Յաշար Քեմալ

Յաշար Քեմալ; թուրքերեն՝ Yaşar Kemal
Ծննդյան անուն	թուրքերեն՝ Kemal Sadık
Ծնվել է	հոկտեմբերի 6, 1923[…]
Ծննդավայր	Գյոկչեդամ, Թուրքիա
Վախճանվել է	փետրվարի 28, 2015[…] (91 տարեկան)
Վախճանի վայր	Ստամբուլ, Թուրքիա
Գերեզման	Զինջիրլիքույու գերեզմանատուն
Մասնագիտություն	սցենարիստ, վիպասան, լրագրող, բանաստեղծ, վիպասան, գրող և թարգմանիչ
Լեզու	թուրքերեն
Ազգություն	քուրդ
Քաղաքացիություն	Թուրքիա
Ուշագրավ աշխատանքներ	Ցախ Մեմեդ, Teneke?, Sarı Sıcak? և Ağrıdağı Efsanesi?
Պարգևներ	Գերմանական գրավաճառների խաղաղության պարգև Լավագույն արտասահմանյան գրքի մրցանակ Բյորնսոնի մրցանակ «Մոնիսմանիա» մրցանակ Մշակույթի և արվեստի բնագավառում Թուրքիայի Հանրապետության նախագահի մեծ մրցանակ Կատալոնիայի միջազգային մրցանակ Մշակույթի և արվեստի բնագավառում Թուրքիայի Հանրապետության նախագահի մեծ մրցանակ Ստիգ Դագերմանի մրցանակ Չինո դել Դուկա մրցանակ Honorary doctor of the Bilkent University? Sedat Simavi award? Ստրասբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր և «Nonino» միջազգային մրցանակ
	Yaşar Kemal Վիքիպահեստում

Յաշար Քեմալ (հոկտեմբերի 6, 1923(1923-10-06)^[1]^[2]^[3]^[…], Գյոկչեդամ, Թուրքիա - փետրվարի 28, 2015(2015-02-28)^[1]^[4]^[2]^[…], Ստամբուլ, Թուրքիա^[5]), ռեալիստական ժանրի գրող, պոետ և իրավապաշտպան։ Թուրքիայի ժամանակակից գրողներից մեկը, արմատներով՝ քուրդ։ Հայտնի է Նոբելյան մրցանակի բազմակի հավակնորդ։ Անկախ Քուրդիստանի ստեղծման ակտիվ կողմնակից։ Նրա^[10] «Ցախ Մեմեդ» վիպակը թարգմանվել է ավելի քան քառասուն լեզուներով։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քեմալի ընտանիքը Վանից փախել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։ Փոքր ժամանակ դժբախտ պատահարի պատճառով կորցրել է աջ աչքը, երբ հայրը ոչխար էր զոհաբերում։ Հինգ տարեկան հասակում դառնում է հոր սպանության վկան։ Այդ ամենը հանգեցնում է նյարդային ցնցումների, նա խոսքի հետ կապված խնդիրներ է ունենում։ Գյուղական դպրոց սկսել է հաճախել, երբ ինը տարեկան էր, միջնակարգ կրթությունը ստացել է Կադիրլում։

Երիտասարդ տարիներին աշխատել է մատակարար, այնուհետև աշխատել է բամբակի և բրնձի ագարակում որպես տրակտորի վարորդ, գետային տարածքների հսկիչ հարուստ ագարակատերերի մոտ՝ միաժամանակ շրջապատի մարդկանց սովորեցնելով ինչպես աննկատ գողանալ ջուրը։ 1941 —1942 թվականներին դասավանդել է գյուղի դպրոցում, ավելի ուշ եղել է գրադարանավարի օգնական։ Նրա հարազատները կարողանում են գումար հավաքել, որպեսզի Յաշարը Ստամբուլի համալսարանում սովորելու հնարավորություն ունենա։ Համալսարանն ավարտելուց հետո դառնում է լրագրող, որին հետևում է գրողի կարիերան։ Իր առաջին բանաստեղծությունը նա գրել է դեռ փոքր տարիքում՝ հորեղբոր մահվան առիթով։ Նրա գործերը սկսել են տպել 1939 թվին, 1944 թվին թողարկվել է նրա առաջին պատմվածքը^[11]։ 1962 թվականին նա Թուրքիայի աշխատավորական կուսակցության անդամ է դառնում։ 1967 թվականին հիմնադրեց գրական-ժողովրդական ամենօրյա թերթ «Անտ»-ը, որը տպագրվեց մինչև 1971 թիվը։ Նրա առաջին երկու վեպերը արգելված էին Թուրքիայում սոցիալական քննադատության պատճառով։ Արդյունքում, նա բազմաթիվ խնդիրներ ունեցավ Թուրքիայի իշխանության հետ և նույնիսկ մի անգամ քսան ամիս անցկացրեց բանտում։ Եղել է ավելի քան տասնինը մրցանակների դափնեկիր։ Նրա աշխատություններում կա քարոզչություն՝ լավ վերաբերվել թուրք էմիգրանտներին, թուրքերենը մաքրել պարսկերենից և արաբերենից վերցված բառերից^[12]։

Նրա գործերը վեպեր են՝ «Երկաթի կտոր», «Ցախ Մեմեդ», սոցիալական վեպ «Աջակցություն», [Երկիր- երկաթե երկինք- պղնձե», «Էֆե Չակիռջաից», «Սարի լեգենդ», «Ավազակները», «Եթե սպանես օձին», «Արյան կանչը», երկխոսություն «Ակչասազ կալվածքի տերերը», դրանք պատմում են թուրք մարդկանց կյանքի մասին, «Շոգ» պատմվածքների հավաքածուն և «Այս երկիրը վերջից վերջ» ռեպորտաժը։

2013 թվականին պարգևատրվել է ՀՀ մշակույթի նախարարության «Գրիգոր Նարեկացի» հուշամեդալով^[13]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Discogs — 2000.
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Encyclopædia Britannica
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
↑ ^6,0 ^6,1 https://www.cumhuriyet.com.tr/kultur-sanat/turkcenin-ruzgar-tanrisi-yasar-kemal-98-yasinda-1874716
↑ https://www.friedenspreis-des-deutschen-buchhandels.de/alle-preistraeger-seit-1950/1990-1999/yasar-kemal
↑ http://web.gencat.cat/ca/generalitat/premis/pic/
↑ http://www.fondation-del-duca.fr/prix-mondial
↑ Ertan, Nazlan (1997 թ․ մարտի 6). «French pay tribute to Yasar Kemal». Turkish Daily News. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 11-ին.
↑ ««Yaşar Kemalle Edebiyat ve Politika»». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 11-ին.
↑ «Yasar Kemal asks Germans not to mistreat Turks». Turkish Daily News. Reuters. 1997 թ․ հոկտեմբերի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
↑ «Թուրք գրողին հանձնվեց «Գրիգոր Նարեկացի» հուշամեդալ». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 9-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յաշար Քեմալ» հոդվածին։

[_4fb62d4244a45946-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_4f397536fab6a023-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Discogs — 2000.

[_3b0e28f5b2577569-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_9c89692488df36b5-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Encyclopædia Britannica

[_972f0d878bf0a26b-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.

[_ceeba208e28aaa43-6] 6,0 ^6,1 https://www.cumhuriyet.com.tr/kultur-sanat/turkcenin-ruzgar-tanrisi-yasar-kemal-98-yasinda-1874716

[_150d473c646714f1-7] ttps://www.friedenspreis-des-deutschen-buchhandels.de/alle-preistraeger-seit-1950/1990-1999/yasar-kemal

[_946aaebdaf9d0df1-8] ttp://web.gencat.cat/ca/generalitat/premis/pic/

[_afd2f5f7dc133c13-9] ttp://www.fondation-del-duca.fr/prix-mondial

[10] Ertan, Nazlan (1997 թ․ մարտի 6). «French pay tribute to Yasar Kemal». Turkish Daily News. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 11-ին.

[11] ««Yaşar Kemalle Edebiyat ve Politika»». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 11-ին.

[tdngermans-12] «Yasar Kemal asks Germans not to mistreat Turks». Turkish Daily News. Reuters. 1997 թ․ հոկտեմբերի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 14-ին.

[13] «Թուրք գրողին հանձնվեց «Գրիգոր Նարեկացի» հուշամեդալ». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 9-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]