Նադեժդա Կրուպսկայա
| Նադեժդա Կոնստանտինովնա Կրուպսկայա | |
| Надежда Константиновна Крупская | |
.jpg) | |
| ՌԽՖՍՀ լուսժողկոմի տեղակալ | |
| Ստանձնեց պաշտոնը՝ | 1929 |
|---|---|
| Լքեց պաշտոնը՝ | Փետրվարի 27, 1939 |
| Կուսակցություն՝ | Բոլշևիկյան կուսակցություն(1903–1912) Կոմունիստական կուսակցություն(1912–1939) |
| Ծննդյան օր՝ | փետրվարի 14 (26), 1869[1] կամ փետրվարի 26, 1869[2] |
| Ծննդավայր՝ | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[3] |
| Վախճանի օր՝ | փետրվարի 27, 1939[3][4][5][…] (70 տարեկան) |
| Վախճանի վայրը՝ | Մոսկվա, ԽՍՀՄ[3] |
| Ամուսին ՝ | Վլադիմիր Լենին |
| Հայր՝ | Կոնստանտին Իգնատևիչ Կրուպսկի |
| Մայր՝ | Ելիզավետա Վասիլևնա Տիստրովա |
| Պարգևներ՝ | Լենինի շքանշան և Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան |
 | |
Նադեժդա Կոնստանտինովնա Կրուպսկայա (Ուլյանովա) (ռուս.՝ Надежда Константиновна Крупская, փետրվարի 14 (26), 1869[1] կամ փետրվարի 26, 1869[2], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[3] - փետրվարի 27, 1939[3][4][5][…], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[3]), ռուս բոլշևիկ հեղափոխական, խորհրդային կուսակցական գործիչ, մանկավարժական գիտությունների դոկտոր (1936), ԽՍՀՄ ԳԱ պատվավոր անդամ (1931)։ Կոմունիստական կուսակցության անդամ (1898 թվականից), Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի կինը։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1890 թվականից մասնակցել է կոմունիստական շարժմանը։ 1895 թվականին մասնակցել է Պետերբուրգի «Բանվոր դասակարգի ազատագրության պայքարի միության» ստեղծմանը և աշխատանքներին։ 1896 թվականին ձերբակալվել է, իսկ 1898 թվականին երեք տարով աքսորվել Ենիսեյի նահանգի Շուշենսկոյե գյուղը, որտեղ աքսորված էր նաև Լենինը։ Այստեղ նրանք ամուսնացել են։ Աքսորի ժամկետը լրանալուց հետո (1901) Կրուպսկայան մեկնել է Մյունխեն՝ Լենինի մոտ։ Աշխատել է որպես քարտուղար «Իսկրա», 1904 թվականի դեկտեմբերից՝ «Վպերյոդ» թերթերի խմբագրություններում, 1905 թվականի մայիսին ստանձնել է ՌՍԴԲԿ ԿԿ-ի արտասահմանյան բյուրոյի քարտուղարի պաշտոնը։ 1905 թվականին Լենինի հետ վերադարձել է Ռուսաստան։ 1907 թվականին ամուսինները նորից տարագրվել են։ Ժնևում Կրուպսկայան եղել է «Պրոլետարի» այնուհետև «Սոցիալդեմոկրատ» թերթերի քարտուղարը։ 1912 թվականից Կրակովում օգնել է Լենինին՝ կապ պահպանելու «Պրավդայի» և չորրորդ Պետական դումայի բոլշևիկյան ֆրակցիայի հետ։
Մասնակցել է բոլշևիկյան «Ռաբոտնիցա» ամսագրի հրատարակության կազմակերպմանը։ Եղել է ՌՍԴԲԿ երկրորդից չորրորդ համագումարների պատգամավոր, մինչև 1917 թվականը մասնակցել է կուսակցական կոնֆերանսներին և ժողովներին։ 1917 թվականի ապրիլի 3-ին (16-ին) Լենինի հետ վերադարձել է Ռուսաստան։ Ակտիվ մասնակցել է Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը։
Խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո Կրուպսկայան եղել է ՌՍՖՍՀ լուսժողկոմատի կոլեգիայի անդամ, ԽՍՀՄ-ում քաղլուսավորության աշխատանքի առաջին կազմակերպիչներից, մասնակցել է կրթության վերաբերյալ խորհրդային առաջին դեկրետների նախապատրաստմանը։ 1918 թվականին ընտրվել է Հասարակական գիտությունների սոցիալիստական ակադեմիայի անդամ։ 1920 թվականի նոյեմբերից եղել է լուսժողկոմատին կից գլխքաղլուսի նախագահ, 1929 թվականից՝ ՌԽՖՍՀ լուսժողկոմի տեղակալ։
Խմբագրել է «Նարոդնոյե պրոսվեշչենիե», «Նարոդնի ուչիտել», «Կրասնի բիբլիոտեկար» և այլ ամսագրեր։ Լենինի և կուսակցության, ժող. կրթության հարցերի ու կոմունիստական դաստիարակության մասին աշխատությունների հեղինակ է։ Պարգևատրվել է Լենինի, աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։
Մահացել է 1939 թվականին։ Աճյունն ամփոփված է Կրեմլի պատի մեջ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Բաշկիրական հանրագիտարան (ռուս.) — Башкирская энциклопедия, 2005. — 4344 с. — ISBN 978-5-88185-053-1
- ↑ 2,0 2,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 Крупская Надежда Константиновна // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 701)։ 
|
| ||||||||||||||||
- Փետրվարի 26 ծնունդներ
- 1869 ծնունդներ
- Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքում ծնվածներ
- Փետրվարի 27 մահեր
- 1939 մահեր
- Մոսկվա քաղաքում մահացածներ
- Լենինի շքանշանի ասպետներ
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանի ասպետներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Խորհրդային պետական գործիչներ
- Ռուս պետական գործիչներ
- Վլադիմիր Լենին
- 20-րդ դարի կին քաղաքական գործիչներ
- 20-րդ դարի կին գրողներ
- Կոմունիստ կին գրողներ
- Ռուս հեղափոխականներ
- ԽՍՀՄ ԳԱ իսկական անդամներ
- Մանկավարժական գիտությունների դոկտորներ
- ԽՄԿԿ անդամներ
- ԽՍՀՄ ԳԽ 1-ին գումարման պատգամավորներ
- Մարքսիստներ
- Խորհրդային մանկավարժներ
- Ռուսական կայսրության կին գրողներ