Վիլհելմ Վայթլինգ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Picto infobox auteur.png
Վիլհելմ Վայթլինգ
WilhelmWeitling.jpg
Ծնվել էհոկտեմբերի 5, 1808(1808-10-05)[1][2][3] Մագդեբուրգ, Մագդեբուրգ, Էլբա, Kingdom of Westphalia[4]
Մահացել էհունվարի 25, 1871(1871-01-25)[5][6][7][…] (62 տարեկան) Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]
ՔաղաքացիությունFlag of the United States (1867–1877).svg ԱՄՆ և Flag of Germany (1867–1918).svg Գերմանիա
Մասնագիտությունհրապարակախոս և գրող
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն

Վիլհելմ Վայտլինգ (Weitling) (հոկտեմբերի 5, 1808(1808-10-05)[1][2][3], Մագդեբուրգ, Մագդեբուրգ, Էլբա, Kingdom of Westphalia[4] - հունվարի 25, 1871(1871-01-25)[5][6][7][…], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]), գերմանական բանվորական շարժման գործիչ, «հավասարարական կոմունիզմի» տեսաբան։ Մասնագիտությամբ՝ դերձակ։ 1836 թ. Փարիզում հարել է «Արդարների միությանը», գրել նրա ծրագրային փաստաթուղթը՝ «Մարդկությունը, ինչպիսին որ կա և ինչպիսին պետք է լինի» (1838)։ 1841-1843 թթ. Շվեյցարիայում քարոզել է «հավասարարական կոմունիզմի» գաղափարներ։ Նրա «Ներդաշնակության և ազատության երաշխիքները» (1842) գիրքը գերմանական սոցիալիստ, գրականության առաջին խոշոր ստեղծագործությունն է։ 1843 թ. Վայտլինգը բանտարկվել է, 1844 թ. ազատվել և վտարվել երկրից։ 1846 թ. մտել է Բրյուսելի կոմունիստական թղթակցական կոմիտեի կազմի մեջ, որտեղ բացահայտվել են Մարքսի և էնգելսի հետ նրա խորը տարաձայնությունները։ 1846 թ. վերջին տարագրվել է ԱՄՆ, պրոպագանդիստական գործունեություն ծավալել Նյու Յորքի գերմանացի վտարանդիների շրջանում։ 1848-1849 թթ. հեղափոխության ժամանակ վերադարձել է Գերմանիա, 1849 թ. վերջին՝ նորից Նյու Յորք։ Վայտլինգը ընդունել է կոմունիստ հասարակարգը հեղափոխական ճանապարհով հաստատելու անհրաժեշտությունը, սակայն հեղափոխությունը դիտել մի տարերային պրոցես, որը գլխավորում են ապադասակարգայնացված տարրերը։ Մարքսը և էնգելսը բարձր գնահատելով Վայտլինգին որպես գերմանական պրոլետարիատի առաջին տեսաբանի, միաժամանակ քննադատել են վայտլինգականությունը, քանի որ գիտական կոմունիզմի ստեղծումից հետո այն արգելակում էր բանվորական շարժման՝ զարգացումը։

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Die Menschheit. Wie Sie ist und wie sie sein sollte (1838—1839)
  • Garantien der Harmonie und Freiheit (1842)
  • Das Evangelium eines armen Sünders auch Das Evangelium der armen Sünder (1845)
  • Ein Nothruf an die Männer der Arbeit und der Sorge, Brief an die Landsleute (1847)
  • Вильгельм Вейтлинг. Гарантии гармонии и свободы. Человечество, как оно есть и каким оно должно было бы быть / Перевод с нем. В. В. и М. М. Альтман, с комментариями В. В. Альтмана. Вступ. статья В. П. Волгина. — М.-Л.: Изд-во АН СССР, 1962.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 Magdeburger Biographisches Lexikon (գերմ.) — 2002.
  3. ↑ 3,0 3,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — Leksikografski zavod Miroslav Krleža, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Вейтлинг Вильгельм // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 The New York Times, New-York Daily Times, The New-York Times / D. Baquet — Manhattan, NYC: The New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1851. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 https://books.google.fr/books?id=H3vjdU-v4isC
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 The Encyclopedia Americana — 1920.
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 260)։ CC-BY-SA-icon-80x15.png
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վիլհելմ_Վայթլինգ&oldid=7576021» էջից