Թխկի հիրկանյան

Թխկի հիրկանյան
Թխկի հիրկանյան
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Օճառածաղկավորներ (Sapindales)
Ընտանիք	Օճառազգիներ (Sapindaceae)
Ենթաընտանիք	Hippocastanoideae
Ցեղ	Թխկի (Acer)
Տեսակ	Թխկի հիրկանյան (A. hyrcanum)
Միջազգային անվանում
Acer hyrcanum Fisch. & C.A.Mey., 1838
Կարգավիճակ
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Քիչ մտահոգող տեսակ

Թխկի հիրկանյան (լատին․՝ Acer hyrcanum ), մինչև 20 մ բարձրությամբ ծառ է։

Երիտասարդ ճյուղերը և ընձյուղները մերկ են, կարմրադարչնագույն։ Տերևները 5 բլթականի են, 4,5—9 սմ երկարությամբ և մի փոքր ավելի լայնությամբ։ Վերևի կողմից մուգ կանաչավուն են, ներքևից՝ բաց գույնի։ Ծաղիկները դեղնավուն են, մանր, հավաքված վահանակներում։ Թևապտուղները մերկ են, 2,5-4,5 սմ երկարությամբ, գրեթե զուգահեռ դասավորված, դեղնագորշավուն։ Ծաղկում է հունիսին, պտուղները հասունանում են սեպտեմբերին։ Արտակարգ չորադիմացկուն և երաշտադիմացկուն ծառատեսակ է։ Հիրկանյան թխկին մեծ արժեք է ներկայացնում հատկապես չոր և շոգ շրջանների բնակավայրերի կանաչապատման և արհեստական անտառներ ստեղծելու գործում։ Սակայն ներկայումս դեռևս մշակության մեջ չի ներդրվել։ Քանի որ առատ բնային մացառներ է տալիս, միանգամայն հեռանկարային է նաև հակաէրոզիոն նպատակներով օգտագործելու համար, հատկապես ձորակների, փլվածքների, լիցքերի, քարքարոտ, անբերրի լանջերի ամրացման նպատակով։

Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մաքուր ծառուտներ չի կազմակերպում, աճում է կաղնու և բոխու անտառների համեմատաբար խոնավ աճատեղերում։ Վերաճը բավարար է։ Չորադիմացկուն է, ջերմասեր, դիմանում է նաև որոշակի սառնամանիքներին։

Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարածված Կովկասում, Իրանում, Թուրքիայում։ Հայաստանում հանդիպում է Զանգեզուրում, Վայքում, Մեղրիում՝ սկսած 1000 մ բարձրությունից մինչև անտառի վերին եզրը։

Օգտագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լուսասեր է, պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ։ Գնահատվում է նաև որպես մեղրատու։ Բնափայտը սպիտակ է, ամուր և գեղեցիկ նախշերով։ Պիտանի է անտառային մշակույթներում և կանաչ տնկարկներում օգտագործելու համար։ Այն բավականին ամուր է և օգտագործվում է ատաղձագործության մեջ ու խառատային գործում^[1]։