Մասնակից:Anitochek/Ավազարկղ 4
Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայության հատուկ նշանակության զորքերի «Ա» վարչություն, Ռուսաստանի անվտանգության դաշնային ծառայության հատուկ նշանակության կենտրոնի հատուկ ստորաբաժանում։ Կազմավորվել է ԽՍՀՄ-ում 1974 թվականի հուլիսի 29-ին, ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտեի 7-րդ բաժնի 5-րդ վարչության «Ա» խումբ անունով և շարունակում է իր գործունեությունը ժամանակակից Ռուսաստանում։ Լրագրողների և հասարակ մարդկանց շրջանում ավելի շատ հայտնի է «Ալֆա» անունով, որը դարձել է հայտնի ապրանքանիշ։ «Վիմպել» հատուկ ստորաբաժանման հետ «Ալֆա» խումբը ռուսական ամենահայտնի հակաահաբեկչական ստորաբաժանումներն են, որոնք լուծում են ազգային անվտանգության ապահովման խնդիրները։
«Ա» վարչության հիմնական խնդիրներն են ահաբեկչական գործողությունները կանխելու հատուկ ուժերի գործողությունների իրականացումը, ահաբեկիչների որոնումը, վնասազերծումը կամ վերացումը, պատանդներին ազատելը և այլն։ Բացի այդ, խմբի մարտիկները ներգրավված են նաև Ռուսաստանի անվտանգության դաշնային ծառայության հատուկ և բարդ այլ գործողություններում, ինչպես նաև գործում են «թեժ կետերում», ներառյալ Ռուսաստանի այնպիսի հանրապետություններում, ինչպիսիք են Չեչնիան, Դաղստանը, Ինգուշեթիան և այլն: Հատուկ ստորաբաժանումը նախատեսված է հատուկ մարտավարության և միջոցների կիրառմամբ՝ հակաահաբեկչական հատուկ գործողություններ իրականացնելու համար։ «Ալֆա»-ի աշխատակիցների ամենօրյա աշխատանքն է չեզոքացնել ահաբեկիչներին, ովքեր գրավում են օդային և ջրային նավերը, ցամաքային մեքենաները, ինչպես շենքերում պահվող պատանդներին։
Խմբի ձևավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Ա» խումբ ստեղծելու որոշումը կայացվել է 1972 թվականի սեպտեմբերի 5-ի լույս 6-ի գիշերը Մյունխենի Օլիմպիական խաղերում տեղի ունեցած ահաբեկչությունից հետո, որի ժամանակ պաղեստինյան ահաբեկչական խմբավորման ձեռքով սպանվել են Իսրայելի օլիմպիական հավաքականի 11 անդամներ։«Սև սեպտեմբեր», ինչպես նաև «Վնուկովո» օդանավակայանից ահաբեկիչների կողմից Յակ-40 ինքնաթիռի առևանգման փորձից հետո, որը տեղի է ունեցել Ալֆայի ձևավորումից գրեթե 4 շաբաթ առաջ՝ 1974 թվականի հուլիսի 3-ին։ Ալֆայի վետերանների խոսքով՝ «երբ ավազակները վնասազերծվեցին, օդանավի շուրջը թանձր փոշու ծուխ էր»: Սա ԽՍՀՄ-ում ինքնաթիռի առևանգման առաջին դեպքը չէր. 1954 թվականին թռիչքի ժամանակ Ռոմաշկինը իր կյանքի գնով խափանեց Թալլինից Li-2-ի առևանգումը, 1970 թվականին Պրանաս և Ալգիրդաս Բրազինսկիսները առևանգեցին An-24-ը և սպանեցին բորտուղեկցորդուհուն։ Ըստ Մ.Ե.Բոլթունովի, ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտեի նախագահ Յուրի Անդրոպովը ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի յոթերորդ տնօրինության ղեկավար Ալեքսեյ Բեշաստնովի հետ անձնական զրույցում հիշեց, որ գերմանական ոստիկանությունը չի կարողացել փրկել Մյունխենի պատանդներին և մտավախություն է հայտնել, որ ԽՍՀՄ-ում նմանատիպ իրադարձություններ կարող են կրկնվել, և Խորհրդային Միությունում ավազակների վնասազերծմամբ նման։հակամարտությունները ուժով լուծելու փորձ չկար ։
1980-ին Մոսկվայում կայանալիք ամառային օլիմպիական խաղերին լիովին դիմակայելու համար անհրաժեշտություն առաջացավ ստեղծել հատուկ գաղտնի ուժեր, որոնք կարող են դիմակայել հնարավոր ահաբեկչական սպառնալիքներին և ապահովել քաղաքացիների անվտանգությունը։ Գերմանիայում, Օլիմպիական խաղերից հետո, նույն նպատակով՝ կրկնվող ողբերգությունները կանխելու նպատակով, ստեղծվեց GSG 9 ջոկատը, որը զբաղվում էր սպանությունների, կողոպուտի և պատանդ վերցնելու հետ կապված առանձնապես ծանր հանցագործությունների ճնշմամբ. Հենց այս ջոկատը Անդրոպովը բերեց որպես ահաբեկչական գործողություններին գերմանական իշխանությունների արձագանքի օրինակ։ Համանմանորեն, Միացյալ Նահանգներում 1977 թվականին հայտնվեցին բանակին պատկանող «Դելտա» հատուկ նշանակության ջոկատները։ Նույն տարիներին Ֆրանսիայում հայտնվեցին GIGN հատուկ ջոկատայինները։ ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի ղեկավարությունը տեղեկատվություն է ստացել ոչ միայն արտերկրում ահաբեկչության դեմ պայքարի հատուկ ստորաբաժանումների ստեղծման, այլ նաև նոր ահաբեկչական գործողությունների մասին, այն մանրակրկիտ վերլուծվել է, ինչը հաշվի է առնվել ԽՍՀՄ ԿԳԲ-ի նոր բաժանման գաղափարի շուրջ մտածելիս։
Խմբի համար կադրերի մրցակցային ընտրությունը շատ դաժան էր. այնտեղ կարող էին գրանցվել միայն ֆիզիկական և մասնագիտական պատրաստվածության բարձր մակարդակ ունեցող անձինք պիտանի օդադեսանտային ուժերում ծառայության համար,դրականորեն ապացուցված ինչպես նաև ազնիվ, հայրենիքին նվիրված, հոգեբանորեն դիմացկուն և պարտաճանաչ նրանք պետք է լինեին նաև ԿԳԲ-ի սպաներ՝ մոսկովյան կացության թույլտվությամբ։ Այն պատճառով, որ նախկինում նման ջոկատներ և խմբեր չեն ձևավորվել նախադեպերի բացակայության պատճառով, որոնք կստեղծեին նման ստորաբաժանումների անհրաժեշտություն «Ա» խմբի ձեւավորումն իրականացվել է բացառապես կամավոր հիմունքներով։ Նոր ջոկատի առաջին հենակետը տեղակայված էր Մոսկվայի Նովոսլոբոդսկայա փողոցի ըմբշամարտի սրահում։ Ի տարբերություն օտարերկրյա հատուկ նշանակության ուժերի, ինչպիսին է «Դելտա»-ն, Ալֆայի կադրերը համալրելու համար ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի ղեկավարությունը պոտենցիալ թեկնածուների զանգվածային վերանայում չի անցկացրել, իրենց ներկայացուցիչներին ուղարկելով ԽՍՀՄ առանձին շրջաններ բայց թույլ է տվել ընդունել ԿԳԲ-ի ցանկացած սպա, եթե նրանք ունեն մոսկովյան կացության թույլտվություն, բայց, առաջին հերթին, հենվել են կոմիտեի կադրերի բաժնի փորձի վրա և նույնիսկ թեկնածուների հետ վերջիններիս անձնական ծանոթությունների վրա։ Սավելևը նշել է, որ շատերը խումբ են եկել ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի յոթերորդ տնօրինության վերահսկողության ծառայությունից, որտեղ աշխատողներից պահանջվում էր անընդհատ մտածել և վերլուծել իրավիճակը՝ ճիշտ որոշում կայացնելու համար։
Քանի որ ջոկատի անձնակազմի պատրաստման համար նոր բազա ստեղծելը հնարավոր և իմաստալից չէր, «Ա» խումբը տեղափոխվեց ԽՍՀՄ ԿԳԲ յոթերորդ վարչություն, որտեղ կային համապատասխան պայմաններ դրա համար։ «Ա» խումբը ստեղծելիս ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի ղեկավարությունը ձգտում էր ջոկատի զարգացման համար ստեղծել այնպիսի հզոր բազա, որպեսզի այն չզիջի գոնե Բոննի մոտ գտնվող հիմնական GSG-9 հենակետին, որի վրա ստեղծվել էին ջոկատի պատրաստման համար անհրաժեշտ բոլոր պայմանները։ Բացի իրենց ծրագրերը մշակելուց, ղեկավարությունն օգտագործել է նաև Կուբայի անվտանգության նմանատիպ ծառայությունների որոշ մշակումներ։
Գործունեությունը ԽՍՀՄ-ում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Ա» խմբի գործողությունները 1970-ական թվականներին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին գործողությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խմբի գոյության առաջին երկու տարիների ընթացքում մի քանի անգամ ահազանգվել է: Խումբը ստիպված եղավ ցրել ուսանողների ցույցերը Եթովպիայի և Տոգոյի դեսպանատներում, որոնք պահանջում էին բարձրացնել կրթաթոշակները. բանակցությունների առաջին փորձերից հետո օպերատիվ աշխատողներն իրենք մտան դեսպանատներ և դուրս բերեցին ցուցարարներին՝ նստեցնելով ավտոբուսների մեջ։ 1976 թվականին Մոսկվայում Ալֆայի ծառայություններն անհրաժեշտ են եղել մի խումբ հայրենակից ուսանողների կողմից պատանդ վերցված Գայանայի դեսպանի ազատ արձակման ժամանակ։ Եվս երկու աշխատակից 1976-1977-ական թվականներին ծառայել են Լիբանանում՝ ապահովելով խորհրդային դեսպանի, ՊԱԿ-ի ռեզիդենտի և դիվանագետների ընտանիքի անդամների անձնական անվտանգությունը։ Առաջին լուրջ գործողությունը, որը ներառում էր A խումբը, տեղի ունեցավ 1976 թվականի դեկտեմբերի 18-ին, երբ Տու-134 ինքնաթիռը թռավ Ցյուրիխ, Անդրոպով Յուրի Վլադիմիրովիչի հրահանգով ՝ առաքելով այլախոհ Վլադիմիր Բուկովսկու մոր, քրոջ և ծանր հիվանդ եղբորորդու հետ: Ինքնաթիռում էին «Ա» խմբի չորս աշխատակիցներ՝ «Ա» խմբի հրամանատարի տեղակալ մայոր Ռ.Պ. Իվոնը և նրա ենթակաները Ն.Վ.Բերլևը, Դ.Ա.Լեդենևը և Ս.Գ.Կոլոմեցը։ Ըստ Բերլեւի հուշերի՝ Բուկովսկին պնդել է, որ իրեն ուղեկցող ուժայինները քաղաքավարի են վերաբերվել։
1977 թվականին խմբի չափն ընդլայնվեց 30-ից մինչև 56 մարդ, երբ նրա հրամանատարը դարձավ Գ. Ն. Զայցևը։ 1978 թվականի հուլիս-օգոստոս ԽՍՀՄ նավատորմի Սևծովյան նավատորմի մարտական լողորդների հետ միասին «Ա» խմբի օպերատիվներն ապահովում էին «Վրաստան» և «Լեոնիդ Սոբինով» նավերի ստորջրյա հատվածի անվտանգությունը, Հավանայում կազմակերպված Երիտասարդության և ուսանողների XI համաշխարհային փառատոնի պատվիրակներին ընդունելու համար: Այս գործողության համար պատասխանատու էր «Ա» խմբի հրամանատար Գ.Ն.Զայցևը։ Սակայն, բացի դրանից, Ա խմբի աշխատակիցները մասնակցել է նաև առևանգողներին վնասազերծելու գործողություններին, 1978-ին եղել է օդանավի առևանգման առնվազն վեց փորձ,այդ թվում մեկը Գրոզնիում (ուղևոր Մախաևը վիրավորել է թռիչքի մեխանիկին, կրակել է ինքն իրեն Մախաչկալայում վայրէջքի ժամանակ) և մեկը, ով վայրէջք է կատարել Պյարնում (ինչ-որ մեկը Աֆոնինը, ով պահանջել է թռիչք կատարել դեպի Շվեդիա, ձերբակալվել է A խմբի օպերատիվ աշխատակիցների կողմից) 1979 թվականին Սիմֆերոպոլում (ուսանող Վյանշասին սպառնում էր պայթյուն), Անադիրում և Նովոկուզնեցկում (երկուսն էլ առևանգողները սպանվել են) առևանգման փորձեր են եղել։
«Ա» խմբի գործողությունները 1980-ական թվականներին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գործուղումներ Աֆղանստան և Մոսկվայի Օլիմպիական խաղեր
«Ա» խումբը ծառայել է Քաբուլում 1980 թվականի հունվարից հունիսի 30-ը։