Զորայր Խալափյան

Զորայր Խալափյան
Ծնվել է	օգոստոսի 1, 1933(1933-08-01)
Ծննդավայր	Թալիշ, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	օգոստոսի 18, 2008(2008-08-18) (75 տարեկան)
Մասնագիտություն	գրող, արձակագիր և դրամատուրգ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Կրթություն	ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ (1956)
Ուշագրավ աշխատանքներ	Թթենի
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն և ՀԳՄ
Աշխատավայր	ՀԳՄ
Զորայր Խալափյան Վիքիդարանում

Զորայր Երվանդի Խալափյան (օգոստոսի 1, 1933(1933-08-01), Թալիշ, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - օգոստոսի 18, 2008(2008-08-18)), հայ գրող, արձակագիր և դրամատուրգ, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից։

Կենսագրություն

Խալափյանը ծնվել է Արցախի Մարտակերտի շրջանի Թալիշ գյուղում։ 1956 թվականին ավարտել է ԵՊՀ-ի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը։ 1956-1967 թվականներին որպես նախագծող ինժեներ աշխատել է Երևանի տարբեր գիտահետազոտական ինստիտուտներում։

1994-1996 թվականներին եղել է Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղարը։

Խալափյանն արժանացել է Հայաստանի գրողների միության Դերենիկ Դեմիրճյանի անվան, ինչպես նաև Հայաստանի կառավարության և ՀԳՄ սահմանած «Հրանտ Մաթևոսյան» և «Ոսկե եղեգն» նախագահական մրցանակներին։

Ստեղծագործական աշխատանք

Խալափյանի առաջին ստեղծագործությունը «Հեղեղ» վիպակն է, որը լույս է տեսել «Սովետական գրականություն» ամսագրում 1962 թվականին։

Նրան մեծ ճանաչում է բերել «Որտե՞ղ էիր, մարդ աստծո» (1966) վեպը։ Այն թարգմանվել է ռուսերեն, ուկրաիներեն, չեխերեն, բուլղարերեն և լեհերեն։ Վեպում նկարագրվում է մի գավառական բժշկի կյանքը։ Հետագայում այդ վեպի հիման վրա նկարահանվել է համանուն բազմասերիանոց կինոնկարը, որի ռեժիսորն է եղել Առնոլդ Աղաբաբովը։

Նրա «Թթենի» պատմվածքի հիման վրա նկարահանվել է համանուն ֆիլմը (ռեժիսոր՝ Գենադի Մելքոնյան)։

Գրել է նաև պիեսներ, որոնցից շատերը բեմադրվել են։ «Սովետական գրող» հրատարակչությունը 1998 թ. հրատարակել է «Այսպիսի տխուր և ծիծաղելի բաներ» պատմվածքների ժողովածուն։ Գրքում ամփոփված են Զ. Խալափյանի տարբեր տարիներին գրված և մամուլում հրապարակված պատմվածքներ։ Ինչպես հուշում է վերնագիրը, պատմվածքները բազմաբնույթ են։ Այս գրքի մեջ է ներառված «Թթենի» պատմվածքը։

Երկերի մատենագիտություն

• Հեղեղ, Երևան, 1963, 116 էջ։
• Ո՞րտեղ էիր, մարդ աստծո, Երևան, 1966, 320 էջ։
• Երիցուկի թերթիկներ։ Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1971, 276 էջ։
• Հրաշք երեխա (պիեսներ), Երևան, 1973, 280 էջ։
• Մեռնող հառնող, Երևան, 1975, 532 էջ։
• Եվ վերադարձնելով Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1978, 336 էջ։
• Ջերմանց մխիթարություն, Երևան, 1979, 308 էջ։
• Ո՞րտեղ էիր, մարդ աստծո, Երևան, 1983, 488 էջ։
• Ծնծղա (վիպակներ), Երևան, 1985, 400 էջ։
• Եվ վերադարձնելով Ձեր դիմանկարը, Երևան, 1987, 299 էջ։
• Այսպիսի տխուր և ծիծաղելի բաներ (վիպակներ և պատմվածքներ), Երևան, 1988, 484 էջ։
• Միջնաշեն, Երևան, 1991, 432 էջ։
• Վասիլ Մեծ. Հայ կայսր Բյուզանդիայի կամ կճուճների թագավոր, Երևան, 1995, 383 էջ։
• Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ, Երևան, 1998, 174 էջ։
• Ասպետն ու զինակիրը (վիպակ, պատմվածքներ), Երևան, 2003, 128 էջ։
• Որտե՞ղ էիր, մարդ աստծո (վեպ), Երևան, 2013, 288 էջ։
• Այսքան բան, Ե., Դարակ, 2017, 352 էջ։

Գրականություն

• Գրիգոր Շահինյան. Որտե՞ղ էիր, Զորայր Խալափյան, «Գարուն», 1968, № 2:
• Կիմ Աղաբեկյան, Երեք դիմանկար (գիրքը նվիրված է Բաղիշ Հովսեփյանի, Մկրտիչ Սարգսյանի և Զորայր Խալափյանի երկերի քննությանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1983, 272 էջ։

Արտաքին հղումներ

• Զորայր Խալափյան
• Ազգ - Զորայր Խալափյան Archived 2011-09-26 at the Wayback Machine.
• ՉԷ՛, ԴՈՒ ԽԵԼՔԸ ԳԼԽԻՆ ԿԱՅՍՐ ԵՍ ԼԻՆԵԼՈՒ
• ՀԱՅԻ ՏԵՍԱԿԸ «ԱՂԲՅՈՒՐԻ ԱԿԻՑ» ԾՆՎԱԾ ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ Զորայր Խալափյան-85
• «ՍԱ՞ՐՆ Է ՊԻՆԴ, ԹԵ՞ ՋՈՒՐԸ»

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 705)։