Սիգրիդ Ֆրիդման

Սիգրիդ Ֆրիդման; շվեդերեն՝ Sigrid Karolina Sofia Fridman
Ծնվել է	նոյեմբերի 23, 1879
Ծննդավայր	Nedertorneå-Haparanda church parish, Շվեդիա
Մահացել է	հունվարի 8, 1963 (83 տարեկան)
Վախճանի վայրը	Կունգսհոլմ, Շվեդիա
Քաղաքացիություն	Շվեդիա
Կրթություն	Arvedson's Gymnastics Institute? և Գրանդ Շոմեր ակադեմիա (1914)
Ուսուցիչ	Էմիլ Անտուան Բուրդել
Ստեղծագործություն(ներ)	Kentauren?, Ellen Key statue?, statue of Fredrika Bremer? և Q87020500?
Մասնագիտություն	քանդակագործ և ֆիզիոթերապևտ
	Sigrid Fridman Վիքիպահեստում

Սիգրիդ Ֆրիդման (շվեդերեն՝ Sigrid Fridman, նոյեմբերի 23, 1879(1879-11-23)^[1]^[2]^[3], Nedertorneå-Haparanda church parish, Շվեդիա^[1]^[3] - հունվարի 8, 1963(1963-01-08)^[1]^[2], Կունգսհոլմ, Շվեդիա^[1]), շվեդ քանդակագործ։ Հայտնի է կանանց վերաբերող ստեղծագործություններով և Կենտավրոս քանդակով, որը գտնվում է Ստոկհոլմի Observatorielunden այգում։ Ֆրիդմանի բազմաթիվ քանդակներ գտնվում են Շվեդիայի զբոսայգիներում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիգրիդ Կարոլինա Սոֆյա Ֆրիդմանը ծնվել է 1879 թվականի նոյեմբերի 23-ին Շվեդիայի Նորրբոտտեն շրջանի Հապարանդա համայնքում, Մաթիլդա Քրիստինայի (ծննդյան անունը՝ Bruhn) և Կառլ Գուստավ Ֆրիդմանի ընտանիքում։ Սովորել է կանանց ֆիզիոթերապևտիկ հմտություններ ուսուցանող 1902 թվականին հիմնված Ստոկհոլմի Արվեդսոն մարմնամարզության ինստիտուտում^[6]^[7]։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավարտելուց հետո Ֆրիդմանը տեղափոխվել է Լոնդոն, որտեղ աշխատել է որպես ֆիզիոթերապևտ^[6]։ 1911 թվականին, որպես զբաղմունք, սկսել է քանդակագործություն ուսումնասիրել^[8]^[9]։ 1912 թվականին տեղափոխվել է Փարիզ, ընդունվել Գրանդ Շոմերի ակադեմիա, սովորել Էմիլ Անտուան Բուրդելի մոտ։ Չորս տարի Փարիզում սովորելուց հետո 1916 թվականին ցուցադրվել է Լոնդոնի Գրոսվենոր ցուցասրահի գարնանային ցուցահանդեսում^[9]։ 1914 թվականից կապի մեջ է եղել արվեստագետ Ռագնհիլդ Բարկմանի հետ^[10]^[11]։

Ֆրիդմանը վերադարձել է Շվեդիա և բնակություն հաստատել Գյոթեբորգում` ստեղծելով մի շարք դեկորատիվ աշխատանքներ։ 1921 թվականին Շվեդիայի ծովագնացության «Atlantica» ընկերության նոր շենքի համար ստեղծել է գրանիտե երկու արձան՝ Sea Horse (շվեդերեն՝ Havshästen) և Walrus (շվեդերեն՝ Valrossen): Նույն ժամանակահատվածում սև գրանիտից ստեղծել է Պինգվինի ջրհոր (շվեդերեն՝ Pingvinbrunnen) քանդակը, որն այժմ գտնվում է Շվեդիայի բնական պատմության թանգարանում։ Գյոթեբորգում են գտնվում նաև Այծամարդ (շվեդերեն՝ Faunerna), Խույս տվող երիտասարդություն (շվեդերեն՝ Hukande yngling) քանդակները և Տորգնի Սեգերստեդտի կիսանդրին^[6]։

Կենտավրոս

1924 թվականին Ֆրիդմանն ու Բարկմանը տեղափոխվեցին Ստոկհոլմ և ընկերացան մեկ այլ լեսբուհի զույգի՝ Քլարա Յոհանսոնի և Էլեն Քլեմանի հետ^[10]^[11]։ Նրանք միասին էին ժամանակ անցկացնում՝ ամառային ուղևորությունների մեկնելով Ռետտվիկ և Մեսեսգարդեն մինչև 1948 թվականը՝ Յոհանսոնի մահը^[12]։ Հունաստան կատարած ուսումնական այցի ընթացքում Ֆրիդմանն ու Յոհանսոնը մտերմացան, սակայն չթողեցին իրենց երկարամյա զուգընկերոջը^[11]։ 1927 թվականին Ֆրիդմանը ստեղծեց Ֆրեդրիկա Բրեմերի քանդակը^[13], որը բանավեճերի առիթ դարձավ, թե արդյոք կինը պետք է լրջորեն զբաղվի քանդակագործությամբ։ Այս բանավեճը շարունակվում էր, և մինչ տղամարդ քանդակագործները կարծում էին, թե կանայք պետք է միայն քանդակեն մանկական դիմաքանդակներ կամ փոքր կտորներ, 1928 թվականին Ֆրիդմանը ստեղծեց «Կենտավրոս» արձանը^[8]։

Ֆրիդմանի «Կենտավրոսը» դարձավ նրա ամենանշանավոր գործը։ 1939 թվականին ստեղծված քանդակը դարձավ բուռն բանավեճերի առիթ. շատերը դժգոհում էին, որ կերպարը գեղարվեստորեն զգայուն չէ, քանի որ կենտավրոսներն ազգային ժողովրդական բանահյուսության մաս չէին^[8]։ Բրոնզե հուշարձանն իր ամուր կազմվածքով^[6] արտացոլում է ստեղծագործության ուժը։ Թեև սկզբում Ֆրիդմանը նախատեսում էր քանդակը ցուցադրել Լիբրարի փողոցի սկզբում, այն տեղադրվեց Ստոկհոլմի Observatorielunden աստղադիտարանի մոտ գտնվող բլրի վրա։ 1948 թվականին ի պաշտպանություն Ֆրիդմանի և այլ կին արվեստագետների՝ Յոհանսոնը հրատարակեց Sigrid Fridman—och andra konstnärer: en krigskrönika (Սիգրիդ_Ֆրիդմանը և այլ արվեստագետներ. պատերազմական քրոնիկոն) գիրքը^[8]։

Ֆրիդմանի Էլեն Քեյի արձանը (1953) նույնպես կատաղի բանավեճի թեմա դարձավ, և տարիքին զուգընթաց արվեստագետն ավելի ինտրովերտ դարձավ, թեև շարունակում էր աշխատել։ Ֆրիդմանի քանդակները գտնվում են Շվեդիայի տարբեր հանրային տարածքներում։ Ֆրիդմանի վերջին աշխատանքը՝ Det droppande trädet-ը (Կաթացող ծառ) տեղակայված է Օդենգատան քաղաքի գրադարանի մոտ և տեղադրվել է քանդակագործի մահից մեկ տարի անց^[8]։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրիդմանը մահացել է Շվեդիայի Ստոկհոլմ համայնքում 1963 թվականին^[6]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Örebro կենտավրոս
Մուրամարիի շատրվան
Ֆրեդրիկա Բրեմեր
Էլեն Քեյ
Կաթացող ծառ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 Sigrid C S Fridman (швед.) — 1917.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Mapping the Practice and Profession of Sculpture in Britain and Ireland 1851–1951
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Nedertorneå kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/HLA/1010133/C/5 (1870-1890), bildid: H0006515_00149, sida 146
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Sigrid Karolina Sofia Fridman
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Johanson K. Սիգրիդ Ֆրիդման և այլ արվեստագետներ (швед.)
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 Karlsson, 1966, էջ 512
↑ Yttergren, Bolling, էջ 197
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 Sällskapet Nya Idun, 2016
↑ ^9,0 ^9,1 University of Glasgow, 2011
↑ ^10,0 ^10,1 Burman, 2015, էջ 285
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 Larsson, 2007
↑ Burman, 2015, էջեր 342-343
↑ Burman, 2015, էջ 296

Մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Burman Carina (2015)։ K.J.: En biografi över Klara Johanson (Swedish)։ Stockholm, Sweden: Albert Bonniers Förlag։ ISBN 978-91-0-014970-3
Karlsson Gunilla (1966)։ «Sigrid CS Fridman»։ Riksarkivets (Swedish) 16։ Svenskt biografiskt lexikon։ Արխիվացված է օրիգինալից փետրվարի 25, 2017-ին։ Վերցված է հոկտեմբերի 23, 2017
Larsson Maria Bergom (հունիսի 3, 2007)։ «Klara och passionen» [Klara and passion] (Swedish)։ Stockholm, Sweden: Aftonbladet։ Արխիվացված է օրիգինալից հոկտեմբերի 23, 2017-ին։ Վերցված է հոկտեմբերի 23, 2017
Yttergren Leif, Bolling Hans (2016)։ «Kvinnor, karriär och familj: En studie av svenska kvinnliga gymnastikdirektörers yrkeskarriärer och livsöden kring sekelskiftet 1900» [Women, Career and Family: A Study of Swedish Women's Gymnastics Professional Careers and life death around the turn of the century, 1900]։ Historisk Tidskrift (Swedish) (Stockholm, Sweden: Svenska Historiska Foreningen) 136 (2): 185–219։ ISSN 0345-469X։ Վերցված է հոկտեմբերի 23, 2017
«Sigrid Fridman»։ Sällskapet Nya Idun (Swedish)։ Stockholm, Sweden: The New Idun Society։ 2016։ Արխիվացված է օրիգինալից դեկտեմբերի 20, 2016-ին։ Վերցված է հոկտեմբերի 23, 2017
«Sigrid Fridman»։ University of Glasgow (English)։ Glasgow, Scotland: Mapping the Practice and Profession of Sculpture in Britain and Ireland 1851-1951։ 2011։ Արխիվացված է օրիգինալից մարտի 4, 2015-ին։ Վերցված է հոկտեմբերի 23, 2017

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Սիգրիդ Ֆրիդման կատեգորիայում։

[_164468e71adcb9cf-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 Sigrid C S Fridman (швед.) — 1917.

[_b4d32a8f4ec47e3d-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Mapping the Practice and Profession of Sculpture in Britain and Ireland 1851–1951

[_e02646d15a4f347d-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Nedertorneå kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/HLA/1010133/C/5 (1870-1890), bildid: H0006515_00149, sida 146

[_44be5be1a1415b15-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Sigrid Karolina Sofia Fridman

[_a1287c513755846b-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Johanson K. Սիգրիդ Ֆրիդման և այլ արվեստագետներ (швед.)

[Karlsson—1966——512-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 Karlsson, 1966, էջ 512

[Yttergren—Bolling——197-7] Yttergren, Bolling, էջ 197

[Sällskapet_Nya_Idun—2016——-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 ^8,4 Sällskapet Nya Idun, 2016

[University_of_Glasgow—2011——-9] 9,0 ^9,1 University of Glasgow, 2011

[Burman—2015——285-10] 10,0 ^10,1 Burman, 2015, էջ 285

[Larsson—2007——-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 Larsson, 2007

[Burman—2015——342-343-12] Burman, 2015, էջեր 342-343

[Burman—2015——296-13] Burman, 2015, էջ 296

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]