Մասնակից:Jgrigoryan.99/Ավազարկղ11
| Jgrigoryan.99/Ավազարկղ11 |
|---|
| Գիտական դասակարգում |
|
|
Անակոնդաներ կամ ջրային բոաս, ինեքթս ցեղի խոշոր օձերի խումբ: Հիմանակնում հանդիպում են Հարավային Ամերիկայի արևադարձային գոտիներում։ Ներկայումս հայտնի է չորս տեսակ:
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չնայած անունը վերաբերում է օձերի խմբին, այն հաճախ օգտագործվում է միայն մեկ տեսակի ՝ մասնավորապես սովորական կամ կանաչ անակոնդային (ինեքթս մուրինուս), որը քաշով ամենամեծ և ամենաերկար օձն է աշխարհում:
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարավային Ամերիկայի անակաուչոա և անակաունա անվանումները առաջարկել է Փիթեր Մարթրն Դ՛անգերիան, բայց հարավամերիկյան ծագման գաղափարը կասկածի տակ է դրել Հենրի Ուոլտեր Բեյթսը, ով Հարավային Ամերիկա կատարած իր ճանապարհորդությունների ժամանակ չի կարողացել գտնել նման անուն:Անակոնդա բառն առաջացել է քեյլոնի (Շրի Լանկա) օձի անունից, որը Ռեյը նկարագրել է լատիներենով իր Սինոփսիս մեթոդիկայում (1693) որպես ցույց է տալիս օձի կմախքը խոշոր եղջերավոր անասուններին, գոմեշներին և այլ անդամներին[1].Ռեյը օգտագործեց Լեյդենի թանգարանի օձերի կատալոգը, որը տրամադրել էր դոկտոր Թանկրեդ Ռոբինզոնը, բայց նրանց սովորության նկարագրությունը հիմնված էր Անդրեաս Քլայերի վրա, ով 1684 թվականին նկարագրեց հսկա օձի, որը ջախջախում էր խոշոր կենդանիներին ՝ ոլորելով նրանց մարմինը և կոտրելով նրանց ոսկորները Անրի Յուլը իր «Հոբսոն-Ջոբսոն» գրքում նշում է, որ այդ բառը ավելի տարածված դարձավ այն բանի շնորհիվ, որը 1768 տպագրվեց թվականին Սքոթս գեղարվեստական ամսագրում,գրականության հեղինակ Ռ. Էդվինը [2]: Էդվինը նկարագրեց «վագր», որին անակոնդան ջախջախեց բոլորին, չնայած Շրի Լանկայում վագրեր չկային [3]}}: Յուլ և Ֆրենք Ուոլները նշել են, որ օձը իրականում պիթոն է և առաջարկել են անաի-կոնդրայի թամիլերեն ծագումը, ինչը նշանակում է մարդասպան[4]: Սինհալական ծագումը նույնպես առաջարկել է Դոնալդ Ֆերգյուսոնը, ով նշել է, որ Հենականդայա[5] բառը (հինայի կայծակաճարմանդ / մեծ և կանդայի ցողուն / միջքաղաքային) բառը օգտագործվել է Շրի Լանկայում ՝ փոքր մտրակ օձի (Ahaetulla pulverulenta) նկատի ունենալու համար և ինչ-որ կերպ սխալ է օգտագործվել պիթոնի համար,ահա թե ինչպես են ստեղծվել առասպելները[6][7][8]: Սովորաբար Բրազիլիայում անակոնդան անվանում են սուկուրի, սուկուրիջու կամ սուկուրիուբա [9]:
Տեսակներ և «անակոնդա» տերմինի այլ կիրառումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Անակոնդա» տերմինը օգտագործվել է ՝
- Ինեքթս սեռի ցանկացած ներկայացուցիչ, խոշոր, ջրային օձերի խումբ, որը հայտնաբերվել է Հարավային Ամերիկայում.
- Ինեքթո մուրինուս, կանաչ անակոնդան ՝ ամենամեծ տեսակը, որը հայտնաբերվել է Անդերից արևելք ՝ Կոլումբիա, Վենեսուելա, Գվիանեա, Էկվադոր, Պերու, Բոլիվիա, Բրազիլիա և Տրինիդադ և Տոբագո
- Ինեքթս նատեուս, դեղին անակոնդան ՝ փոքր տեսակ, որը հայտնաբերվել է Արևելյան Բոլիվիայում, հարավային Բրազիլիայում, Պարագվայում և Արգենտինայի հյուսիս-արևելքում
- Ինեքթս դեճաուենսի ՝ մուգ կետավոր անակոնդան, հազվագյուտ տեսակ է, որը հայտնաբերվել է Բրազիլիայի հյուսիս-արևելքում և Ֆրանսիական Գվիանեայի ափամերձ շրջաններում:
- Ինեքթս բենեսիս ՝ բոլիվյան անակոնդան, վերջին հայտնաբերված տեսակն է, որը հայտնաբերվել է Բոլիվիայի Բենի և Պանդոյի դեպարտամենտներում:
- Այս տերմինը նախկինում կիրառվել է անճշտորեն ՝ նշելով ցանկացած խոշոր օձ, որը գտնում է իր որսը, չնայած այս գործածությունն այժմ հնագույն է:
- «Անակոնդան» օգտագործվում է նաև որպես թշնամուն սահմանափակելու, խեղդելու գործողությունների փոխաբերություն, օրինակ ՝ «Անակոնդա» ծրագիրը, որն առաջարկվել էր Ամերիկյան քաղաքացիական պատերազմի սկզբում, որում Միության բանակը պետք է արդյունավետորեն «խեղդեր» Համադաշնությունը[10]: Մեկ այլ օրինակ է բրազիլական uիուիցուի մարտարվեստում անակոնդայի խեղդումը, որն իրականացվում է բռնելով հակառակորդի ձեռքերը, պարանոցը, թևատակը,այնուհետև բռնելով հակառակ թևի երկգլուխ մկանները, և հնարավոր է կորցնեք գիտակցությունը:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ray, John (1693). Synopsis methodica animalium quadrupedum et serpentini generis (լատիներեն). London: Impensis S. Smith & B. Walford. էջ 332. doi:10.5962/bhl.title.41459 – via Biodiversity Heritage Library.
- ↑ Owen, Charles (1742). An essay towards a natural history of serpents. London. էջ 114. doi:10.5962/bhl.title.58688 – via Biodiversity Heritage Library.
- ↑ Pocock, Reginald I. (1930). «The Panthers and Ounces of Asia». Journal of the Bombay Natural History Society. 34 (2): 307–336 – via Biodiversity Heritage Library.
- ↑ Wall, Frank (1921). Ophidia Taprobanica or the Snakes of Ceylon. Ceylon: H. R. Cottle, Government Printer. էջ 48. doi:10.5962/bhl.title.53694 – via Biodiversity Heritage Library.
- ↑ Willey, Arthur (1904). «Some rare snakes of Ceylon». Spolia Zeylanica. 1 (3): 81–89 – via Internet Archive.
- ↑ Ferguson, Donald (1897). «The derivation of "Anaconda"». Notes and Queries. 12 (294): 123–124. doi:10.1093/nq/s8-XII.294.123 – via Internet Archive.
- ↑ Skeat, Walter W. (1882). A concise etymological dictionary of the English Language. Oxford University Press. էջ 16 – via Internet Archive.
- ↑ Yule, Henry; Burnell, Arthur C. (1903). Hobson-Jobson. London: John Murray. էջեր 24–25 – via Internet Archive.
- ↑ «Dicionário online de português: sucuriju» (պորտուգալերեն). Վերցված է 19 February 2014-ին.
- ↑ Simpson, J. A.; Weiner, E. S. C., eds. (1991). The Compact Oxford English Dictionary (2 ed.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-861258-3.