«Դարդանելի նեղուց»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դարդանելի նեղուց
	Çanakkale boğazı (tr); Hellespontus (la)
	Տեսարան դեպի Դարդանելի նեղուցը նավակից
Երկիր	Թուրքիա
Բաժանում է	Գալիպոլի թերակղզին և Փոքր Ասիայի հյուսիսարևմտյան ափը
Առավելագույն խորություն	103 մ մ
Երկարություն	61 կմ
Լայնություն	1,2-6 կմ
Դարդանելի նեղուց (Թուրքիա)

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

12:48, 28 Սեպտեմբերի 2018-ի տարբերակ

Դարդանելի (նաև Գելոսպոնտ, թուրքերեն՝ Çanakkale boğazi), նեղուց Եվրոպական Գալիպոլյան կղզիների (Թուրքիա) և Փոքր Ասիայի հյուսիսարևմտյան մասի միջև։

Նեղուցը միացնում է Էգեյան ծովը Մարմարա ծովի հետ, իսկ Բոսֆորի հետ միասին, նաև Սև ծովին։ Հին անվանումը եղել է Գելեսպոնտ՝ լատին․՝ Hellespontus։ Իր ժամանակաից անվանումը ստացել է Դարդանիա քաղաքի անվանումից, որը գտնվում է Իդա լեռան վրա։

Նեղուցի երկարությունը կազմում է մոտ 65 կմ, լայնությունը 1,3-ից 6 կմ, միջին խորությունը 50 մ է։

Անվանում

Կոչվում է Դարդանուս քաղաքի անունով, որն իր անվանումը ստացել է դարդաններ ցեղի անունից (նեղուցի ափին ապրած դարդանները եղել են տրոյացիների դաշնակիցը)։ Հին հունական անվանումը եղել է Հելլեսպոնտոս, որը բառացի նշանակել է «Հելլայի ծով»։

Ըստ հին հունական ավանդության՝ այդ անվանման առաջացումը կապվում է Հելլայի անվան հետ, որն այնտեղ ծովն է ընկել իր չար, խորթ մորից Կոլխիդա փախչելիս։ Նեղուցի թուրքական անվանումն է Չանաքկալե բողաղ՝ ափին գտնվող Չանաքկալե քաղաքի անունից։ Իսկ բողազ նշանակում է նեղուց^[1]։

Հոսանքներ

Լևիտանի և Սև ծովերի աղիության շնորհիվ գոյություն ունեն երկու հիմնական հոսանքներ՝ սևծովյան աղազերծված ջրերը 1-1,5 միջին արագությամբ մակերույթային հոսքով զիջում են Մարմարա ծովի հանգույցից մինչև եվրոպական ծովափ, հատակամերձ հոսանքները՝ Եգեյան ծովից Մարմարա ծով^[2]^[3]:

Տեղադիրքը

Դարդանելի նեղուցը միացնում է Էգեյան ծովը Մարմարա ծովին, ևս մեկ զույգ էլ՝ Բոսֆորը՝ Սևին:

Պատմություն

Հին ժամանակներում այստեղ գլխավոր քաղաքն էր Աբիդոսը: Ասիական ափի թուրքերին (1352 թվական) անցնելուց հետո հետո, նրա տեղը զբաղեցրեց Չանաքկալե քաղաքը:

1841 թվականի պայմանագրի համաձայն,միայն թուրքական ռազմական նավերին թույլատրվեց անցնել Դարդանելի նեղուցը: Առաջին Բալկանյան պատերազմի ժամանակ Հունաստանի նավատորմը նեղուցի մուտքի մոտ երկու անգամ պարտության մատնեց թուրքերին, որից հետո օսմանյան նավատորմը չէր համարձակվում դուրս գալ Դարդանելից: Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, 1915 թվականին, Թուրքիայում և Անտանտի միջև ծանր երկար մարտեր ձգվեցին:

2016 թվականին, Մարմարա ծովի շրջանում, տրանսպորտային օղակաձև շինարարության շրջանակներում, սկսվեցին «Չանաքկալե-1915» (անգլ.՝ Çanakkale 1915 Bridge) կամրջի կառուցումը Դարդանելով^[4]: Կամուրջը միացնելու էր Կոջավելի ասիական բնակատեղին (Բալիկեսիր պրովինցիա) և եվրոպական մասի Գելիբոլու քաղաքի Սյուտլյուջեն (Չանաքկալե պրովինցիա): «Չանաքկալե-1915» կամուրջը կլինի աշխարհի ամենաերկար կախովի կամուրջը, ընդհանուր ձգվածությունը ափից ափ՝ 3869 մ է: 2017 թվականի մարտի 18-ին, Չանաքկալե քաղաքում տեղի ունեցավ Դարդանելի նեղուցով ավտոմոբիլային կամրջի շինարարության համար առաջին քարը դնելու արարողությունը^[5]: Շինարարությունը ծրագրվում է ավարտել 2023 թվականին: Կամուրջը կդառնա «Կինալի— Տեգիրդագ—Չանաքկալե—Սավաշտեպե» 80կմ-ոց ավտոմայրուղու մի մասը: Կառուցումը կատարվելու է երկու թուրքական և հարավկորեական ընկերությունների կոնսորցիումի կողմից^[6]^[7]:

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».
↑ Гидрология Средиземного моря / И. М. Овчинников, Е. А. Плахин, Л. В. Москаленко и др. ; Под ред. д-ра геогр. наук В. А. Буркова. — Л.: Гидрометеоиздат, 1976. — 375 с.
↑ Залогин, Б. С.; Косарев А. Н. Средиземное море // География : Журнал. — Издательский дом «Первое сентября», 2000. — № 29.
↑ В Турции начали строить мост через Дарданеллы. Первый со времён царя Ксеркса, 2 ноября 2016
↑ В Турции началось строительство моста через пролив Дарданеллы, 20 марта 2017
↑ Названы сроки закладки фундамента нового моста «Чанаккале-1915» в Турции, 6 марта 2017
↑ Южнокорейско-турецкий консорциум построит мост через пролив Дарданеллы

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Դարդանելի նեղուց կատեգորիայում։

Սա անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Այս նշումը հարկավոր է փոխարինել համապատասխան թեմատիկ նշումով։

[1] Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».

[2] Гидрология Средиземного моря / И. М. Овчинников, Е. А. Плахин, Л. В. Москаленко и др. ; Под ред. д-ра геогр. наук В. А. Буркова. — Л.: Гидрометеоиздат, 1976. — 375 с.

[3] Залогин, Б. С.; Косарев А. Н. Средиземное море // География : Журнал. — Издательский дом «Первое сентября», 2000. — № 29.

[Медуза2016-4] В Турции начали строить мост через Дарданеллы. Первый со времён царя Ксеркса, 2 ноября 2016

[5] В Турции началось строительство моста через пролив Дарданеллы, 20 марта 2017

[6] Названы сроки закладки фундамента нового моста «Чанаккале-1915» в Турции, 6 марта 2017

[7] Южнокорейско-турецкий консорциум построит мост через пролив Дарданеллы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Տող 23. / Տող 23. @@
 Կոչվում է [[Դարդանուս]] քաղաքի անունով, որն իր անվանումը ստացել է [[դարդաններ]] ցեղի անունից (նեղուցի ափին ապրած դարդանները եղել են տրոյացիների դաշնակիցը)։ [[Հին հունարեն|Հին հունական]] անվանումը եղել է ''Հելլեսպոնտոս'', որը բառացի նշանակել է «Հելլայի ծով»։
-Ըստ հին հունական ավանդության՝ այդ անվանման առաջացումը կապվում է Հելլայի անվան հետ, որն այնտեղ ծովն է ընկել իր չար, խորթ մորից [[Կոլխիդա]] փախչելիս։ Նեղուցի թուրքական անվանումն է ''Չանաքկալե բողաղ''՝ ափին գտնվող [[Չանաքկալե]] քաղաքի անունից։ Իսկ բողազ նշանակում է նեղուց։<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան |title=Աշխարհագրական անունների բառարան |publisher=«Լույս» |location=Երևան |year=1987 |page=}}</ref>
+Ըստ հին հունական ավանդության՝ այդ անվանման առաջացումը կապվում է Հելլայի անվան հետ, որն այնտեղ ծովն է ընկել իր չար, խորթ մորից [[Կոլխիդա]] փախչելիս։ Նեղուցի թուրքական անվանումն է ''Չանաքկալե բողաղ''՝ ափին գտնվող [[Չանաքկալե]] քաղաքի անունից։ Իսկ բողազ նշանակում է նեղուց<ref>{{cite book|author=Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան |title=Աշխարհագրական անունների բառարան |publisher=«Լույս» |location=Երևան |year=1987 |page=}}</ref>։
+== Հոսանքներ ==
+[[Լևիտան|Լևիտանի]] և [[Սև ծով|Սև ծովեր]]ի աղիության շնորհիվ գոյություն ունեն երկու հիմնական [[Օվկիանոսային հոսանքներ|հոսանքներ]]՝ սևծովյան աղազերծված ջրերը 1-1,5 միջին արագությամբ մակերույթային հոսքով զիջում են [[Մարմարա ծով|Մարմարա ծովի]] հանգույցից մինչև եվրոպական ծովափ, հատակամերձ հոսանքները՝ [[Եգեյան ծով|Եգեյան ծովից]] Մարմարա ծով<ref>{{книга
-== Հոսանքները ==
-[[Լևիտան|Լևիտանի]] և [[Սև ծով|Սև ծովեր]]ի աղիության շնորհիվ գոյություն ունեն երկու հիմնական [[Օվկիանոսային հոսանքներ|հոսանքներ]]՝ սևծովյան աղազերծված ջրերը 1-1,5 միջին արագությամբ մակերույթային հոսքով զիջում են [[Մարմարա ծով|Մարմարա ծովի]] հանգույցից մինչև եվրոպական ծովափ, հատակամերձ հոսանքները՝ [[Էգեյան ծով|Էգեյան ծովից]] Մարմարա ծով <ref>{{книга
  | заглавие      = Гидрология Средиземного моря
  | ответственный = И. М. Овчинников, Е. А. Плахин, Л. В. Москаленко и др. ; Под ред. д-ра геогр. наук В. А. Буркова
@@ Տող 44. / Տող 42. @@
  |год           = 2000
  |номер         = 29
-}}</ref>.:
+}}</ref>:
 == Տեղադիրքը ==
-Դարդանելի [[Նեղուց|նեղուցը]] միացնում է [[Էգեյան ծով|Էգեյան ծովը]] [[Մարմարա ծով|Մարմարա ծովին]],ևս մեկ զույգ էլ՝ [[Բոսֆոր|Բոսֆորը]]՝ [[Սև ծով|Սևին]]:
+Դարդանելի [[Նեղուց|նեղուցը]] միացնում է [[Էգեյան ծով|Էգեյան ծովը]] [[Մարմարա ծով|Մարմարա ծովին]], ևս մեկ զույգ էլ՝ [[Բոսֆոր|Բոսֆորը]]՝ [[Սև ծով|Սևին]]:
+== Պատմություն ==
-== Պատմությունը ==
 Հին ժամանակներում այստեղ գլխավոր քաղաքն էր [[Աբիդոս|Աբիդոսը]]: Ասիական ափի [[Թուրքեր|թուրքերի]]ն (1352 թվական) անցնելուց հետո հետո, նրա տեղը զբաղեցրեց [[Չանաքկալե|Չանաքկալե]] քաղաքը:
-թվականի պայմանագրի համաձայն,միայն թուրքական ռազմական նավերին թույլատրվեց անցնել Դարդանելի նեղուցը: Առաջին [[Բալկանյան պատերազմներ (1912-1913)|Բալկանյան պատերազմի]] ժամանակ [[Հունաստան|Հունաստանի]] նավատորմը նեղուցի մուտքի մոտ երկու անգամ պարտության մատնեց թուրքերին, որից հետո օսմանյան նավատորմը չէր համարձակվում դուրս գալ Դարդանելից: [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմի]] ժամանակ, [[1915 թվական|1915 թվականին]], [[Թուրքիա|Թուրքիայու]]մ և [[Անտանտ|Անտանտի]] միջև ծանր երկար մարտեր ձգվեցին:
-թվականին, [[Մարմարա ծով|Մարմարա ծովի]] շրջանում, տրանսպորտային օղակաձև շինարարության շրջանակներում, սկսվեցին
-«Չանաքկալե-1915» (en:Çanakkale 1915 Bridge) կամրջի կառուցումը Դարդանելով <ref name="Медуза2016">[https://meduza.io/news/2016/11/02/nachato-stroitelstvo-pervogo-za-2-5-tysyachi-let-mosta-cherez-dardanelly В Турции начали строить мост через Дарданеллы. Первый со времён царя Ксеркса], 2 ноября 2016</ref>: Կամուրջը միացնելու էր Կոջավելի ասիական բնակատեղին (Բալիկեսիր պրովինցիա) և եվրոպական մասի [[Գելիբոլու]] քաղաքի [[Սյուտլյուջեն]] (Չանաքկալե պրովինցիա): «Չանաքկալե-1915» կամուրջը կլինի աշխարհի ամենաերկար կախովի կամուրջը, ընդհանուր ձգվածությունը ափից ափ՝  3869 մ է: 2017 թվականի մարտի 18-ին, Չանաքկալե քաղաքում տեղի ունեցավ Դարդանելի նեղուցով ավտոմոբիլային կամրջի շինարարության համար առաջին քարը դնելու արարողությունը <ref>[http://mk-turkey.ru/economics/2017/03/20/v-turcii-nachalos-stroitelstvo-mosta-cherez-proliv-dardanelly.html В Турции началось строительство моста через пролив Дарданеллы], 20 марта 2017</ref>:Շինարարությունը ծրագրվում է ավարտել 2023 թվականին:Կամուրջը կդառնա [[«Կինալի— Տեգիրդագ—Չանաքկալե—Սավաշտեպե»]] 80կմ-ոց ավտոմայրուղու մի մասը: Կառուցումը կատարվելու է երկու թուրքական և հարավկորեական ընկերությունների [[Կոնսորցիում|կոնսորցիումի]] կողմից <ref>[https://www.trend.az/business/economy/2728676.html Названы сроки закладки фундамента нового моста «Чанаккале-1915» в Турции], 6 марта 2017</ref><ref>[http://k-window.com/economics/yuzhnokorejsko-turetskij-konsortsium-postroit-most-cherez-proliv-dardanelly/  Южнокорейско-турецкий консорциум построит мост через пролив Дарданеллы]</ref>.
+թվականի պայմանագրի համաձայն,միայն թուրքական ռազմական նավերին թույլատրվեց անցնել Դարդանելի նեղուցը: Առաջին [[Բալկանյան պատերազմներ (1912-1913)|Բալկանյան պատերազմի]] ժամանակ [[Հունաստան|Հունաստանի]] նավատորմը նեղուցի մուտքի մոտ երկու անգամ պարտության մատնեց թուրքերին, որից հետո օսմանյան նավատորմը չէր համարձակվում դուրս գալ Դարդանելից: [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ|Առաջին համաշխարհային պատերազմի]] ժամանակ, [[1915 թվական|1915 թվականին]], [[Թուրքիա|Թուրքիայու]]մ և [[Անտանտ|Անտանտի]] միջև ծանր երկար մարտեր ձգվեցին:
+թվականին, [[Մարմարա ծով|Մարմարա ծովի]] շրջանում, տրանսպորտային օղակաձև շինարարության շրջանակներում, սկսվեցին «Չանաքկալե-1915» ({{lang-en|Çanakkale 1915 Bridge}}) կամրջի կառուցումը Դարդանելով<ref name="Медуза2016">[https://meduza.io/news/2016/11/02/nachato-stroitelstvo-pervogo-za-2-5-tysyachi-let-mosta-cherez-dardanelly В Турции начали строить мост через Дарданеллы. Первый со времён царя Ксеркса], 2 ноября 2016</ref>: Կամուրջը միացնելու էր Կոջավելի ասիական բնակատեղին (Բալիկեսիր պրովինցիա) և եվրոպական մասի [[Գելիբոլու]] քաղաքի [[Սյուտլյուջեն]] (Չանաքկալե պրովինցիա): «Չանաքկալե-1915» կամուրջը կլինի աշխարհի ամենաերկար կախովի կամուրջը, ընդհանուր ձգվածությունը ափից ափ՝ 3869 մ է: 2017 թվականի մարտի 18-ին, Չանաքկալե քաղաքում տեղի ունեցավ Դարդանելի նեղուցով ավտոմոբիլային կամրջի շինարարության համար առաջին քարը դնելու արարողությունը<ref>[http://mk-turkey.ru/economics/2017/03/20/v-turcii-nachalos-stroitelstvo-mosta-cherez-proliv-dardanelly.html В Турции началось строительство моста через пролив Дарданеллы], 20 марта 2017</ref>: Շինարարությունը ծրագրվում է ավարտել 2023 թվականին: Կամուրջը կդառնա [[«Կինալի— Տեգիրդագ—Չանաքկալե—Սավաշտեպե»]] 80կմ-ոց ավտոմայրուղու մի մասը: Կառուցումը կատարվելու է երկու թուրքական և հարավկորեական ընկերությունների [[Կոնսորցիում|կոնսորցիումի]] կողմից<ref>[https://www.trend.az/business/economy/2728676.html Названы сроки закладки фундамента нового моста «Чанаккале-1915» в Турции], 6 марта 2017</ref><ref>[http://k-window.com/economics/yuzhnokorejsko-turetskij-konsortsium-postroit-most-cherez-proliv-dardanelly/ Южнокорейско-турецкий консорциум построит мост через пролив Дарданеллы]</ref>:
 == Տես նաև ==
 * [[Աշխարհառազմավարություն]]
 * [[Աշխարհաքաղաքականություն]]
-* [[Տրանսբայկալյան խողովակաշար]] (ծրագրում)
 * [[Սևծովյան նեղուցներ]]