Սունյանի
| Սունյանի | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | բնակավայր |
| Երկիր |  Գանա |
| Վարչատարածք | Bono Region? |
| ԲԾՄ | 303 մետր |
 | |
 | |
 | |
Սունյանի (անգլ.՝ Sunyani), քաղաք և մայրաքաղաք Բոնոի շրջան և Սունյանի մունիցիպալ, Գանա։ 2010 թվականի մարդահամարի տվյալներով Սունյանին ունեցել է 74 240 բնակիչ[1]։ Քաղաքը բաղկացած է հիմնականում բոնո ցեղից (խոսում են ական լեզվով)[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սունյանին Գանայի հարավ-արևմտյան մասում շրջապատված է անտառապատ լեռնաշխարհով։ 19-րդ դարում Սունյանի քաղաքը դարձավ ճամբար՝ փղեր որսացողների համար, որի անունը գալիս է ական լեզվով «օսոնո» բառից, որը նշանակում է փիղ[3]՝։ 1924 թվականին Բրիտանական կայսրության կառավարությունը Սունյանին դարձրել է մարզի կենտրոնական գրասենյակ[3]։ Սունանի և Կումասի քաղաքները կապող ճանապարհի կառուցումից հետո Սունյանին դարձել է այպիսի սննդամթերքների վաճառահանման կարևորագույն կենտրոն, ինչպիսիք են՝ կակաոն, կոլայի ընկույզները, ինչպես նաև այնպիսի հիմնական սննդամթերքների, ինչպիսիք են եգիպտացորենը և յամսը[3]։ Այսօր Սունյանիում են գտնվում Բրոնգ-Ահաֆոյի տարածաշրջանային կառավարությունը և բարձր դատարանը։ Չնայած նրան, որ քաղաքը Կումասիից զգալիորեն փոքր է, Սունանին արագորեն աճում է և, գործնականում, ի թիվս այլ բնակավայրերի, արդյունավետորեն ընդգրկում է Ֆիապրեի և Աբեսիմի արվարձանները։ Սունյանին մաքուր և բարեկարգ քաղաք է՝ ծաղկուն տնտեսությամբ[3]։
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սունյանիի տնտեսությունը հիմնականում ագրարային է, բնակչության մոտ 48%-ը զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ։ Բնակչության շուրջ 24 տոկոսը զբաղված է ծառայությունների ոլորտում, որին հաջորդում են առևտուրը և արդյունաբերությունը, որտեղ աշխատում են համապատասխանաբար բնակչության 15% և 13%-ը[3]։
Շատ կանայք և ոչ հմուտ մարդիկ առևտրով են զբաղվում․ մասնավորապես՝ Չորեքշաբթի շուկայում[4]։ Քաղաքի աճին խթանում է Սունյանիի բարձրորակ ջրամատակարարումը։ Սունյանիին էլեկտրաէներգիա է ստանում Վոլտա ջրամբարից՝ «Վոլտա գետի վարչության» (VRA) կողմից[3]։ Ջրի աղբյուրները ներառում են անձրևաջրեր և հոսքաջրեր, գետեր և աղբյուրներ։ Այնուամենայնիվ, ծանր հարմատանի (երաշտ) պայմաններում ջուրը կարող է դառնալ ավելի դժվար հասանելի։
Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայումս Սունյանիում է գտնվում «Աֆրիկյան Գլոբալ Ֆարմա Լիմիթեդը» (AGP), միակ դեղագործական արտադրող ընկերությունը Սունյանիում և Գանայի հյուսիսում։ Ընկերությունը AGP Canada Inc-ի դուստր ձեռնարկությունն է, որը գտնվում է Կանադայի Տորոնտո քաղաքում, Կանադայի Օնտարիո նահանգի կենտրոնական գրասենյակում և արտադրում է ենթատեսակային՝ ջեներիք դեղամիջոցներ (generic drugs): Բազմազգ հանքարդյունաբերական ընկերության՝ Newmont Gold-ի ներկայությունը հարևան Քենիասում, խթանել է քաղաքի տնտեսությունն ու աճը բոլոր հարթություններում։
Բանկային գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքն ունի մի շարք ֆինանսական հաստատություններ, ինչպիսիք են՝ Գանայի բանկը, Գանայի առևտրային բանկը, Բարքլայս բանկը, SG-SSB բանկը, OmniBank[5], Զենիթ բանկը, Գանայի գյուղատնտեսության զարգացման բանկը, Սթանբիկ բանկը, Գանայի էկոբանկը և Ազգային ներդրումային բանկը[3]։ Կան նաև վեց գյուղական բանկեր, մի շարք վարկային միություններ և ապահովագրական կազմակերպություններ, լրացնելով քաղաքի ֆինանսական ծառայությունների մատուցումը[3]։
Հաղորդակցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սունյանի քաղաքը հագեցած է կապի ժամանակակից միջոցներով, որոնք ներառում են ֆիքսված հեռախոսային և ֆաքսային գծեր, տաքսաֆոններ, բջջային հեռախոսներ, ինտերնետ և էլեկտրոնային փոստի ծառայություններ։ Լրացուցիչ փոստային ծառայությունները մատչելի են փոստային բաժանմունքի, ինչպես նաև EMS- ի (Express mail service), DHL-ի և FedEx- ի կողմից տրամադրվող արագացված փոստային ծառայությունների տեսքով[3]։
Զբոսաշրջություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զբոսաշրջությունը Սունյանիում հիմնված է քաղաքը շրջապատող բնական միջավայրի վրա[3]։ Այստեղ կան մի շարք երեք աստղանի հյուրանոցներ, ավելի քան տասնհինգ ժամանակակից հյուրանոցներ և հոսթելներ և մի շարք հյուրատներ և ռեստորաններ, որոնք նույնպես գտնվում են քաղաքում[3]։
Քաղաքի տեսարժան վայրերից է «Կակաոյի տունը»՝ Սունիանի համայնապատկերի վրա բարձրացող բարձր շենքը։ Շենքում տեղակայված են մի շարք Bono տարածաշրջանային ընկերությունների կենտրոնակայաններ և բազմաթիվ բուտիկներ[3]։ Սունյանիի այլ տեսարժանություններից են Քրիստոս թագավորի տաճարը[6] և Աշխարհի թագուհու շենքը` Սուրբ Հովհաննես ասպետի տունը։ Բացի այդ, քաղաքից ոչ հեռու գտնվում են Կինտամպոյի ջրվեժները և Բիաբենգ կապիկների սրբարանը Ֆիեմայում[3]։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Սունյանիի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Միջին բարձր °C (°F) | 31 (87) |
32 (90) |
31 (87) |
31 (87) |
30 (86) |
30 (86) |
27 (80) |
27 (80) |
26 (79) |
28 (83) |
31 (87) |
30 (86) |
30 (86) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 23 (74) |
25 (77) |
24 (76) |
25 (77) |
24 (76) |
24 (75) |
23 (73) |
22 (71) |
21 (70) |
23 (73) |
24 (76) |
23 (74) |
23 (74) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 229 (9.0) |
25 (1.0) |
76 (3.0) |
127 (5.0) |
229 (9.0) |
330 (13.0) |
102 (4.0) |
25 (1.0) |
76 (3.0) |
102 (4.0) |
127 (5.0) |
51 (2.0) |
1500 (59) |
| աղբյուր: Myweather2.com[7] | |||||||||||||
Առողջություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սունյանի քաղաքն ունի երեք հիվանդանոց, որոնցից մեկը Սունյանիի տարածաշրջանային հիվանդանոցն է, որը հանդիսանում է գերժամանակակից զարգացած հիվանդանոց՝ բացվել է 2003 թվականին։ Ութ կլինիկա և երեք ծննդատներ նույնպես գործում են Սունյանիում[3]։ Կան նաև բազմաթիվ կլինիկաներ։
Փոխադրամիջոցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սունյանին սպասարկում է Սունյանի օդանավակայանը, որը ներքին օդանավակայան է, և բացվել է 1974 թվականի հուլիսի 13-ին։ Այնուամենայնիվ, թռիչքուղու երկարության սահմանափակումների պատճառով օդանավակայանն անպիտան է միջին հեռահարության ինքնաթիռների օգտագործման համար, և հիմնականում ուղևորներին կապում է միայն Կումասի օդանավակայանը և Տակորադի օդանավակայանների հետ[3]։ Հասարակական տրանսպորտը ներառում է MetroMass- ի և Taxicab- ի կամ Tro tro- ի կողմից տրամադրվող ավտոմոբիլային տրանսպորտը[3]։
Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սունյանիում են գտնվում երկրի մի քանի բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ, ներառյալ նախկին Սունյանիի տեխնիկական համալսարանը, Սունյանի պոլիտեխնիկը, Էներգետիկայի և բնական պաշարների համալսարանը, Սունյանիի մոտակայքում գտնվող Ֆիապրե քաղաքում պաշտոնապես «Կվամե Նկրումա» գիտության և տեխնոլոգիայի համալսարան-Ագրիկ դպրոցը, Գանայի Կաթոլիկ համալսարանի քոլեջը Ֆիապրեում և Փենկվազեի գիտության, արվեստի և կրթության քոլեջ՝ փաստաբանական դպրոցը[8]։
Սունյանին ունի բազմաթիվ ավագ դպրոցներ Սուրբ Ջեյմս սեմինարիայի հետ, որը դասվում է Գանայի լավագույն հինգ ավագ դպրոցների շարքին[8]։ Մյուսները ներառում են Սունյանի բիզնեսի ավագ դպրոցը, Սունյանի միջնակարգ դպրոցը և ուսանողներ ներգրավում Բրոնգ-Ահաֆոյի ողջ տարածաշրջանից և դրանից դուրս, բարձրակարգ Ավագ դպրոցը (Սուսեց - 2011 թվականից ի վեր WASSCE- ի լավագույն ակադեմիական կատարողական դպրոց)։
Սունիանիում և նրա արվարձաններում տեղակայված են մի շարք հիմնական, այլ միջնակարգ և տեխնիկական դպրոցներ, ներառյալ Սուրբ Մարիամ, Լոուրենսի, Ուեսլի, Աստվածային Մոնտեսորին, Twene Amanfo միջնակարգ տեխնիկական դպրոցը (TASTEK), Սունյանի բիզնեսի ավագ դպրոցը, Նոտր Դամի ավագ դպրոցը (Գանա) և Դոն Բոսկոյի արհեստագործական ինստիտուտը[8]։
Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սունյանին ընտրվել է Գանայի ամենամաքուր քաղաք ու բնակավայր 2007 թվականին[9]։
Քույր քաղաք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սունյանին համագործակցելով հարևան Techiman- ի հետ, ներկայումս քույր քաղաքային հարաբերություններ ունի[10][11]։
| Երկիր | Քաղաք | դրոշ | Նահանգ | ամսաթիվ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
ԱՄՆ | Թուսկալուսա, AL | 
|
Ալաբամա | ||
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Sunyani | Ghana». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 7-ին.
- ↑ World City populations – Ghana
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 Touring Brong Ahafo Region Արխիվացված 17 Մայիս 2012 Wayback Machine
- ↑ «Wednesday Market». Wednesday Market. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 7-ին.
- ↑ «Sahel Sahara | Home». www.bsic.com.gh. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 7-ին.
- ↑ «The Best Catholic Churches in Brong Ahafo Region, Ghana Rated By Past Visitors». The Catholic Directory (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 24-ին.
- ↑ «Sunyani Weather Averages». Myweather2. 2013. Retrieved 20 June 2013.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Schools in Sunyani Արխիվացված 25 Մարտ 2012 Wayback Machine
- ↑ Sunyani, cleanest
- ↑ «Tuscaloosa Sister Cities International». Tuscaloosa Sister Cities Commission. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 26-ին.
- ↑ Turney Foshee (2011 թ․ օգոստոսի 26). «Sister Cities delegates gather in Tuscaloosa to mark friendship». Tuscaloosa News. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 26-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Sunyani cleanest city in Ghana
- Sunyani population data
- Encyclopædia Britannica blub
- Sunyani Profile
- District: Sunyani Municipal from statoids.com
- Notre Dame Senior Secondary School Արխիվացված 2011-10-03 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սունյանի» հոդվածին։ |
| ||||||||||
