Մարչիանա գրադարան
 | |
| Երկիր |  Իտալիա[1] |
|---|---|
| Տեսակ | պետական հանրային գրադարան և conservation library? |
| Հիմնվել է | մայիսի 31, 1468 |
| Տեղադրություն | Վենետիկ[2] |
| Հասցե | piazzetta San Marco, 7 - 30124 Venezia[2], Piazzetta San Marco, 30124 Venezia[3] և Piazzetta San Marco 7, 30124 Venezia[4][5] |
| Անվանված է | Մարկոս Ավետարանիչ |
| Հավաքածուներ | |
| Չափ | 1 000 000 արխիվային միավոր[6], 13 122 արխիվային միավոր[6][5], 696 339 արխիվային միավոր[3] և 1 500 000 արխիվային միավոր[4][5] |
| Այլ տվյալներ | |
| Կայք | bibliotecanazionalemarciana.cultura.gov.it(իտալ.) և marciana.venezia.sbn.it(իտալ.) |
Մարչիան գրադարան կամ Սուրբ Մարկոսի գրադարան (իտալ.՝ Biblioteca Marciana, սակայն պատմական փաստաթղթերում, սովորաբար հիշատակվում է որպես Libreria pubblica di san Marco) հանրային գրադարան Իտալիայի Վենետիկ քաղաքում։ Այն Իտալիայում պահպանված ձեռագրերի ամենավաղ հանրային գրադարաններից և պահեստներից մեկն է և պահում է դասական տեքստերի աշխարհի ամենանշանակալի հավաքածուները։ Այն անվանակոչվել է քաղաքի հովանավոր Սուրբ Մարկոսի անունով։
Գրադարանը հիմնադրվել է 1468 թվականին, երբ Հումանիստ գիտնական Կարդինալ Բեսարիոնը, Տուսկուլումի եպիսկոպոս և Պոլսի տիտղոսաթողիկ լատինական պատրիարքը, հունական և լատինական ձեռագրերի իր հավաքածուն նվիրել է Վենետիկի Հանրապետությանը` այն պայմանով, որ կստեղծվի հանրային ծառայությունների գրադարան։ Նրա ընտրությունը Վենետիկում հիմնականում պայմանավորված էր քաղաքի հույն փախստականների մեծ համայնքով և Բյուզանդական կայսրության հետ նրա պատմական կապերով։ Այնուամենայնիվ, Վենետիկյան կառավարությունը դանդաղ էր կատարում ձեռագրերը տասնամյակներ քննարկումներով և անվճռականորեն պատշաճ կերպով պահելու իր հանձնառությունը ՝ տասնհինգերորդ դարի վերջին և տասնվեցերորդ դարի սկզբին տեղի ունեցած մի շարք ռազմական բախումների և դրա արդյունքում քաղաքական անորոշության մթնոլորտի պատճառով։ Գրադարանը, ի վերջո, կառուցվել է վերականգնման ժամանակահատվածում `որպես քաղաքաշինության հսկայական ծրագրի մի մաս, որը նպատակ ուներ հանրապետությունը փառաբանել ճարտարապետության միջոցով և հաստատել նրա միջազգային հեղինակությունը` որպես իմաստության և ուսման կենտրոն։
Գրադարանի սկզբնական շենքը գտնվում է Վենետիկի նախկին կառավարական կենտրոնի Սանկտ Մարկոսի հրապարակում, իր երկար ճակատով դեպի Դոժերի պալատ։ Կառուցված 1537-1588 թվականների ընթացքում այն համարվում է ճարտարապետ Յակոպո Սանսովինոյի գլուխգործոցը և վենետիկյան Վերածննդի ճարտարապետության կարևոր գործը[7][8]։ Վերածննդի դարաշրջանի ճարտարապետ Անդրեա Պալլադիոն այն նկարագրել է որպես «թերևս ամենահարուստ և զարդարված շենքը, որը եղել է հին ժամանակներից մինչև հիմա» ("il più ricco ed ornato edificio che forse sia stato da gli Antichi in qua")[9] արվեստի պատմաբան Բուրկհարդտը այն համարել է «իտալական ամենահիասքանչ աշխարհիկ շենք» ("das prächtigste profane Gebäude Italiens")[10], իսկ Ֆրեդերիկ Հարտտն այն անվանել է «իտալական ճարտարապետության պատմության ամենագոհացուցիչ կառույցներից մեկը»[7]։ Գրադարանը, որը նույնպես նշանակալի է իր արվեստի համար, պահում է տասնվեցերորդ դարի Վենետիկի մեծ նկարիչների բազմաթիվ աշխատանքներ՝ այն դարձնելով Վենետիկյան մաներիզմի համապարփակ հուշարձան[11]։
Այսօր այս պատմական շենքը սովորաբար կոչվում է «Libreria sansoviniana» և հիմնականում թանգարան է։ 1904 թվականից սկսած՝ գրադարանային սենյակները, ընթերցասրահները և հավաքածուի մեծ մասը տեղավորվել են Վենետիկի հանրապետության նախկին դրամահատարանում։ Գրադարանը այժմ պաշտոնապես հայտնի է որպես Մարչիանի Ազգային գրադարան։ Սա Վենետիկի կառավարության կողմից ստեղծված միակ պաշտոնական հաստատությունն է, որը գոյատևում է և շարունակում է գործել[12]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ archINFORM (գերմ.) — 1994.
- ↑ 2,0 2,1 Anagrafe delle biblioteche italiane (իտալ.) — 1990.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 ISTAT 2020 survey on Italian libraries — 2022.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 ISTAT 2021 survey on Italian libraries — 2023.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 ISTAT 2022 survey on Italian libraries — 2024.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 ISTAT 2019 survey on Italian libraries — 2021.
- ↑ 7,0 7,1 Hartt, History of Italian Renaissance Art, p. 633
- ↑ Howard, Jacopo Sansovino..., p. 28
- ↑ Palladio, I quattro libri dell'architettura..., p. 5
- ↑ Burckhardt, Der Cicerone eine Anleitung zum Genuss der Kunstwerke Italiens, p. 325
- ↑ Humfrey, Painting in Renaissance Venice, p. 194
- ↑ Zorzi, La libreria di san Marco..., p. 407
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարչիանա գրադարան» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
