Արաու
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Արաու | |||||
| շվեյց. գերմ.՝ Aarau | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Շվեյցարիա | ||||
| Հիմնադրված է | 1240 թ. | ||||
| Մակերես | 12,34 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 384 մետր | ||||
| Պաշտոնական լեզու | գերմաներենի շվեյցարական տարբերակ | ||||
| Բնակչություն | ▲21 503 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 062 | ||||
| Փոստային դասիչ | 5000, 5001[2] և 5004[2] | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | AG | ||||
| Պաշտոնական կայք | aarau.ch | ||||
| |||||
Արաու[3][4], նաև Աարաու[5] (գերմ.՝ Aarau), քաղաք Շվեյցարիայի հյուսիսում, Աարա գետի վրա, Արգաու կանտոնի վարչական կենտրոնը[6]։ Գտնվում է ծովի մակարդակից 368 մ բարձրության վրա։ Մունիցիպալիտետի տարածքը կազմում է 894 հա, որից օգտագործվում է 491 հա-ն։ Арау
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչության թվաքանակի դինամիկան այսպիսի տեսք ունի․
- 1800 թվական — 2,5 հազար մարդ
- 1850 թվական — 4,6 հազար մարդ
- 1910 թվական — 9,6 հազար մարդ
- 1941 թվական— 13 հազար մարդ
- 1950 թվական — 14,3 հազար մարդ
- 1960 թվական— 17 հազար մարդ
- 1980 թվական— 15,8 հազար մարդ
- 2000 թվական— 15,5 հազար մարդ
- 2005 թվական— 15,6 հազար մարդ
Բնակչության թիվը իր բարձրագույն կետին է հասել 1960 թվականին, որին հաջորդող տարիների ընթացքում նվազել է 8 %-ով։ Բնակչության 20,4 %-ը կազմում են օտարերկրացիները, որոնցից մոտավորապես մեկ երրորդը նախկին Հարավսլավիայից գաղթածներն են։ Բնակչության բողոքական մասը գնալով նվազել է՝ 2000 թվականին կազմելով բնակչության 43,5 %-ը։ Բնակչության 29,2 %-ը կաթոլիկ են, 4,8 %-ը՝ մուսուլմաններ, 3,2 % -ը՝ ուղղափառներ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արաուի տարածքում հայտնաբերվել են նեոլիթյան դարաշրջանի արտեֆակտներ, բրոնզե դարի բնակավայրի ավերակներ, հռոմեական փայտե կամրջի մնացորդներ։ Քաղաքը կառուցվել է մոտավորապես 1240 թվականին։ Առաջին հիշատակությունը վերաբերում է 1256 թվականին[7], իսկ քաղաքային իրավունքներ նրան տրվել են 1283 թվականին։ Հաբսբուրգների իշխանության տակ է գտնվել մինչև 1415 թվականին նրա ավերվելը Բեռնի բնակիչների կողմից։ 1712 թվականին այստեղ հաշտություն է կնքվել՝ վերջ դնելով Տոգենբուրգյան պատերազմին։ 1798 թվականի մարտին քաղաքը զբաղեցվել է ֆրանսիական զորքերի կողմից և հայտարարվել Հելվետյան հանրապետության մայրաքաղաք՝ դառնալով միացյալ Շվեյցարիայի առաջին մայրաքաղաքը։ 1803 թվականին քաղաքը դարձել է ընդլայնված Արգաու կանտոնի մայրաքաղաքը։
Արտադրությունը ներառում է զանգակներ, մաթեմատիկական առարկաներ, քիմիական նյութեր, կոշիկներ և այլ ապրանքներ։ Արաուն հայտնի է իր արտադրած գործիքների, կտորների և զանգակների բարձր որակով[8]։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հին քաղաքն ունի քառակուսի ձևավորում՝ բաղկացած չորս մասից։ Քաղաքի յուրահատուկ բնութագիրն է՝ տների վերնաճակատների զարդարանքը, ինչի շնորհիվ Արաուն անվանում են «գեղեցիկ վերնաճակատների քաղաք»։ Աշտարակի ամրությունը 19-րդ դարի է, քաղաքային եկեղեցին՝ 1471-1478 թվականների, քաղաքապետարանի շենքը՝ 1515 թվականի, «Արդարադատության շատրվանը»՝ 1634 թվականի, Օբերերտուրմի ժամային աշտարակը՝ զարդարված կուբիստական ոճով արված «Մահվան պարը» որմնանկարով՝ 1966 թվականի։
Թանգարաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գեղարվեստական պատկերասրահ(Aargauer Kunsthaus)
- Ցուցահանդեսներ (Forum Schlossplatz)
- Արաուի թանգարան (Naturama Aargau)
- Ոստիկանության թանգարան (Polizeimuseum)
- Քաղաքի թանգարան (Stadtmuseum)
- Թանգարան Heimatmuseum
- Էլեկտրականության թանգարան (Elektro Museum)
- Պատմության թանգարան (Historisches Museum)
- Եկեղեցու գանձատուն (Kirchenschatz-Museum)
Քաղաքային կառույց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքային ժողովը ընտրում է բնակիչների կողմից 4 տարով և բաղկացած է 50 մարդուց։ Շրջանի մակարդակով ղեկավարման որոշ հարցեր լուծվում են ուղիղ ժողովրդավարության միջոցով։ Կան անհրաժեշտ և ոչ անհրաժեշտ, հանրաքվեի դրվող հարցեր, իսկ բնակչությունն ունի օրենսդրական նախաձեռնության իրավունք։
Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արաու ֆուտբոլային ակումբը խաղում է շվեդական բարձր լիգայում սկսած 1902 թվականից։ Նա երեք անգամ հաղթել է երկրի չեմպիոնատում (1912,1914,1993) և շահել է Շվեյցարիայի գավաթը(1985)։ Հանդբոլի «ТВ Сур» ակումբը երկու անգամ հաղթել է շվեցարական առաջնությունում։
Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայտնի տեղացիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Էրիկա Բուրկարտ ՝ գրող
- Կլաուս Մերց՝ արձակագիր, բանաստեղծ, դրամատուրգ
- Էմիլ Խասլեր՝ կենսաբան, բժիշկ, ազգագրագետ
- Ֆրիդրիխ Չոկկե՝ կենդանաբան
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Դղյակ -
Քաղաքապետարանի շենքը -
Ռորե աշտարակ -
Քաղաքային եկեղեցու աշտարակ -
Վերին դարպասների աշտարակ -
Այգի դպրոցի դիմաց
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie Geschlecht und Gemeinde; Provisorische Jahresergebnisse; 2018 — FSO, 2019.
- ↑ 2,0 2,1 https://www.post.ch/de/pages/plz-suche
- ↑ Швейцария, Лихтенштейн. Лихтенштейн // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» в 2009 г. ; гл. ред. Г. В. Поздняк. — М. : ПКО «Картография» : Оникс, 2010. — С. 62. — ISBN 978-5-85120-295-7 (Картография). — ISBN 978-5-488-02609-4 (Оникс).
- ↑ Арау // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 24.
- ↑ Аарау // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 7.
- ↑ Аарау // Военная энциклопедия : [в 18 т.] / под ред. В. Ф. Новицкого [и др.]. — СПб. ; [М.] : Тип. т-ва И. Д. Сытина, 1911—1915.
- ↑ Lüthi 2009
- ↑ Ogrizek & Rufenacht 1949, էջ. 43
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արաու» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
