Համշենի գավառակ

Գավառ
	Համշեն
Վարչական տարածք	Օսմանյան կայսրություն
Վիլայեթ	Տրապիզոնի վիլայեթ
Գավառ	Լազիստանի գավառ
Այլ անվանումներ	Համաշեն, Հեմշիրե, Նավյաց երկիր, Սավյաց երկիր, Տամբուր
Ժամային գոտի	UTC+3

Համշեն, գավառակ Օսմանյան կայսրության Տրապիզոնի վիլայեթում։ Գտնվում էր Սև ծովը թափվող Ֆորթունա գետի ավազանում, ծովի հարավ-արևելյան առափնյա տարածքում։ Կենտրոնը Համշեն քաղաքն է։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավ-արևելքից սահմանակից էր Խոտորջրի գավառակին, արևելյան և հյուսիսային կողմերից շրջապատված էր Պարխարյան լեռներով ու Լազիստանի գավառով, արևմուտքից՝ Պոնտական լեռներով։ Համշենն ունի բարձրաբերձ լեռներ ու խոր ձորեր, անտառապատ է ու ջրառատ։ Գավառը բնականից բաժանված է երկու մասի՝ Բաշ Համշենի և Խոփա Համշենի։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հնագույն ժամանակներից այստեղ ապրել են հայեր։ Տարածքը վարչականորեն մտնում էր Մեծ Հայքի Տայք աշխարհի Խաղտիք գավառի մեջ։ VIII-IX դարերում Համշենը մի փոքրիկ հայկական իշխանություն էր, որը 789-790 թվականներին հիմնել էին Համամ և նրա հայր Շապուհ Ամատունի իշխանները։ Հետագայում ինքնավար իշխանությունը դադարեց գոյություն ունենալուց, բայց գավառը մնաց զուտ հայաբնակ և ներքին ինքնավարությամբ օժտված շրջան։

XVII դարի վերջում թուրքերը մտան Համշեն և ավերիցենի այն, իսկ բնակիչներին հարկադրեցին ընդունել մուսուլմանություն։ 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ մեծ կոտորած եղավ գավառակում և համշենցիների ամբողջական զանգվածներ գաղթեցին Կովկաս և հաստատվեցին Սև ծովի արևելյան առափնյա շրջաններում՝ Սուխումում, Սոչիում, Մացեստայում, Ադլերում, Նոր Աֆոնում, Գագրայում և այլուր։ Գաղթած համշեցիների թիվը հասել է ավեի քան 60 000 մարդու։