Մասոնությունն Իսպանիայում
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Square_compasses.svg/220px-Square_compasses.svg.png)
Մասոնությունն Իսպանիայում ունի երկար ու բարդ պատմություն, որում եղել են անկման և զարգացման ժամանակաշրջաններ, մսոնական եղբայրության նկատմամբ երկարամյա հետապնդումներ և բռնաճնշումներ։ Ֆրանցիսկո Ֆրանկոյի իշխանության ժամանակ մասոնները առանց հետաքննության ու դարանի որոշման գնդակահարվում էին միայն մի պատճառով, որ կասկածվում էին եղբայրության հետ կապ ունենալու մեջ։ Իսպանիայում մասոնության համար այդ ժամանակաշրջանը, որը տևել է մի քանի հարյուրամյակ, իսպանական մասոնության մեջ թողել է մեծ հետք։ Վերջին 40 տարիներին Իսպանիայում մասոնությունը երկարամյա անգործությունից հետո կարողացավ վերականգնվել և ներկայում զարգանում է մասոնության բոլոր ուղղություններով՝ կանոնավոր, ազատական և խառը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մասոնությունն Իսպանիայում, 18-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսպանիայում մասոնությունը հայտնվել է 18-րդ դարում։ 1728 թվականի փետրվարի 28-ին դուքս Ուորտոնի կողմից հիմնադրվում է առաջին օթյակը։ Նա եղել է Անգլիայի մեծ օթյակի նախկին մեծ վարպետ[1]։ Նա հիմնում է «Las Tres Flores de Lis» օթյակը կամ ինչպես այն հաճախ անվանում են՝ «Matritense»: Դրա մեջ մտնում էին Իսպանիայում բնակվող բրիտանացիները։ Անգլիայի մեծ օթյակը ճանաչում է նոր ստեղծված օթյակը և ռեգիստրում ներառում 50 համարի ներքո։ Մեկ տարի անց բացվում է ևս մեկ օթյակ այս անգամ արդեն Ջիբրալթարում։
1740 թվականին Ֆիլիպ V-ը մասոնների դեմ հրամանագիր է ստորագրում, ինչից հետո մասոնության բավականին մեծ թվով անդամներ ձերբակալվում և դատապարտվում են։ Ֆերդինանդ VI-ի 1751 թվականի հրամանագրով ազատ քարագործները առանց հետաքննության և դատարանի ոորոշման մահվան էին դատապարտվում[2]։ Այնուամենայնիվ, դարի վերջին Կառլոս III-ի գահ բարձրանալով մասոնների հետապնդումներն աստիճանաբար դադարեցին։ Արդեն 1780 թվականին հիսպանական հայտնի դիվանագետ և պետական գործիչ Արանդայի կոմս Պեդրո Պաբլո Աբրակա դե Բոլեան հիմնադրեց Իսպանիայի ազգային մեծ արևելք օթյակն ու դարձավ դրա առաջին մեծ վարպետը[3]։
Մասոնությունն Իսպանիայում, 19-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նապոլեոնի՝ Իսպանիայի ներխուժումից հետոֆրանսիական զինվորականները Կատալոնիայում հիմնեցին մի քանի օթյակներ։ Բացի այդ, Բալերյան կղզիներում գոյություն ունեին օթյակներ, որոնց անդամագրվել էին ֆրանսիական ռազմական գերիները։
Այն փաստը, որ ֆրանսիական և անգլիական բանակների բազմաթիվ զինվորականներ, ինչպես նաև Ամերիկայում իսպանական գաղութների անկախության պատերազմի բազմաթիվ ղեկավարներ (Սիմոն Բոլիվար, Խոսե Սան Մարտին և այլն) հանդիսանում էին մասոններ, Իսպանիայում մասոնության նկատմամբ ձևավորվեց բացասական վերաբերմունք[3]։
1837 -1868 թվականների ժամանակաշրջանում Իսպանիայում մասոնները ընդհատակ էին անցել և միայն 1869 թվականին նրանց կրկին թույլատրվեց բացահայտ գործունեություն իրականացնել։ Մասոնությունը հատկապես տարածված էէր Իսպանիայի հետևյալ շրջաններում՝ Կատալոնիա, Անդլուզիա, Վալենսիա, Մուրսիա և Բալերյան կղզիներ։
1889 թվականի մայիսի 21-ին միաձուլվում են Իսպանիայի Մեծ արևելք և Իսպանիայի Մեծ ազգային արևելք օթյակները, որոնց մեծ վարպետ է դառնում Միգել Մորաիտա Սագրարիոն[4]։ Մեկ տարի անց նորաստեղծ օթյակն արդեն ուներ շուրջ 120 օթյակ ամբողջ աշխարհում, այդ թվում՝ Ֆիլիպիններում, Կուբայում, Պուերտո Ռիկոյում։ 19-րդ դարի վերջում Իսպանիայում մասոնությունը կրկին հայտնվում է ճգնաժամի մեջ կապված գաղութային ճգնաժամի հետ, որը հանգեցրեց Ֆիլիպինների (1896 թվական) և Կուբայի (1898 թվական) անկախության։ 1896 թվականի օգոստոսի 21-ին Մեծ իսպանական արևելք օթյակի արխիվները առգրավվում են, իսկ մի շարք մասոններ ձերբակալվում և բանտարկվում[5]։ Արդյունքում մասոնական շրջանակները ստիպված էին դադարեցնել իրենց գործունեությունը անորոշ ժամանակով։
Մասոնությունն Իսպանիայում, 20-րդ դար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1900 թվականին Փարիզում Մասոնական միջազգային կոնգրեսում Մեծ իսպանական արևելք օթյակը պաշտոնապես հայտարարեց իր գործունեության վերսկսման մասին։
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Santacruzmasontemple03.jpg/220px-Santacruzmasontemple03.jpg)
Գեներալ Պրիմո դե Ռիվերայի իշխանության գալուց հետո մասոնությունը արգելվում է։ 1928 թվականի սեպտեմբերին երկու մեծ օթյակներից մեկը փակվում է, շուրջ 200 մասոններ, այդ թվում՝ մեծ վարպետներ ձերբակալվում են[6]։
1936 թվականին Մեծ իսպանական արևելք օթյակի իրավասության ներքո էին գտնվում շուրջ 200 օթյակներ, որոնց անդամների քանակը մոտավորապես 6000 էր[4], սակայն արդեն գեներալ Ֆրանկոյի իշխանության ժամանակ նա հրապարակում է մասոնների դեմ ուղղված իր առաջին հրամանագիրը, որից հետո սկսվում են ազատ քարագործների նկատմամբ մասսայական հետապնդումներ։ Մասոնների հետ կապ ունենալու փոքր-ինչ կասկածի դեպքում կասկածյալը կարող էր մահապատժի ենթարկվել։ Քաղաքացիական պատերազմում (1936-1939 թվական) Ֆրանցիսկո Ֆրանկոյի հաղթանակից հետո ավելի քան 10 հազար մարդ մասոնական եղբայրության հետ կապ ունենալու համար գնդակահարվեց[7]։ Պաշտոնապես Իսպանիայում մասոնությունն արգելվեց 1940 թվականի մարտի 2-ին։ Մեծ իսպանական արևելք օթյակի ներկայացուցիչները ստիպված էին փախչել Մեքսիկա, որտեղ նրանց ընդունեց մասոն նախագահ Կարդենաս ի դել Ռիոն։
1977 թվականին Ֆրանցիսկո Ֆրանկոյի վարչակարգի անկումից հետո ֆրանսիական մասոնական կազմակերպությունների ու իսպանական կառավարության միջև սկսվում է բանակցությունների գործընթաց, որը տեղի է ունենում Ստրասբուրգում, Փարիզում և Մադրիդում։ Բանակցությունների թեման էր Մեծ իսպանական արևելքի վերադարձն Իսպանիա[4]։ 1980 թվականին ստեղծվում է Իսպանիայի մեծ խորհրդանշական օթյակը, որը կապեր ուներ Ֆրանսիայի մեծ արևելք օթյակի հետ։ 1981 թվականին ստեղծվում է Իսպանիայի մեծ օթյակը, որը ճանաչվում է Անգլիայի միացյալ մեծ օթյակից կողմից։
Իսպանիայի ժամանակակից մասոնական կազմակերպություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Իսպանիայի մեծ օթյակ - հիմնադրվել է 1981 թվականին։ Ունի Անգլիայի միացյալ մեծ օթյակից կողմից ճանաչում։ Այն միավորում է 2500 մասոնների 179 օթյակում[8][9][10][11][12][13]։
- Իսպանիայի մեծ խորհրդանշական օթյակ - հիմնադրվել է 1980 թվականին։ Խառը հնազանդությամբ է գործում։ Ընդգրկված է CLIPSAS-ի մեջ։
- Կատալոնիայի մեծ արևելք - հիմնադրվել է 1989 թվականին։ Ունի 12 օթյակ։ Խառը հնազանդությամբ է գործում։
- Միջազգային խառը մասոնական մարդու իրավունքի օրդեն - Իսպանիայում առաջին օթյակը հիմնադրվել է 1921 թվականին։ 1938-ից 1979 թվականներին ստիպված է եղել դադարեցնել իր գործունեությունը[14][15][16][17]։
- Մեծ իբերական արևելք - հիմնադրվել է 2001 թվականին Բելգիայի մեծ արևելքի կողմիցց։ Խառը հնազանդությամբ է գործում[18]։
- Իսպանիայի կանանց մեծ օթյակ - Հիմնադրվել է 2005 թվականի հունիսի 4-ին։
- Իսպանիայի մեծ պրիոորատ - հիմնադրվել է 2003 թվականին Գալիայի մեծ պրիորատի կողմից։
Բացի այդ, գոյություն ունեն օթյակներ, որոնք գտնվում են Ֆրանսիայի մեծ արևելքի և Ֆրանսիայի մեծ օթյակի իրավասության ներքո։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Իսպանիայի մեծ օթյակի զինանշան
-
Միջազգային խառը մասոնական մարդու իրավունքի օրդենի զինանշան
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Grand Lodge of British Columbia and Yukon
- ↑ Х. А. Льоренте. История испанской инквизиции. Том II
- ↑ 3,0 3,1 San Juan de España Lodge Nº 28(չաշխատող հղում)>
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Respetable Logia Moriá nº 143». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 21-ին.
- ↑ José Antonio Ferrer Benimeli La masonería española y la crisis colonial de 98 — p.169.(չաշխատող հղում)
- ↑ Matthew Scanlan. Freemasonry and the Spanish Civil War: Part I, the Path to War
- ↑ Pepe Rodríguez. Masonería al descubierto (Del mito a la realidad 1100—2006). — 2006
- ↑ Grande Loge d’Espagne, La masoneria abre sus puertas, Atanor Ediciones, 2012
- ↑ The history and the persecutions of Spanish Freemasonry
- ↑ Grande Loge d’Espagne, La masoneria abre sus puertas, Atanor Ediciones, 2012 (ISBN 978-84-939-6175-6)
- ↑ José María Arribas Macho, Masonería, Enciclopedia de Historia de España. V. Diccionario temático, ed Miguel Artola, Alianza Editorial, Madrid, 1991, p785
- ↑ La Matritense 7
- ↑ Esteban Cortijo, Masoneria y extremadura, Ateneo de Cáceres y Caja de Ahorros de Extremadura, 2008 (ISBN 978-84-691-4233-2)
- ↑ С. П. Карпачев, Искусство вольных каменщиков. стр 217, ISBN 978-5-990-54931-9
- ↑ «International Constitution — Droit Humain Internationale». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
- ↑ Карпачёв С. П., Масоны, Словарь. Издательство АСТ, 2008, ISBN 978-5-17049888-8
- ↑ Daniel Ligou, Histoire des francs-maçons en France de 1815 à nos jours, Privat, 2000
- ↑ members.jpg Արխիվացված 2012-05-25 archive.today
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Amando Hurtado. «Nosotros los Masones» EDAF, Madrid, 2005.
- José J. L. Gómez.«Entrevista a un Masón» Արխիվացված 2010-09-30 Wayback Machine Editorial Seneca, 2006.
- José Antonio Ferrer Benimeli Jefes de Gobierno masones. España 1868—1936. La esfera de los libros. 2007. ISBN 978-84-9734-665-8
- Gustavo Vidal Manzanares Masones que cambiaron la historia: 18 semblanzas masónicas. Edaf. 2007. ISBN 978-84-414-1953-7
- Pedro Álvarez Lázaro «La Masonería, escuela de formación del ciudadano». Comillas ISBN 978-84-89708-03-7
- Lacalzada de Mateo, María José, «La Masonería: Leyenda, Historia y Mito», «Fundación María Deraismes». Madrid 2007. ISBN 84-935508-0-9 ISBN 978-84-935508-0-6
- Lacalzada de Mateo, María José, «El Cimiento Mixto en Masonería, El Derecho Humano en España 1893—1963», «Fundación María Deraismes». Madrid 2007. ISBN 978-84-935508-1-3