Թաուպո (լիճ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թաուպո
Lake taupo landsat.jpg
Տեսակխառնարանային լիճ
ԵրկիրFlag of New Zealand.svg Նոր Զելանդիա
ՎարչատարածքՈւակիթո
Երկարություն46 կմ
Լայնություն33 կմ
ԲԾՄ356 մետր
Խորություն186 մետր և 113 մետր
Շրջանագծի երկարություն193 կմ
Մակերես616 կմ²
Ծավալ59 խորանարդ հեկտոմետր
Աշխարհագրական տեղադրությունՀյուսիսային կղզի
Ջրի պահման ժամանակ10,6 տարի[1]
Ավազանի տարածք3487 կմ²
Ավազանի երկիրFlag of New Zealand.svg Նոր Զելանդիա
Լիճ հոսող գետWaitahanui River?, Hinemaiaia Stream?, Waiotaka River?, Waimarino River?, Waihāhā River?, Tauranga Taupo River?, Kuratau River? և Tongariro River?
Լճից հոսող գետՈւայքատո (գետ)
Քարտեզ
Քարտեզ

Թաուպո[2][3] (անգլ.՝ Taupo[4], մաորի՝ Taupomoana[5]), լիճ Նոր Զելանդիայի Հյուսիսային կղզում, նույնանուն հրաբխի կալդերայում։ Ափին ընկած բնակավայրերից ամենամեծը Թաուպո քաղաքն է, լճում գտնվող կղզիներից խոշորագույնը՝ Մոտուտաիկոն[2]։ Լիճը հատելով է իր հոսքը շարունակում Նոր Զելանդիայի ամենաերկար գետը՝ Ուայքատոն[2][3]։ Լիճն են թափվում ընդհանուր առմամբ շուրջ երեք տասնյակ գետ ու գետակ։ Ամենախոր կետը ընկած է կենտրոնական մասից դեպի արևելք[6]։

Համառոտ տեղեկատվություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թաուպոն Նոր Զելանդիայի ամենամեծ լիճն է[6], ինչպես նաև՝ քաղցրահամ ջրով ամենամեծ լիճը Խաղաղ օվկիանոսի հարավային տարածաշրջանում՝ ներառյալ Ավստրալիան։ Նրա հայելու մակերեսը մոտավորապես 623 քառակուսի կիլոմետր է[7][8][9][10][11][12][13][14], առավելագույն խորությունը՝ 163 մետր[4], ափագծի պարագիծը՝ 153 կիլոմետր, ջրահավաք ավազանի մակերեսը՝ 3327 քառակուսի կիլոմետր[15]։ Լիճն առաջացել է Թաուպո հրաբխի գերհզոր ժայթքման հետևանքով, մոտավորապես 27 000 տարի առաջ։ Նրա ծագման, պատմության, բնույթի մասին հանգամանորեն գրել է Ժյուլ Վեռնը իր «Նավապետ Գրանտի որդիները» (1868) վեպի եզրափակիչ մասում։

Թաուպո լիճը հանգստի սիրված վայր է ոչ մային նորզելանդացիների, այլև արտասահմանյան հազարավոր զբոսաշրջիկների համար. տարեկան միջին հաշվով 1,2 միլիոն այցելու է լինում այստեղ։

Լիճը հարազատ տարերք է Paranephrops տեսակի խեցգետինների, Galaxias տեսակի մանրաձկների համար։ 19-րդ դարի վերջերից այստեղ բուծում են նաև Եվրոպայից ու Կալիֆոռնիայից բերված գետի կարմրախայտ (Salmo trutta) ու ծիածանային իշխան (Oncorhynchus mykiss) և վերջիններիս համար որպես կեր ծառայող Retropinnidae մանրաձկներ։ Ստորջրյա երկրաջերմուկային աղբյուրների շուրջն էլ իրենց գոյությունն են պահպանում սպունգանմաններն ու վերջիններիս հետ կապված անողնաշարավորները։

[2] [3] [4] [5] [6] [15]

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լիճը

    Լիճը

  • Արբանյակային լուսանկարը

    Արբանյակային լուսանկարը

  • Ափամերձ ժայռապատկերներ

    Ափամերձ ժայռապատկերներ

  • Laketaupo.jpg

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • В. М. Андреева Новая Зеландия. — Москва, 1958. — С. 76—77. — 96 с. — (У карты мира). — 50 000 экз.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ http://wldb.ilec.or.jp/Details/Lake/OCE-01
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Կաղապար:Карта
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 В. М. Андреева Новая Зеландия. — Москва, 1958. — С. 76—77. — 96 с. — (У карты мира). — 50 000 экз.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Կաղապար:Озёра Новой Зеландии
  5. ↑ 5,0 5,1 «Lake Taupo» (անգլերեն)։ Վերցված է 2019-10-19 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «World Lakes Database (old version) Full Details - Lake Taupo» (անգլերեն)։ wldb.ilec.or.jp։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-13-ին։ Վերցված է 2016-4-26 
  7. ↑ https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0959683611425551?rss=1%7Caccessdate=16 octombrie 2019|autor=journals.sagepub.com|titlu=Revised calendar date for the Taupo eruption derived by 14C wiggle-matching using a New Zealand kauri 14C calibration data set}}
  8. ↑ https://www.beehive.govt.nz/release/new-deed-settlement-lake-taup%C3%B4%7Caccessdate=16(չաշխատող հղում) octombrie 2019|autor=beehive.govt.nz|titlu=New Deed of Settlement for Lake Taupô}}
  9. ↑ https://web.archive.org/web/20080908092132/http://www.rsnz.org/publish/nzjgg/2004/042.php%7Caccessdate%3D16 octombrie 2019|autor=web.archive.org|titlu=191 pixel spacer New Zealand Journal of Geology and Geophysics abstracts}}
  10. ↑ http://www.infomediu.eu/eco-news/8811-rezerve-uria%C8%99e-de-aur-%C8%99i-argint,-descoperite-%C3%AEn-craterele-vulcanilor.html%7Caccessdate=16(չաշխատող հղում) octombrie 2019|autor=infomediu.eu|titlu=Rezerve uriașe de aur și argint, descoperite în craterele vulcanilor}}
  11. ↑ https://ro.theplanetsworld.com/2403-taupo-nz-wk-to-ro%7Caccessdate=16(չաշխատող հղում) octombrie 2019|autor=ro.theplanetsworld.com|titlu=12 atracții turistice de top în Taupo}}
  12. ↑ https://www.infotour.ro/ghid-turistic/noua-zeelanda/lacul-taupo/%7Caccessdate=16(չաշխատող հղում) octombrie 2019|autor=infotour.ro|titlu=Ghid turistic Lacul Taupo}}
  13. ↑ |title=Locuri de o frumusete aparte! Cele mai IMPRESIONANTE lacuri vulcanice din lume|url=https://www.9am.ro/top/Social/276797/locuri-de-o-frumusete-aparte-cele-mai-impresionante-lacuri-vulcanice-din-lume/10/Lacul-Taupo-Noua-Zeelanda.html%7Cprenume=%7Cnume=%7Cnewspaper=9am.ro%7Cdata=17(չաշխատող հղում) martie 2015|accessdate=16 octombrie 2019}}
  14. ↑ https://minunileplanetei.com/australasia-si-oceania/lacul-taupo/%7Caccessdate=16(չաշխատող հղում) octombrie 2019|autor=minunileplanetei.com|titlu=minunileplanetei.com}}
  15. ↑ 15,0 15,1 «Lake Taupo» (անգլերեն)։ wldb.ilec.or.jp։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-13-ին։ Վերցված է 2016-4-26 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 4449010-0 · LCCN: sh93002630, sh85132787 · VIAF: 315530197 · WorldCat VIAF: 315530197
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թաուպո_(լիճ)&oldid=8564056» էջից