Նորբերտո Բոբբիո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նորբերտո Բոբբիո
իտալ.՝ Norberto Bobbio
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 18, 1909(1909-10-18)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԹուրին, Իտալիա[4]
Մահացել էհունվարի 9, 2004(2004-01-09)[1][2][3][…] (94 տարեկան)
Մահվան վայրԹուրին, Իտալիա[4]
Քաղաքացիություն Իտալիա և  Իտալիայի թագավորություն
Մայրենի լեզուիտալերեն
ԿրթությունԹուրինի համալսարան և Liceo Classico Massimo D'Azeglio?
Մասնագիտությունփիլիսոփա, իրավաբան, պատմաբան, քաղաքական գործիչ, լրագրող, քաղաքագետ, համալսարանի դասախոս, գրող և historian of ideas
ԱշխատավայրՊադովայի համալսարան, Թուրինի համալսարան և Սիենայի համալսարան
Զբաղեցրած պաշտոններՑմահ սենատոր
ԿուսակցությունԻտալիայի սոցիալիստական կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԼինչեի ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[4]
Կայքcentenariobobbio.it/en.html
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Norberto Bobbio Վիքիպահեստում

Նորբերտո Բոբբիո (իտալ.՝ ՝ [norˈbɛrto ˈbɔbbjo], հոկտեմբերի 18, 1909(1909-10-18)[1][2][3][…], Թուրին, Իտալիա[4] - հունվարի 9, 2004(2004-01-09)[1][2][3][…], Թուրին, Իտալիա[4]), իտալացի իրավունքի և քաղաքական գիտությունների փիլիսոփա, քաղաքական մտքի պատմաբան։ Նա նաև պարբերաբար գրում էր թուրինյան La Stampa օրաթերթի համար։ Բոբբիոն սոցիալական լիբերալ էր Պիերո Գոբետտիի, Կառլո Ռոսելիի, Գվիդո Կալոգերոյի և Ալդո Կապիտինիի ավանդույթներով։ Նրա վրա մեծ ազդեցություն են ունեցել նաև Հանս Կելզենը և Վիլֆրեդո Պարետոն։

Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոբբիոն ծնվել է Թուրինում 1909 թվականի հոկտեմբերի 18-ին Լուիջի և Ռոզա Կավիլիաների ընտանիքում։ Նրա ընտանիքի միջին խավի կարգավիճակը (նրա հայրը բժիշկ էր) Բոբիոյին թույլ տվեց հարմարավետ մանկություն ունենալ։ Նա բանաստեղծություններ էր գրում և սիրում էր Բախի և Վերդիի «Տրավիատա» օպերան։ Հետագայում նրա մոտ առաջացավ անհայտ հիվանդություն, որի պատճառով նա սկսեց հոգնել և հիվանդանալ[6]։ Տարիքի հետ նրա զգացողությունը վատթարացավ, բայց դարձավ նրա ինտելեկտուալ աճի կարևոր մասը։

Բոբբիոն սովորել է Liceo Classico Massimo d'Azeglio-ում, որտեղ ծանոթացել է Լեոնե Գինցբուրգի, Չեզարե Պավեզեի[7] և Վիտորիո Ֆոայի հետ, որոնք բոլորն էլ դառնալու են Իտալիայի Հանրապետության մշակույթի գլխավոր դեմքեր։ 1928 թվականից, ինչպես այդ դարաշրջանի շատ այլ երիտասարդներ, Բոբբիոն գրանցվեց Ազգային ֆաշիստական կուսակցությունում։

Կյանքը և հայացքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավագ դպրոցում Բոբիոն ծանոթացավ Վիտորիո Ֆոայի, Լեոնե Գինցբուրգի և Չեզարե Պավեզեի հետ, իսկ համալսարանում նա դարձավ Ալեսանդրո Գալանտե Գարոնեի ընկերը։

1942 թվականին Բենիտո Մուսոլինիի ֆաշիստական ռեժիմի օրոք և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Բոբբիոն միացավ Partito d'Azione-ին («Գործողությունների կուսակցություն»), որն այն ժամանակ անօրինական էր, և բանտարկվեց 1943 և 1944 թվականներին։ Նա եղել է 1946 թվականի Իտալիայի Սահմանադիր ժողովի ընտրությունների թեկնածու, սակայն չի կարողացել մանդատ ստանալ։ Հետպատերազմյան Իտալիայում կուսակցության ձախողումից հետո, որտեղ գերակշռում էին քրիստոնյա-դեմոկրատները, Բոբբիոն թողեց ընտրական քաղաքականությունը և վերադարձավ ակադեմիա[8]։

Նա ձախ-աջ քաղաքական տարբերությունների հիմնական արտահայտիչներից մեկն էր՝ պնդելով, որ ձախերը հավատում են սոցիալական անհավասարությունը վերացնելու փորձերին, մինչդեռ աջերը սոցիալական անհավասարության մեծ մասը համարում են անվերջ բնական անհավասարությունների արդյունք և սոցիալական հավասարությունը պարտադրելու փորձերը համարում են ուտոպիստական կամ ավտորիտար[9]։

Օրենքի գերակայության և իշխանությունների տարանջատման ու սահմանափակման հավատարիմ ջատագով սոցիալիստ էր, բայց հակադրվում էր մարքսիզմի մեծ մասում հակադեմոկրատական, ավտորիտար տարրերին։ Նա Իտալիայի կոմունիստական կուսակցության և Քրիստոնեա-դեմոկրատների միջև պատմական փոխզիջման ջատագովն էր և Սիլվիո Բեռլուսկոնիի կատաղի քննադատը։ Բոբբիոն մահացել է Թուրինում, հենց այն քաղաքում, որտեղ նա ծնվել և ապրել է իր կյանքի մեծ մասը։

Ակադեմիական կարիերա և պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոբիոն իրավունքի փիլիսոփայություն է սովորել Ջիոելե Սոլարիի մոտ․ նա ավելի ուշ դասավանդել է այս առարկան Կամերինոյում, Սիենայում, Պադուայում և, ի վերջո, վերադարձել է Թուրին՝ որպես Սոլարիի իրավահաջորդ 1948թ.,իսկ 1972 - 1984 թվականներին եղել է Թուրինի քաղաքագիտության պրոֆեսոր[8]։

Նա եղել է Lincean ակադեմիայի ազգային գործընկեր և Rivista di Filosofia-ի երկարամյա համատնօրեն։ 1966 թվականին դարձել է Բրիտանական ակադեմիայի թղթակից օգնական, իսկ 1979 թվականին նա առաջադրվել է որպես ցմահ սենատոր Իտալիայի նախագահ Սանդրո Պերտինիի կողմից[8]։

Բոբբիոյի ստացած մրցանակներն են․

  • 1994 թվականին Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայի ընտրություն[10]
  • 1994 թվականի Բալզանի մրցանակ իրավունքի և քաղաքական գիտության համար (կառավարություններ և ժողովրդավարություն)[11]
  • 2000 թվականի Հեգելի մրցանակ հումանիտար գիտությունների զարգացման գործում ներդրման համար

Բոբբիոն, ի թիվս այլոց, նաև ստացել է պատվավոր դոկտորի կոչումներ Փարիզի (Նանտերի), Մադրիդի (Կոմպլուտենս), Բոլոնիայի, Շամբերիի, Մադրիդի (Կառլոս III), Սասարիի, Կամերինոյի, Մադրիդի (Autónoma) և Բուենոս Այրեսի համալսարաններից։

Նորբերտո Բոբիոյի ծննդյան հարյուրամյակի կապակցությամբ ստեղծվել է կոմիտե, որը բաղկացած է հարյուրից ավելի իտալական և միջազգային հասարակական հաստատություններից և մտավորականներից, որոնք մշակել են գործողությունների լայն ծրագիր՝ ուղղված Բոբիոյի մտքի և գործչի շուրջ երկխոսությանն ու մտորմանը,ինչպես նաև ժողովրդավարության, մշակույթի և քաղաքակրթության ապագայի վերաբերյալ[12]։ Տոնակատարությունների պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել 2009 թվականի հունվարի 10-ին Թուրինի համալսարանում։

Հասարակական մտավորական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Ռիչարդ Բելամիի, Բոբբիոն հասարակական մտավորական էր և իր ողջ կյանքի ընթացքում աշխատել է մի քանի նպատակների վրա, ներառյալ սոցիալական ժողովրդավարության պաշտպանությունը և միջուկային զինաթափմանը աջակցելը[8]։

Հիմնական աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոբիոյի առաջին գիրքը «Ֆենոմենոլոգիական շրջադարձը սոցիալական և իրավական փիլիսոփայության մեջ»-ն էր (1934)։ Դրան հաջորդեցին «Անալոգիայի կիրառումը իրավական տրամաբանության մեջ» (1938) և «Դեկադանսի փիլիսոփայությունը» (1944 թ.)։

Այնուհետև Բոբբիոն փորձեց զարգացնել իրավունքի ընդհանուր տեսություն՝ նախագիծ, որը ազդված էր Հանս Կելզենի աշխատանքի վրա։ Այս հետազոտությունը հանգեցրեց «Դատական կանոնների տեսություն» (1958 թ.) և «Իրավական կարգի տեսություն» (1960 թ.) հրապարակմանը։

1972 թվականին Թուրինում քաղաքականության ամբիոնի իր նոր պաշտոնի հետ միաժամանակ Բոբբիոն իր ուշադրությունը զուտ իրավական տեսությունից տեղափոխեց ավելի քաղաքական հարցերի։ Նա գրել է Հոբսի, Մոսկայի և Պարետոյի մասին[13]։

Այս շրջանի հրապարակումները, որոնք կենտրոնանում են օրենքի գերակայության, իրավունքների և ժողովրդավարության վրա, ներառում են. «Ինչպիսի՞ սոցիալիզմ»(1976), «Ժողովրդավարության ապագան.խաղի կանոնների պաշտպանություն» (1984), «Պետություն, կառավարություն և հասարակություն» (1985), «Իրավունքների դարաշրջան» (1990) աշխատությունները։

«Ազատականություն և ժողովրդավարություն» (1990) ուսումնասիրում է ազատականության և ժողովրդավարության հարաբերությունները՝ ընդգծելով հակասություններն ու փոխլրացումները։ Մյուս աշխատություններն են «Պատերազմի խնդիրը և խաղաղության ճանապարհը» (1979), «Անհայտ կորած երրորդը» (1989), և «Պարզապես պատերա՞զմ» (1991)[14]։

Ժողովրդավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոբբիոն պաշտպանում էր այն տեսակետը, որ «ժողովրդավարությունը, ի տարբերություն ավտոկրատ կառավարման բոլոր ձևերի, բովանդակալից քննարկելու միակ միջոցը այն դիտելն է որպես մի շարք կանոնների ամբողջություն (առաջնային կամ հիմնական), որոնք սահմանում են, թե ով է իրավասու ստեղծել կոլեկտիվ որոշումներ և ինչ ընթացակարգեր պետք է կիրառվեն։ Ցանկացած սոցիալական խումբ պետք է կայացնի որոշումներ, որոնք պարտադիր են խմբի բոլոր անդամների համար, որպեսզի ապահովեն նրա գոյատևումը»[15]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  5. ↑ http://www.premioletterarioviareggiorepaci.it/premi/vincitori/2-Premio%20Internazionale%20Viareggio-Versilia
  6. ↑ «la sensazione della fatica di vivere, di una permanente e invincibile stanchezza» Bobbio continued: «[Fui] esonerato, per mia vergogna, dalle ore di ginnastica per una malattia infantile restata, almeno per me, misteriosa». (Norberto Bobbio, De senectute, Einaudi, Torino 1996, pp. 27, 31 e passim)
  7. ↑ Bobbio, Norberto; Polito, Pietro (2014). «Chiave di lettura - Il mestiere di vivere (Norberto Bobbio» (Italian). Florence. էջեր 35–42. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Bellamy, Richard, "Norberto Bobbio," in James Wright (ed.), International Encyclopaedia of Social and Behavioural Sciences, 2nd ed., Elsevier, 2015. p. 714.
  9. ↑ Bobbio, Norberto, Left and Right: The Significance of a Political Distinction (translated by Allan Cameron), 1997, University of Chicago Press. 0-226-06246-5
  10. ↑ «Norberto Bobbio». 2023 թ․ փետրվարի 9.
  11. ↑ «Norberto Bobbio - Balzan Prize Law and Political Science».
  12. ↑ Anticipated from the Bobbio Centenary Արխիվացված 2011-09-12 Wayback Machine website
  13. ↑ Bellamy, Richard, "Norberto Bobbio," in James Wright (ed.), International Encyclopaedia of Social and Behavioural Sciences, 2nd ed., Elsevier, 2015. p. 715.
  14. ↑ Bellamy, Richard, "Norberto Bobbio," in James Wright (ed.), International Encyclopaedia of Social and Behavioural Sciences, 2nd ed., Elsevier, 2015. p. 715-16.
  15. ↑ Norberto Bobbio, The Future of Democracy: A Defense of the Rules of the Game. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, 1987, p. 24.

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • L'indirizzo fenomenologico nella filosofia sociale e giuridica (The Phenomenological Turn in Social and Legal Philosophy, 1934)
  • Scienza e tecnica del diritto (The Science and Technical Aspects of Law, 1934)
  • L'analogia nella logica del diritto (The Use of Analogy in Legal Logic, 1938)
  • La consuetudine come fatto normativo (Custom as a Normative Fact, 1942)
  • La filosofia del decadentismo (The Philosophy of Decadence, 1945)
  • Teoria della scienza giuridica (Theory of Legal Science, 1950)
  • Politica e cultura (Politics and Culture, 1955)
  • Studi sulla teoria generale del diritto (Essays in the General Theory of Law, 1955)
  • Teoria della norma giuridica (Theory of Legal Norms, 1958)
  • Teoria dell'ordinamento giuridico (A Theory of Legal Order, 1960)
  • Profilo ideologico del Novecento italiano (An Ideological Profile of Twentieth Century Italy, 1960)
  • Il positivismo giuridico (Legal Positivism, 1961)
  • Locke e il diritto naturale (Locke and Natural Law, 1963)
  • Italia civile (Civil Italy, 1964)
  • Giusnaturalismo e positivismo giuridico (Natural Law and Legal Positivism, 1965)
  • Da Hobbes a Marx (From Hobbes to Marx, 1965)
  • Saggi sulla scienza politica in Italia (Tests of Political Science in Italy, 1969)
  • Diritto e Stato nel pensiero di E. Kant (Law and State in the Thought of Immanuel Kant, 1969)
  • Ideological Profile of Italy In The Twentieth Century (1969)
  • Una filosofia militante: studi su Carlo Cattaneo (A Militant Philosopher: Essays on Carlo Cattaneo, 1971)
  • On Mosca and Pareto (1972)
  • Quale socialismo (1976) (Which Socialism? Marxism, Socialism and Democracy, 1986)
  • I problemi della guerra e le vie della pace (The Problem of War and the Roads to Peace, 1979)
  • Studi hegeliani (Hegelian Essays, 1981)
  • Il futuro della democrazia (The Future of Democracy: A Defence Of The Rules Of The Game, 1984)
  • Maestri e compagni (Teachers and Companions, 1984)
  • “The Future of Democracy”. Telos 61 (Fall 1984). New York: Telos Press
  • Liberalismo e democrazia (Liberalism and democracy, 1985)
  • State, Government and Society (Democracy and Dictatorship: The Nature and Limits of State Power, 1985)
  • Il terzo assente (The Absent Third, 1988)
  • Thomas Hobbes (1989)
  • L'età dei diritti (The Rule of Law, 1989)
  • The Age of Rights (English-language publication, 1990)
  • A Just War? (1991), a defense of the Gulf War, about which he later changed his mind.
  • Destra e sinistra (Right and Left), Roma, 1994
  • In Praise of Meekness (1994)
  • De senectute (Of Old Age; the Latin title is an allusion to Cicero's Cato Maior de Senectute, 1996)
  • Autobiografia (Autobiography, 1999)
  • Teoria Generale della Politica (General Theory of Politics, 1999)
  • Dialogo intorno alla repubblica (Dialogue about the Republic, 2001)
  • Etica e politica: Scritti di impegno civile (Ethics and Politics: writings on civil obligation), ed. Marco Revelli. Milano: Mondadori, 2009.

Գրականության ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Anderson, Perry, "The Affinities of Norberto Bobbio," New Left Review 170 (July–August 1988): 3–36.
  • Bellamy, Richard, "The legacy of Norberto Bobbio: Assessments and Recollections," Critical Review of International Social and Political Philosophy 7(3) (2004): 67-83
  • Bellamy, Richard, "Norberto Bobbio", obituary in The Guardian, January 13, 2004.
  • Bellamy, Richard, "Norberto Bobbio," in James Wright (ed.), International Encyclopaedia of Social and Behavioural Sciences, 2nd ed., Elsevier, 2015. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2371294
  • Chataway, Teresa, "Norberto Bobbio (1909–2004) and Law: A Centennial Tribute," Studies in Law, Politics, and Society 55 (2011): 173-202.[1]
  • Johnson, Alan, "Norberto Bobbio, 1909-2004", obituary from Workers' Liberty as retrieved on Jan 23, 2005
  • Leone, Giuseppe, "Destra e Sinistra, una distinzione che non c'è più? - Un saggio appassionato per dire se l'uomo conti ancora", su "Ricorditi di me..." in Lecco 2000, Lecco 1999
  • Maissin, Gabriel, "L'égalité, étoile polaire de la gauche : à propos du livre de Noberto Bobbio « Droite et gauche »" obituary in Politique (Brussels), April 2004.
  • Tosel, André (October–December 1994). «La philosophie politique de Norberto Bobbio ou un social-libéralisme tragique». Les Études philosophiques. 4 (4): 555–568. JSTOR 20848889.
  • Pasquino, Gianfranco, Bobbio y Sartori. Comprender y cambiar la política. Buenos Aires: Eudeba, 2022.
  • Yturbe, Corina. “On Norberto Bobbio’s Theory of Democracy.” Political Theory 25(3): 1997: 377–400.[2]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նորբերտո_Բոբբիո&oldid=9778828» էջից