Աբու Յուսուֆ Յակուբը հնգամյա հաշտության պայմանագիր է կնքում Կաստիլիայի և Լեոնի թագավորների հետ: 1195 թվականին ալ-Մոհադները հաղթանակ են տանում Ալֆոնսո VIII-ի նկատմամբ Ալարկոսայի ճակատամարտում ( Կորդովայի և Տոլեդոյի ճանապարհին ): Պարտությունը ստիպում է քրիստոնյաներին ուժեղացնել բանակը: Քրիստոնյա պաշտոնյաների վեճերը հարթելու գործում մեծ դեր ունեին եպիսկոպոսներն ու արքեպիսկոպոսները: Խաչակրաց պատերազմը քարոզվում էր ոչ միայն Իսպանիայում, այլ նաև Պիրենեյան թերակղզուց դուրս: Դրան նախապատրաստվելուն օգնում էին Ալարկոսայի ճակատամարտից հետո կնքված հաշտության պայմանագիրը և նոր գահ բարձրացած Մուհամմադի թուլությունը, ով չառանգել էր հոր գահը 1199 թվականին: 1212 թվականի հուլիսին Լեոնի, Կաստիլիայի, Նավարրայի, Արագոնայի միացյալ ուժերը շարժվեցին Տոլեդոյից հարավ և հանդիպեցին ալ-Մոհադների զորքին Լաս Նավաս դե Տոլոսայի մոտակայքում: Ալ-Մոհադները այնպիսի պարտություն են կրում, որ նրանց իշխանությունը թուլանում է Իսպանիայում, սակայն սա այդքան ակնհայտ չէր մինչև 1123 թվականը, քանի որ քրիստոնյաները զբաղված էին իրենց ներքին խնդիրներով: Մուհամմադ խալիֆը մահանում է 1213 թվականին, իսկ նրան հաջորդած որդին` 13-ամյա Աբու Յակուբ Յուսուֆ II-ը ի վիճակի չէր վերադարձնել կորցրած իշխանությունը:

Մուսուլմանների իշխանության ավարտն Իսպանիայում

1123 թվականին խալիֆի մահին հաջորդած գահակալական կռիվները բերեցին նրան, որ Ռեկոնկիստան գրեթե ոչ մի դիմադրության չհանդիպեց ալ-Անդալուսում` բացառությամբ մեկի: Հյուսիսային Աֆրիկայում ալ-Մոհադների մնացորդները դեռ գոյատևում էին, որոնք աստիճանաբար թուլանում էին, քանի որ կազմում էին տարբեր անկախ պետություններ, մինչև որ 1269 թվականին վերջնականապես վերացան: Ալ-Անդալուսում 1223 թվականից հետո առանձին ալ-մոհադական կառավարիչներ սահմանափակ տարածքներում պահպանում էին իրենց իշխանությունը դեռ մի քանի տարի, սակայն կենտրոնական համակարգ այլևս գոյություն չուներ:

Նկատելի հաջողության է հասնում երկրի հարավում և արևելքում Սարագոսայի նախկին էմիրների ժառանգը: Սակայն 1230 թվականին Լեոնի և Կաստիլիայի միավորմամբ սկսվեց քրիստոնյաների նոր հարձակումը, և նա մի քանի անգամ պարտություն կրեց և վերջի վերջո սպանվեց: Այսուհետ ոչ մի մուսուլման չարժանացավ բնակչության համակրանքին և օժանդակությանը: Քրիստոնյաների արշավանքը ղեկավարում էր Ֆերդինանդ III-ը, ով 1217 թվականից Կաստիլիայի թագավորն էր, իսկ 1230 թվականից նաև Լեոնինը, ով վերջապես գրավեց ալ-Անդալուսի սիրտը: Այսպես մուսուլմանների իշխանությունն Իսպանիայում վերջնականապես վերջացավ` մեկ բացառությամբ:

Այդ բացառությունը Նասրիների իշխանության հաստատումն էր Գրանադայում: Մոտ 1231 թվականին մի արաբ` Մուհամմադ իբն Յուսուֆ իբն Նասրը, հաստատեց Խաենի շրջակայքում փոքրիկ պետություն, իսկ 1235 թվականին գրավեց Գրանադան և դարձրեց այն իր մայրաքաղաքը: Նրա պետությունը գոյատևեց երկու դարից ավել:

Ալ-Մոհադների գահացանկ

Աղբյուրներ

Ուոտտ Ու.Մ., Կակիա Պ., Մուսուլմանական Իսպանիա, թարգմանություն անգլերենից ռուսերեն, Մոսկվա, 1976

Նախորդող
Ալ-Մորավիներ 1040 - 1147

Մարոկկոյի և Մավրիտանիայի տիրակալներ
Ալ-Մոհադներ
1147 - 1240

Հաջորդող
Մարինիներ 1244 - 1465

@@ Տող 22. / Տող 22. @@
 |Rodovid =
 }}
-'''Ալ-Մոհադներ''' ( {{lang-ar|الموحدون‎‎}} ''ալ-Մուհադունա'' ) , դինաստիա և պետություն [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում և [[ալ-Անդալուս]]ում ([[1121]]—[[1269]]): Ամենաընդարձակ տարածքներն ընդգրկել է [[Աբդ ալ-Մումին]]ի օրոք ([[1161]]): Փլուզումը սկսվել է [[Րեկոնկիստա]]յի ժամանակաշրջանում:
+'''Ալ-Մոհադներ''' ({{lang-ar|الموحدون‎‎}} ''ալ-Մուհադունա'') , դինաստիա և պետություն [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում և [[ալ-Անդալուս]]ում ([[1121]]—[[1269]]): Ամենաընդարձակ տարածքներն ընդգրկել է [[Աբդ ալ-Մումին]]ի օրոք ([[1161]]): Փլուզումը սկսվել է [[Ռեկոնկիստա]]յի ժամանակաշրջանում:
 == Ծագում ==
-[[Պատկեր:Almohads1200.png|մինի|ձախից]]
+[[Պատկեր:Almohads1200.png|230px|ձախից]]
 Ալ-Մոհադները պատկանում են [[մասմուդա]] [[ցեղ]]ին, իսկ նրանց հայրենիքը [[Ատլասի լեռներ]]ն են: Ալ-Մոհադների հիմնադիրը համարվում է [[Մուհամմադ իբն Թումարթ]]ը: Նա նոր մուսուլմանական դոգմա է սահմանում, որում հատկապես ընդծվում էր միասնականությունը: Այստեղից էլ ծագում է նրանց անվանումը` «ալ-Մոհավիդուն» ( {{lang-ar|الموحدون}}` ‎‎միասնականությունը հաստատողներ ), որն էլ եվրոպական լեզուներում փոխվելով վերածվել է «ալ-Մոհադներ»-ի:
 ==Տարածքային նվաճումներ==
 [[Պատկեր:Empire almohade.PNG|մինի|աջից]]
-Իբն Թումարթի ոգևորվածությունը այնքան մեծ էր, որ նա սկսել էր քարոզել իր մտքերը ամենուր, ինչի արդյունքում նրան հաճախ վռնդում էին: Սակայն հետագայում նա մեծ հաջողություններ է ունենում, քանի որ նա քարոզում էր բացարձակ միաստվածություն և արգելում էր շքեղությունը, ինչով գրավում էր շատ ուղղահավատների: [[1121]] թվականին իբն Թումարթը [[մասմուդա]] մի քանի [[ցեղ]]երի կողմից ընտրվում է [[իմամ]], իրեն հայտարարում մահդի և [[Սրբազան պատերազմներ|սրբազան պատերազմ]] սկսում [[ալ-Մորավիներ]]ի դեմ: [[1125]] թվականին ալ-Մոհադների կենտրոնը  [[Թինմելալ (Թինմալ)]] վայրն էր [[Ատլասի լեռներ]]ում: [[1128]] թվական ալ-Մոհադները արշավում են դեպի [[Մարաքեշ]], սակայն չեն կարողանում գրավել այն: Իբն Թումարթի ամենահավատարիմ զինակից [[Աբդ ալ-Մումին]]ը նրա մահից հետո [[1130]] թվականին ընդունում է [[խալիֆ]] և [[էմիր]] ալ-մումինին տիտղոսները: [[1130]]-ական թվականներին ալ-Մոհադները ընդլայնում էին իրենց ազդեցությունը [[Մարոկկո]]յի լեռնային տարածքներում և երկրի հարավային ու արևելյան մասերում:
+Իբն Թումարթի ոգևորվածությունը այնքան մեծ էր, որ նա սկսել էր քարոզել իր մտքերը ամենուր, ինչի արդյունքում նրան հաճախ վռնդում էին: Սակայն հետագայում նա մեծ հաջողություններ է ունենում, քանի որ նա քարոզում էր բացարձակ միաստվածություն և արգելում էր շքեղությունը, ինչով գրավում էր շատ ուղղահավատների: [[1121]] թվականին իբն Թումարթը [[մասմուդա]] մի քանի [[ցեղ]]երի կողմից ընտրվում է [[իմամ]], իրեն հայտարարում մահդի և [[Սրբազան պատերազմներ|սրբազան պատերազմ]] սկսում [[ալ-Մորավիներ]]ի դեմ: [[1125]] թվականին ալ-Մոհադների կենտրոնը  [[Թինմելալ (Թինմալ)]] վայրն էր [[Ատլասի լեռներ]]ում: [[1128]] թվական ալ-Մոհադները արշավում են դեպի [[Մարաքեշ]], սակայն չեն կարողանում գրավել այն: Իբն Թումարթի ամենահավատարիմ զինակից [[Աբդ ալ-Մումին]]ը նրա մահից հետո [[1130]] թվականին ընդունում է [[խալիֆ]] և [[էմիր]] ալ-մումինին տիտղոսները: 1130-ական թվականներին ալ-Մոհադները ընդլայնում էին իրենց ազդեցությունը [[Մարոկկո]]յի լեռնային տարածքներում և երկրի հարավային ու արևելյան մասերում:
-Իբն Թումարթը իրեն հաջորդ է նշանակում [[Աբդ ալ-Մումին]]ին, բայց նա ճանաչվում է միայն [[1133]] թվականին: Սկբում նա պարտիզանական պատերազմ էր վարում, սակայն հետագայում ստանում է լեռնականների վստահությունը և օժանդակությունը, ովքեր կարող էին օգնել [[ալ-Մորավիներ]]ի դեմ պայքարում: Նա մոտ էր հաղթանակին [[Տլեմսեն]]ի ճակատամարտում [[1145]] թվականին, բացի  այդ [[ալ-Մորավիներ]]ի կառավարիչը շուտով մահացավ դժբախտ պատահարից: [[1147]] թվականին ընկնում է [[Մարաքեշ]]ը, որտեղ այսուհետ հաստատվում են ալ-Մոհադները: Սա [[ալ-Մորավիներ]]ի իշխանության ավարտն էր:
+Իբն Թումարթը իրեն հաջորդ է նշանակում Աբդ ալ-Մումինին, բայց նա ճանաչվում է միայն [[1133]] թվականին: Սկբում նա պարտիզանական պատերազմ էր վարում, սակայն հետագայում ստանում է լեռնականների վստահությունը և օժանդակությունը, ովքեր կարող էին օգնել ալ-Մորավիների դեմ պայքարում: Նա մոտ էր հաղթանակին [[Տլեմսեն]]ի ճակատամարտում [[1145]] թվականին, բացի  այդ ալ-Մորավիների կառավարիչը շուտով մահացավ դժբախտ պատահարից: [[1147]] թվականին ընկնում է [[Մարաքեշ]]ը, որտեղ այսուհետ հաստատվում են ալ-Մոհադները: Սա ալ-Մորավիների իշխանության ավարտն էր:
-Թեև Աբդ ալ-Մումինը խառնվում էր [[ալ-Անդալուս]]ի գործերին արդեն [[1145]] թվականին, նա չէր ուղարկում զորքեր տարածքը րավելու համար, այլ սահամանափակվում էր դիվանագիտական գործունեությամբ: Նրա առջև  բացվել էր մեծ հեռանկար` գրավելու [[Աֆրիկա]]յի արևելքը և ավելի հեռու տարածքներ, որոնք [[ալ-Մորավիներ]]ի իշխանության տակ էին: Սակայն այստեղ նրան սպասում էր [[քրիստոնյա]]ների վտանգը, հիմնականում [[Ռոջեր 2-րդ Սիցիլիացի|Ռոջեր 2-րդ Սիցիլիացու]] կողմից: Չնայած սրան [[1151]] թվականին Աբդ ալ-Մումինին է անցնում [[Ալժիր]]ը, ապա [[1159]]-[[1160]] թվականներին [[Թունիս]]ը [[Թունիս (քաղաք)|Թունիս]], [[ալ-Կայրավան|Կայրավան]], [[ալ-Մահդիա]] քաղաքներով, ինչպես նաև հյուսիսաֆրիկյան ծովափը մինչև [[Տրիպոլի]]:
+Թեև Աբդ ալ-Մումինը խառնվում էր [[ալ-Անդալուս]]ի գործերին արդեն 1145 թվականին, նա չէր ուղարկում զորքեր տարածքը րավելու համար, այլ սահամանափակվում էր դիվանագիտական գործունեությամբ: Նրա առջև  բացվել էր մեծ հեռանկար` գրավելու [[Աֆրիկա]]յի արևելքը և ավելի հեռու տարածքներ, որոնք ալ-Մորավիների իշխանության տակ էին: Սակայն այստեղ նրան սպասում էր [[քրիստոնյա]]ների վտանգը, հիմնականում [[Ռոջեր II Սիցիլիացի|Ռոջեր II Սիցիլիացու]] կողմից: Չնայած սրան [[1151]] թվականին Աբդ ալ-Մումինին է անցնում [[Ալժիր]]ը, ապա [[1159]]-[[1160]] թվականներին [[Թունիս]]ը [[Թունիս (քաղաք)|Թունիս]], [[ալ-Կայրավան|Կայրավան]], [[ալ-Մահդիա]] քաղաքներով, ինչպես նաև հյուսիսաֆրիկյան ծովափը մինչև [[Տրիպոլի]]:
 == Ալ-Մոհադներն Իսպանիայում ==
 [[Պատկեր:Sevilla Almohade.JPG|մինի|ձախից]]
-Ալ-Մոհադների իմպերիայի հիմնադիր Աբդ ալ-Մումինը ընդգրկելով իր տարածքների մեջ  [[Թունիս]]ն ու [[Տրիպոլի]]ն` նորից սկսեց մտորել [[Պիրենեյան թերակղզի|Պիրենեյան թերակղզու]]  մասին, և [[1162]] թվականին սկսեց նախապատրաստվել խոշոր արշավանքի: Սակայն նրա մահը թույլ չի տալիս իրագործել իր ծրագրերը, իսկ նրան հաջորդած [[Աբու Յակուբ Յուսուֆ]]ը չի շարունակում նրա քաղաքականությունը: Միայն [[1171]] թվականին նոր [[խալիֆ]]ը փորձում է իր ձեռքը վերցնել [[ալ-Անդալուս]]ը,սակայն [[Իբն Մարդանիշ]]ը դիմադրություն է ցույց տալիս ալ-Մոհադներին: Նրա մահից հետո` [[1172]] թվականին, իր ժառանգներն այլ ելք չեն ունենում և հանձնում են [[Սևիլիա]]ն: Սրանից հետո խալիֆը ուղղվում է դեպի հյուսիս և պաշարում է [[Տոլեդո]]ն, սակայն հասկանում է, որ հաջողության հասնելը դժվար է և նահանջում է: Ալ-Մոհադները արդեն իշխանություն էին հաստատել [[ալ-Անդալուս]]ի մեծ մասում: Ավելի ուշ [[Աբու Յակուբ Յուսուֆ]]ը սրբազան պատերազմ` [[ջիհադ]] է սկսում թշնամու տարածքում, սակայն հաջողության չի հասնում, քանի որ [[Սանտարեմ ամրոց|Սանտարեմ]] ամրոցի ( [[Լիսսաբոն]]ի մոտ ) պաշարման ժամանակ վիրավորվում է և  [[1184]] թվականին մահանում:
+Ալ-Մոհադների իմպերիայի հիմնադիր Աբդ ալ-Մումինը ընդգրկելով իր տարածքների մեջ  [[Թունիս]]ն ու [[Տրիպոլի]]ն` նորից սկսեց մտորել [[Պիրենեյան թերակղզի|Պիրենեյան թերակղզու]]  մասին, և [[1162]] թվականին սկսեց նախապատրաստվել խոշոր արշավանքի: Սակայն նրա մահը թույլ չի տալիս իրագործել իր ծրագրերը, իսկ նրան հաջորդած [[Աբու Յակուբ Յուսուֆ]]ը չի շարունակում նրա քաղաքականությունը: Միայն [[1171]] թվականին նոր [[խալիֆ]]ը փորձում է իր ձեռքը վերցնել [[ալ-Անդալուս]]ը,սակայն [[Իբն Մարդանիշ]]ը դիմադրություն է ցույց տալիս ալ-Մոհադներին: Նրա մահից հետո` [[1172]] թվականին, իր ժառանգներն այլ ելք չեն ունենում և հանձնում են [[Սևիլիա]]ն: Սրանից հետո խալիֆը ուղղվում է դեպի հյուսիս և պաշարում է [[Տոլեդո]]ն, սակայն հասկանում է, որ հաջողության հասնելը դժվար է և նահանջում է: Ալ-Մոհադները արդեն իշխանություն էին հաստատել ալ-Անդալուսի մեծ մասում: Ավելի ուշ [[Աբու Յակուբ Յուսուֆ]]ը սրբազան պատերազմ` [[ջիհադ]] է սկսում թշնամու տարածքում, սակայն հաջողության չի հասնում, քանի որ [[Սանտարեմ ամրոց|Սանտարեմ]] ամրոցի ( [[Լիսսաբոն]]ի մոտ ) պաշարման ժամանակ վիրավորվում է և  [[1184]] թվականին մահանում:
 === Ալ-Մոհադների թուլացումը ===
+[[Աբու Յակուբ Յուսուֆ]]ի որդի և ժառանգ [[Աբու Յուսուֆ Յակուբ]]ի առաջնահերթ խնդիրը [[Բուժի]] [[քաղաք]]ը և [[Ալժիր]]ի ծովափնյա տարածքները գրավելն էր, որտեղ հաստատվել էր [[ալ-Մորավիներ]]ի [[տոհմ]]ի ներկայացուցիչը, ով կառավարում էր ինչպես անկախ կառավարիչ: Սա ցույց է տալիս, որ խաղաղ ժամանակ ալ-Մոհադների զինված ուժերը թույլ էին: [[1190]] թվականին Աբու Յուսուֆ Յակուբը հնգամյա հաշտության պայմանագիր է կնքում [[Կաստիլիայի թագավորություն|Կաստիլիա]]յի և [[Լեոնի  թագավորություն|Լեոն]]ի թագավորների հետ:
-[[Պատկեր:Almohads after 1212.jpg|մինի|աջից]]
+[[1195]] թվականին  ալ-Մոհադները հաղթանակ են տանում [[Ալֆոնսո VIII]]-ի նկատմամբ [[Ալարկոսա]]յի ճակատամարտում ( [[Կորդովա (Իսպանիա)|Կորդովա]]յի և [[Տոլեդո]]յի ճանապարհին ): Պարտությունը ստիպում է [[քրիստոնյա]]ներին ուժեղացնել բանակը: Քրիստոնյա պաշտոնյաների վեճերը հարթելու գործում մեծ դեր ունեին [[եպիսկոպոս]]ներն ու [[արքեպիսկոպոս]]ները: [[Խաչակրաց պատերազմներ|Խաչակրաց պատերազմ]]ը քարոզվում էր ոչ միայն [[Իսպանիա]]յում, այլ նաև [[Պիրենեյան թերակղզի|Պիրենեյան թերակղզուց]] դուրս: Դրան նախապատրաստվելուն օգնում էին Ալարկոսայի ճակատամարտից հետո կնքված հաշտության պայմանագիրը և նոր գահ բարձրացած [[Մուհամմադ ան-Նասիր|Մուհամմադ]]ի թուլությունը, ով չառանգել էր հոր գահը [[1199]] թվականին: [[1212]] թվականի հուլիսին  Լեոնի, Կաստիլիայի, [[Նավարրա]]յի, [[Արագոնա]]յի միացյալ ուժերը  շարժվեցին Տոլեդոյից հարավ և հանդիպեցին ալ-Մոհադների զորքին [[Լաս Նավաս դե Տոլոսա]]յի մոտակայքում: Ալ-Մոհադները այնպիսի պարտություն են կրում, որ նրանց իշխանությունը թուլանում է [[Իսպանիա]]յում, սակայն սա այդքան ակնհայտ չէր մինչև [[1123]] թվականը, քանի որ [[քրիստոնյա]]ները զբաղված էին իրենց ներքին խնդիրներով: Մուհամմադ [[խալիֆ]]ը մահանում է [[1213]] թվականին, իսկ նրան հաջորդած որդին` 13-ամյա [[Աբու Յակուբ Յուսուֆ II]]-ը ի վիճակի չէր վերադարձնել կորցրած իշխանությունը:
-[[Աբու Յակուբ Յուսուֆ]]ի որդի և ժառանգ [[Աբու Յուսուֆ Յակուբ]]ի առաջնահերթ խնդիրը [[Բուժի]] [[քաղաք]]ը և [[Ալժիր]]ի ծովափնյա տարածքները գրավելն էր, որտեղ հաստատվել էր [[ալ-Մորավիներ]]ի [[տոհմ]]ի ներկայացուցիչը, ով կառավարում էր ինչպես անկախ կառավարիչ: Սա ցույց է տալիս, որ խաղաղ ժամանակ ալ-Մոհադների զինված ուժերը թույլ էին: [[1190]] թվականին [[Աբու Յուսուֆ Յակուբ]]ը հնգամյա հաշտության պայմանագիր է կնքում [[Կաստիլիա]]յի և [[Լեոն]]ի թագավորների հետ:
-[[1195]] թվականին  ալ-Մոհադները հաղթանակ են տանում [[Ալֆոնսո 8-րդ]]-ի նկատմամբ [[Ալարկոսա]]յի ճակատամարտում ( [[Կորդովա]]յի և [[Տոլեդո]]յի ճանապարհին ): Պարտությունը ստիպում է [[քրիստոնյա]]ներին ուժեղացնել բանակը: [[Քրիստոնյա]] պաշտոնյաների վեճերը հարթելու գործում մեծ դեր ունեին [[եպիսկոպոս]]ներն ու [[արքեպիսկոպոս]]ները: [[Խաչակրաց պատերազմներ|Խաչակրաց պատերազմ]]ը քարոզվում էր ոչ միայն [[Իսպանիա]]յում, այլ նաև [[Պիրենեյան թերակղզի|Պիրենեյան թերակղզուց]] դուրս: Դրան նախապատրաստվելուն օգնում էին [[Ալարկոսա]]յի ճակատամարտից հետո կնքված հաշտության պայմանագիրը և նոր գահ բարձրացած [[Մուհամմադ ան-Նասիր|Մուհամմադ]]ի թուլությունը, ով չառանգել էր հոր գահը [[1199]] թվականին: [[1212]] թվականի հուլիսին  [[Լեոն]]ի, [[Կաստիլիա]]յի, [[Նավարրա]]յի, [[Արագոնա]]յի միացյալ ուժերը  շարժվեցին [[Տոլեդո]]յից հարավ և հանդիպեցին ալ-Մոհադների զորքին [[Լաս Նավաս դե Տոլոսա]]յի մոտակայքում: Ալ-Մոհադները այնպիսի պարտություն են կրում, որ նրանց իշխանությունը թուլանում է [[Իսպանիա]]յում, սակայն սա այդքան ակնհայտ չէր մինչև [[1123]] թվականը, քանի որ [[քրիստոնյա]]ները զբաղված էին իրենց ներքին խնդիրներով:  [[Մուհամմադ ան-Նասիր|Մուհամմադ]] [[խալիֆ]]ը մահանում է [[1213]] թվականին, իսկ նրան հաջորդած որդին` 13-ամյա [[Աբու Յակուբ Յուսուֆ 2-րդ]]-ը ի վիճակի չէր վերադարձնել կորցրած իշխանությունը:
 === Մուսուլմանների իշխանության ավարտն Իսպանիայում===
-[[1123]] թվականին խալիֆի մահին հաջորդած գահակալական կռիվները բերեցին նրան, որ [[Ռեկոնկիստա]]ն գրեթե ոչ մի դիմադրության չհանդիպեց  [[ալ-Անդալուս]]ում` բացառությամբ մեկի: [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում ալ-Մոհադների մնացորդները դեռ գոյատևում էին, որոնք աստիճանաբար թուլանում էին, քանի որ կազմում էին տարբեր անկախ պետություններ, մինչև  որ [[1269]] թվականին վերջնականապես վերացան: [[Ալ-Անդալուս]]ում [[1223]] թվականից հետո  առանձին ալ-մոհադական կառավարիչներ սահմանափակ տարածքներում պահպանում էին իրենց իշխանությունը դեռ մի քանի տարի, սակայն կենտրոնական համակարգ այլևս գոյություն չուներ:
+[[1123]] թվականին խալիֆի մահին հաջորդած գահակալական կռիվները բերեցին նրան, որ [[Ռեկոնկիստա]]ն գրեթե ոչ մի դիմադրության չհանդիպեց  [[ալ-Անդալուս]]ում` բացառությամբ մեկի: [[Հյուսիսային Աֆրիկա]]յում ալ-Մոհադների մնացորդները դեռ գոյատևում էին, որոնք աստիճանաբար թուլանում էին, քանի որ կազմում էին տարբեր անկախ պետություններ, մինչև  որ [[1269]] թվականին վերջնականապես վերացան: Ալ-Անդալուսում 1223 թվականից հետո  առանձին ալ-մոհադական կառավարիչներ սահմանափակ տարածքներում պահպանում էին իրենց իշխանությունը դեռ մի քանի տարի, սակայն կենտրոնական համակարգ այլևս գոյություն չուներ:
 [[Պատկեր:Safi minaret.png|մինի|աջից]]
-Նկատելի հաջողության է հասնում երկրի հարավում և արևելքում [[Սարագոսա]]յի նախկին էմիրների ժառանգը: Սակայն [[1230]] թվականին [[Լեոն]]ի և [[Կաստիլիա]]յի միավորմամբ սկսվեց քրիստոնյաների նոր հարձակումը, և նա մի քանի անգամ պարտություն կրեց և վերջի վերջո սպանվեց: Այսուհետ ոչ մի մուսուլման չարժանացավ բնակչության համակրանքին և օժանդակությանը: Քրիստոնյաների արշավանքը ղեկավարում էր  [[Ֆերդինանդ 3-րդ]]-ը, ով [[1217]] թվականից [[Կաստիլիա]]յի [[թագավոր]]ն էր, իսկ [[1230]] թվականից նաև [[Լեոն]]ինը, ով վերջապես գրավեց ալ-Անդալուսի սիրտը: Այսպես մուսուլմանների իշխանությունն [[Իսպանիա]]յում վերջնականապես վերջացավ` մեկ բացառությամբ:
+Նկատելի հաջողության է հասնում երկրի հարավում և արևելքում [[Սարագոսա]]յի նախկին էմիրների ժառանգը: Սակայն [[1230]] թվականին [[Լեոնի թագավորություն|Լեոն]]ի և [[Կաստիլիայի թագավորություն|Կաստիլիա]]յի միավորմամբ սկսվեց քրիստոնյաների նոր հարձակումը, և նա մի քանի անգամ պարտություն կրեց և վերջի վերջո սպանվեց: Այսուհետ ոչ մի մուսուլման չարժանացավ բնակչության համակրանքին և օժանդակությանը: Քրիստոնյաների արշավանքը ղեկավարում էր  [[Ֆերդինանդ III]]-ը, ով [[1217]] թվականից Կաստիլիայի [[թագավոր]]ն էր, իսկ 1230 թվականից նաև Լեոնինը, ով վերջապես գրավեց [[ալ-Անդալուս]]ի սիրտը: Այսպես մուսուլմանների իշխանությունն [[Իսպանիա]]յում վերջնականապես վերջացավ` մեկ բացառությամբ:
 Այդ բացառությունը [[Նասրիներ]]ի իշխանության հաստատումն էր [[Գրանադա]]յում: Մոտ [[1231]] թվականին մի արաբ` [[Մուհամմադ իբն Յուսուֆ իբն Նասր]]ը, հաստատեց [[Խաեն]]ի շրջակայքում փոքրիկ [[պետություն]], իսկ [[1235]] թվականին  գրավեց [[Գրանադա]]ն և դարձրեց այն իր [[մայրաքաղաք]]ը: Նրա պետությունը գոյատևեց  երկու դարից ավել: