Յուվյասկուլյա

Յուվյասկուլյա
Բնակավայր
	Յուվյասկուլյա
	ֆիններեն՝ Jyväskylän kaupunki
	Զինանշան
Երկիր	Ֆինլանդիա
Համայնք	Կենտրոնական Ֆինլանդիա
Հիմնադրված է	1837 թ.
Մակերես	1171,03 կմ²
ԲԾՄ	90 մետր
Պաշտոնական լեզու	ֆիններեն
Բնակչություն	▲147 856 մարդ (փետրվարի 29, 2024)
Ժամային գոտի	UTC+2 և UTC+3
Փոստային դասիչ	40014 - 40740
Պաշտոնական կայք	jyvaskyla.fi(ֆին.)(անգլ.)
	Յուվյասկուլյա (Ֆինլանդիա)
	Յուվյասկուլյա (Ֆինլանդիա)
	Յուվյասկուլյա Վիքիպահեստում

Յուվյասկուլյա^[4], նախկինում Յուվյասկյուլյա և Յուվեսկուլյե^[5] (ֆիններեն՝ Jyväskylä [ˈjyvæsˌkylæ]), քաղաք և մունիցիպալիտետ կենտրոնական Ֆինլանդիայում, Կենտրոնական Ֆինլանդիա մարզի վարչական կենտրոն։ Քաղաքի անվանումը թարգմանվում է որպես «հացահատիկի գյուղ»։

Ունի 128,2 հազար բնակչություն^[6]։

Քաղաքը գտնվում է Տամպերեից 147 կմ դեպի հյուսիս-արևելք և 270 կմ Հելսինկիից հյուսիս, Պյայանե և Կեյտելե լճերի մոտ։

Հիմնադրվել է Նիկոլայ 1-ին կայսրի հրամանով 1837 թվականի մարտի 22-ին։

Հասարակական կարծիքի հարցումների համաձայն 2012 թվականին Յուվյասկուլյան Ֆինլանդիայի քաղաքացիների շրջանում գրավել է երրորդ տեղը ապրելու գրավչության առումով^[7]։

Կրթություն

Վեսիլինա աշտարակից տեսարան դեպի Յուվյասկուլյա քաղաք

Յուվյասկուլյան հայտնի է որպես Ֆինլանդիայի Աթենք։

1858 թվականին այստեղ բացվել է առաջին ֆիննալեզու լիցեյը, որը համարվել է միջին բարձր մակարդակի առաջին ֆիննալեզու ուսումնական հաստատությունը։ 1863 թվականին բացվել է ֆիննական լեզվի ուսուցիչների պատրաստման առաջին ուսումնարանը, 1864 թվականին՝ առաջին ֆիննալեզու դպրոցը աղջիկների համար, 1914 թվականին՝ Ֆինլանդիայում առաջին ամառային համալսարանը։

1966 թվականից գործում է Ֆինլանդիայի խոշոր համալսարաններից մեկը՝ Յուվյասկուլյայի համալսարանը, որտեղ սովորում է մոտ 16 հազար ուսանող։ Համալսարանում կա յոթ ֆակուլտետ, այդ թվում երկրում միակ ֆիզիկական կուլտուրայի ֆակուլտետը։

Բոլոր ուսումնական հաստատություններում սովորում է ընդամենը 40 հազար մարդ։

Տրանսպորտ

Քաղաքով են անցնում E75 և E63 ավտոմայրուղիները։

Յուվյասկուլյայի երկաթուղային կայարանը միացած է միջազգային կայարանի հետ։

Կայարանից գնացքները շարժվում են դեպի ֆինլանդիայի Հելսինկի, Տամպերե, Տուրկու, Վաասա և այլ քաղաքներ։

Քաղաքի կենտրոնից դեպի հյուսիս գտնվող Տիկակոսկի շրջանում գտնվում է Յուվյասկուլյայի օդանավակայանը, որն իրականացնում է կանոնավոր ուղիղ չվերթեր դեպի Հելսինկիի և Կայանիի օդանավակայաններ։

Սպորտ

«Յուվյասկուլյա» — ֆուտբոլային ակումբ
ՅՈՒՊ — հոկեյի ակումբ

Տեսարժան վայրեր

Քաղաքում գտնվում են Ալվար Աալտոյի նախագծերով կառուցված շենքեր։ Քաղաքում անց է կացվում Ֆինլանդիայի ռալլին։

Քույր քաղաքներ

Հայտնի բնակիչներ և Յուվյասկուլյայում ծնվածներ

Արի Ահոնեն — Ֆինլանդիայի հոկեյիստ դարպասապահ
Ֆերրի Գրաֆ — Ավստրիացի երգչուհի (ներկայումս բնակվում է Յուվյասկուլյայում)
Յուհա Կանկունեն — ավտոարշավորդ, ռալիի աշխարհի քառակի չեմպիոն
Օտտո Կուուսինեն — Ֆինն քաղաքական գործիչը, 1892-1900 թվականներին սովորել է Յուվյասկուլյայի լիցեյում
Օլլի Մյայատտյա — Ֆինն հոկեյիստ, NHL Pittsburgh Penguins ակումբի պաշտպան, օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր
Սոֆի Օկսանեն — 1977 թվականին այստեղ ծնված էստոնացի-ֆինն դրամատուրգ (հայրը՝ ֆինն, մայրը` էստոնացի), որի «Մաքրագործում» վեպը և նույնանուն պիեսը թարգմանվել են աշխարհի 28 լեզուներով, այդ թվում` ռուսերեն
Յանի Սոյնինեն — Ֆինն ցատկորդ, օլիմպիական չեմպիոն
Ռայմո Սումմանեն — Ֆինն հոկեյիստ և մարզիչ

Կլիմա

Յուվյասկուլյա քաղաքում կլիման չափավոր մայրցամաքային է ծովային հատկանիշներով։ Ձմեռը երկար է, համեմատաբար մեղմ։ Ամառը կարճ է և զով։ Միջին տարեկան ջերմաստիճանը +3.3 °C է։ Տարեկան տեղումները կազմում են 643 մմ։

Ծանոթագրություններ

↑ http://www.stat.fi/meta/luokitukset/kunta/001-2012/luokitusavain_ks.html
↑ Kuntien ja kielisuhdeluokituksen 2024 välinen luokitusavain, Klassificeringsnyckeln mellan kommuner och språklig indelning år 2024, The correspondence table between municipalities and language distribution in 2024 — Statistics Finland, 2024.
↑ Finland's preliminary population figure was 5,608,218 at the end of February 2024 — Statistics Finland.
↑ Йювяскюля // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
↑ Книпович, 1890—1907
↑ «Kuntien Asukasluvut Aakkosjärjestyksessä». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
↑ Опрос: Тампере — лучший город Финляндии для проживания // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 4 апреля 2012.(Ստուգված է 6 ապրիլի 2012)
↑ https://www.banskabystrica.sk/zivot-v-meste/o-meste/partnerske-mesta/
↑ ^9,00 ^9,01 ^9,02 ^9,03 ^9,04 ^9,05 ^9,06 ^9,07 ^9,08 ^9,09 ^9,10 http://www.jyvaskyla.fi/hallinto/kansainvalinen_toiminta/kansainvaliset_verkostot/ystavyyskaupungit
↑ http://portal.debrecen.hu/varosunk/testvervarosok/jyvaskyla_testvervarosok.html
↑ ^11,00 ^11,01 ^11,02 ^11,03 ^11,04 ^11,05 ^11,06 ^11,07 ^11,08 ^11,09 ^11,10 ^11,11 ^11,12 https://www.jyvaskyla.fi/organisaatio/konsernihallinto/kansainvaliset-yhteydet/verkostot/jyvaskylan-ystavyyskunnat
↑ https://wb.km.gov.cn/c/2008-02-21/3839238.shtml
↑ https://www.poznan.pl/mim/main/jyv-skyl-finlandia,p,19,62.html
↑ https://www.stavanger.kommune.no/om-stavanger-kommune/fakta-om-stavanger/#stavangers-vennskapsbyer
↑ http://www.tartuvv.ee/index.php?option=com_content&view=article&id=139&Itemid=167

Գրականություն

Կնիպովիչ Ն. Մ. (1890–1907). «Ювэскюлэ». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Արտաքին հղումներ

Йювяскюля
Туризм в городе Йювяскюля(ռուս.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուվյասկուլյա» հոդվածին։

[_ccdb1f58cd00296d-1] ttp://www.stat.fi/meta/luokitukset/kunta/001-2012/luokitusavain_ks.html

[_9249dc7510f75e16-2] Kuntien ja kielisuhdeluokituksen 2024 välinen luokitusavain, Klassificeringsnyckeln mellan kommuner och språklig indelning år 2024, The correspondence table between municipalities and language distribution in 2024 — Statistics Finland, 2024.

[_006864fc720a9904-3] Finland's preliminary population figure was 5,608,218 at the end of February 2024 — Statistics Finland.

[4] Йювяскюля // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.

[Книпович—1890—1907——-5] Книпович, 1890—1907

[6] «Kuntien Asukasluvut Aakkosjärjestyksessä». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 8-ին.

[7] Опрос: Тампере — лучший город Финляндии для проживания // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 4 апреля 2012.(Ստուգված է 6 ապրիլի 2012)

[_f97515c50f574313-8] ttps://www.banskabystrica.sk/zivot-v-meste/o-meste/partnerske-mesta/

[_6d15855fb58b4a07-9] 9,00 ^9,01 ^9,02 ^9,03 ^9,04 ^9,05 ^9,06 ^9,07 ^9,08 ^9,09 ^9,10 http://www.jyvaskyla.fi/hallinto/kansainvalinen_toiminta/kansainvaliset_verkostot/ystavyyskaupungit

[_ddd529cb85dd7be7-10] ttp://portal.debrecen.hu/varosunk/testvervarosok/jyvaskyla_testvervarosok.html

[_9e0f8ca057517c4b-11] 11,00 ^11,01 ^11,02 ^11,03 ^11,04 ^11,05 ^11,06 ^11,07 ^11,08 ^11,09 ^11,10 ^11,11 ^11,12 https://www.jyvaskyla.fi/organisaatio/konsernihallinto/kansainvaliset-yhteydet/verkostot/jyvaskylan-ystavyyskunnat

[_3511ec3ca8b2d92f-12] ttps://wb.km.gov.cn/c/2008-02-21/3839238.shtml

[_43cdc09eaad52dcb-13] ttps://www.poznan.pl/mim/main/jyv-skyl-finlandia,p,19,62.html

[_4dddcbc1f0dbcd15-14] ttps://www.stavanger.kommune.no/om-stavanger-kommune/fakta-om-stavanger/#stavangers-vennskapsbyer

[_da523727038531e3-15] ttp://www.tartuvv.ee/index.php?option=com_content&view=article&id=139&Itemid=167

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]