Նադեժդա Կրուպսկայա
| Նադեժդա Կոնստանտինովնա Կրուպսկայա | |
| Надежда Константиновна Крупская | |
 | |
| ԽՍՀՄ ՌԽՖՍՀ լուսժողկոմի տեղակալ | |
| Ստանձնեց պաշտոնը՝ | 1929 |
|---|---|
| Լքեց պաշտոնը՝ | Փետրվարի 27, 1939 |
| Կուսակցություն՝ | Բոլշևիկյան կուսակցություն(1903–1912) Կոմունիստական կուսակցություն(1912–1939) |
| Ծննդյան օր՝ | 1869 փետրվարի 26 |
| Ծննդավայր՝ |  Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանի օր՝ | 27 փետրվարի 1939 (տարիքը 70) |
| Վախճանի վայրը՝ |  Մոսկվա, ՌԽՍՖՀ, ԽՍՀՄ |
| Ամուսին ՝ | Վլադիմիր Լենին (1898-1924) |
| Հայր՝ | Կոնստանտին Իգնատևիչ Կրուպսկի |
| Մայր՝ | Ելիզավետա Վասիլևնա Տիստրովա |
| Պարգևներ՝ | Լենինի շքանշան և Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան |
 | |
Նադեժդա Կոնստանտինովնա Կրուպսկայա (Ուլյանովա) (ռուս.՝ Надежда Константиновна Крупская, փետրվարի 26 (հին տոմարով՝ փետրվարի 14), 1869 - փետրվարի 27, 1939), ռուս խորհրդային պետական և կուսակցական գործիչ, մանկավարժական գիտությունների դոկտոր (1936), ԽՍՀՄ ԳԱ պատվավոր անդամ (1931)։ Կոմունիստական կուսակցության անդամ (1898 թվականից), Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի կինը։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1890 թվականից մասնակցել է կոմունիստական շարժմանը։ 1895 թվականին մասնակցել է Պետերբուրգի «Բանվոր դասակարգի ազատագրության պայքարի միության» ստեղծմանը և աշխատանքներին։ 1896 թվականին ձերբակալվել է, իսկ 1898 թվականին երեք տարով աքսորվել Ենիսեյի նահանգի Շուշենսկոյե գյուղը, որտեղ աքսորված էր նաև Լենինը։ Այստեղ նրանք ամուսնացել են։ Աքսորի ժամկետը լրանալուց հետո (1901) Կրուպսկայան մեկնել է Մյունխեն՝ Լենինի մոտ։ Աշխատել է որպես քարտուղար «Իսկրա», 1904 թվականի դեկտեմբերից՝ «Վպերյոդ» թերթերի խմբագրություններում, 1905 թվականի մայիսից՝ ՌՍԴԲԿ ԿԿ-ի արտասահմանյան բյուրոյի քարտուղար։ 1905 թվականին Լենինի հետ վերադարձել է Ռուսաստան։ 1907 թվականին նրանք նորից տարագրվել են։ Ժնևում Կրուպսկայան եղել է «Պրոլետարի» այնուհետև «Սոցիալդեմոկրատ» թերթերի քարտուղարը։ 1912 թվականից Կրակովում օգնել է Լենինին՝ կապ պահպանելու «Պրավդա»֊-ի և չորրորդ Պետական դումայի բոլշևիկյան ֆրակցիայի հետ։ Սասնակցել է բոլշևիկյան «Ռաբոտնիցա» ամսագրի հրատարակության կազմակերպմանը։ ՌՍԴԲԿ երկրորդից չորրորդ համագումարների պատգամավոր, մինչև 1917 թվականը մասնակցել է կուսակցական կոնֆերանսներին և ժողովներին։ 1917 թվականի ապրիլի 3-ին կամ 16-ին Լենինի հետ վերադարձել է Ռուսաստան։ ՌՍԴԲԿ յոթերորդ (ապրիլյան) կոնֆերանսի և վեցերորդ համագումարի պատգամավոր։ Ակտիվ մասնակցել է Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը։ Խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո Կրուպսկայան եղել է ՌՍՖՍՀ լուսժողկոմատի կոլեգիայի անդամ, ԽՍՀՍ-ում քաղլուսավորության աշխատանքի առաջին կազմակերպիչներից, մասնակցել է կրթության վերաբերյալ խորհրդային առաջին դեկրետների նախապատրաստմանը։ 1918 թվականին ընտրվել է Հասարակական գիտությունների սոցիալիստական ակադեմիայի անդամ։ 1920 թվականի նոյեմբերից եղել է լուսժողկոմատին կից գլխքաղլուսի նախագահ, 1929 թվականից՝ ՌԽՖՍՀ լուսժողկոմի տեղակալ։
Խմբագրել է «Նարոդնոյե պրոսվեշչենիե», «Նարոդնի ուչիտել», «Կրասնի բիբլիոտեկար» և այլ ամսագրեր։ Կուսակցության յոթերորդից տասնյոթեորդ համագումարների պատգամավոր, 1924 թվականից՝ ՀԱՄԿ(բ)Կ ԿՎՀ-ի, 1927-ից՝ ՀամԿ (բ)Կ ԿԿ-ի անդամ։ Համառուսաստանյան ԿԳԿ-ի ն ԽՍՀՄ ԿԳԿ-ի բոլոր գումարումների անդամ։ ԽՍՀՄ առաջին գումարման գերագույն սովետի դեպուտատ և նախագահության անդամ։ Կոմինտերնի երկրորդ, չորրորդ, վեցերորդ, յոթերորդ կոնգրեսների պատգամավոր։ Լենինի և կուսակցության, ժող. կրթության հարցերի ու կոմունիստական դաստիարակության մասին աշխատությունների հեղինակ է։ Պարգևատրվել է Լենինի, աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։
Մահացել է 1939 թվականին։ Աճյունն ամփոփված է Կրեմլի պատի մեջ։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 701)։ 
|
| ||||||||||
