Կողքիս

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոլխիդա (այլ կիրառումներ)

Կողքիսը հնագույն ժամանակներում

Կողքիս^[1] կամ Կոլխիդա^[1] (վրաց.՝ և լազ.՝ კოლხეთი, կոլխեթի, հին հունարեն՝ Κολχίς, Colchís), հին վրացական^[2]^[3]^[4] պետություն^[5]^[6], թագավորություն և տարածաշրջան^[7] արևմտյան Վրաստանում։ Կոլխիդան վրաց ազգի կայացման և կազմավորման մեջ մեծ դեր է խաղացել^[8]^[9] և եղել է վաղ վրացական (քարթվելական) պետություն^[4], որը նաև մեծ դեր է ունեցել արևելավրացական Իբերիա պետության հետ միավորումից հետո վրացական ֆեոդալական պետության կազմավորման մեջ^[10]^[11]։

Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Կոլխի» տերմինը օգտագործվում է Սև ծովի արևելյան ափին բնակվող բոլոր վրացական ցեղերի նշման համար^[12]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նիկե աստվածուհի արձանիկ, հայտնաբերվել է Վանիում, Վրաստան

Մ.թ.ա. VI դարում Արևմտյան Վրաստանի տարածքում ձևավորվեց Կոլխիդայի թագավորությունը, որը հայոց Երվանդունիների թագավորության քաղաքական ազդեցության ոլորտում էր։ Հետագայում ձևավորվում է Իբերիայի թագավորությունը։ Հետաքրքիր է, Իբերիայի առաջին մայրաքաղաքը Արմազն էր։

Ենթադրվում է, որ Կոլխիդայի թագավորությունը վաղ ստրկատիրական պետություն էր։ Նրա տնտեսության առաջատար ճյուղը եղել է երկրագործությունը։ Գոյություն ունեին քաղաքատիպ առևտրա-արհեստավորական կենտրոններ՝ Փասիս (Ռիոն) գետի հովտում, և քաղաքներ՝ Սև ծովի ափին։ Զարգացած էր երկաթի մշակությունը, ոսկերչությունը, բրուտագործությունը, կտավագործությունը, փայտամշակությունը։ Շրջանառության մեջ էին արծաթե դրամներ, որոնք թողարկվում էին Սև ծովի արևելյան ափի հունական գաղութներում (Դիոսկուրիա, Գիենոս, Փասիս)։ Կոլխական ցեղային միությունը՝ «թագավորությունը», մ.թ.ա. 6-րդ դարի վերջին և 5-րդ դարի 1-ին կեսին գտնվում էր Աքեմենյան Իրանի, այնուհետև հունա-մակեդոնյան ազդեցության ոլորտում, մ.թ.ա. 2-րդ դարի վերջին՝ Պոնտական թագավորության կազմում, իսկ մ.թ.ա. 65 թվականին՝ Հռոմի տիրապետության տակ։ Կոլխիդայի թագավորության տարածքում մ.թ. 1-2-րդ դարերի սահմանագծում առաջացան մանր իշխանություններ։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Հովհաննես Բարսեղյան (2006)։ «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում»։ Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու։ Երևան: 9-րդ հրաշալիք։ էջ 51։ ISBN 99941-56-03-9
↑ Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC-AD 562, David Braund Oxford: Clarendon Press, 1994. Pp. 359
↑ The Making of the Georgian Nation, Ronald Grigor Suny, p. 13
↑ ^4,0 ^4,1 Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War, Stuart J. Kaufman, p. 91
↑ Cyril Toumanoff, Studies in Christian Caucasian History, p 69
↑ One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups, James Minahan, p. 282
↑ Marc Van de Mieroop, A History of the Ancient near East, C. 3000—323 BC, p 265
↑ Charles Burney and David Marshal Lang, The Peoples of the Hills: Ancient Ararat and Caucasus, p. 38
↑ Oliver Wardrop, The Kingdom Of Georgia: Travel In A Land Of Women, Wine And Song (Kegan Paul Library of History and Archaeology)
↑ David Braund, Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC-AD 562, Oxford University Press, USA (September 8, 1994)
↑ W.E.D. Allen, A history of the Georgian people (1932), p. 123
↑ The Great Soviet Encyclopedia:«Կոլխի» բառի նշանակությունը Սովետական մեծ հանրագիտարանում

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 513)։

[ՏՈՒՏ-1] 1,0 ^1,1 Հովհաննես Բարսեղյան (2006)։ «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում»։ Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու։ Երևան: 9-րդ հրաշալիք։ էջ 51։ ISBN 99941-56-03-9

[Antiquity_1994._Pp._359-2] Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC-AD 562, David Braund Oxford: Clarendon Press, 1994. Pp. 359

[Georgian_Nation_p._13-3] The Making of the Georgian Nation, Ronald Grigor Suny, p. 13

[Modern_Hatreds_p._91-4] 4,0 ^4,1 Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War, Stuart J. Kaufman, p. 91

[Cyril_Toumanoff_p_69-5] Cyril Toumanoff, Studies in Christian Caucasian History, p 69

[One_Europe_p._282-6] One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups, James Minahan, p. 282

[7] Marc Van de Mieroop, A History of the Ancient near East, C. 3000—323 BC, p 265

[8] Charles Burney and David Marshal Lang, The Peoples of the Hills: Ancient Ararat and Caucasus, p. 38

[9] Oliver Wardrop, The Kingdom Of Georgia: Travel In A Land Of Women, Wine And Song (Kegan Paul Library of History and Archaeology)

[10] David Braund, Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC-AD 562, Oxford University Press, USA (September 8, 1994)

[11] W.E.D. Allen, A history of the Georgian people (1932), p. 123

[bse.sci-lib.com-12] The Great Soviet Encyclopedia:«Կոլխի» բառի նշանակությունը Սովետական մեծ հանրագիտարանում

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]