Նադեժդա Կրուպսկայա

	Նադեժդա Կոնստանտինովնա Կրուպսկայա
	Надежда Константиновна Крупская
	ՌԽՖՍՀ լուսժողկոմի տեղակալ
Ստանձնեց պաշտոնը՝	1929
Լքեց պաշտոնը՝	Փետրվարի 27, 1939
Կուսակցություն՝	Բոլշևիկյան կուսակցություն(1903–1912); Կոմունիստական կուսակցություն(1912–1939)
Ծննդյան օր՝	փետրվարի 14 (26), 1869
Ծննդավայր՝	Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանի օր՝	փետրվարի 27, 1939[…] (70 տարեկան)
Վախճանի վայրը՝	Մոսկվա, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն
Ամուսին ՝	Վլադիմիր Լենին
Հայր՝	Կոնստանտին Իգնատևիչ Կրուպսկի
Մայր՝	Ելիզավետա Վասիլևնա Տիստրովա
Պարգևներ՝	և

Նադեժդա Կոնստանտինովնա Կրուպսկայա (Ուլյանովա) (ռուս.՝ Надежда Константиновна Крупская, փետրվարի 14 (26), 1869^[1], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն^[2] - փետրվարի 27, 1939(1939-02-27)^[2]^[3]^[4]^[…], Մոսկվա, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն^[2]), ռուս բոլշևիկ հեղափոխական, խորհրդային կուսակցական գործիչ, մանկավարժական գիտությունների դոկտոր (1936), ԽՍՀՄ ԳԱ պատվավոր անդամ (1931)։ Կոմունիստական կուսակցության անդամ (1898 թվականից), Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի կինը։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1890 թվականից մասնակցել է կոմունիստական շարժմանը։ 1895 թվականին մասնակցել է Պետերբուրգի «Բանվոր դասակարգի ազատագրության պայքարի միության» ստեղծմանը և աշխատանքներին։ 1896 թվականին ձերբակալվել է, իսկ 1898 թվականին երեք տարով աքսորվել Ենիսեյի նահանգի Շուշենսկոյե գյուղը, որտեղ աքսորված էր նաև Լենինը։ Այստեղ նրանք ամուսնացել են։ Աքսորի ժամկետը լրանալուց հետո (1901) Կրուպսկայան մեկնել է Մյունխեն՝ Լենինի մոտ։ Աշխատել է որպես քարտուղար «Իսկրա», 1904 թվականի դեկտեմբերից՝ «Վպերյոդ» թերթերի խմբագրություններում, 1905 թվականի մայիսին ստանձնել է ՌՍԴԲԿ ԿԿ-ի արտասահմանյան բյուրոյի քարտուղարի պաշտոնը։ 1905 թվականին Լենինի հետ վերադարձել է Ռուսաստան։ 1907 թվականին ամուսինները նորից տարագրվել են։ Ժնևում Կրուպսկայան եղել է «Պրոլետարի» այնուհետև «Սոցիալդեմոկրատ» թերթերի քարտուղարը։ 1912 թվականից Կրակովում օգնել է Լենինին՝ կապ պահպանելու «Պրավդայի» և չորրորդ Պետական դումայի բոլշևիկյան ֆրակցիայի հետ։

Մասնակցել է բոլշևիկյան «Ռաբոտնիցա» ամսագրի հրատարակության կազմակերպմանը։ Եղել է ՌՍԴԲԿ երկրորդից չորրորդ համագումարների պատգամավոր, մինչև 1917 թվականը մասնակցել է կուսակցական կոնֆերանսներին և ժողովներին։ 1917 թվականի ապրիլի 3-ին (16-ին) Լենինի հետ վերադարձել է Ռուսաստան։ Ակտիվ մասնակցել է Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը։

Խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո Կրուպսկայան եղել է ՌՍՖՍՀ լուսժողկոմատի կոլեգիայի անդամ, ԽՍՀՄ-ում քաղլուսավորության աշխատանքի առաջին կազմակերպիչներից, մասնակցել է կրթության վերաբերյալ խորհրդային առաջին դեկրետների նախապատրաստմանը։ 1918 թվականին ընտրվել է Հասարակական գիտությունների սոցիալիստական ակադեմիայի անդամ։ 1920 թվականի նոյեմբերից եղել է լուսժողկոմատին կից գլխքաղլուսի նախագահ, 1929 թվականից՝ ՌԽՖՍՀ լուսժողկոմի տեղակալ։

Խմբագրել է «Նարոդնոյե պրոսվեշչենիե», «Նարոդնի ուչիտել», «Կրասնի բիբլիոտեկար» և այլ ամսագրեր։ Լենինի և կուսակցության, ժող. կրթության հարցերի ու կոմունիստական դաստիարակության մասին աշխատությունների հեղինակ է։ Պարգևատրվել է Լենինի, աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Մահացել է 1939 թվականին։ Աճյունն ամփոփված է Կրեմլի պատի մեջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Բաշկիրական հանրագիտարան (ռուս.) — Башкирская энциклопедия, 2005. — 4344 с. — ISBN 978-5-88185-053-1
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 Крупская Надежда Константиновна // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Internet Movie Database — 1990.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նադեժդա Կրուպսկայա(անգլ.)
Ն. Կրուպսկայայի աշխատանքները համացանցային արխիվում(անգլ.)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 701)։

[_710640bc27c49273-1] 1,0 ^1,1 Բաշկիրական հանրագիտարան (ռուս.) — Башкирская энциклопедия, 2005. — 4344 с. — ISBN 978-5-88185-053-1

[_78470be3511eab40-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 Крупская Надежда Константиновна // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_74cd6fc8d06cb638-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Internet Movie Database — 1990.

[_6190116589a87578-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[1]

[2]

[3]

[4]