Սուկուբուս
| Սուկուբուս | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գերբնական էակ |
| Ենթատեսակ | դև |
| Երևի համընկնում է | Ինկուբուս |
 Succubus Վիքիպահեստում | |
Սուկուբ, սուկուբուս, (առաջացել է լատին․՝ succuba «տիրուհի», subcub(āre), «տակ պառկել», sub՝ տակ + cubāre՝ պառկել, հանգստանալ[1]), միջնադարյան լեգենդներում՝ ցանկության և անառակության դև, այցելելով գիշերը երիտասարդ տղամարդկանց և աղջիկներին նրանց կամապաշտ երազներ են պատճառում, մի կերպար Եվրոպայի ժողովուրդների ցածրակարգ դիցաբանության մեջ։ Տարօրինակ է, բայց միջնադարյան դիվաբանների կողմից սուկուբուսին նկարագրելիս succuba բառը շատ հազվադեպ է օգտագործվել։ Այս դասի արարածների անվանման համար օգտագործվել է succubus բառը, որը վերաբերում է արական սեռին, բայց իրականում արարածը անսեռ է։ Սա, հավանաբար, պայմանավորված է նրանով, որ, ըստ քրիստոնյա դիվաբանների տեսակետի, սուկուբուսը կանացի կերպարանքով սատանա է։ Հաճախ նկարագրվում է որպես երիտասարդ, գրավիչ կին, սակայն ոտքի երկար եղունգներով և երբեմն թևերով։
Կերպարի զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եկեղեցին սուկուբուսներին դիտարկում է որպես Սատանայի ծառաներ, որոնք իգական կերպարանք են ընդունում։ Հետևաբար, կարելի է գտնել բազմաթիվ պատմություններ, որոնցում սուկուբուսները պատկերված են որպես տգեղ կախարդ կամ դև, որը դանդաղորեն քամում է իր զոհված սիրահարների կյանքի ուժերը, ինչի պատճառով նրանք երբեմն սխալ կերպով նույնացվում են վամպիրների հետ[2]։
Այնուամենայնիվ, վաղ զեկույցներում սուկուբուսը հայտնվում է որպես ցանկալի արարած, ոչ թե սարսափելի։ Այս պատմություններից ամենահետաքրքիրը, հավանաբար, Վալտեր Մեյփսի պատմած լեգենդն է De Nugis Curialium-ում (մոտ 1185 թվական) Սիլվեստր II պապի մասին։ Ըստ այս լեգենդի, ապագա հայրը մի անգամ հանդիպեց զարմանահրաշ գեղեցկությամբ մի աղջկա՝ Մերիդիանա անունով, որը երիտասարդին խոստացել է հարստություն և օգնություն, եթե նա համաձայնի լինել նրա հետ։ Երիտասարդը համաձայնել է, նա ամեն գիշեր անցկացրել է խորհրդավոր սիրուհու հետ, մինչ իր կարիերան շարունակվել է աճել և երիտասարդը դարձել է Ռեյմսի արքեպիսկոպոս, կարդինալ, Ռավեննայի արքեպիսկոպոս և, վերջապես, պապ[3]։
Ա. Ն. Մասլովը սուկուբուսին նկարագրում է որպես «կանացի կերպարանքով դև», որը փորձում է ոչնչացնել մարմինը, որպեսզի տիրանա մարդու ոգուն[4]։
Զուգահեռներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.jpg)
Բնության ոգիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որոշ դիվաբաններ սուկուբուսներին համարում են ոչ այլ ինչ, քան բնության հոգիներ։ Այսպիսով, «Կախարդը» գրքում 1801 թվականին Ֆրենսիս Բարեթն ասել է. «Երբ անտառի նիմփաներն ու կենդանական աշխարհը տեսան, որ գեղեցկությամբ գերազանցում են այլ ոգիներին, նրանք սկսեցին սերունդ տալ և վերջապես սկսեցին ամուսնանալ տղամարդկանց հետ՝ պատկերացնելով, որ նման հարաբերության միջոցով իրենք իրենց համար անմահ հոգի կստանան իրենք և նրանց սերունդները»[5]։
Մղձավանջ (Մարա)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չպետք է ենթադրել, որ մինչ քրիստոնեությունը սուկուբուսը դիտարկվել է բացառապես որպես ցանկալի բան։ Հույների ժամանակներից ի վեր հայտնի են եղել, օրինակ՝ դևերը խեղդող եփիալտները։ Նրանց արևմտյան համարժեքը Մարա է, որի անունից է կոչվում մղձավանջ բառը (ֆր.՝ cauchemar, անգլ.՝ nightmare): Թեև ոչ բոլոր հետազոտողները համաձայն են դասակարգել այս տեսակի դևերը որպես սուկուբների, նրանք երկուսն էլ, ակնհայտորեն, պետք է դասակարգվեն որպես քնի դևեր[6]։
Սուկուբուսների բնույթի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարբեր դարաշրջանների հետազոտողները սուկուբուսներում տեսել են բազմաթիվ երևույթներ։
Վաղ դիվաբանների համար սուկուբիները երազային դևերի մի տեսակ են, ոչ մարդկային աշխարհի իրական էակներ։ Միջնադարում դրանց իրականությունը կասկածի տակ չի դրվել, փոխվել է միայն մեկնաբանությունը։ Հիմա սրանք կամ սատանայի սուրհանդակներն են, կամ սատանան՝ կանացի կերպարանքով։ Հետագայում, երբ նկատվում է, որ նման առեղծվածային սիրահարների հայտնվելը հաճախ տեղի է ունենում գիտակցության հատուկ «սահմանային» վիճակում՝ քնի և արթնության միջև, օրինակ՝ թերահավատները կվերագրեն տարբեր տեսակի հալյուցինացիաներին և սեքսուալ բնույթի ֆանտազիաներին, իսկ օկուլտիստները՝ մարդու վրա աստղային լույսի ազդեցության դրսևորմանը[7][8][8]։
Հոգեբանության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարլ Գուստավ Յունգի «Հոգեբանական տիպեր» գրքում «Նոմինալիզմ և ռեալիզմ» գլխում կարող եք գտնել Սատանայի՝ խոստովանողների մոտ հայտնվելու դեպքերի նկարագրությունը։ Այս տեսիլքները մեկնաբանվել են որպես վանականների փորձ՝ անգիտակցաբար փոխհատուցելու իրենց գիտակցական վերաբերմունքի միակողմանիությունը։ Ըստ Յունգի՝ սատանան, որը հայտնվում է խարիսխներին, նրանց ներքին ձայնն է, որը «կանչում է անգիտակցականի խորքից, վրդովմունքի ձայն՝ ընդդեմ անհատական բնույթի բռնի ճնշման»[9]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Succuba». Modern Language Association. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 23-ին.
- ↑ Guiley, Rosemary Ellen (2008). The encyclopedia of witches, witchcraft and wicca (3rd ed.). New York: Facts On File. էջ 95. ISBN 978-1438126845.
- ↑ «History of the Succubus». cyodine.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ հուլիսի 17-ին.
- ↑ Маслов А. Н. Музей восковых фигур. — 1914.
- ↑ «Succuba». dictionary.com.
- ↑ Ha, Douglas. «Succubus». Online Etymology Dictionary. «late 14c., alteration (after incubus, giving a masc. form to a word generally felt as of female meaning) of Late Latin succuba»
- ↑ Patai, Raphael (1990) [1967]. «Lilith». The Hebrew Goddess. Raphael Patai Series in Jewish Folklore and Anthropology (3rd Enlarged ed.). Detroit: Wayne State University Press. էջեր 221–251. ISBN 978-0814322710. OCLC 20692501.
- ↑ 8,0 8,1 Mcdonald, Beth E. (2009). «In Possession Of The Night: Lilith As Goddess, Demon, Vampire». In Sabbath, Roberta Sternman (ed.). Sacred Tropes: Tanakh, New Testament, and Qur'an As Literature and Culture. Leiden and Boston: Brill Publishers. էջեր 173–182. doi:10.1163/ej.9789004177529.i-536.42. ISBN 978-90-04-17752-9.
- ↑ Юнг К. Г. Психологические типы = Psychologische Typen. — М.: Академический проект, 2019. — 538 с. — ISBN 978-5-8291-2178-5
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Роббинс Рассел Хоуп. Энциклопедия колдовства и демонологии / Пер. с англ. Т. М. Колядич, Ф. С. Капицы. — М.: Астрель; Миф; АСТ, 2001. — 560 с.: ил. — (Ad Marginem). — ISBN 5-17-008093-X (ООО «Издательство АСТ»), ISBN 5-271-02118-1 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-87214-066-5 (Издательство «Миф»).
- Станислас де Гуайта. Арсенал Колдуна (Храм Сатаны) // Станислас де Гуайта. Очерки о проклятых науках. У порога тайны. Храм Сатаны. — М.: Ланселот, 2004. — 544 с. — ISBN 5-902753-01-5.
- Махов А. Е. Инкубы и суккубы // Hostis Antiquus: Категории и образы средневековой христианской демонологии. Опыт словаря. — М.: Intrada, 2006. — С. 208—213.
- * Злотницкий Д. Бестиарий: Суккубы и инкубы // Мир фантастики. — ноябрь 2010. — № 87.