Սեքեզ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քաղաք
Սեքեզ
պարս.՝ سقز
ԵրկիրԻրան Իրան
ՕսթանՔուրդիստան
ՇահրեստանՍեքեզ
ԲԾՄ1520 մետր
Բնակչություն165 258 մարդ (2016)[1][2]
Հեռախոսային կոդ0874
Պաշտոնական կայքsaqqez.ir​(պարս.)
Սեքեզ (Իրան)##
Սեքեզ (Իրան)

Սեքեզ[3](պարս.՝ سقز, քրդ.՝ Seqiz, սորանի՝ سەقز), քաղաք Իրանի արևմուտքում՝ Քուրդիստան օսթանում (նահանգում), Սեքեզ շեհրեստանի վարչական կենտրոնը։ Բնակչությունը վերջին մարդահամարի տվյալներով կազմում է 165 258 մարդ (2016)[1][2]։

Աշխարհագրություն և կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է Քուրդիստանի հյուսիսարևմտյան մասում, լեռնային տեղանքում, ծովի մակարդակից 1479 մետր բարձրության վրա[4]։

Սեկեզը գտնվում է Սանանդաջից՝ նահանգի վարչական կենտրոնից մոտ 120 կմ հյուսիս-արևմուտք և Թեհրանից՝ երկրի մայրաքաղաքից, 450 կմ արևմուտք։ Քաղաքի կլիման պայմանավորված է լեռնային տեղանքով և բնորոշվում է ցուրտ ձյունառատ ձմռան և չոր շոգ ամռան հերթագայությամբ։ Տարեկան միջին տեղումների քանակը 500 մմ է։ Այստեղ գրանցվել է Իրանի համար ամենացածր օդի ջերմաստիճանի ցուցանիշը՝ −36 °C[5]։

Սեքեզի կլիմայական տվյալները
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F) 18.2
(64.8) 		20
(68) 		24
(75) 		29
(84) 		34.4
(93.9) 		39
(102) 		43
(109) 		42
(108) 		39
(102) 		32
(90) 		26
(79) 		22.2
(72) 		43
(109)
Միջին բարձր °C (°F) 2.4
(36.3) 		4.7
(40.5) 		11.0
(51.8) 		17.3
(63.1) 		23.1
(73.6) 		29.8
(85.6) 		34.3
(93.7) 		34.2
(93.6) 		29.8
(85.6) 		22.2
(72) 		13.4
(56.1) 		6.1
(43) 		19.03
(66.25)
Միջին ցածր °C (°F) −8.1
(17.4) 		−6.7
(19.9) 		−1.2
(29.8) 		3.6
(38.5) 		6.6
(43.9) 		9.5
(49.1) 		14.0
(57.2) 		13.4
(56.1) 		8.3
(46.9) 		4.4
(39.9) 		−0.3
(31.5) 		−4.6
(23.7) 		3.24
(37.83)
Ռեկորդային ցածր °C (°F) −32
(−26) 		−33
(−27) 		−27.6
(−17.7) 		−9
(16) 		−5
(23) 		−0.6
(30.9) 		3.8
(38.8) 		4.8
(40.6) 		−0.4
(31.3) 		−7
(19) 		−24
(−11) 		−32
(−26) 		−36
(−33)
Տեղումներ մմ (դյույմ) 66.6
(2.622) 		58.7
(2.311) 		79.5
(3.13) 		83.6
(3.291) 		52.0
(2.047) 		5.8
(0.228) 		2.9
(0.114) 		2.5
(0.098) 		1.4
(0.055) 		27.8
(1.094) 		56.9
(2.24) 		61.7
(2.429) 		499.4
(19.659)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) 8.5 8.3 10.0 9.8 7.0 1.2 0.7 0.6 0.5 4.3 6.2 8.1 65.2
% խոնավություն 73 70 64 58 52 40 35 33 33 47 63 71 53.3
Միջին ամսական արևային ժամ 121.5 142.2 177.4 213.1 287.1 345.1 357.4 344.3 311.1 254.3 174.1 123.4 2851
աղբյուր: Synoptic Stations Statistics

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի բնակչությունը 2016 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 165 258 մարդ, որոնք կազմում էին 48 488 տնտեսություն[6]։ Սեքեզը Քուրդիստան օսթանի բնակչությամբ երկրորդ ամենախոշոր քաղաքն է օսթանի վարչական կենտրոն Սանանդաջից հետո[7]։ Բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում տրված է աղյուսակում ստորև.

Տարի 1956 1966 1986 1991 1996 2006 2011 2016
Բնակիչ 12 729[8] 17 834[9] 81 351[10] 98 933[11] 115 394[11] 133 331[12] 139 738[13] 165 258[6]

Բնակիչների 99% քրդեր են, ովքեր խոսում են քրդերենի սորանի բարբառով[14]։

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սեքեզի մերձակայքը իրենից ներկայացնում է գեղատեսիլ բնական լանշաֆտներ՝ անտառներ և լեռնային մարգագետիններ[15]։ Անտառազանգվածները[16], որոնք զբաղեցնում են մոտ 7000 հա մակերես Սեքեզի և Բուկանի միջև, հանգստի գոտի են և անտառավերականգնման բազա։ Նաև քաղաքից մի քիչ հեռու կան մի քանի պատմամշակութային հուշարձաններ։ Մայրուղուց, որը Սեքեզն ու Դիվանդարեն կապում է իրար, 20 կմ հյուսիս գտնվում է Կարաֆտու քարանձավը, որտեղ Պարթևստանի դարաշրջանում գտնվել է Հերակլեսի տաճարը[17]։ 42 կմ դեպի հյուսիս-արևելք գտնվում են Զևիյե ամրության փլատակները[18], որոնք պատահաբար բացահայտվել են 1947 թվականին։ Ամրության շինարարությունը վերաբերում է մթ․ա․ 900 թվականին, այսինքն այստեղ Մարաստանի տիրապետության ժամանակաշրջանին։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 https://www.amar.org.ir/english
  2. ↑ 2,0 2,1 جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری (перс.)
  3. ↑ Иран. Справочная карта (масштаб 1:1 250 000). Четвёртое издание — ГУГК СССР, 1986.
  4. ↑ Физико-географические данные(անգլ.)
  5. ↑ Embassy of the Islamic Republic of Iran in South Africa Արխիվացված 2012-03-05 Wayback Machine(անգլ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1395 (2016)» (պարսկերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (Excel) 2022 թ. մայիսի 8-ին. Վերցված է 2022 թ. դեկտեմբերի 19-ին.
  7. ↑ «IRAN: Kurdistan» (անգլերեն). City Populations.
  8. ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1956 թ.» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2024 թ. փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2024 թ. մարտի 1-ին.
  9. ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1966 թ.» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2024 թ. փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2024 թ. մարտի 1-ին.
  10. ↑ World Gazetteer(անգլ.)
  11. ↑ 11,0 11,1 «Islamic Republic of Iran» (անգլերեն).
  12. ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1385 (2006)» (պարսկերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (Excel) 2011 թ. սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ. սեպտեմբերի 25-ին.
  13. ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1390 (2011)» (Excel) (պարսկերեն). Վերցված է 2022 թ. դեկտեմբերի 22-ին.
  14. ↑ Mohammadirad, Masoud; Anonby, Erik; և այլք:. «Language distribution in Kordestan Province, Iran». Atlas of the languages of Iran (ALI). Geomatics and Cartographic Research Centre, Carleton University.
  15. ↑ Saqez Plains(անգլ.)
  16. ↑ Saqez Region Forests(անգլ.)
  17. ↑ Karaftoo Historical Cave(անգլ.)
  18. ↑ Zevieh Castle(անգլ.)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սեքեզ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սեքեզ&oldid=9659253» էջից